Praktyczne aspekty wdrażania reformy edukacji w świetle nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi w szkołach specjalnych przysposabiających do pracy

Głównym celem kształcenia uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym lub znacznym i uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest skuteczne ich przygotowanie do dorosłości poprzez wyposażenie w praktyczne kompetencje do podjęcia pracy na otwartym, wspomaganym lub chronionym rynku. Pierwszoplanowym działaniem edukacyjnym jest poszerzanie kompetencji osobistych, społecznych i komunikacyjnych, wiedzy i umiejętności, istotnych w rozwiązywaniu problemów życia codziennego i zawodowego. Równie ważnym jest przygotowanie ich do zatrudniania na chronionym czy wspomaganym rynku pracy, albo innej formy zatrudniania, do w miarę samodzielnego funkcjonowania osobistego i społecznego.
Z celem głównym silnie skorelowane są zadania szkoły. Pierwszym z nich jest zapoznanie uczniów z rynkiem pracy i jego uwarunkowaniami. Następnym przygotowanie do po-ruszania się po nim oraz wyposażenie w kompetencje do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturowym. Ważnym jest nabycie przez uczniów umiejętności pełnienia ról społecznych, załatwiania różnorakich spraw urzędowych w tym w instytucjach, których statutowym celem jest wspieranie osób niepełnosprawnych.
Nowa podstawa programowa, która będzie wdrożona od roku szkolnego 2017/ 2018 nakłada na szkołę obowiązek przygotowania wielospecjalistycznej, całościowej oceny umiejętności niezbędnych w dorosłym życiu. Na jej podstawie opracowywane będą, (jak dotychczas funkcjonujące), indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne, ze szczególnym uwzględnianiem rozwoju kompetencji społecznych i zawodowych, przygotowujących do dorosłego życia i podjęcia pracy. W obliczu poszerzenia zadań w zakresie doradztwa i aktywizacji zawodowej, niezbędne będzie zatrudnienie w placówce doradcy zawodowego - oligofrenopedagoga, który wejdzie w skład zespołu nauczycieli- specjalistów opracowujących zarówno działania szkoły w zakresie przystosowania warunków do realizacji zadań (sprzęt specjalistyczny, środki dydaktyczne odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe
i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, jak i dokumenty pedagogiczne, w tym Indywidualny Program Edukacyjno - Terapeutyczny. Nowa podstawa programowa kładzie większy niż dotychczas nacisk na otoczenie uczniów profesjonalną, specjalistyczną pomocą doradcy zawodowego, nakierowaną na indywidualne wsparcie. Ma się więc ona odbywać zarówno w formie prowadzenia zajęć grupowych, jak i poradnictwa indywidualnego, aktywizowania uczniów, zapewnienia wszechstronnej informacji, zgodnie z zainteresowaniami, preferencjami, ale i obiektywną oceną umiejętności, mocnych i słabych stronach. Doradca zawodowy ma pomóc w określeniu zainteresowań zawodowych, powinien zapewnić uczniom wsparcie w połączeniu z diagnozą osobowości, z indywidualnymi wyborami drogi zawodowej. Uczeń w trakcie realizacji podstawy programowej powinien mieć stworzone warunki do poznania różnych stanowisk pracy. W tym celu Ministerstwo Edukacji wskazuje konieczność organizacji wizyt studyjnych w zakładach pracy, realizacji praktyk z udziałem osobistego trenera, praktyk wspieranych z zastosowaniem metod aktywizujących itp. Problemem w realizacji podstawy programowej mogą okazać się ograniczenia wynikające z niepełnosprawności ruchowej. Aby móc zrealizować to zadanie należy stworzyć różnorodne stanowiska pracy w obrębie szkoły, w specjalnie do tego przygotowanych pomieszczeniach dydaktycznych,
w których uczniowie sprawdzaliby swoje predyspozycje zawodowe. Pracownie te można zorganizować przy laboratoriach praktycznej nauki zawodu w obecnych szkołach zawodowych, a przyszłych szkołach branżowych.
