Rozwój mowy dźwiękowej

Podczas licznych rozmów bezpośrednich jak i pośrednich z rodzicami dzieci często pada
pytanie kiedy tak właściwie powinniśmy udać się do logopedy, jak wyłapać sygnały, że z
naszym dzieckiem dzieje się coś niepokojącego .Poniżej przedstawiam w skrócie etapy
rozwoju mowy adekwatne do wieku życia dziecka. Jeżeli w okresie wczesnego
niemowlęctwa rodzice zaobserwują iż dziecko nie unosi główki, nie reaguje na hałas,
stukanie, nie gaworzy, nie interesuje się w późniejszym okresie mową i nie rozumie jej, nie
chwyta zabawek itp., wówczas powinni zasięgnąć porady specjalisty. Należy mieć
świadomość, że najdrobniejsze nieprawidłowości w tym czasie mogą być przyczyną
poważnych zaburzeń, które ujawniają się w późniejszym etapie rozwoju dziecka. Usunięcie
tych zaburzeń może okazać się wówczas bardzo trudne, a niekiedy niemożliwe.
Mowa dźwiękowa dziecka stanowi istotny element w jego życiu emocjonalno-poznawczospołecznym
. Rozwija się jakby bezwiednie, jest czymś naturalnym, oczywistym, ale też
biologicznie uwarunkowanym. Pierwszym dźwiękiem jaki usłyszymy od naszego dziecka jest
płacz przy narodzinach. Natomiast żeby nam dane było usłyszeć słowa „mama”, „tata”,
mowa dziecka podlega różnym przemianom rozwojowym. W mowie niemowlęcia słyszymy
dźwięki przypominające połączenia samogłosek. Pojawiają się też dźwięki naśladujące
mlaskanie, muczenie, buczenie, gruchanie. Niektóre z nich są podobne do głosek naszego
języka. Jest to okres tzw. głużenia, trwający do około 6 miesiąca życia. Głużenie jest
treningiem dla aparatu oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnego, często też oddaje aktualne
stany emocjonalne maleństwa. Od 7 miesiąca życia rozwija się etap gaworzenia. Dziecko
już świadomie odpowiada swoimi żywymi reakcjami na obecność matki, jej twarz, głos. Po
około 9 miesiącach u dziecka następuje ogromny skok w rozwoju sen somatycznym
( rozwój zmysłów człowieka: wzroku, słuchu, smaku, powonienia, dotyku ).Jest to etap
tzw. echolalicznego rozwoju mowy. Dziecko potrafi już mówić powtarzając słyszane
dźwięki mowy, naśladuje dźwięki z otoczenia. Sygnalizuje swoim zachowaniem mową ciała
potrzeby i w ten sposób nawiązuje kontakt z otoczeniem. Od około 11 do 15 miesiąca życia
zaczyna mówić pierwsze słowa, jest to tzw.okres społecznej gotowości do mówienia.
Pierwsze słowa wymówione świadomie przez dziecko to sylaby : „ma-ma” (mama), „ta-ta”,
„ba-ba”(baba), „pa-pa”(do widzenia). Formy te nacechowane są akcentem, odznaczają się
intonacją.

W rozwoju mowy dziecka możemy wyróżnić 4 okresy:
1. Okres melodii – trwa od urodzenia do 1 roku życia. Dziecko moduluje dźwięki
zbliżone do /a/, /o/, /u/, /e/, wydaje dźwięki gardłowe /k/, /g/. Od 6 miesiąca
życia pojawiają się głoski dźwiękowo zbliżone do /p/, /b/, /t/, /d/, ich połączenia
z samogłoskami.
2. Okres wyrazu – trwa od 1 do 2 roku życia. Dziecko posługuje się wieloma
rzeczownikami, czasownikami i przymiotnikami. Pojawiaja się pierwsze pytania co
świadczy o rozwoju rozumienia i słownika biernego dziecka.
3. Okres zdania – rozwija się między 2 a 3 rokiem życia. Pojawiaja się pierwsze
konstrukcje zdań oznajmujących przeczących i pytających.
4. Okres swoistej mowy dziecięcej – trwa od 3 do 6 roku życia. Dziecko opanowuje
wzorce wszystkich głosek, opanowuje odmianę wyrazów.