Rozdział V
§ 8 ust. 2 pkt 4c
OPIS I ANALIZA
Poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych.
Zadania realizowane przeze mnie w tym zakresie:
1. Organizowanie lub współorganizowanie uroczystości szkolnych i wycieczek.
2. Inicjatywy na rzecz edukacji kulturalnej podejmowane samodzielnie lub we współpracy z zespołem nauczycieli.
3. Organizowanie i przeprowadzanie konkursów humanistycznych.
4. Rozwijanie zdolności i zainteresowań uczniów.
1. Organizowanie lub współorganizowanie uroczystości szkolnych i wycieczek.
• Jako nauczyciel przedmiotowy i wychowawca klasy dążyłam do angażowania uczniów w działania na rzecz podtrzymywania tradycji szkoły i przygotowania różnych uroczystości szkolnych, które mają na celu również integrację uczniów. W okresie stażu wspólnie z wychowankami przygotowałam następujące uroczystości:
- Dzień Otwarty dla gimnazjalistów (18.04.2015 r.),
- Uroczyste zakończenie roku szkolnego 2014/2015 (26.06.2015 r.),
- Otrzęsiny klasy pierwszej (13.10.2015 r.),
- Apel z okazji Święta Niepodległości (12.11.2015 r.),
- Wigilię szkolną - część artystyczną i poczęstunek wigilijny (22.12.2015 r.) ,
- Uroczyste zakończenie edukacji klasy III (29.04.2016 r.),
- Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 2016/2017 (01.09.2016 r.),
- Apel z okazji Dnia Nauczyciela (13.10.2016 r.),
- Bal studniówkowy (21.01.2017 r.).
Tworzyłam lub współtworzyłam scenariusze do tych uroczystości, przygotowywałam młodzież do występów, często była to część muzyczna, a także zajmowałam się tworzeniem dekoracji. Ponadto zawsze starałam się służyć pomocą w organizowaniu wszelkich imprez szkolnych. Co roku angażuję się w organizację Wigilii szkolnej, Dnia Otwartego w I SLO, Dnia Sportu Szkolnego, Sprzątanie Świata.
• Na prośbę klasy maturalnej 14 listopada 2014 r. z nauczycielem języka angielskiego zorganizowałam wyjazd do Oświęcimia – Miejsca Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. Opracowałam regulamin, harmonogram wycieczki oraz zapoznałam uczniów z zasadami zwiedzania Muzeum. Wycieczka poprzedzona została lekcjami języka polskiego, wychowawczymi poświęconymi Holokaustowi i Obozowi Koncentracyjnemu Oświęcim – Brzezinka. Uczniowie zostali przygotowani teoretycznie i psychicznie do wyjazdu poprzez m.in. filmy edukacyjne oraz przejrzenie strony internetowej Muzeum. Lekcje te pozwoliły przygotować ich do zajęcia właściwej postawy w trakcie zwiedzania Muzeum w Oświęcimiu. Po powrocie napisałyśmy obszerne sprawozdanie, w którym uwzględniłyśmy zachowanie licealistów, wymiar integracyjny i edukacyjny wycieczki szkolnej. Było ono prezentowane na portalach miejskich Gorzowa Wlkp. oraz ogólnopolskim www. super-polska.pl.
• W okresie stażu sprawowałam opiekę nad uczniami podczas uroczystości szkolnych, spotkań z interesującymi ludźmi, ale także podczas wyjazdów na konkursy, wycieczki do Oświęcimia oraz w czasie wyjść do kina i teatru.
Efekty działań podjętych w zakresie organizowania lub współorganizowania uroczystości szkolnych i wycieczek:
• Wynikiem przygotowania przeze mnie wielu uroczystości szkolnych było stworzenie uczniom możliwości uczestnictwa w tych przedsięwzięciach i zaprezentowania własnych zdolności artystycznych, pokonania słabości oraz obycia ze sceną. Imprezy te były również szansą wyłonienia talentów, pogłębienia więzi emocjonalnej między uczniami, integracji rodziców i nauczycieli oraz wpłynięcia na pozytywny wizerunek szkoły w środowisku lokalnym.
