Propozycje zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną

1. „Uczuciowy kolaż” – ze starych czasopism dzieci wycinają zdjęcia ludzi wyrażających różne emocje. Nauczyciel podpisuje każde uczucie. Kolaż umieszczamy w miejscu dostępnym dla oglądalności dziecka. Kiedy zdarzy się, że będzie intensywnie coś odczuwało, ale nie będzie pewne, co to takiego, podejdzie razem do obrazka i zobaczy czy uda mu się wybrać zdjęcie, które najlepiej oddaje jego emocje?
2. „Walka dobra ze złem – teatrzyk kukiełkowy” (zabawa ucząca świadomości moralnej) – palec wskazujący jednej ręki malujemy na biało i dorysowujemy na nim miłą, uśmiechniętą buzię (postać pozytywna), a ten sam palec drugiej na czarno, ze zmarszczoną, wykrzywioną twarzą (negatywna postać). Czasem dla uzupełnienia obrazu, doprawiamy jednemu aureolę, a drugiemu rogi ze szczoteczki.
Stajemy za plecami dziecka i zza jego ramienia wystawiamy aniołka, a zza drugiego diabełka. Nasze figurki biorą się do działania. Proponujemy jakiś problem, np. „Koleżanka namawia cię do kłamstwa. Co powinnaś zrobić?”
Pozwalamy odpowiadać dzieciom, ale również włączają się figurki. Czarny charakter mówi: „Ona jest twoją najlepszą przyjaciółką i jeśli nie skłamiesz to może przestać cię lubić, jeśli tego nie zrobisz!”. Na to odzywa się słodki głos anioła: „Kłamać nie wolno, przecież wiesz, że tego nie wolno robić!”. Ale diabełek ciągnie dalej........
3. „Dobra i zła droga” – na dwóch arkuszach folii zapisujemy na „Dobrej drodze” stwierdzenia określające wartości moralne, np. „uczciwość”, „troska o innych”, „słuchanie i uczenie się” itd. Oraz na „Złej drodze” piszemy: „kłamstwo”, „myśl tylko o sobie”, „nie dziel się z innymi”. Obie drogi przyczepiamy do ściany i posługujemy się nimi zawsze wtedy, gdy dziecko musi dokonać moralnego wyboru.
4. „Dwie strony medalu” - każde dziecko bierze kartkę papieru i ołówek, a potem odpowiada na następujące pytania (mając na uwadze to, że każdy człowiek ma dobre i złe cechy, zachowuje się stosownie lub nieodpowiednio):
• To potrafię szczególnie dobrze – to są moje dobre cechy:..........
• Tego nie potrafię zbyt dobrze – to są moje złe cechy:..............
• To mi się we mnie podoba:........
• To mi się we mnie nie podoba:.......
Po zakończeniu porównujemy z grupą opisy. Dzieci z pewnością stwierdzą, że każde z nich ma coś, czego w sobie nie lubi i coś, co mu się podoba. Czy chciałyby takie pozostać? Czy mogą wspólnie coś zrobić?
5. „Jesteśmy wspólnotą” – dzieci próbują połączyć swoje imiona na wzór krzyżówki. Imieniem wyjściowym jest za każdym razem imię tego dziecka, które chce się szczególnie wyróżnić, np. ma urodziny, zrobiło coś szczególnie pożytecznego lub, że jest nowe w grupie, itp.
6. „Głaskanie jeża“ dzieci dobierają się parami. Jedno dziecko z pary będzie jeżem. Musi się ono „najeżyć”(zwinąć się w ciasny kłębek, tak jak to robią jeże – podciągnąć kolana, objąć je ramionami, zamknąć oczy, głowę wcisnąć pomiędzy nogi i spróbować sobie wyobrazić, że jest urażone i zdenerwowane. Drugie dziecko z pary usiłuje teraz wydobyć partnera z tej izolacji. Może ono głaskać jeża, rozmawiać z nim, delikatnie obracać go w jedną lub drugą stronę itp. Nie wolno przełamywać owego „najeżenia się” siłą. Czasem pomaga wyobrażenie sobie, co czułoby ono samo, gdyby było w takiej sytuacji. Po pewnym czasie następuje zmiana ról.
7. „Balony pełne uczuć” – określanie, wyrażanie i panowanie nad swoimi uczuciami.
Czerwony kolor – emocje ujemne (czerwień – ostrzeżenie, sygnał, ratunek)
Ćw. 1 – dmuchnąć powietrze w balon i pomyśleć o złej sytuacji jednocześnie; zamknąć oczy – następnie wypuszczamy powietrze z balonu jak najdłużej
Niebieski kolor – emocje dodatnie
Ćw. 2 – odbijamy nadmuchanym balonem delikatnie, lekko
8.. „Balony złości” – dostarczają dziecku możliwość zrozumienia tego uczucia; dzieci wyrażają złość we właściwy sposób.
