Kult Maryjny w Liturgii

Racja wewnętrzna wyjątkowej czci Najświętszej Maryi Panny leży w ścisłym związku, jaki łączy Ją ze zbawczym dziełem Jej Syna, Jezusa Chrystusa. Związek ten uwidoczniony jest w cyklu obchodów liturgicznych ku Jej czci. Obchodzi się bowiem Niepokalane poczęcie Matki Bożej, Jej Narodzenie, Ofiarowanie itd., aż do triumfalnego Jej Wniebowzięcia1.
W parafii starzyńskiej w okresie roku liturgicznego obchodzone są święta – nabożeństwa ku czci Matki Bożej. Ósmego grudnia obchodzi Kościół uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Po ogłoszeniu dogmatu o Niepokalanym Poczęciu N.M.P. W 1854 roku uroczystość ta stała się obchodem nakazanym w całym kościele powszechnym2.
Msza święta w tym dniu sławi Najświętszą Maryję Pannę jako Tę, która z woli Bożej jedna tylko wśród ludzi nie miała grzechu pierworodnego.
Pierwszego stycznia obchodzi się uroczystość Bożej Rodzicielki Maryi, ustanowioną w 431 roku na soborze powszechnym, który to poprzez konstytucję dogmatyczną stwierdził, że błogosławiona Dziewica czczona jest pod zaszczytnym imieniem Bożej Rodzicielki3.
Święto to jakby nawiązuje do okresu Bożego Narodzenia i jest to równocześnie ostatni dzień oktawy Bożego Narodzenia.
Drugiego lutego Kościół obchodzi uroczystość Matki Bożej Gromnicznej4. Wierni licznie przybywają w tym dniu do Kościoła ze świecami - „gromnicami”. W czasie Mszy świętej poświęca się „gromnicę” - święcę obrazującą Chrystusa, który jest światłością świata. Wierni po nabożeństwie świece - „gromnice” zanoszą do domu. Tradycyjnie gromnice przechowuje się nad obrazami świętych. Z zapalona gromnicą wychodzi się naprzeciw kapłanowi, niosącemu Najświętszy Sakrament do chorego. W chwili śmierci daje się konającemu do ręki. W czasie burzy i gromów stawia się tradycyjnie zapalona gromnicę w oknie lub przed obrazem Najświętszej Maryi Panny, a gdy w pobliżu wybucha pożar, wynosi się ją przed domem, modląc się o oddalenie niebezpieczeństwa. Matkę Bożą Gromniczną od dawna uważa się za opiekunkę ludzi i zagród, chroniącą ich od nieszczęść.
Z uroczystością Matki Bożej Gromnicznej kończy się okres śpiewania kolęd, trzymania żłobków, choinek i również okres kolędy – wizytacji duszpasterskiej po domach5.
Dziewięć miesięcy przed Bożym Narodzeniem obchodzi Kościół tajemnicę Wcielenia Syna Bożego. Ponieważ tajemnica ta dokonała się w łonie Maryi, uroczystość nabrała charakteru Maryjnego.
Uroczystość Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny przypada na dzień 25 marca, jak wyżej wspomniałam, dziewięć miesięcy przed Bożym Narodzeniem. Czytania mszalne na uroczystość Zwiastowania kładą nacisk na posłuszeństwo woli Bożej6.
Szczególna cześć oddawana Maryi przypada na miesiąc maj. Nabożeństwo majowe w parafii odprawia się w godzinach wieczornych po Mszy świętej i obejmuje następujący porządek: Wystawienie Najświętszego Sakramentu, odśpiewanie litanii loretańskiej i antyfony: „Pod Twoją obronę...”, schowanie Najświętszego Sakramentu i śpiewanie pieśni do Matki Bożej7.
Od wielu już lat w sąsiednich wioskach, należących do parafii starzyńskiej, są również odprawiane nabożeństwa majowe. Ludność tamtejsza licznie gromadzi się przy kapliczkach przydrożnych lub krzyżach, znajdujących się na terenie wioski, aby tam odprawić nabożeństwo majowe, które obejmuje: różaniec święty, litanię do N.M.P. I odśpiewanie Apelu Jasnogórskiego8.
Oprócz codziennego nabożeństwa majowego, w tym miesiącu również obchodzi się kilka uroczystości Maryjnych.
Na początku mają w Kościele świętuje się uroczystość Królowej Polski, która przypada na dzień 3 mają. Święto to ma dwojaki charakter, z jednej strony państwowy, zaś z drugiej – kościelny. Uroczystość ta została ustanowiona w 1923 roku (dla całej Polski) i dodatkowo potwierdzona przez papieża Jana XXIII w 1962 roku – na pamiątkę Ślubów Jana Kazimierza (1659) i Konstytucji 3 mają (1791). Jan Kazimierz podczas nabożeństwa w katedrze lwowskiej uznał Najświętszą Maryję Pannę za Panią i Królową naszego narodu9.
Święto to jest wyrazem wdzięczności wobec Boga za wszystkie dobrodziejstwa, świadczone Polsce przez wstawiennictwo Bogurodzicy.
Episkopat Polski w dniu 04.05.1971r. Ogłosił święto Maryi, Matki Kościoła, które jest obchodzone co roku, w poniedziałek po uroczystościach Zesłania Ducha Świętego. Zostało ono ustanowione przez papieża VI w 1965 roku na koniec Soboru Watykańskiego II. Jest to najnowsze święto, poświęcone Maryi, która opiekuje się całym Kościołem na ziemi i jest zarazem orędowniczką każdego z nas. Z tej to racji Episkopat Polski włączył nowe wezwanie do Litanii Loretańskiej: „Matko Kościoła, módl się za nami”10.