• Celem wycieczki do Muzeum Auschwitz-Birkenau było poznanie przez uczniów zjawiska Holokaustu na tle wydarzeń II wojny światowej i okupacji w Polsce, kształtowanie świadomości o prawie człowieka do życia i godnej śmierci, uświadomienie licealistom wymiaru ludzkiego okrucieństwa, budowanie szacunku i tolerancji wobec drugiego człowieka bez względu na rasę i wyznanie, poznanie martyrologii narodu polskiego i żydowskiego oraz innych narodów.
Uczniowie naszego liceum mogli uczestniczyć w lekcji historii prowadzonej w obozach koncentracyjnych. Edukacja w miejscach pamięci, z których Auschwitz jako wyjątkowy symbol
dla różnych grup narodowych i religijnych jest miejscem szczególnym, to działanie ważne
dla współczesnych społeczeństw. Zarówno samo zwiedzanie terenów byłego obozu jak
i towarzyszące temu działania pedagogiczne, dały ogromne możliwości kształtowania postaw młodego pokolenia.
Obecność w miejscu tak wyjątkowym jak Muzeum Auschwitz wykorzystałam później na lekcjach przy omawianiu literatury wojennej w klasie trzeciej. Prace plastyczne więźniów obozu Auschwitz oraz fragmenty relacji były ważnym materiałem dydaktycznym na zajęciach wiedzy o kulturze
i języka polskiego. Ponadto na lekcji wychowawczej młodzież podjęła dyskusję na temat: "Być Polakiem, podczas której przedstawili sylwetki wybitnych Polaków żydowskiego pochodzenia
oraz ich wkład w kulturę polską.
Szczególnie istotny dodany efekt wycieczki przyniosła długa, wspólna podróż, która była czasem integracji między uczniami trzech roczników, sprzyjała rozmowom, a później grupowemu śpiewaniu. Był to dobry czas na uspokojenie drobnych konfliktów między licealistami, wynikającymi z różnic charakteru oraz poczucia humoru – inne środowisko niż szkolne doprowadziło do rozluźnienia atmosfery, można było zauważyć, iż drobiazgi, które irytują uczniów w szkole, stają się nieistotne poza nią. W rezultacie, rano do autokaru wsiadały trzy grupki podzielone ze względu na rocznik,
a wysiadł jeden zintegrowany zespół.
• Sprawowanie opieki nad uczniami pozwoliło mi lepiej poznać ich środowisko, zainteresowania, pasje, co z kolei przełożyło się na uwzględnienie ich potrzeb zarówno w programie wychowawczym, jak i na lekcjach języka polskiego. Dzięki sprawowaniu opieki przyczyniłam się także do podnoszenia jakości pracy naszej szkoły.
2. Inicjatywy na rzecz edukacji kulturalnej podejmowane samodzielnie lub we współpracy z zespołem nauczycieli.
• Jestem odpowiedzialna za organizowanie wyjść młodzieży do kina i teatru. W okresie mojego stażu często z uczniami wybieraliśmy się na projekcje filmów:
- Miasto 44 (10.10.2014 r.),
- Historia Roja (21.03.2016 r.),
- Smoleńsk (29.09.2016 r.),
- Wołyń (21.10, 2016 r.),
Również mieliśmy okazję zobaczyć spektakle teatralne:
- Odprawa posłów greckich (12.02.2015 r.),
- Moralność pani Dulskiej (18.09.2015 r.),
- Bal w operze (06.11.2015 r.),
- Rewolucja balonowa (14.01.2016 r.),
- „STILON” – najlepszy ze światów (17.03.2016 r),
- News Year's Day (06.10.2016 r.),
- Wesele (05.04.2017 r.).
• W roku szkolnym 2015/2016 w związku VII edycją Konkursu Teatralnego Szkół Ponadgimnazjalnych w ramach XIII Miejskiej Kampanii Edukacyjnej „Obudź się – 2015!” chętni uczniowie stworzyli scenariusz 15 – minutowego spektaklu zgodnie z tematem przewodnim konkursu: „Zdrowa Rodzina Wszystko Przetrzyma”. Spektakl pt. „Codzienny rytuał” opowiadał o rodzinie, która może pokonać wszelkie trudności, kryzysy, gdyż miłość, wartości oraz dobre wzory i rozwiązania zapobiegają rozpadowi rodzin. Uczniowie nie tylko sami napisali scenariusz, ale zadbali o muzykę, dekorację, rekwizyty. Zanim wystąpiliśmy przed szerszym audytorium w Zespole Szkół Ekonomicznych w Gorzowie Wlkp., próbę generalną obejrzeli uczniowie i nauczyciele naszego liceum.