Kolejnym argumentem przemawiającym za koniecznością zatrudnieniem doradcy zawodowego w szkole jest wynikająca z rozporządzenia konieczność realizowania przez szkołę współpracy z lokalnymi ośrodkami wsparcia oraz organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych i instytucjami promującymi ich aktywizację społeczną
i zawodową. W zakresie realizacji rehabilitacji zawodowej, zadaniem nauczyciela specjalisty jest nawiązywanie kontaktów z pracodawcami, u których uczniowie mogliby realizować praktyki wspomagane, bądź mogliby po zakończeniu edukacji uzyskać zatrudnienie, organizowanie praktyk wspomaganych na indywidualnie dobranych stanowiskach pracy.
Kolejnym zadaniem przed jakim stają szkoły w świetle nowych przepisów, jest wykorzystywanie codziennych, życiowych sytuacji do rozwijania u uczniów umiejętności komunikacyjnych. Ważny element tego zadania jawi się w umiejętności prowadzenia rozmowy , czy-tania i pisania. Nie można w tym aspekcie pominąć rozwijania umiejętności matematycznych, przydatnych w codziennym funkcjonowaniu.
Nowa podstawa programowa od września 2017 r. wprowadza do szkół przysposabiających do pracy nowy przedmiot jakim są "zajęcia w komunikowaniu się". Mają one służyć dalszemu rozwijaniu języka i umiejętności porozumiewania się w mowie, jak i w każdy możliwy dla ucznia sposób (jeżeli jest to potrzebne uczniowi także z zastosowaniem wspomagających
i alternatywnych metod komunikacji – AAC). Rozporządzenie nie precyzuje jakimi kwalifikacjami powinien się legitymować nauczyciel prowadzący te zajęcia. Oprócz oligofrenopeda-gogiki pożądane może być posiadanie specjalizacji z zakresu logopedii, (w sytuacjach: zaburzenia składni, trudności w opanowaniu form gramatycznych, trudności z organizacją tekstu, kłopotów z nabywaniem nowego słownictwa, trudność z używaniem zwrotów adekwatnie do sytuacji, nieumiejętności spójnego wypowiadania się), w wielu przypadkach również neurologopedii (zaburzenia mowy wynikające np. z afazji) . Niezbędne może okazać się, ukończenie przez pedagogów dodatkowych studiów podyplomowych, kursów kwalifikacyjnych, czy doskonalących z zakresu komunikacji alternatywnej.
W trakcie realizacji tego przedmiotu uczeń powinien mieć możliwość doświadczania komunikowania się z różnymi osobami, także w instytucjach, punktach usługowych i miejscach pracy.
Reforma oświaty od 1 września 2017 r. w zakresie wprowadzenie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy znosi zajęcia sportowe. Próbę realizacji dotychczasowych zadań osiąganych w trakcie tychże lekcji można podjąć w ramach godzin wychowania fizycznego lub zajęć rozwijających kreatywność, które mają motywować do aktywności, kształtować zainteresowania i ujawniać zdolności np. taneczne, sportowe. Ponadto w zależności od potrzeb uczniów i ograniczeń, w ramach tego przedmiotu mogą być organizowane zajęcia muzyczno-wokalne, taneczne, gimnastyczne przy muzyce czy wreszcie sportowe.
Podsumowując reforma oświaty i wejście w życie nowej podstawy programowej, stanowić będzie duże wyzwanie dla dyrektorów szkół, bowiem to na ich barkach spoczywa cię-żar jej wdrożenia. Wspominane wcześniej zadania, jakie nowa rzeczywistość edukacyjna stawia przed szkołą, są realnymi wytycznymi, którymi musi kierować się dyrektor placówki, by osiągnąć zakładane cele. Pomimo licznych trudności jakie z pewnością pojawią się z początkiem nowego roku szkolnego, zarówno dyrektor jak i nauczyciele nie mogą zapomnieć, że nadrzędnym celem ich codziennej pracy jest skuteczne przygotowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do dorosłości i samodzielności na miarę ich indywidualnych możliwości. Zatem zadaniem każdego pedagoga pracującego z uczniem z niepełnosprawnością jest stać się dla niego personalnym doradcą w zakresie przygotowania do dorosłości. Tylko w tym wymiarze skutecznie realizowana reforma edukacji, której owocem będzie nie-pełnoprawny uczeń pracujący i funkcjonujący środowisku lokalnym, minimalnie uzależniony od systemu opieki społecznej, świadczeń rentowych, życia na koszt państwa, zapewni osiągnięcie celu.