Dnia 24 mają obchodzone jest wspomnienie święta Matki Bożej Wspomożycielki wiernych. Papież Pius VII ustanowił w 1815 roku dla Rzymu i państwa kościelnego na podziękowanie za opiekę Matki Bożej nad Kościołem. W 1959 roku na prośbę biskupów polskich święto zostało wprowadzone w Polsce11.
31 mają Święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny przypada w okresie między Zwiastowaniem Pańskim a narodzeniem Jana Chrzciciela. Święto to jakby kończyło najpiękniejszy maryjny miesiąc. W całym Kościele obchodzi się to święto od 1389 roku12.
W sobotę, po uroczystości Najświętszego Serca Pana Jezusa, obchodzi się wspomnienie dowolne Niepokalanego Serca N.M.P..Święto to ustanowił dla całego Kościoła papież Pius XII w 1944 roku13.
Święto Matki Bożej Nieustającej Pomocy przypada na dzień 27 czerwca. Tradycyjnie dzień ten poprzedzony jest 3-dniowymi rekolekcjami, prowadzonymi przez zaproszonego Ojca Redemptorystę. Podczas tych rekolekcji wierni przygotowują się do uczczenia Matki Bożej Nieustającej Pomocy przez: słuchanie kazań rekolekcyjnych, śpiewanie pieśni do Matki Bożej Nieustającej Pomocy i spowiedź świętą14.
Dzięki ojcom redemptorystom kult obrazu objął cały świat: w 1883r. Przybył również do Polski15.
Przeważnie w każdym Kościele znajduje się kopia obrazu matki Bożej Nieustającej Pomocy, do której co tydzień w środę po wieczornej Mszy świętej odprawiana jest Nowenna do matki Bożej Nieustającej Pomocy. Nowenna rozpoczyna się wystawieniem Najświętszego Sakramentu, dalej wierni odmawiają modlitwę rzymską, po której śpiewa się pieśń do Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Po jej odśpiewaniu następują podziękowania , prośby, błagania, modlitwa o nawrócenie grzeszników, modlitwa za Ojca Świętego i odmawia się „Pod Twoja obronę...”. Po tej modlitwie następuje repozycja z błogosławieństwem ludu16.
Do tradycji związanej z Nowenną należałoby zaliczyć składanie próśb i podziękowań, napisanych przez wiernych i składanych do specjalnej skrzynki, z której to kapłan przed nowenna wyjmuje te prośby i podziękowania, odczytując owe kartki podczas Nowenny17.
W roku 1726 zostało ustanowione przez papieża Benedykta XIII specjalne święto Matki Bożej Szkaplerznej na dzień 16 lipca. Szkaplerz czy zastępujący go dziś często medalik, to znak szczególnej czci i opieki Maryi, pobudzający nas do życia w wierze18. W tym dniu w czasie Mszy świętej kapłan święci szkaplerz i medaliki. Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest najstarszym świętem maryjnym i przypada na dzień 15 sierpnia. W Polsce Wniebowzięcie zwane jest w języku ludowym Świętem Matki Boskiej Zielnej. W dniu tym bowiem zapełniają się kościoły wiązankami z najpiękniejszych kwiatów polnych, różnobarwnych ziół, kłosów zbóż, gałązek drzew z owocami, które kapłan poświęca19.
22 sierpnia Kościół obchodzi święto Najświętszej Maryi Panny Królowej. Wprowadził je papież Pius XII w Roku Maryjnym 1954, obchodzonymi z okazji setnej rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu N.M.P.20.
Na dzień 26 sierpnia w Kościele obchodzi się uroczystość Matki Bożej Częstochowskiej. W tym dniu wspomina się zasługi Matki Bożej Częstochowskiej dla naszego narodu. Święto wiąże się z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej21.
8 września przypada święto Narodzenia Najświętszej Maryi panny, powszechnie zwane jako święto Matki Bożej Siewnej. W przeddzień tego święta wyrusza z parafii starzyńskiej pielgrzymka do sanktuarium maryjnego w Swarzewie. Odpust parafialny w Swarzewie z okazji tego święta obchodzony jest w najbliższą niedzielę po 8 września. W naszej parafii w dzień tego święta odprawiana jest uroczysta Msza święta przy kaplicy Matki Bożej Siewnej w Kłaninie22.
Również we wrześniu obchodzi się święto matki Bożej bolesnej, które przypada na dzień 15 września. W naszym kościele znajduje się feretron z obrazem Matki Bożej Bolesnej23.
7 października jest wspomnienie obowiązkowe Matki Bożej Różańcowej. Wspomnienie to zostało ustanowione w 1572 roku przez papieża Piusa V24.
Przez cały miesiąc październik odprawiane jest nabożeństwo różańcowe. Rozpoczyna się po Mszy świętej z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, po którym odmawia się różaniec z litanią do N.M.P. Następnie jest repozycja z błogosławieństwem wiernych. Przy kapliczkach całej parafii również miejscowi wierni odmawiają różaniec święty25.
Ostatnim świętem maryjnym w kalendarzu liturgicznym jest wspomnienie obowiązkowe, ofiarowania Najświętszej Maryi Panny, które jest obchodzone w dniu 21 listopada. Święto to zostało wprowadzone do kalendarza powszechnego w roku 1585 przez papieża Syktusa V26.

opracowała:
mgr Krystyna Arendt