Diagnoza pedagogiczna dziecka z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami w zachowaniu

Czym jest diagnoza? Jest ona rozpoznawaniem stanu rozwoju dziecka, jego tendencji rozwojowych na podstawie objawów i w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie.
Jaki jest cel diagnozy? Optymalizacja rozwoju procesu wychowania i kształcenia, profilaktyka i usuwanie zaburzeń.
Celem terapii pedagogicznej jest:
- Stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych
- Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów
- Eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji

Imię i nazwisko: Nikola J.
Data urodzenia: 09.12.2005
Wiek, szkoła: 8 lat, klasa I, Szkoła Podstawowa w Koszalinie

I etap prediagnostyczny-na lekcjach zaobserwowałam dziewczynkę , która w klasie I ma problem z nauką , a także problemy emocjonalne w kontaktach z rówieśnikami. Obserwacje te skłoniły mnie do przeprowadzenia diagnozy Nikoli, jako dziecka z prawdopodobnymi zaburzeniami w zachowaniu i trudnościami w przyswajaniu wiedzy. Zadałam sobie pytanie : jaki wpływ na zachowanie i oceny dziecka ma sytuacja rodzinna oraz w jaki sposób pomóc dziewczynce w pokonaniu problemów z nauką i ułożeniu prawidłowych relacji z rówieśnikami? Zdiagnozuję przypadek Nikoli stosując technikę badawczą - obserwację, która pozwoli mi bliżej poznać zachowanie jakie u niej zauważyłam.
II etap badania diagnostycznego- jako narzędzie badawcze zastosowałam wywiad
z matką i babcią dziewczynki, zebrałam informacje od nich , by mieć pełen obraz problemu
i podstawy do ewentualnej weryfikacji swoich hipotez. Wywiad przeprowadziłam w domu dziewczynki , z każdą z pań oddzielnie, dziecko było w tym czasie na spacerze z ciocią . Celem wywiadu było zgromadzenie konkretnych informacji, niezbędnych do oceny rozwoju dziecka i sformułowanie wniosków . Wywiady przeprowadzone z matką i babcią przebiegały w życzliwej atmosferze, obie panie starały się udzielać wyczerpujących odpowiedzi . choć
w zachowaniu babci widoczne były niepokój i lęk przed kolejnymi pytaniami. Obie panie były świadome , że chcę przeprowadzić z nimi rozmowę o problemach dziewczynki
i przygotowały się do niej. Z rozmowy przeprowadzonej z paniami wynika,że Nikola wychowuje się w rodzinie niepełnej, ma o 7 lat starszego brata, ale chłopiec nie przebywa
w domu rodzinnym, bowiem uczęszcza do szkoły z internatem. Matka pracuje zawodowo, ojciec nie pracuje , ale mieszka z krewnymi w odległej miejscowości, jest niewydolny wychowawczo, jego kontakt z dzieckiem jest bardzo ograniczony. Nikola urodziła się wcześniej niż był planowany poród (o około 3 tygodnie) i otrzymała 7/ 10 punktów w skali Apgar. Podczas ciąży matka przebywała w szpitalu z powodu problemów z krążeniem. Jako niemowlak Nikola była hospitalizowana dwukrotnie z powodu zapalenia płuc i problemów
z oddychaniem.Matka nie pamięta kiedy dziecko zaczęło chodzić i czy wcześniej raczkowało. Nie był a wstanie określić kiedy dziecko zaczęło czynnie posługiwać się mową, jak szybko zapamiętywała nowe słowa i czy jej spostrzegawczośc i koncentracja uwagi nie budziły zastrzeżeń w wieku przedszkolnym( dziecko uczęszczło do przedszkola tylko przez jeden rok, ale w innej miejscowości, gdyż rodzina przeprowadziła się do Koszlina po rozstaniu z ojcem dziecka – dwa i pół roku temu). Według babci dziewczynki problem stanowiły czynności samoobsługowe Nikoli, gdyż zaczęła korzystać z toalety samodzielnie w wieku 3, 5 lat . Dziecko, zdaniem matki miało także problemy z zasypianiem, często budziła się w nocy
i miała problemy z zasypianiem. Obecnie sytuacja jest trudna, ponieważ
dziewczynka często przebywa pod opieką babci, gdyż gdyż matka jest zatrudniona
w systemie zmianowym – 12- godzinnym, co zapewne powoduje , że jej kontakt z córką jest nie tylko ograniczony ale i zaburzony. Charakter pracy matki sprawia, że nawet w weekendy nie może poświęcić dziecku wystarczającej uwagi.
Dziewczynka jest wychowywana przez babcię, z którą spędza większość czasu. Jednak czas ten nie jest efektywnie wykorzystywany, bowiem babcia nie interesuje się edukacją
i uspołecznieniem dziewczynki. Jej funkcja ogranicza się jedynie do zapewnienia dziecku posiłków i stosownego ubioru do szkoły. Babcia prezentuje postawę wycofaną, pozwala wnuczce na niemal wszystko,włącznie z oglądaniem programów telewizyjnych w porze nocnej. Będąc pod opieką babci dziecko, spóźnia się lub nie przychodzi do szkoły, prawdopodobnie dlatego, że często bywa niewyspana .
Matka jest w stosunku do Nikoli nadopiekuńcza. Wyręcza ją w wielu działaniach. Z uwagi na charakter pracy nie zawsze jest w stanie pomóc dziecku, ale kiedy jest to możliwe , nie wspomaga córki w odrabianiu prac domowych, udzielając wskazówek czy inspirując ją do działań, ale wykonuje je za nią . Dotyczy to głównie prac plastycznych i technicznych, np. wycinanki, drobne prace związane z szyciem, haftowanie itp. Matka we wszystkim ustępuje Nikoli , nie jest także konsekwentna. Często jest bezradna i nie wie jak ma postąpić. Dziecko doskonale wyczuwa bezradność matki wykorzystując ją i wymuszając to na czym jej w danej chwili zależy.

