Raport z ewaluacji wewnętrznej uczniów Szkoły Podstawowej

I. Ewaluację wewnętrzną w zakresie „Sposoby spędzania wolnego czasu przez uczniów. Czytelnictwo jako jedna z form spędzania wolnego czasu” przeprowadził zespół powołany przez dyrektora szkoły. Badania za pomocą kwestionariusza ankiety dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców odbyły się w dniach od 20 do 24 marca 2017r.

II. Opis ewaluowanego obszaru - pierwsze półrocze roku szkolnego 2016/17.
1. Wybranie obszaru podlegającego ewaluacji w roku szkolnym 2016/2017 w oparciu o wytyczne wynikające z wniosków z nadzoru pedagogicznego – wrzesień 2015r.
2. Ustalenie wskaźników spełnienia wymagań dot. wybranego obszaru ewaluacji, w oparciu o podstawę programową – wrzesień 2015r.
3. Stworzenie narzędzi ewaluacyjnych – listopad – grudzień 2016r.
4. Wnioski i wskazania do dalszej pracy – maj 2017r.

Zespół ds. ewaluacji ustalił pytania badawcze:
1. W jaki sposób uczniowie spędzają czas wolny?
2. W jaki sposób uczniowie mogą spędzać czas wolny w szkole?
3. Z jaką częstotliwością uczniowie czytają książki/prasę w czasie wolnym?
4. Po jaki rodzaj książek/prasy uczniowie sięgają najczęściej?
5. W jaki sposób nauczyciele (i bibliotekarze) upowszechniają czytelnictwo wśród uczniów?
6. Jaki wpływ mają rodzice na formy i wymiar wolnego czasu spędzanego przez ich dzieci?

Ad. 1. Badając sposób w jaki uczniowie spędzają czas wolny ustalono wskaźniki:

- uczniowie dysponują czasem wolnym, w którym sami decydują o formie jego spędzania.
- uczniowie korzystają z zajęć dodatkowych na terenie szkoły oraz poza nią.
- zachowane są proporcje pomiędzy czasem wolnym (własnym oraz czasem przeznaczonym na rozwój umiejętności), a czasem przeznaczonym na naukę.

Ad. 2. Badając sposób w jaki uczniowie mogą spędzać czas wolny w szkole ustalono wskaźniki:
- szkoła dysponuje bogatą ofertą zajęć pozalekcyjnych o charakterze:
-artystycznym
-sportowym
-przedmiotowym
-komputerowym
-czytelniczym
- oferta zajęć pozalekcyjnych spełnia oczekiwania uczniów.

Ad. 3. Badając częstotliwość z jaką uczniowie czytają książki/prasę w czasie wolnym ustalono następujący wskaźnik:
- uczniowie regularnie sięgają po książki/czasopisma.

Ad. 4. Badając rodzaj książek/prasy po jaki uczniowie sięgają najczęściej ustalono następujące wskaźniki:
- uczniowie sięgają po lektury szkolne oraz inne pozycje książkowe
- uczniowie czytają czasopisma zgodne ze swoimi zainteresowaniami.

Ad. 5. Badając sposób w jaki nauczyciele (i bibliotekarze) upowszechniają czytelnictwo wśród uczniów ustalono następujące wskaźniki:
- nauczyciele prowadzą działania upowszechniające czytelnictwo w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych
- działania podejmowane przez szkołę mają wpływ na propagowanie czytelnictwa wśród dzieci
- zasoby biblioteki zaspokajają potrzeby uczniów.

Ad. 6. Badając wpływ jaki mają rodzice na formy i wymiar wolnego czasu spędzanego przez ich dzieci ustalono następujące wskaźniki:
- rodzice organizują dzieciom czas i zajęcia pozaszkolne zgodnie z ich zainteresowaniami
- rodzice modelują własnym dzieciom formy spędzania czasu polegające na czytaniu książek/prasy.

III. Opis ewaluacji - badaniu podlegali uczniowie, nauczyciele i rodzice. Ankietę wypełniło 121 uczniów klas IV-VI, 66 rodziców, 67 nauczycieli.

