Zabawy - uczą i wychowują

Zabawy są jedną z form aktywności, które pozytywnie wpływają na rozwój dziecka. Planowanie zabawy przez nauczyciela powinno mieć ścisły związek z celem i tematyką zajęć. Ważną rolę w realizacji zadań dydaktycznych i wychowawczych odgrywają zabawy łączące muzykę z ruchem, słowem, obrazem. Pozwalają dziecku zwiększyć poczucie własnej wartości, przeżyć sukcesy, uwierzyć w siebie, uczą radzenia sobie ze stresem i poczuciem bezpieczeństwa. Dobrze jest dostosowywać zabawy do pór roku, gdyż mają wpływ na świadome przeżywanie praw natury. Stają się one pomocne w kształtowaniu umiejętności obserwowania zmian zachodzących w przyrodzie. Dobrze zorganizowana zabawa pociąga za sobą wysiłek fizyczny i myśli, które są niezbędne w pracy. Nauczyciel powinien stale obserwować i tak ich organizować, by zawierały momenty twórczej aktywności i zapewniały rozwój umysłowy, fizyczny i moralny. Duży wpływ na wszechstronny rozwój dziecka mają zabawy twórcze zwane też tematycznymi lub zabawami w role. Przy gromadzeniu treści do zabaw tematycznych biorą udział niemal wszystkie funkcje poznawcze, tj.; wyobraźnia, spostrzegawczość, myślenie, pamięć. Poprzez odtwarzanie doświadczeń, przeżyć i obserwacji rozwija się zaradność, pomysłowość, inicjatywa dzieci. Z kolei opracowane przez wychowawców zabawy dydaktyczne rozwijają funkcje poznawcze: analizę, syntezę, uogólnienie. Wyrabiają wytrwałość, pilność. Wzbogacają zasób słów dzieci, uczą prawidłowego nazywania przedmiotów, budzą aktywność umysłową. Mogą służyć też do sprawdzania i utrwalania wiadomości. Na rozwój fizyczny dziecka największy wpływ mają zabawy ruchowe. Ćwiczą one umiejętność trzymana równowagi, koordynację ruchów, odwagę. Zwiększają fizyczną wytrzymałość dzieci, wpływają uspokajająco na system nerwowy, a także wyrabiają poczucie estetyki. Zabawy pełnią też rolę terapeutyczną, pozwalają dziecku przeżyć sukcesy, radzić sobie ze stresami, uwierzyć w siebie oraz zwiększyć poczucie własnej wartości. Uczą współdziałania w grupie, poszanowania norm i reguł wspólnego planowania działania. Przykłady kilku zabaw:
"Gdzie rośniemy" - dzieci ustawiają się w kręgu i otrzymują balonik. Jedno z nich, które rozpoczyna grę przedstawia się nazwą kwiatka i rzuca balonik do osoby z przeciwka. Ten musi podać jego środowisko (gdzie rośnie - pole, ogród, las, łąka, góry), a następnie wywołać własną nazwę i przekazać balonik dalej.
"Gniazda ptaków" - dzieci rozpoznają ptaki po ich głosach zarejestrowanych na płycie: dzięcioł, kukułka, wróbel, kura, jaskółka, sójka. Losują karteczki z nazwami ptaków i swobodnie poruszają się po sali. Na podany sygnał zajmują krąg z oznakowaniem "u" bądź "ó", w zależności od litery występującej w wylosowanej nazwie.
"Bocian i żaby" - żabkami są dzieci bawiące się na łące. Na hasło "bocian" żabki nieruchomieją, która się poruszy jako pierwsza odpada z gry. Pozostałe dzieci kontynuują zabawę. Dziecko, które pozostało "na łące" ostatnie, to wtedy wygrywa.
"Złap ptaka" - dzieci uczestniczące w zabawie tworzą koło. Każde z nich przybiera nazwę dowolnego ptaka. Nazwy nie mogą się powtarzać. Wybrany uczestnik z zawiązanymi oczami staje pośrodku koła i wywołuje 2 ptaki. Wywołani szybko zamieniają się miejscami. Wywołujący stara się złapać jednego z nich. Złapana osoba zajmuje miejsce w środku. Gdyby nie udało się nikogo złapać, to dalej to samo dziecko pozostaje na środku koła i znów wywołuje następną parę.
"Literkowe zawody" - uczestników dzielimy na dwie drużyny. W czasie np. 3 min. jedna z grup ma wymienić jak najwięcej miejscowości zaczynających się na określoną literę. Po skończonym czasie druga drużyna znów w ciągu 3 min. może dodawać niewymienione miejscowości i otrzymywać jako zespół punkt. Drużyny zamieniają się rolami i wybierają nową literę. Zespół, który uzyska więcej punktów wygrywa.
"Przedmioty na literę K" - każdy uczestnik otrzymuje kartkę papieru, chodząc po sali ma wynaleźć jak najwięcej i narysować (napisać) przedmiotów na określoną literę. Po pewnym czasie przystępujemy do oceny prac, podkreślając wysiłek wszystkich uczestników zabawy, a nie tylko tych najlepszych.