Program nauczania języka niemieckiego ukierunkowanego zawodowo (JOZ)

1. Program i jego realizacja
Program przeznaczony jest do nauczania języka niemieckiego ukierunkowanego zawodowo w ZSZSp. Zawiera on praktyczne wskazówki dotyczące sposobu realizacji wynikających z obowiązującej podstawy programowej. Koncepcja programy uwzględnia założenia podstawy programowej oraz pozwala nauczycielowi realizować zadania z zakresu nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania. Znajomość języka obcego zawodowego jest istotnym elementem kształcenia zawodowego. Program zatem służy do przygotowania uczniów w kierunku komunikacji w języku niemiecki w sytuacjach zawodowych. Służy również do przygotowania uczniów aktywnego poszukiwania pracy oraz kształtowania w nich odpowiednich podstaw. Program nauczania języka niemieckiego ukierunkowanego zawodowo w ZSZSp obejmuje następujące kierunki:
• Cukiernik (751201)
• Krawiec (753105)
• Stolarz (752205)
• Ślusarz (722204)
• Ogrodnik (611303)
• Tapicer (753402)
• Pracownik pomocniczy obsługi hotelowej (911205)
• Kucharz (512001)
• Sprzedawca (522301)
Realizacja programu w klasie trzeciej przez dwa semestry po jednej godzinie tygodniowo dla każdego z wymienionych kierunków (zawodów). W czasie lekcji przewidziane są tematy, które pozwolą uczniom na korzystanie z własnych doświadczeń i wiedzy zawodowej oraz umożliwią konfrontację z rzeczywistością. W realizacji programu metody i techniki dostosowane są do potrzeb uczniów, możliwości intelektualnych, preferencji oraz rodzajów kształtowanych umiejętności. Pozwala to na zastosowanie wielu metod i technik nauczania. Urozmaicanie doboru różnych metod i technik wpływa na motywację ucznia.
Program zawiera część ogólną, wspólną dla każdego zawodu, oraz załączniki dla poszczególnych zawodów. Część zawodowa opracowana została m.in. na podstawie rozmów z nauczycielami przedmiotów zawodowych, opracowaniem słownictwa zawodowego i wybranych tematów (zagadnień) oraz treści, które występują na przedmiotach zawodowych. Wybór treści i słownictwa odnosi się do podstawy programowej.
Program przewiduje zajęcia bazujące na umiejętnościach językowych w zakresie ogólnym oraz wiadomościach z zakresu zawodowego. Realizację przedmiotu należy rozpocząć od zdiagnozowania i umiejętności ucznia i na tej podstawie zaplanować metody i techniki nauczania, odpowiedni dobór ćwiczeń oraz organizację ćwiczeń. Test kompetencji nie powinien być trudny aby diagnozując obiektywnie umiejętności uczniów zachęcić ich do nauki i wiary we własne możliwości.