IV. Wyniki badania:
Analiza ankiety uczniów:

Pytanie 1: Ile czasu dziennie zazwyczaj poświęcasz na naukę w domu (nauka własna i z rodzicami, lub korepetycje):
a) mniej niż od 1 godzinę dziennie - 12,4%
b) od 1 do 2 godzin dziennie – 42,1%
c) powyżej 2 godzin dziennie – 14,0%
d) trudno powiedzieć – 31,4%

Pytanie 2. Ile dziennie zostaje ci czasu wolnego po odrobieniu zadań i przygotowaniu się do lekcji.
a) mniej niż od 1 godzinę dziennie - 16,5 %
b) od 1 do 2 godzin dziennie –22,3 %
c) powyżej 2 godzin dziennie – 42,0%
d) trudno powiedzieć – 19,0%

Pytanie 3. Co robisz zazwyczaj w czasie wolnym?
a) gram w gry komputerowe –39,6%
b) oglądam telewizję- 28,9%
c) czytam książkę- 30,6%
d) spotykam się z kolegami/koleżankami- 44,6%
e) wychodzę na podwórko- 56,2%
f) pomagam rodzicom- 30,5%
g) inne (jakie?) – 15,2% bawię się z rodzeństwem, rodzicami, zwierzakiem, rysuję, słucham muzyki.

Pytanie 4. Czy sam decydujesz o sposobach spędzania swojego wolnego czasu?
a) tak – 85,1% nie – 14,9%

Pytanie 5. Z jakich dodatkowych zajęć korzystasz w czasie wolnym na terenie szkoły:
a) kółka artystyczne (plastyczne/muzyczne/chór szkolny)- 14%
b) zajęcia sportowe- 25,6%
c) kółka. przedmiotowe- 30,5%
d) zajęcia komputerowe- 13,2%
e) zajęcia czytelnicze- 2,5%
z żadnych dodatkowych zajęć nie korzysta19,8%

Pytanie 6. Czy zajęcia pozalekcyjne organizowane w szkole spełniają Twoje oczekiwania?
a) tak – 81,8% b) nie –18,8%

Pytanie 7. Czy uczestniczysz w dodatkowych zajęciach organizowanych poza szkołą? (np. język obcy, kluby sportowe, ogniska pracy pozaszkolnej, tańce itp.)
a) tak- 64,5% b) nie – 35,5%

Pytanie 8. Ile czasu w ciągu tygodnia na nie poświęcasz?
a) 1-2 godziny w tygodniu – 36,4%
b) 3-4 godziny w tygodniu – 27,2%
c) 5-6 godzin w tygodniu- 23,9%
d) 7 i więcej godzin w tygodniu- 4,9%

Pytanie 9. Jak często czytasz książki (zarówno wybrane przez siebie dla własnej przyjemności, jak i lektury szkolne):
a) prawie codziennie – 15,7%
b) dość często – 22,3%
c) czasami – 38,0%
d) rzadko – 21,5%
e) nigdy – 2,5%

Pytanie 10. Co najczęściej czytasz dla własnej przyjemności?:
a) bajki/baśnie – 21,5%
b) powieści przygodowe – 57,8%
c) powieści fantasy – 37,2%
d) powieści kryminalne – 11,6%
e) czasopisma o tematyce młodzieżowej, sportowej lub innej – 14,8%
f) niczego nie czytam – 6,6%

Pytanie 11. Czy w szkolnej bibliotece zazwyczaj znajdujesz książki, które ci odpowiadają?
a) tak – 75,2%
b) nie – 9,9%
c) nie wypożyczam książek w szkolnej bibliotece – 6,6%

Analiza ankiety dla nauczycieli:

Pytanie 1. Czy w ostatnim roku szkolnym współuczestniczył /ła Pan/Pani w jakichś działaniach w ramach akcji „Cała Polska czyta dzieciom?”
a) tak – 57,4%
b) nie – 42,6%

Pytanie 2. W jakich okolicznościach upowszechnia Pan/Pani czytelnictwo wśród uczniów:
a) w trakcie nauczania swojego przedmiotu – 51,0%
b) podczas zajęć pozalekcyjnych – 48,9%
c) na lekcjach wychowawczych – 31,9%
d) na zajęciach świetlicowych – 21,2%
e) na zajęciach dodatkowych (rewalidacja, pomoc p-p) – 38,2%
f) inne – konkursy, akcje czytelnicze (zimowe czytanie), przerwy czytelnicze, wycieczki klasowe.