Obserwacja dziecka w szkole:
Drugim narzędziem był arkusz obserwacji dziewczynki podczas zajęć w szkole , w sali lekcyjnej, na boisku, podwórku szkolnym. Obserwowałam dziecko podczas zajęć oraz w kontaktach z rówieśnikami. Obserwację prowadziłam systematycznie przez dwa miesiące, notując poszczególne fakty.
Dziecko w wieku 7 lat ma problemy z ubieraniem się , nie potrafi zapiąć guzików, właściwie założyć sweterka, czy bluzki, ma także trudności z samodzielnym rozbieraniem się, wiązaniem butów, czy założeniem stroju sportowego na ekcjach Wf- u. Jej problemem jest również nieumiejętnośc zarządzania czasem, bowiem zadania, które dzieci wykonują w około 10 minut, Nikoli zajmują dwukrotnie więcej czasu. Bardzo poważny problem to także nieumiejętność organizacj własnego miejsca pracy. Na biurku Nikoli znajduje się duża liczba zupełnie niepotrzebnych przyborów czy inych przedmiotów, które utrudniają jej właściwe
i sprawne wykonanie zadań, a często rozpraszają jej uwagę . Dziewczynka także gubi przybory szkolne, a co za tym idzie nie może wykonać zadań bez pomocy i zangażowania kolegów czy nauczyciela. Prace dziewczynki są niestaranne chaotyczne, nieuporządkowane, często niedokończone. Zeszyty i książki są niestetyczne, zabrudzone, z zagiętymi narożnikami, prace domowe często nieodrobione.
Dziewczynka podczas zajęć lekcyjnych nie potrafi się skupić, trudno jest jej skoncentrować się na zadaniach bowiem zajmując się zupełnie innymi czynnościami( poprawianie uczesania, rysowanie , stukanie po biurku przyborami szkolnymi itp., powoduje, że sama nie jest w stanie wykonać zadań zadanych przez nauczyciela, ale również uniemożliwia pracę innym dzieciom. Udziela odpowiedzi, gdy nie jest pytana, nie słucha poleceń nauczyciela
i ma ogromny problem z samodzielną pracą. Wymaga stałej kontroli oraz zachęcania do działania. Jeżeli zadanie sprawia jej trudność szybko się zniechęca i przestaje pracować. Jest niestaranna, bardzo chaotyczna, nieuważnie przepisuje teksty z tablicy opuszczając litery
i wyrazy. Pracuje bardzo wolno. Mylą się jej linijki. Nie kończy rozpoczętych prac. Wypowiedzi dziecka są ubogie , często odpowiada tylko jednym słowem.
Nikola ma dobry słuch, ładnie śpiewa, ta czynność nawyraźniej sprawia jej przyjemność. Zachęcona przez nauczyciela wzięła udział w szkolnym konkursie piosenki dziecięcej, zdobywając III miejsce. Na zajęciach z wychowania fizycznego wykonuje tylko te ćwiczenia, które się jej podobają. Nie potrafi pogodzić się z przegraną, co przejawia się agresją wobec zwycięzców. Jej prace plastyczne są bardzo ubogie w szczegóły, niestaranne i nieestetyczne. Rzadko udaje się jej skończyć je na zajęciach. Prace te poziomem odbiegają od prac wykonanych przez dzieci w jej wieku.