W roku szkolnym 2015/2016 uczeń klasy III pod moim kierunkiem wziął udział w konkursie „Moja wymarzona podróż pociągiem”. Marcel przygotował film pokazujący z humorem jego podróż pociągiem, w którym poznał miłość swojego życia. Maturzysta został nagrodzony podczas uroczystej gali, która odbyła się 27.04.16 r. w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze.
W roku szkolnym 2014/2015 uczeń klasy II wziął udział konkursie na Spot Telewizyjny „Narkotyki – rozmazane życie” realizowany w ramach Wojewódzkiego Programu Edukacyjno–Wychowawczego „BEZPIECZNE GIMNAZJUM”. Dominik z ogromnym zaangażowaniem podszedł do tematu, sam nagrał i zmontował 45 sekundowy spot promujący zdrowy tryb życia i przestrzegający przed zażywaniem dopalaczy i narkotyków. Uczeń pokazał tym samym, że zdrowie jest nieodłącznym warunkiem osiągnięć szkolnych, dobrej jakości życia ludzi i efektów ekonomicznych, a edukacja zdrowotna jest podstawowym prawem każdego człowieka. Jego pracę zobaczyli też uczniowie naszej szkoły na lekcji wychowawczej.
Efekty podjętych działań w zakresie inicjatyw na rzecz edukacji kulturalnej:
Organizując szkolne wyjścia do kina lub teatru, starałam się zapewnić uczniom dostęp do wydarzeń kulturalnych na terenie Gorzowa. Promowałam aktywne spędzanie wolnego czasu poprzez obcowanie z kulturą. Podjęte działania rozwijają w młodzieży zainteresowanie kinem i teatrem, co stanowi przeciwwagę w dobie wszechobecnego Internetu. Zważywszy na zagrożenia płynące z uzależnień młodzieży od cyberprzestrzeni, zajęcia takie można potraktować również jako środek terapeutyczny. Tematykę filmów, która miała za zadanie rozbudzić wrażliwość, empatię oraz poczucie patriotyzmu, omawiamy następnie na godzinach wychowawczych. Repertuar teatralny często przesycony jest żartem, aby zachęcać młodego człowieka do uczestnictwa w nim. Podczas wyjść do kina i teatru zapewniłam młodzieży bezpieczeństwo oraz odpowiednie warunki. Przyczyniłam się do integracji grupy, rozwoju samodzielności, współpracy między uczniami. Każde wyjście szkolne cieszyło się wielkim zainteresowaniem.
Zawsze staram się wspierać zainteresowania i uzdolnienia uczniów, jednocześnie zapewniając integrację grupy i rozrywkę. Młodzi artyści prezentowali aktorskie talenty, promując jednocześnie wśród swoich rówieśników zdrowy styl życia, wolny od nałogów oraz uniwersalne wartości, takie jak miłość, przyjaźń, rodzina. Gestem, słowem, mimiką, ruchem i muzyką ostrzegali przed zachowanymi ryzykownymi oraz zachęcali do ciepłych, pełnych zrozumienia i szacunku relacji rodzinnych.
Przekazując młodzieży wiedzę o zdrowiu, kształtując umiejętności i postawy sprzyjające zdrowiu, możemy zaszczepić w nich zdrowy styl życia i pracy, a tym samym poprawić zdrowie społeczeństwa. Promocja zdrowia to jedno z zadań szkoły.
3. Organizowanie i przeprowadzanie konkursów szkolnych i pozaszkolnych. Rozwijanie zdolności i zainteresowań uczniów.
• Przez cały okres stażu przygotowywałam uczniów na spotkaniach indywidualnych do udziału w różnych konkursach, odbywających się zarówno w szkole, jak i poza nią. Uczniowie chętnie w nich uczestniczyli, rozwijając się na różnych polach działalności własnej oraz umacniając w przekonaniu, że to co robią, cieszy się uznaniem innych. Organizowałam transport, jeśli konkursy odbywały się w innych miejscowościach oraz pełniłam funkcję opiekuna.
