Metoda projektów w nauczaniu przyrody

Praca metodą projektów to realizacja przez uczniów obszernego przedsięwzięcia poznawczego w dłuższym okresie, w oparciu o przyjęte wcześniej założenia, wykorzystująca w znacznej mierze ich własną pracę. Można powiedzieć, że jest to długoterminowe zadanie domowe.
Temat projektu może obejmować treści przewidziane w programie nauczania, może je również rozszerzać. Istotą tej metody jest samodzielna praca uczniów. Realizacja projektu może odbywać się indywidualnie lub grupowo.
Projekt realizowany indywidualnie jest dobrym narzędziem pracy z uczniem uzdolnionym.. Stwarza mu szansę poszerzania swoich zainteresowań pod kontrolą i z pomocą nauczyciela, rozwija u niego poczucie odpowiedzialności za własną edukację.
W przypadku pracy grupowej zadania mogą być wspólne dla wszystkich grup, ale realizowane przez każda z nich w inny sposób. Mogą się również uzupełniać, gdy każda grupa otrzyma inne zadanie, a dopiero złożenie wyników daje obraz całości zaplanowanego projektu.
Podjęcie przez nauczyciela w ramach realizacji różnorodnych działań, takich jak planowanie, organizowanie, inspirowanie, kierowanie, kontrolowanie i ocenianie, ma na celu wyzwolenie szerokiej aktywności ucznia. Jednym z elementów tej strategii edukacyjnej jest umożliwienie uczniom przyjęcie pewnych ról społecznych, niezwykle cennych w procesie dochodzenia do wiedzy, jak również ważnych w procesie dojrzewania społecznego. Podjęcie roli członka zespołu, poszukiwacza, odkrywcy, użytkownika wiedzy, specjalisty i fachowca jest korzystne dla ucznia zarówno jako postawa edukacyjna na wszystkich etapach edukacji oraz jako przygotowanie do odgrywania tych ról w dorosłym życiu.
Praca metodą projektów odgrywa oczywiście ważną rolę edukacyjną. Uczniowie, wykonując zadania w ramach projektu, mają szansę podsumować i powtórzyć posiadaną wiedzę. Poszerzyć ją z wybranego obszaru lub zdobyć zupełnie nowe informacje. Jednak realizacja projektu stwarza również wiele okazji do oddziaływań wychowawczych. Praca w ramach projektu uczy samodzielności i odpowiedzialności za powierzone zadanie. Uczniowie, mając przydzielone zadania, muszą podzielić się pracą, dojść do wspólnych ustaleń – kto i za co będzie odpowiedzialny. Metoda projektów uczy więc też dobrej organizacji, bez której efekt końcowy będzie niewłaściwy, błędny, lub niewystarczający. Jeżeli projekt jest realizowany zespołowo, odgrywa szczególną rolę w kształtowaniu postawy odpowiedzialności ucznia za jego część pracy, składającą się na końcowy efekt pracy całej grupy.
Realizując w grupie jakiś konkretny temat lub zadanie, uczniowie doskonalą wiele umiejętności niezbędnych podczas pracy zespołowej. Można tu wymienić bardzo pożądane umiejętności :
- dzielenia się odpowiedzialnością za poszczególne zadania;
- kulturalnej i twórczej dyskusji;
- skutecznego rozwiązywania konfliktów;
- podejmowania grupowych decyzji;
- sprawnego komunikowania się;
- dokonywania przez grupę samooceny swojej pracy.
Zespołowa realizacja projektu niejako zmusza do ciągłego komunikowania się, ustalania kolejnych kroków, dochodzenia do wspólnego zdania, podziału zadań według możliwości członków grupy, jest więc dobrą szkoła tolerancji. Uczniowie muszą zmierzyć się nie tylko ze zróżnicowaniem intelektualnym członków grupy, ale również trudnościami, jakie powodują różnice osobowości.
Sprawniejsi intelektualnie lub manualnie stawiani są w sytuacji wymagającej współpracy z gorzej radzącymi sobie kolegami. Mają okazję pomóc im w odszukiwaniu potrzebnych informacji, zredagowaniu notatki, wykonaniu modelu lub w innych działaniach realizowanych w ramach projektu. Metoda ta spełnia również funkcję wychowawczą poprzez angażowanie uczniów w działania edukacyjne poza lekcjami szkolnymi. Stanowi więc propozycje pożytecznego spędzania wolnego czasu.