2. Cele nauczania
2.1. Cele ogólne
Celem ogólnym kształcenia jest wzmacnianie motywacji w nauce języka niemieckiego ukierunkowanego zawodowo oraz zdobycie przez uczniów wiedzy i umiejętności.
Podstawa programowa określa cele kształcenia w ramach JOZ jednakowe dla wszystkich zawodów. Dobór środków językowych podporządkowany jest typowym sytuacjom w środowisku zawodowym. Zabiegi praktyczne powinny wspomagać indywidualny rozwój każdego ucznia stosownie do jego możliwości intelektualnych. W ramach nauczania istotne są cele kształcenia ogólnego takie jak:
- umiejętność komunikowania się w mowie i w piśmie
- formułowanie własnych opinii
- czytanie ze zrozumieniem i przetwarzanie tekstu
- posługiwanie się współczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi
- umiejętność samodzielnego uczenia się i pracy zespołowej
2.2. Cele dydaktyczne
W wyniku procesu kształcenia celem nauki języka niemieckiego jest znajomość środków językowych po to, by rozwijać umiejętność komunikowania się w środowisku pracy. Rozróżniamy sprawności językowe z zakresów słuchania, czytania, mówienia i pisania. Sprawności językowe z zakresu słuchania:
- rozumienie ze słuchu prostych wypowiedzi dotyczących wykonywanej pracy (np. rozmów współpracowników, instrukcji obsługi, ogłoszeń) artykułowanych wyraźnie w standardowej odmianie języka
- rozumienie ogólnego sensu oraz myśli tekstu i jego części
- wyszukiwanie w tekście określonych informacji
- rozróżnianie formalnego i nieformalnego stylu wypowiedzi
Z zakresu czytania:
- rozumienie prostych wypowiedzi pisemnych i tekstów związanych z wykonywaną pracą np. ogłoszeń, instrukcji obsługi urządzeń, napisów na opakowaniach, broszur informacyjnych, ulotek reklamowych, katalogów
- korzystanie z obcojęzycznych źródeł informacji
Z zakresu mówienia:
- tworzenie krótkich prostych wypowiedzi ustnych oraz reagowanie w sposób zrozumiały w typowych sytuacjach komunikacyjnych związanych z wykonywanym zawodem
- porozumiewanie się ze współpracownikami w środowisku pracy
- opisywanie czynności zawodowych, procesów pracy, ich uczestników, przedmiotów i miejsc
- tworzenie krótkich, prostych, zrozumiałych wypowiedzi ustnych np. opis przebiegu pracy
- wyjaśnianie sposobu obsługi prostych urządzeń
- przedstawianie siebie np. w rozmowie kwalifikacyjnej
- stosowanie zwrotów grzecznościowych
- proponowanie, przyjmowanie i odrzucanie propozycji
- prośba o radę, udzielanie rady
- wyrażanie prośby, podziękowania oraz zgody lub odmowy wykonania prośby
- interpretowanie typowych wypowiedzi np. poleceń, rozmów, informacji przekazywanych telefonicznie
Z zakresu pisania:
- tworzenie krótkich, prostych, zrozumiałych wypowiedzi pisemnych
- redagowanie w formie prostego tekstu pisanego na tematy zawodowe np. wiadomość, prosty list formalny, e-mail, życiorys, podanie o pracę
- opisywanie procesów pracy, czynności zawodowych, miejsc
- przedstawianie opinii współpracowników i klientów
- przedstawianie ofert usługowych
- wyjaśnianie obsługi prostych urządzeń
- przyjmowanie zlecenia na usługę
2.3. Cele wychowawcze
W tym program nauczania przewiduje:
- rozwijanie poczucia własnej wartości
- kształtowanie postawy obywatelskiej, dostrzeganie wartości pracy, poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także ciekawości otwarcia i poszanowania dla kultur i tradycji innych narodów
- umiejętność współpracy z innym, praca w zespole, tolerancja wobec innych
- umiejętność wyrażania własnych opinii, asertywność, empatia
- zaszczepienie wartości: uczciwości, szacunku, pracowitości
- rozwijanie ciekowości poznawczej, mobilności zawodowej i uczenia się przez całe życie.
3. Techniki pracy przy doskonaleniu sprawności językowych oraz wprowadzaniu słownictwa
Przy doborze ćwiczeń należy integrować ćwiczone sprawności i umiejętności. Należy zaznaczyć, że żadna ze sprawności nie występuję w izolacji (ani w czasie ćwiczeń językowych na zajęciach ani w sytuacjach życia zawodowego). Nie należy unikać ćwiczeń o zabawowym charakterze np. zgadywanek czy quizów, myśląc że ten typ ćwiczeń jest zarezerwowany na lekcje języka ogólnego.
Przy ćwiczeniach wymowy warto zastosować różne techniki zapamiętywania np. foniczną oraz kinetyczno-foniczną (klaśnięcie w miejsce akcentu). Ćwiczenia imitacyjne należy przedstawiać chórem i indywidualnie.
Techniki przy sprawności czytania, słuchania to m.in.: odpowiedzi na pytania otwarte, prawda – fałsz, test wielokrotnego wyboru, test luk otwartych do uzupełniania treści, uzupełnianie tabeli, formularza, ankiety na podstawie informacji w tekście.
Przy planowaniu ćwiczeń rozwijających sprawność mówienia trudność mogą sprawić skrótowe oznaczenia jednostek miar i wag, walut, jak i symbole. Techniki pracy przy tej sprawności to m.in.: powtarzanie wyrazów i zwrotów, formułowanie pytań i odpowiedzi, opisywanie osoby, przedmiotu, miejsca, ilustracji, dialog na podstawie dialogu z podręcznika, odgrywanie ról.
Ćwiczenia (techniki) przy sprawności pisania to m.in.: tworzenie wyrazów z rozsypanek literowych, przepisywanie wyrazów i zdań, uzupełnianie luk pojedynczymi wyrazami, opisywanie ludzi, miejsc, przedmiotów, procesów, pisanie tekstu np. formularza, życiorysu na podstawie tekstu modelowego. Redagowanie krótkich tekstów użytkowych (notatka, ogłoszenie, instrukcja, reklamacja), ćwiczenia z luką informacyjną np. dopasowanie dwóch części zdań.
Przy nauczaniu słownictwa specjalistycznego należy w miarę możliwości używać rozwiązań i technik znanych z lekcji języka ogólnego (np. mapa myśli, wskazywanie wyrazu niepasującego do pozostałych, dopasowywanie wyrazów do siebie, sporządzanie słowników tematycznych, gromadzenie słownictwa wokół pewnych obszarów wiedzy).
4. Treści nauczania i gramatyka
Oprócz ogólnych tematów ukierunkowanych zawodowo wspólnych dla każdego kierunku ujęto również w programie treści nauczania wyszczególnione w podstawie programowej i dołączono do programu jako załączniki. Dodatkowy materiał stanowi słownictwo zawodowe i terminologia opracowane przez nauczyciela języka niemieckiego dla każdego z kierunków. Natomiast tematy i leksyka wspólne dla kierunków zawodowych będą przedstawione poniżej ponieważ powtarzają się one dla różnych sytuacji i obszarów zawodowych. Uczniowie będą posługiwać się rożnymi strukturami gramatycznymi, ale nie jest to docelowy element treści nauczania. W gramatyce języka nie ma wydzielonych podsystemów, które zarezerwowane są wyłącznie do komunikacji zawodowej. Treści komunikacyjne i tematy obowiązujące na języku ukierunkowanym zawodowo (wspólne dla każdego zawodu). W załącznikach obowiązują treści opracowane według podstawy programowej dla każdego z kierunków, opracowane według nauczyciela języka niemieckiego w porozumieniu z nauczycielami przedmiotów zawodowych. Poniżej przedstawione zostaną wspólne treści JOZ w niniejszym programie:

