Główne motywy w wierszu C.K. Norwida Moja piosnka - konspekt lekcji języka polskiego

Szkoła średnia, jedna jednostka lekcyjna

TEMAT: Główne motywy w wierszu C.K. Norwida Moja piosnka

Cel ogólny: refleksja nad motywami patriotyzmu i własnej tożsamości zawartymi w wierszu Norwida

Cele operacyjne, uczeń potrafi:
-Zinterpretować wiersz Norwida
-Wskazać i zanalizować motywy obecne w tekście
-Omówić wiersz w kontekście emigracyjnym
-Odnaleźć i zinterpretować nawiązania obecne w utworze
-Określić sens utworu
-Wskazać model patriotyzmu obecny w tekście

Metody:
-Metoda problemowa
-Heureza
-Dyskusja
-Podawacza

Środki dydaktyczne:
-Wiersz Moja piosnka

Formy:
-Praca zbiorowa
-Praca indywidualna

PRZEBIEG LEKCJI:
1. WSTĘP

Nauczyciel prosi uczniów by wymienili romantyczne teksty przedstawiające motyw emigranta- podróżnika i motyw ojczyzny, np Hymn J. Słowackiego, Sonety krymskie A. Mickiewicza i przedstawili tematy wspólne dla tych wierszy, np. : samotność, tęsknota za ojczyzną itp...

Nauczyciel przypomina lub zapoznaje uczniów z biografią C. K. Norwida, zwłaszcza w kontekście emigracji i konieczności opuszczenia ojczyzny. Następnie czyta na głos tekst wiersza
i prosi uczniów o indywidualną, cichą lekturę.

Uczniowie proponują odpowiedzi na pytanie: o czym jest ten tekst? (możliwe odpowiedzi: o ojczyźnie, o Polsce, o tęsknocie, o uczuciach itp...)

Uczniowie określają kim jest podmiot liryczny- nadawca: emigrant, pielgrzym, wędrowiec opisujący swoje uczucia do ojczyzny i odbiorca: Bóg. Następnie precyzują, dlaczego podmiot liryczny zwraca się do Boga: może to wynikać z jego samotności , może Bóg jest już jedyną bliską mu osobą która pozostała (jak wynika z tekstu).

2. ROZWINIĘCIE

Analiza pytania za czym tęskno? w kontekście pojawiających się motywów i nawiązań:
-gdzie kruszynę chleba/Podnoszą z ziemi przez uszanowanie/Dla darów Nieba....
motyw chleba w kontekście Biblii i nawiązanie do polskiej tradycji poszanowania dla chleba jako dla symbolu efektów pracy, religijnego, sacrum...
-gdzie winą jest dużą/ Popsować gniazdo na gruszy bocianie,/Bo wszystkim służą...
motyw bocianów jako elementu krajobrazu polskiego, symbolu wiosny, powrotu, odnowy, nadziei na coś, związany z kulturą i obyczajami polskimi o poszanowaniu bocianów bo są symbolem
błogosławieństwa
-gdzie pierwsze ukłony/ Są, jak odwieczne Chrystusa wyznanie,/"Bądź pochwalony!"
motyw tradycji polskiej- szacunku dla współobywateli, traktowania siebie z godnością, w duchu chrześcijańskiej miłości dla bliźniego
-Tęskno mi jeszcze i do rzeczy innej,/ Której już nie wiem, gdzie leży mieszkanie,/ Równie niewinnej...
motyw poczucia tęsknoty, braku, niemożności zaspokojenia jakiegoś wewnętrznego pragnienia (miłości? samotności? zrozumienia? ), można nawiązać do motywu podróży- człowiek podróżuje do celu i jego serce też szuka metaforycznie jakiegoś celu
-Do bez-tęsknoty i do bez-myślenia,/ Do tych, co mają tak za tak - nie za nie,/ Bez światło-cienia...
tęsknota za spokojem, wyciszeniem, poczuciem wolności od trosk, motyw biblijny- pragnienie obcowania z ludźmi szczerymi
-Tęskno mi owdzie, gdzie któż o mnie stoi?/I tak być musi, choć się tak nie stanie/ Przyjaźni mojéj...
motyw samotności, świadomość że los już jest z góry określony

3. PODSUMOWANIE

Nauczyciel powraca do głównego celu lekcji i inicjuje w jego kontekście dyskusję, następnie prosi, by uczniowie napisali notatkę o głównym przesłaniu wiersza, np.:

Wiersz Moja piosnka to wyznanie podróżnika-emigranta tęskniącego za ojczyzną. Tekst jest wyrazem wielkiej nostalgii i patriotyzmu, który charakteryzuje się miłością do utraconego miejsca, jego tradycji, kultury i zachowań ludzkich. Pełen jest zwrotów symboli (kromka chleba, gniazdo bocianie, słowa powitania) które są charakterystyczne dla Polski i tworzą szczególną atmosferę miejsca z utratą którego nie może pogodzić się podmiot liryczny. Nie może zapomnieć o ojczyźnie bo to ona go ukształtowała, ona buduje jego tożsamość. O jego samotności świadczy również fakt, że odbiorcą tej „piosnki” jest jedynie Bóg, nie żadna bliska osoba.

Na koniec uczniowie na podstawie tekstu wskazują cechy poezji C.K. Norwida:
-Poezja intelektualna- wymagająca wiedzy i znajomości kultury
-Nawiązania intertekstualne
-Szczególna pisownia (wytłuszczenia, znaki interpunkcyjne) mające podkreślać znaczenie treści
-Środki stylistyczne (np. neologizmy, epifory, anafory, apostrofy) - mające na celu podkreślać znaczenie treści

Zadanie domowe:
W formie notatki- mini rozprawki (np. na 100 słów): Jaki obraz ojczyzny pojawia się w romantycznych tekstach literackich? Rozważ problem odwołując się do tekstu Moja piosnka i innych znanych Ci dzieł romantycznych.

Opracowanie: mgr Karolina Orłowska