Nikola nierzadko inicjuje konflikty z rówieśnikami, jest agresywna, arogancka wobec koleżanek i kolegów, którzy starają się zaangażować ją do wspólnej zabawy. Niejednokrotnie próbowała użyć siły fizycznej w stosunku do nich, sytuacjom tym udało się zapobiec dzięki zdecydowanym reakcjom nauczyciela prowadzącego zajęcia czy dyżurującego podczas przerw . Dzieci skarżyły się , że dziewczynka często prowokuje je do kłótni, by potem
„ ukarać je” uszczypnięciem czy uderzeniem. Jej niestabilność emocjonalna i często zmieniający się nastrój skutkuje tym, że dziewczynka bez żadnego powodu niszczy przybory szkolne kolegów, a także w sposób bardzo niekulturalny zwraca się do nich, obraża nie tylko ich, ale i ich bliskich, w szczególności jej wrogi stosunek jest skierowany pod adresem rodziców dzieci .

Wnioski:

Na podstawie analizy dokumentacji, obserwacji dziecka oraz rozmów z matką i babcią można stwierdzić, że dziecko ma trudności:
- w pisaniu - co może wskazywać na lekkie zaburzenia (mikrodeficyty) w koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzeganiu, koncentracji uwagi;
- w zachowaniu - co może wskazywać na niedojrzałość społeczną i emocjonalną lub nadpobudliwość psychoruchową.
W wyniku przeprowadzonych badań, obserwacji dziewczynki i wywiadu z matką
i babcią oceniam, że sytuacja rodzinna dziecka, wychowującego się w rodzinie niepełnej jest trudna i zapewne ma przemożny wpływ na jej zachowanie i wyniki w szkole. W rodzinie ,
w której nie ma osoby konsekwentnej w swoich działaniach, bo ani matka, ani babcia nie ustalają reguł, których należy przestrzegać , trudno jest dziecku funkcjonować, Nikola nie jest świadoma co jest dopuszczalne, pożądane, a co stanowi zagrożenie.W domu dziewczynki można było zauważyć z jednej strony nadopiekuńczośc , a z drugiej bezradność obu pań. Brak silnego zaangażowania w wychowanie dziecka , zdecydowanej postawy matki wobec problemu , jakim są wyniki dziecka w szkole i narastające konflikty z koleżankami i kolegami skłaniają do konkluzji: konieczne jest uświadomienie matce , że wartość wychowawcza rodziny jest niepodważalna, że w rodzinie dziecko uczy się , co jest cenione i pożądane, uczy się określonych wzorców zachowań, poznaje normy i nakazy, czego nie wolno robić, a co zyskuje aprobatę. Jaki styl wychowania funkcjonuje w rodzinie dziecka, taki również zaczyna funkcjonować w jego zachowaniu. Wydaje się być słusznym postępowanie w stosunku do dziecka z żelazną konsekwencją, wspólne wytyczanie granic, co wolno, a czego nie oraz jakie będą konsekwencje niedotrzymywania umowy. Mamę i babcię dziecka należy uświadomić jak ważne są jednakowe oddziaływanie i jednakowe wymagania osób wychowujących.