a) Zwroty grzecznościowe w miejscu pracy:
- powitanie, pozdrawianie, pożegnanie
- przedstawianie siebie i swoich kwalifikacji
- przedstawianie swoich współpracowników
- podziękowanie
- wyrażenia związane z właściwym i nie właściwym zachowaniem
b) Konwersacje:
- prowadzenie i podtrzymanie rozmowy
- zwroty rozpoczynające i kończące rozmowę
- literowanie
- wyrażanie postaw wobec rozmówcy i zdarzeń
- wyrażanie skargi, przeprosin
- prośba i podziękowanie
- wyrażanie zakazu
c) Wizerunek pracownika i stosunki interpersonalne:
- wygląd zewnętrzny
- ubiór
- zasady zachowania się w pracy,
- zwroty grzecznościowe
d) W poszukiwaniu pracy:
- nazwy zawodów, stanowisk
- redagowanie podania o przyjęcie do pracy
- sporządzanie CV
- rozmowa kwalifikacyjna
- dane osobowe
- ogłoszenie w sprawie rekrutacji
e) Usługi bankowe:
- wyrażanie obliczeń matematycznych
- liczebniki
- terminy związane z obrotem gotówkowych i bezgotówkowym (np. formularz, przelew, kwota)
- czynności związane z zachowaniem klienta w banku (np. otworzyć konto, wpłacić pieniądze)
f) Atmosfera w pracy:
- zwroty wyrażające polecenia, rozkazy, zakazy o różnym stopniu grzeczności
- przymiotniki opisujące i określające pracowników (np. kłótliwy, otwarty, krytyczny)
- określenia prowadzące do konfliktów (np. spóźniać się, palić w toalecie, nie sprzątać po sobie)
- zwroty grzecznościowe wyrażające prośby
g) Urządzenia i sprzęty:
- rzeczowniki zestawu komputerowego (np. klawiatura, myszka, monitor)
- nazwy sprzętów (np. skaner, kamera, drukarka, nośnik USB, laptop)
- nazwy czynności urządzeń
- czasowniki związane z obsługą urządzeń (np. włączyć, wyłączyć, nacisnąć)
- defekty, usterki

h) Rozmowy telefoniczne:
- literowanie
- podawanie godzin, dni tygodnia i dat
- formuły służące do przedstawiania się w rozmowie telefonicznej
- formuły rozpoczynające i kończące rozmowę