Pytanie 3.Czy według Pana/Pani zasoby biblioteki szkolnej zaspokajają potrzeby uczniów?
a) tak – 63,8% b) nie – 36,2%

Pytanie 4. Które z działań propagujących czytelnictwo stosuje Pan/Pani we własnej pracy?
a) konkursy czytelnicze – 42,6%
b) lekcje z cyklu „Polecam..”- 31,9%
c) wizyty na Targach Książki - 8,5%
d) współpraca z biblioteką szkolną – 70,2%
e) współpraca z bibliotekami miejskimi – 12,7%
f) konkursy plastyczne (np. okładka ulubionej książki, itp.) – 51,0%
g) stosowanie metod aktywizujących uczniów – 55,3%
h) karty czytelnicze -17,0%
i) głośne czytanie (np. przez innych uczniów, nauczyciela, rodziców) – 74,5%
j) biblioteczki klasowe – 17,0%
k) ”Pasowanie na czytelnika” – 19,1%
l) ranking czytelnictwa – 27,6%
m) zeszyty lektur – 17,0%
n) udział w ogólnopolskich akcjach czytelniczych (np. „Jak nie czytam jak czytam”, itp.) – 23,4%
o) spotkania autorskie – 4,3%
p) konkursy literackie (np. tomiki poetyckie, książka dla Mali, itp.) – 19,1%
q) inne – systematyczna kontrola czytelnictwa wśród uczniów, „czytanie bostońskie”.

Analiza ankiety dla rodziców:

Pytanie 1. W jaki sposób Państwa dziecko najczęściej wypełnia swój wolny czas?
a) przy komputerze/telefonie – 36,1%
b) ogląda telewizję – 5,5%
c) przebywa na wolnym powietrzu – 41,6%
d) czyta – 27,7%
e) pomaga w domu – 16,6%
f) nudzi się – 2,7%
g) inne – bawi się z rodzeństwem, maluje, słucha muzyki, uprawia sport.

Pytanie 2. Czy Państwa dziecko uczęszcza na zorganizowane formy spędzania czasu (np. pływanie, nauka języka, zajęcia plastyczne) w szkole lub poza nią?
a) tak – 83,4% b) nie – 16,6%

Pytanie 3. Ile czasu dziecko poświęca w ciągu dnia czasu na naukę? (po zajęciach w szkole):
a) mniej niż od 1 godzinę dziennie – 5,5%
b) od 1 do 2 godzin dziennie – 52,7%
c) powyżej 2 godzin dziennie – 36,1%
d) trudno powiedzieć – 11,1%

Pytanie 4. Ile czasu wolnego ma dziecko po odrobieniu pracy domowej i przygotowaniu się do zajęć?
a) mniej niż od 1 godzinę dziennie – 13,8%
b) od 1 do 2 godzin dziennie –33,3%
c) powyżej 2 godzin dziennie – 41,6%
d) trudno powiedzieć – 11,1%

Pytanie 5. Czy Państwa dziecko lubi czytać książki? Jeżeli tak, to po jakiego rodzaju literaturę najczęściej dziecko sięga? (przykładowo: bajki, opowiadania, powieści przygodowe, prasę młodzieżową, sportową):
a) tak, dziecko lubi czytać - 61,2% i najczęściej czyta książki o tematyce przygodowej, młodzieżowej, przyrodniczej, SF, fantasy, bajki, opowiadania, komiksy.
b) nie, moje dziecko nie lubi czytać – 38,8%.

Pytanie 6. W jaki sposób zachęca Pani/Pan swoje dziecko do czytania? (można zaznaczyć kilka).
a) poprzez rozmowę – 44,4%
b) poprzez przykład (sam/sama czytam książki) – 66,6%
c) poprzez wspólne czytanie – 27,7%
d) poprzez zachęcanie do udziału w konkursach np. czytelniczych – 2,7%
e) poprzez organizowanie różnych gier i zabaw wymagających czytania – 5,5%
f) poprzez zapisanie do biblioteki – 36,1%
g) inne – czyta starsze rodzeństwo, kupowanie książek zgodnie z zainteresowaniami dziecka.

Pytanie 7. Czy uważa Pani/Pan, że kontakt dziecka z książką w domu rodzinnym jest ważny?
a) tak – 100%, ponieważ czytanie rozwija wyobraźnię, wzbogaca słownictwo, poszerza zasób słów, kształtuje poprawność językową oraz ortograficzną, jest alternatywą dla Internetu, telewizora i komórek. Czytanie spełnia funkcję poznawczą, poszerza wiedzę, jest źródłem informacji, daje tematy do wspólnych rozmów, uspokaja i wycisza.
b) nie – 0%

V. Podsumowanie:
Analizując uzyskane wyniki zespół ds. ewaluacji sformułował odpowiedzi na pytania badawcze zawarte w pkt II - opisie ewaluowanego obszaru:

Ad. pytanie badawcze nr I
W jaki sposób uczniowie spędzają czas wolny?