Nikola podczas zajęć i zabawy funkcjonuje lepiej jeśli poświęcam jej uwagę, kiedy siedzi w pobliżu mojego biurka, potrzebuje bowiem ciągłego wspierania i komentowania jej osiągnięć. Staram się kontrolować co dziewczynka robi i dostrzegam choćby najmniejszy jej wysiłek, aby ją nagrodzić. Podczas pracy samodzielnej często podchodzę do jej biurka i sprawdzam, czy pracuje, czy wie co ma robić. Należy wesprzeć dziewczynkę emocjonalnie, wytwarzając atmosferę zaufania i bezpieczeństwa podczas zajęć . Stopniować trudności zadań, wydłużać czas koncentracji uwagi, stosować ciekawe metody pracy, które zintegrują dziecko z grupą i podwyższą samoocenę. Należy pokazać dziewczynce jak określać swoje mocne i słabe strony,
jak reagować właściwie na sukcesy, porażki i jak radzić sobie ze stresem. W sytuacjach konfliktowych omawiam z nią newralgiczne sytuacje i wskazuję właściwe postępowanie skłaniając ją do refleksji i krytycznej oceny własnego zachowania.
Doceniam każde małe osiągnięcie i chwalę, nagradzam ciepłym słowem, uśmiechem, bo wiem, że wymagało to od niej dużego wysiłku.
Propozycje działań postdiagnostycznych
1. Spróbuję przekonać matkę dziewczynki by zgodziła się na skierowanie i zdiagnozowanie dziewczynki w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej , bowiem dokładne zbadanie uczennicy ułatwiłoby zaplanowanie i przeprowadzenie odpowiednich działań korekcyjnych i kompensacyjnych
2. Postaram się nakłonić mamę i babcię dziecka do udziału w warsztatach dla rodziców, które pomogłyby w ukierunkowaniu oddziaływań wychowawczych wobec dziewczynki
3. Zachęcę mamę Nikoli do wspólnych rozmów z dzieckem, pokazywania jej prawidłowych wzorców postepowania, oceniania zachowania innych i wyciągania wniosków( czyje postępowanie jest dobre, a czyje złe na podstawie obejrzanych czy przeczytanych wspólnie bajek )
4. Przekonam mamę , by umożliwiła Nikoli uczestniczenie w zajęciach dydaktyczno- wyrównawczych w szkole, aby wyrównać braki w wiadomościach i umiejętnościach szkolnych, a tym samym pomóc dziewczynce w przezwyciężeniu trudności, które mogłyby doprowadzić do poważnych niepowodzeń szkolnych
5. Udzielę mamie i babci wskazówek w jaki sposób pracować z dzieckiem w domu w celu usprawnienia czynności manualnych ( rysowanie, malowanie farbami, rysowani po śladzie)
6. Postaram się zainicjować spotkanie z przedstawicielem Centrum Pomocy Rodzinie, który mógłby pomóc rodzinie w trudnej sytuacji materialnej
7. Zaproszę Nikolę na spotkania uczniów podczas których kompensowane są deficyty w koncentracji uwagi i spostrzegawczości
8. Zachęcę dziecko do intensywnej pracy w szkole i w domu, aby podnieść jej motywację do nauki( częste nagradzanie na forum klasy za najdrobniejszy wysiłek)
9. Spróbuję zainicjować spotkania np. wspólne gry i zabawy , wycieczki, które pomogłyby zintegrować się Nikoli z zespołem klasowym
10. Obniżę wymagania edukacyjne i dostosuję je do faktycznych możliwości dziecka,
zindywidualizuję oceniania (ocena za wysiłek włożony w pracę, a nie za efekt),