Doświadczam nowych wrażeń - stymulacja zmysłu smaku, dotyku i zapachu za pomocą zróżnicowanych bodźców

Joanna Jankowska

Konspekt zajęć dla dzieci głęboko niepełnosprawnych intelektualnie

Tytuł: „Doświadczam nowych wrażeń” - stymulacja zmysłu smaku, dotyku i zapachu za pomocą zróżnicowanych bodźców

Cele:

- Rozbudzanie czucia powierzchniowego i czucia głębokiego
- Rozwijanie komunikacji pozawerbalnej (za pomocą mowy ciała, języka emocji i różnego rodzaju bodźców)
- Poprawa wrażliwości warg oraz języka
- Rozwijanie aktywności własnej uczniów
- Stymulacja polisensoryczna (wzrokowa, słuchowa, dotykowa i smakowa)
- Tworzenie sytuacji, w których uczeń poznaje najbliższe otoczenie

Organizacja zajęć:

1. Zajęcia wstępne (przywitanie)
Nauczyciel puszcza muzykę relaksacyjną („Wiosna”). Następuje indywidualne przywitanie się z każdym z uczniów poprzez wymówienie głośno imienia każdego z nich oraz delikatne pogłaskanie ucznia twarzy w sposób akceptowany przez nie. Następnie zakłada uczniom fartuszki.

2. Przebieg zajęć: (zabawa paluszkowa)
A. Nauczyciel zapoznaje ucznia z dotykiem rąk oraz dłoni z jednoczesnym wymawianiem nazwy poszczególnych części ciała oraz funkcji jaką one pełnią:
• To są moje ręce – nauczyciel dotyka ręce ucznia
• Ręce ciężko pracują– nauczyciel kołysze rękoma ucznia w różne strony
• To są moje dłonie – delikatny masaż dłoni
• Dłonie dużo dotykają – nauczyciel pokazuje uczniowi misę z różnymi „darami lasu”- szyszki, liście, patyczki, orzechy itp. i zachęca ucznia do zapoznania się poprzesz wzrok, dłonie oraz węch z przedmiotami znajdującymi się w misce.
Obserwuje reakcję ucznia na stymulację wzrokowo-węchowo-dotykową;

„Dwie rączki się spotkały-więc się rączki przywitały
Najpierw zaklaskały, później się pogłaskały
Mocno się ściskały, bo się nie widziały
Jak się przywitały, no to pogadały
Gdy się pogłaskały, to się żegnać zaczynały-znowu zaklaskały
Znów się pogłaskały
Mocno się ściskały - a na koniec pomachały...”

B. Nauczyciel podchodzi kolejno do każdego ucznia i prezentuje mu mąkę (wysypaną w misce). Następnie podchodzi kolejno do uczniów i zapoznaje ich z produktem (dotyka odrobiną mąki policzka dziecka, nastawia do powąchania, posypuje nią wierzch jego dłoni a następnie zanurza dłonie dziecka do miski z mąką).
Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową;

Nauczyciel pokazuje kolejno uczniom drugi produkt naturalny –groch/fasolę (wysypaną na misce). Również zapoznaje uczniów z grochem dotykając nim dłonie ucznia a następnie zachęca je do zapoznania się z produktem poprzez zapach i dotyk.
Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową.

C. Nauczyciel zapoznaje uczniów z „klockami” dydaktycznymi o gładkiej i miękkiej powierzchni (metal, linoleum, futerko z miękkiego włosia), podchodzi kolejno do uczniów dotyka o pociera nim policzków dziecka, następnie pociera jego ręce i dłonie. Jednocześnie zachęca ucznia do potrzymania przedmiotu w rękach.

Nauczyciel demonstruje kolejno uczniom drugi klocek dydaktyczny o powierzchni chropowatej i szorstkiej (papier ścierny, gąbka). Następnie podchodzi po kolei do uczniów i zapoznaje ich z przedmiotem przesuwając klocki po twarzy, rękach i palcach dziecka. Jednocześnie zachęca ucznia do potrzymania przedmiotu w rękach.
Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową.

D. Nauczyciel pokazuje kolejno uczniom naturalną roślinę o śliskiej powierzchni (np. szczypior, nać pietruszki), następnie podchodzi kolejno do uczniów i zachęca je do zapoznania się z przedmiotem poprzez zapach (powąchanie rośliny) i dotyk (głaskanie oburącz szczypiorku).
Obserwuje reakcję ucznia na stymulację węchowo-czuciowo-dotykową.

Nauczyciel demonstruje kolejno uczniom inną roślinę o szorstkich liściach (np. Bazylia, Rozmaryn), podchodzi kolejno do uczniów i zachęca je do powąchania pachnącej rośliny i „pogłaskania” palcami lub całą dłonią rośliny.
Obserwuje reakcję ucznia na stymulację węchowo-czuciowo-dotykową

E. Nauczyciel demonstruje kolejno uczniom materiał sztuczny gładki (styropian), przesuwa nim po twarzy i dłoniach ucznia i zachęca go do potrzymania i manipulowania przedmiotem.

Następnie nauczyciel pokazuje uczniom innym materiał sztuczny szyszkę, dotyka nią twarzy, dłoni i palców dziecka oraz zachęca do potrzymania przedmiotu.

F. Nauczyciel daje uczniom kolejno do skosztowania pokarm o konsystencji płynnej i stałej...
G. Nauczyciel smaruje dłonie dziecka kremem....

Nauczyciel puszcza muzykę relaksacyjną („Fale Oceanu)”;
- Nauczyciel podaje kolejno uczniom miskę z chłodną/zimną wodą zachęcając dzieci do „zapoznania” się z „przedmiotem natury” poprzez wzrok i dotyk. Następnie spryskuje ucznia chłodną wodą ze spryskiwacza do kwiatów, obserwując jego reakcję na stymulację dotykową.
- Nauczyciel podaje uczniom miskę z ciepłą wodą i znowu pomaga zapoznać się dzieciom z wodą poprzez wzrok dotyk (ewentualnie zapach) - zanurza dłonie ucznia w wodzie, ochlapuje je itp. Następnie spryskuje ucznia ciepłą wodą, obserwując jego reakcję na stymulację dotykową.
3. Zakończenie
- Nauczyciel wyciera twarz/dłonie uczniów ręcznikiem;
- Nauczyciel pomaga uczniom zrzucić fartuszki;
- Nauczyciel wyłącza muzykę.

Materiały dydaktyczne:

Kaseta audio z muzyką relaksacyjną, jabłko, kostki lodu, „klocki dydaktyczne”, lampka ze świeczką, spryskiwacz do kwiatów, miski, chusteczka, ręcznik, fartuszki, tacki, serwetki

Metody:

- Metoda dwuczłowieka wg S. Kowalika
- Stymulacja polisensoryczna
- Elementy masażu i muzykoterapii
- Elementy metody metody Pomocnych Dłoni wg F. Affolter.

Literatura:

- A. Frohlich: Stymulacja od podstaw, Warszawa 1998.
- F. Affolter: Spostrzeganie, rzeczywistość, język”, Warszawa 1997.
- J. Kielin (red.), Rozwój daje radość, Gdańsk 1999.
- L. Miosga „Pomóż mi być - komunikacja i stymulacja zmysłowa osób
ze znaczną i głęboką niepełnosprawnością intelektualną”, Kraków 2005.
- M. Piszczek, Terapia zabawą – Terapia przez sztukę, Warszawa 1997.