Ćw. 1 – nadmuchnąć balon, zawiązać wylot – balon reprezentuje ciało, a powietrze w środku to złość
Czy powietrze może wyjść na zewnątrz balonu lub dostać się do środka?
Co się stanie, jeśli złość utknie w twoim wnętrzu?
Gdyby balon był mózgiem a złość (powietrze) znajdowałyby się w środku ich głowy – czy znalazłoby się w niej miejsce na myślenie w jasny sposób?
Ćw. 2 – naciskamy balony dopóty, dopóki nie pękną i całe powietrze wyjdzie na zewnątrz
Czy możesz bezpiecznie wypuszczać złość? Dlaczego tak? Dlaczego nie?
A gdyby balon pękł, (czyli balon to osoba agresywna uderzająca kogoś)
Czy to jest bezpieczny powód uwalniania złości?
Ćw. 3 – dmuchnąć w balon, nie zawiązywać, trzymać u wylotu tak, aby powietrze wciąż pozostawało w środku.
Balon to jak ciało, a powietrze w środku to złość.
Ćw. 4 – wypuścić trochę powietrza z balonu i zawiązać na stałe
Czy balon jest mniejszy? Czy eksplodował?
9. „Trening przetrwania” – dzieci klękają na wyznaczonej kredą lub taśmą klejącą wyspie, opierając przy tym obiema rękami o podłogę. Próbują wypchnąć się nawzajem poza granice wyspy, nie używając do tego ani rąk, ani kolan, które cały czas muszą dotykać podłogi.
10. „Wizytówka wspaniałego dziecka” – na przyciętych wizytówkach napisz imię swojego dziecka, jego talenty lub specjalności, np. „Jolka wesoła i radosna”, „Ania specjalistka od plastycznych cudaków”.( z książki Weston „Co dzień mądrzejsze” – 365 gier i zabaw....”)
11. „Rymowanka na własny temat” – pokażemy dziecku, jak można przekształcić wewnętrzny głos na stwierdzenia afirmacyjne, a potem pomóżmy mu je zapamiętać, układając z nich rymowankę.
Np.: Jesteś miły, fajny, koleżeński.• Powiedz cześć i uśmiechnij się.
Dla nowych kolegów przyjacielski. Zobaczysz wtedy, że lubią cię.
12. „Okulary realisty i optymisty” – para okularów realisty i optymisty; rekwizyt, który ma moc zmiany spojrzenia na różne sprawy. Jeśli np. nie uda się wykonać zadania – dziecko zakłada okulary realisty, by zobaczyło, że nie wszystko od razu potrafi dobrze wykonać.
13. „Krzesło do myślenia”, – kiedy dziecko straci nad sobą panowanie – krzesło ma być dla niego miejscem na przemyślenie swego zachowania ( czas = jedna minuta na każdy rok życia).
14. „Dziesięć przykazań naszej rodziny” – ważne jest ustalenie reguł, praw w rodzinie w sposób dowcipny np.:
1. Bądź miły i uprzejmy dla rodziny i przyjaciół
2. Nie krzywdź innych słowem ani uczynkiem
3. Wypełniaj obowiązki swoje
4. Wracaj do domu o umówionej godzinie lub przynajmniej zawiadom swoich bliskich o spóźnieniu
5. Nie jedz, nie rozmawiaj i nie spaceruj jednocześnie
6. Dwa razy w tygodniu jedz kolację w domu, z całą rodziną
7. Nie wpadaj w złość więcej niż trzy razy dziennie
8. Czytaj przynajmniej jedną dobrą książkę na tydzień
9. Każdego dnia pomóż komuś z rodziny lub przyjaciół
10. Przynajmniej dwa razy w tygodniu rozśmiesz kogoś, opowiadając głupie dowcipy lub zabawne historyjki
15. „Skrzynka szczęścia”- wysłuchanie opowiadania D. HSU pt. „ Szkoła Serca”; rozmowa o przeczytanym opowiadaniu i tym wszystkim, co zrobił Marek, żeby pomóc sobie być szczęśliwym. Na kartce wypisujemy z dziećmi jakieś rzeczy, które można by zrobić, żeby być szczęśliwym. Wspólnie omawiamy każdy pomysł, a następnie układamy plan, jak wprowadzić go w życie. Wraz z N. tworzymy skrzynkę „Szczęśliwą” i „Nieszczęśliwą” i wrzucamy do nich kartki z wymyślonymi przez dzieci propozycjami praktycznych, wykonalnych czynności, które uczyniłyby dzieci bardziej szczęśliwymi. Kartki ze skrzynek można wyjmować codziennie lub raz w tygodniu – i także raz w tygodniu wszyscy powinni wymienić się swoimi uwagami i poczynionymi postępami. (z książki D. Tillman i D. Hsu – „Wchodzenie w świat 3-7 lat” – wychowanie w duchu wartości, program edukacyjny)