Konkursy szkolne:
- Konkurs Wiedzy o Mediach (listopad.2014 r.). Prace konkursowe:
1. Dziennikarz, celebryta, autorytet? – Ewa, uczennica klasy II.
2. Dziennikarstwo jako powołanie. – Klaudia, uczennica klasy II.
- Olimpiada Wiedzy o Mediach (listopad 2015 r.). Prace konkursowe:
1. Komunikacja w drodze cyfrowej. – Klaudia, uczennica klasy III.
2. Dziennikarz- odpowiedzialność za słowo. – Ewa, uczennica klasy III.
- Olimpiada Wiedzy o Rodzinie (styczeń 2016 r.). Prace konkursowe:
1. Miejsce i rola ojca we współczesnej rodzinie. – Klaudia, uczennica klasy III.
2. Wpływ mediów na rozwój rodziny oraz poszczególnych jej członków. – Ewa – uczennica klasy III.
- Olimpiada Wiedzy o Mediach (listopad 2016 r.). Prace konkursowe:
1. Ironia, hejt, mowa nienawiści – co można, a czego nie wolno tolerować w mediach. – Julia, uczennica klasy I.
2. Komunikacja w erze cyfrowej. – Natasza, uczennica klasy II.
3. Ironia, hejt, mowa nienawiści – co można, a czego nie wolno tolerować w mediach. – Patrycja, uczennica klasy II.
- Szkolny Konkurs pt. „ Sienkiewicza znać i czytać warto”(15.11.2016 r.). Prezentacje multimedialne:
1. Podróże Henryka Sienkiewicza – I miejsce Ewelina, uczennica klasy III.
2. Bohaterowie lektur szkolnych z utworów Sienkiewicza – Ewelina, uczennica klasy III.
Samodzielnie opracowałam regulamin konkursu „Sienkiewicza znać i warto czytać”, dyplom dla uczennicy, która wzięła udziału w konkursie, czuwałam nad jego przebiegiem, zakupiłam nagrodę oraz zorganizowałam uroczyste wręczenie wyróżnienia w 100. rocznicę śmierci H. Sienkiewicza na apelu z okazji odzyskania przez Polaków niepodległości.
• W związku z Dniem Otwartym w I SLO w roku szkolnym 2014/2015 pomogłam uczennicy klasy drugiej w przygotowaniu wystawy fotograficznej zatytułowanej ,,Przyroda z bliska”, która przedstawia ożywioną i nieożywioną naturę okolicy Gorzowa Wlkp. Zamieszczone w niej świetne zdjęcia ukazują z bliska świat roślin, owadów i zwierząt. Autorka prac pokazała nam, że nie tylko pejzaż kryje w sobie piękno, ale również detale – liść, motyl, pajęczyna między gałęziami drzewa. Milena dzieląc się z nami swoją pasją, udowodniła, że fotografowanie w interesujący sposób pozwala spędzić czas.
Konkursy pozaszkolne:
- Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny (26.11.2014 r.) – udział Eweliny i Magdy, uczennice kasy I.
- Jubileuszowy Konkurs Sztuki Epistolarnej „Ludzie listy piszą” (15.11.2014 r.) – udział Ewy, uczennica klasy II.
- Konkurs na Spot Telewizyjny „Narkotyki- rozmazane życie” (05.11. 2014 r.) – udział Dominika, ucznia klasy II.
- Okręgowy Konkurs Wiedzy o Mediach (16.12.2014 r.) – udział Ewy i Klaudii, uczennic klasy II.
- VII Konkurs Teatralny Szkół Ponadgimnazjalnych (10.12.2015 r.) – V miejsce, udział Ewy, Klaudii, Dagmary, Michała.
- Okręgowy etap Olimpiady Wiedzy o Mediach (18.12.2015 r.) – finalistka Ewa i udział Klaudii, uczennic kasy III.
- X Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy o Rodzinie (25.02.2016 r.) – udział Ewy i Klaudii, uczennic klasy III.