5. Formy pracy na lekcji
Stosuje się różnorodność form pracy na lekcji. Każda z form ma swoje zastosowanie w różnych sytuacjach. Należy jednak pamiętać, że nauczyciel powinien rzadziej stosować pracę z całą klasą. Praca w parach stosowana jest generalnie w ćwiczeniach z luką informacyjną lub odgrywania dialogów. Pracę w grupach stosuje się kiedy każdy z uczniów (trzy, cztery osoby) ma do wykonania część większego zadania. Ta forma pozwala uczniom na większą swobodę oraz wzajemne uczenie się od siebie. Nie rzadko w trakcie lekcji stosuje się też pracę indywidualną. Zaletą tej formy jest praca ucznia we własnym tempie oraz skupienie uwagi na danym zadaniu.
Środki dydaktyczne:
- czasopisma, specjalistyczne katalogi, poradniki
- podręczniki zawodowe
- filmy, nagrania o tematyce zawodowej
- wzory dokumentów
- materiały internetowe
- pomoce wizualne (plansze, zdjęcia)

6. Ocenianie i kontrola

W celu prawidłowego zarządzania procesem glottodydaktycznym nauczyciel obok bieżącej systematycznej oceny powinien przeprowadzić okresowe kontrole założonych celów. Podstawowym zadaniem nauczyciela jest zapoznanie uczniów ze specyfiką przedmiotu języka niemieckiego ukierunkowanego zawodowo i celami programu. Nie ma możliwości kontroli całego realizowanego w procesie glottodydaktycznym materiału i wszystkich założonych celów. W sposób systematyczny, a przede wszystkim przemyślany należy dokonać wyboru materiału, który powinien być reprezentatywny dla kształconych sprawności, umiejętności i przekazywanej wiedzy w trakcie nauczania. W testach i zadaniach kontrolnych należy położyć nacisk na monitorowanie rozwoju kompetencji komunikacyjnej, tj. praktyczne wykorzystanie języka w mowie i piśmie w codziennych sytuacjach życia zawodowego. Obserwacja i sprawdzanie postępów w nauce języka ma charakter diagnostyczny, daje bowiem nauczycielowi i uczniom informację o tym, w jakim stopniu osiągnięte zostały zakładane cele nauczania, informuje nauczyciela o skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, sygnalizuje potrzebę ewentualnych zmian, co jest ważne przy planowaniu procesu glottodydaktycznego w przyszłości. Ocenianie spełnia równie ważną funkcję motywującą, dlatego nauczyciel musi przede wszystkim zadbać, by uczniowie wiedzieli, kiedy i za co są oceniani i jakie są kryteria oceny. Ocenianie powinno być jawne, zrozumiałe oraz sprawiedliwe.
Przygotowywane przez nauczycieli testy lub ustne zadania kontrolne, zarówno przy ocenianiu bieżącym, jak i okresowym, powinny spełniać następujące wymogi:
- test powinien mierzyć tylko te sprawności i wiedzę, o które w danym momencie nauczania chodzi,
- test powinien mierzyć poszczególne sprawności i obszary wiedzy za pomocą różnorodnych zadań, aby dać uczniom możliwość wykazania stopnia opanowania,
- test powinien obejmować materiał rzeczywiście zrealizowany na zajęciach,
- test powinien zawierać obiektywne i rzetelne instrumenty pomiaru i oceny osiągnięć uczniów.
Formy kontroli (ustne i pisemne) powinny być stosowane proporcjonalnie do realizowanych form pracy na zajęciach i obejmować takie techniki, jakie uczniowie znają z lekcji.
Opanowanie słownictwa należy sprawdzać za pomocą testów leksykalnych (definiowanie, dobieranie, testy z luką, wielokrotnego wyboru, tłumaczenie, natomiast sprawność mówienia i pisania powinno się oceniać na podstawie zadań praktycznych, takich jak przygotowywanie projektów lub prezentacji (z wykorzystaniem sprawności czytania, pisania i mówienia). Zagadnienia gramatyczne nie są sprawdzane i oceniane w odrębnych testach. Program zakłada ocenianie bieżącej pracy ucznia (na lekcjach oraz w ramach zadania domowego) oraz ocenę za aktywność. Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia .
Bibliografia :
1.„Program powstał na podstawie przykładowego programu nauczania zamieszczonego na stronie internetowej Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej - http://www.koweziu.edu.pl”.
2.Program nauczania języka niemieckiego ukier.zawodowo
Autor Józef Jarosz, Amadeusz Lipczak Monika Rolbiecka, Adam Tomaszczyk
Deutsch fur Profis
3. Program nauczania j.angielskiego w kształceniu zawodowym
Autor Magdalena Kębłowska
4.” Nauka Języków Obcych”
Autor Waldemar Pfeiffer wyd.Wagros