Zdaniem większości zarówno uczniów jak i rodziców średni czas poświęcany w domu na naukę wynosi od 1 do 2 godzin dziennie. Dwie piąte uczniów dysponuje dwoma lub więcej godzinami czasu wolnego dziennie. W przeważającej większości (ponad połowa badanych) uczniowie spędzają go z kolegami i koleżankami, wychodząc na podwórko. Znaczna część uczniów spędza czas grając na komputerze bądź telefonie. Czytanie jest wybieraną formą spędzania czasu dla jednej trzeciej ankietowanych uczniów. Wyniki te pokrywają się z oceną rodziców. Co siódmy uczeń ma mniej niż jedną godzinę czasu wolnego. Oprócz uczestniczenia w zajęciach szkolnych większość uczniów ma zorganizowane przez rodziców zajęcia poza szkołą (głównie nauka języków obcych, zajęcia sportowe).

Ad. pyt. badawcze nr II
W jaki sposób uczniowie mogą spędzać czas wolny w szkole?
Uczniowie korzystają z oferty zajęć pozalekcyjnych w szkole. Są to głównie kółka przedmiotowe i zajęcia sportowe. Oferta zajęć u zdecydowanej większości spełnia ich oczekiwania.

Ad. pyt. badawcze nr III
Z jaką częstotliwością uczniowie czytają książki/prasę w czasie wolnym?
Co szósty uczeń sięga codziennie po książkę dla własnej przyjemności. Większość ankietowanych natomiast czyta książki tylko czasami. Co czwarty uczeń czyta rzadko lub wcale. Według wskazań rodziców około dwóch trzecich uczniów lubi czytać książki, pozostała część nie sięga po nie.

Ad. pyt. badawcze nr IV
Po jaki rodzaj książek/prasy uczniowie sięgają najczęściej?
Jeśli uczniowie sięgają po książki, to są to najczęściej książki przygodowe oraz powieści fantasy. W następnej kolejności są to bajki/baśnie, komiksy, czasopisma o tematyce młodzieżowej i sportowej.

Ad. pyt. badawcze nr V
W jaki sposób nauczyciele (i bibliotekarze) upowszechniają czytelnictwo wśród uczniów?
Ankietowani nauczyciele wskazują na liczne przedsięwzięcia skierowane na propagowanie czytelnictwa wśród uczniów. Głównymi działaniami są: współpraca z biblioteką szkolną, wykorzystywanie głośnego czytania, stosowanie metod aktywujących, organizowanie konkursów czytelniczych i plastycznych oraz udział w ogólnopolskich akcjach czytelniczych.
Najczęściej nauczyciele upowszechniają czytelnictwo w trakcie nauczania swojego przedmiotu oraz podczas prowadzonych zajęć pozalekcyjnych i specjalistycznych.

Ad. pyt. badawcze nr VI
Jaki wpływ mają rodzice na formy i wymiar wolnego czasu spędzanego przez ich dzieci?
Wszyscy ankietowani rodzice wskazywali na wagę kontaktu dziecka z książką w domu rodzinnym. Podkreślali, iż czytanie rozwija wyobraźnię, wzbogaca słownictwo, poszerza zasób słów, kształtuje poprawność językową oraz ortograficzną, jest alternatywą dla Internetu, telewizora i telefonów komórkowych. Deklarowali, że najczęściej zachęcają dzieci do czytania poprzez swój własny przykład, rozmowę motywującą do tego oraz wspólne czytanie książek.

VI. Wyniki – mocne i słabe strony pracy szkoły w badanym obszarze:

Mocne strony
1. W szkole istnieje bogata oferta zajęć pozalekcyjnych, większość uczniów w nich uczestniczy i dobrze je ocenia.
2. W szkole podejmowane są liczne akcje i działania promujące czytelnictwo.
3. Zasoby szkolnej biblioteki zaspokajają potrzeby uczniów.

Słabe strony
1. Szkoła nie posiada oferty i nie propaguje czytelnictwa czasopism wśród uczniów.
2. Szkoła kładzie zbyt mały nacisk na udział w zajęciach dodatkowych o charakterze czytelniczym.
3. Oferta zajęć czytelniczych nie jest dla uczniów atrakcyjna.
4. Wśród uczniów duży procent sięga po książki tylko czasami.
5. Akcje i działania propagujące czytelnictwo w szkole nie są dość efektywne.
6. Prawie połowa nauczycieli nie brała udziału w żadnych działaniach w ramach akcji „Cała Polska czyta dzieciom”.

VII. Wnioski i uwagi – realizacja w roku szkolnym 2017/18:

1. Zapoznać wszystkich badanych z wynikami raportu.
2. Kontynuować działania propagujące czytanie.
3. Podjąć działania propagujące czytanie czasopism wśród uczniów.
4. Zaangażować wszystkich nauczycieli w realizację działań propagujących czytelnictwo.