- Centralny etap Wiedzy o Mediach (19.03.2016 r.) – udział Ewy, uczennicy klasy III.
Podziękowania:
1. W roku szkolnym 2014/2015 i 2015/2016 otrzymałam gratulacje za przygotowanie uczniów do okręgowego etapu Olimpiady o Mediach.
2. 10 grudnia 2015 r. podziękowano mi za przygotowanie młodzieży do VII Konkursu Teatralnego Szkół Ponadgimnazjalnych.
3. 10 stycznia 2016 r. otrzymałam podziękowania od Komitetu Olimpiady Wiedzy o Mediach i Dyrekcji Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego za propagowanie w szkole wiedzy z zakresu nauki o mediach oraz promocję edukacji medialnej.
4. W roku szkolnym 2015/2016 wręczono mi list gratulacyjny za zaangażowanie i pracę włożoną w przygotowanie uczennic do udziału w eliminacjach szkolnych i okręgowych X Ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy o Rodzinie.
5. Komitet Główny Olimpiady Wiedzy o Mediach złożył podziękowania za całokształt pracy włożonej w przygotowanie uczennicy do udziału w zawodach szkolnych, okręgowych oraz centralnych.
W związku z tym 29 kwietnia 2016 r. otrzymałam Nagrodę Zarządu Stowarzyszenia i Dyrektora Szkoły za wzorową jakość działań dydaktyczno-wychowawczych, a w szczególności zaangażowanie w przygotowanie uczennic do udziału w Olimpiadach: Wiedzy o Mediach i Wiedzy o Rodzinie.
Efekty podjętych działań w zakresie organizowania i przeprowadzania konkursów szkolnych i pozaszkolnych:
W każdej szkole przy okazji zgłaszania uczniów do konkursów zewnątrz czy wewnątrzszkolnych promuje się przy okazji większą niż przeciętna motywację do zdobywania wiedzy oraz dysponowanie nią na poziomie wyższym niż przeciętny uczeń. Niezaprzeczalnymi pozytywami udziału uczniów w konkursach jest rozwijanie talentów, poszerzanie ich wiedzy, uczenie ich radzenia sobie ze stresem, porażkami i sukcesem. Niemniej ważne jest podniesienie jakości pracy szkoły i promowanie jej w lokalnym środowisku. Po raz pierwszy w historii naszej szkoły uczennica przeszła do centralnego etapu Olimpiady i miała możliwość walczyć w Warszawie o tytuł laureata. Uczestnictwo i sukcesy w Olimpiadzie Wiedzy o Mediach spowodowały, że uczennice zainteresowały się dziennikarstwem, a to z kolei wpłynęło na wybór studiów. Ewa studiuje italianistykę z elementami studiów nad chrześcijaństwem i dziennikarstwo na Uniwersytecie Szczecińskim, natomiast Klaudia komunikację medialną i wizerunkową na zamiejscowym wydziale społeczno-ekonomicznym Uniwersytetu Szczecińskiego w Gorzowie Wlkp.
W każdej szkole jednak oprócz uczniów zajmujących wysokie lokaty w takich konkursach, jest więcej uczniów, którzy nigdy nie mieliby szans na zaistnienie w świadomości szkolnej czy pozaszkolnej dzięki własnej inteligencji czy umiejętnościom. Dlatego moim priorytetem stało się dodawanie pewności siebie właśnie takim uczniom poprzez angażowanie ich w szkolne przedsięwzięcia na ich poziomie i nagradzanie ich za wysiłek, którego nie powinno się lekceważyć, szczególnie wziąwszy pod uwagę ich chęci i motywację. Pozytywnych efektów tych działań zauważam bardzo dużo: wielu uczniów po raz pierwszy osiągnęło jakikolwiek sukces na arenie szkolnej, co znacznie podwyższyło ich motywację do pracy na lekcji.
