"Dusiołek" - sen czy koszmarna jawa? - konspekt lekcji języka polskiego

KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE III GIMNAZJUM

Czas lekcji: 2 x 45 minut
Temat: „Dusiołek” – sen czy koszmarna jawa?
Cele:
- główny: Uczeń zna problematykę i symbolikę wiersza Bolesława Leśmiana pt. „Dusiołek”
- operacyjne:
Uczeń potrafi:
- użyć słownictwa nazywającego uczucia i przeżycia,
- objaśnić znaczenie niezrozumiałych słów, biorąc pod uwagę kontekst,
- streścić utwór redagując jego streszczenie lub plan ramowy ( uczniowie
z dostosowaniem wymagań),
- wskazać i scharakteryzować bohaterów lirycznych,
- wskazać elementy wiersza, które posiadają charakter symboliczny,
- objaśnić symbolikę wybranych elementów świata przedstawionego,
- omówić znaczenie i sens walki człowieka ze złem i przeciwnościami losu,
- rozpoznać środki artystyczne w utworze: epitety, porównania, zgrubienia,
- wskazać w czytanym tekście cechy ballady,
- pracować w grupie.
Treści z podstawy programowej:
I.1.2) uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
II.1.2) uczeń rozpoznaje problematykę utworu
II.2.1) uczeń przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują w tekście
II.2.7) uczeń rozpoznaje czytany utwór jako balladę
II.3.1) uczeń przedstawia propozycje odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją
II.4.2) uczeń omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne
III.1.5) uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi
Zalecane metody i warunki realizacji podstawy programowej : wykorzystanie metod aktywizujących - dyskusja,
Formy pracy: zbiorowa, zespołowa ( praca w grupach)
Metody: elementy dyskusji i heurezy, burza mózgów, praca z tekstem.
Środki dydaktyczne: podręcznik z tekstem wiersza Leśmiana, reprodukcje dzieł malarskich przedstawione na prezentacji multimedialnej, karta pracy, komputer podłączony do rzutnika

PRZEBIEG LEKCJI

Faza przygotowawcza ( ok. 10-15 min)
1. Powitanie.
2. Sprawdzenie listy obecności.
3. Wywołanie odpowiedniego nastroju poprzez wysłuchanie nagrania dźwięków budzących grozę.
4. Refleksja uczniów na temat odczuć wówczas im towarzyszących ( uczniowie kończą zdania przygotowane przez nauczyciela, a stopień ich trudności uzależniony jest od możliwości danego ucznia).
5. Burza mózgów związana z gromadzeniem słownictwa do słowa „strach” ( gromadzenie synonimów, dobieranie określeń, wypisywanie frazeologizmów) i przedstawienie efektów pracy w formie mapy mentalnej.
6. Zwrócenie uwagi na ponadczasowość motywu „strachu”, „lęku i jego stałą obecność w różnych tekstach kultury.
7. Przedstawienie celów lekcji, zapisanie tematu lekcji.
Faza realizacyjna ( ok. 50 min)
1. Odczytanie tekstu utworu.
2. Omówienie języka, jakim napisany jest tekst, wskazanie dialektyzmów, neologizmów, wyjaśnienie wyrazów niezrozumiałych.
3. Praca w grupach związana ze streszczeniem utworu ( karta pracy nr 1)
4. Praca w grupach nad charakterystyką bohaterów lirycznych (karta pracy nr 2)
5. Interpretacja zakończenia utworu – pytania Bajdały skierowanego pod adresem Boga ( burza mózgów).
6. Interpretacja dzieł malarskich przedstawiających motyw zmor sennych.
7. Dyskusja na temat wymowy „Dusiołka”, próba odpowiedzi na pytanie zawarte w ostatnim wersie utworu - dlaczego dobry Bóg stworzył groźne i złe istoty?
8. Uświadomienie uczniom, że kilka elementów świata przedstawionego (postacie i wydarzenia) ma charakter symboliczny (przy pomocy nauczyciela uczniowie wskazują te elementy i w trakcie burzy mózgów objaśniają ich znaczenie dosłowne
i przenośne).
Faza podsumowująca (ok.15 min)
1. Podsumowanie rozważań o symbolice utworu ( uczniowie wypowiadają się na temat swoich strachów i lęków).
2. Praca w grupach: wyszukiwanie i nazywanie wskazanych środków stylistycznych.( karta pracy nr 3)
3. Zaprezentowanie planszy wyjaśniającej cechy charakterystyczne ballady, wskazanie cech tego gatunku w tekście Leśmiana.
4. Ocena najbardziej aktywnych uczniów.
5. Pożegnanie.

KARTA PRACY NR 1

GRUPA I

Przedstaw treść wiersza „Dusiołek” używając 5 zdań pojedynczych.

........................................
........................................
........................................
........................................
........................................
........................................

GRUPA II

Przedstaw historię zaprezentowaną w wierszu Leśmiana za pomocą planu wydarzeń. Pamiętaj o konsekwencji składniowej – używaj tylko zdań lub tylko równoważników zdań.
1........................................
2........................................
3........................................

KARTA PRACY NR 2

GRUPA I
Scharakteryzuj Bajdałę, zwracając uwagę na to jak jest opisywany, jak wygląda i jak się zachowuje.
• ........................................
• ........................................
• ........................................
• ........................................
• ........................................
• ........................................

GRUPA II
Scharakteryzuj Dusiołka, zwracając na jego wygląd, zachowanie względem Bajdały.
• ........................................
• ........................................
• ........................................
• ........................................

KARTA PRACY NR 3

GRUPA I

Nazwij podkreślony środek artystyczny:
1. „Wypatrzył razem ściółkę ze mchu popod lasem"
........................................

2. "Siadł Bajdale na piersi, jak ten kruk na snopie"
........................................
Podkreśl w cytacie podany w nawiasie środek artystyczny:

"Skrzywił gębę na bakier i jęzorem mlasnął" (podkreśl - zgrubienie)

" Wylazł z rowu Dusiołek, jak półbabek z łoża" (podkreśl - porównanie)

GRUPA II
Nazwij podkreślony środek artystyczny:

1. "Lecz wiadomo, że szpecąc przystojność przestworza,
Wylazł z rowu Dusiołek, jak półbabek z łoża"
........................................

2. "Pysk miał z żabia ślimaczy"
........................................