Praca z uczniami, których przygotowuję do konkursów, jest okazją do pogłębiania wiedzy, jak również do lepszego poznania swoich podopiecznych, miłego spędzania czasu razem, np. zanim ogłoszono wyniki testu w Zielonej Górze, licealistki mogły poznać pracę dziennikarza bliżej poprzez uczestnictwo w spotkaniu z red. Karoliną Kamińską – dziennikarką Radia Zachód, korespondentką wojenną z Afganistanu i Kosowa, dla której zdobycie Kilimandżaro to nic trudnego. Innym razem zwiedzałyśmy Bibliotekę Uniwersytetu Zielonogórskiego, gdzie odwiedziłyśmy Dział Ksiąg Specjalnych, tam miałyśmy przyjemność wysłuchać wykładu na temat okazów, jakie biblioteka posiada (cymelie obiektu to m.in.: oryginalna Biblia brzeska, Biblia Jakuba Wujka, pierwsze wydanie Pana Tadeusza). Również miałyśmy okazję zwiedzić piękne miasto Opole – Dworzec PKP, Plac Wolności - Pomnik Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego, Plac Kopernika, Kościół Matki Boskiej Bolesnej i św. Wojciecha, pomnik Bóg Honor Ojczyzna, Galerię Solaris. Etap centralny Olimpiady Wiedzy o Mediach odbył się w gmachu Starej Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Organizatorzy zapewnili uczestnikom zajęcia w Narodowym Instytucie Audiowizualnym oraz spotkania z dziennikarzami.
Podsumowanie:
Realizacja wszystkich przedstawionych tu zadań znacznie przyczyniła się do poszerzenia zakresu działań szkoły, przyniosło to również następujące korzyści dla moich uczniów i dla mnie:
EFEKTY:
Uczniowie:
1. Wzmacniali poczucie swojej wartości.
2. Rozwijali zainteresowania, wzbogacali umiejętności.
3. Są zaangażowani na lekcjach, chętniej w nich aktywnie uczestniczą.
4. Potrafią zachować się prawidłowo w różnych sytuacjach życiowych.
5. Biorą udział w różnorodnych konkursach i osiągają zadowalające wyniki.
6. Mogli walczyć o indeksy na studia dziennikarskie lub staż w mediach.
7. Godnie reprezentują szkołę na zewnątrz.
8. Mają możliwość wykorzystania swoich uzdolnień artystycznych w twórczości własnej w formie prac plastycznych, tekstów literackich i użytkowych, małych form teatralnych, prezentacji multimedialnej.
9. Dzięki wyjazdom do miejsc pamięci narodowej uczą się kulturalnego zachowania, poznają historię swojego kraju, kształtują postawy antydyskryminacyjne.
10. Wycieczki do miejsc rozrywki, kin, teatrów czy restauracji zaowocowały lepszą integracją zespołu klasowego, przyczyniły się do polepszenia samopoczucia wychowanków, dostarczyło im pozytywnych doznań i emocji.
11. Stają się świadomymi uczestnikami i twórcami kultury.
Szkoła:
1. Umożliwia uczniom odnoszenie sukcesów i kształtuje umiejętności akceptacji porażki.
2. Postrzegana jest jako placówka dbająca o wszechstronne wykształcenie uczniów.
3. Szkoła zapewniła warunki do rozwoju samorządności i włączała uczniów do rozwijania wszechstronnego życia szkolnego.
4. Jest ważnym ośrodkiem życia kulturalnego.
5. Jest promowana jest w środowisku lokalnym.
6. Wszelkiego rodzaju wyjścia uatrakcyjniają proces dydaktyczno-wychowawczy oraz sprawiają, że szkoła jest postrzegana jako placówka dbająca o wszechstronny rozwój ucznia.
Korzyści osobiste:
1. Doskonaliłam swój warsztat pracy.
2. Działania skłaniały mnie do ciągłych poszukiwań, tworzenia nowych koncepcji.
3. Stałam się bardziej otwarta.
4. Praca, którą wykonywałam, dawała mi satysfakcję, wymagała ode mnie zaangażowania, wzmożenia wysiłku.
5. Poznałam ciekawych ludzi, nowe sytuacje motywowały mnie do dalszej pracy.
6. Organizacja konkursów, wycieczki, wyjść do kina i teatru umożliwiła mi doskonalenie umiejętności organizacyjnych.
7. Nagroda Dyrektora, podziękowania i listy gratulacyjne od organizatorów konkursów i olimpiad świadczą, iż wysoko ocenia się moje zaangażowanie oraz jakość działań dydaktyczno-wychowawczych.