Opis i analiza przypadku rozpoznania i rozwiązania problemu wychowawczego i edukacyjnego Krzysia - ucznia sprawiającego trudności wychowawcze

1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU

Krzyś uczęszcza do oddziału przedszkolnego w SP. Jest jedynakiem, sześciolatkiem, który chodził wcześniej do przedszkola. W pierwszym semestrze roku 2016/2017 dał się poznać jako chłopiec miły, kulturalny, uśmiechnięty – jednak z niewykształconą gotowością szkolną i niedostosowaniem się do zasad panujących w grupie. Na początku drugiego semestru jego zachowanie gwałtownie się pogorszyło. Mniej więcej w tym czasie ukończyłam warsztaty metodyczne „Praca z dzieckiem sprawiającym trudności wychowawcze”. Poznane tam mechanizmy i narzędzia z zakresu psychologii behawioralnej dały mi nadzieje na poprawę jakości moich relacji z uczniem i jednocześnie jego funkcjonowania w zespole.

2. DYNAMIKA I GENEZA ZJAWISKA

Krzyś nie dostosowywał się do panujących w klasie czy na świetlicy zasad, zawsze chciał robić coś innego niż mówił nauczyciel, nie potrafił skoncentrować uwagi na danym zadaniu dłużej niż kilka minut, bawił się sam. Na początku drugiego semestru jego zachowanie gwałtownie się pogorszyło: na jakiekolwiek polecenia skierowane do niego zaczął reagować krzykiem, piskiem, wyciem, ucieczką, uderzaniem nauczyciela, rzucaniem przedmiotami. Tracił kontakt wzrokowy, nie słuchał, nie odpowiadał na pytania – jakby „zapadał się” w sobie.
W kontakcie z rodzicami chłopca byłam od początku roku. Jednak po pogorszeniu się zachowań ucznia nasiliłam je. Obawiałam się, że wydarzyło się coś, co spowodowało spotęgowanie jego problemów. Z rozmów z rodzicami (osobno) wyłonił się obraz rodziny skonfliktowanej ( na linii mąż – żona): bardzo ciężko pracującej matki, długo przebywającej poza domem, utrzymującej finansowo rodzinę oraz ojca pracującego nocami, a w dzień zajmującego się synem. Jeśli wierzyć mamie Krzysia (a wiele zachowań chłopca na to wskazuje) tata nie uczestniczy czynnie w życiu syna – dziecko bawi się samo, ma swój świat, często ogląda telewizję i gra na komputerze, nie wychodzi na dwór.
Krzyś nigdy nie był przebadany przez psychologa, neurologa ani psychiatrę.
Podejrzewam, że problemy z jakimi boryka się Krzysztof, czyli niezaspokojone w dostatecznym stopniu podstawowe potrzeby emocjonalne dziecka: miłości, empatii, przynależności, akceptacji, bezpieczeństwa, uwagi doprowadziły do nasilenia się jego złych, nieakceptowalnych zachowań. Były KRZYKIEM, WOŁANIEM O POMOC.

3. ZNACZENIE PROBLEMU

Codzienne, agresywne, głośne, buntownicze zachowanie Krzysia powoduje coraz większe jego izolowanie się od klasy – dzieci śmieją się z niego i jednocześnie zaczynają go unikać, bojąc się jego głośnych, agresywnych reakcji. W konsekwencji tylko pogłębia to jego problem i domniemaną przyczynę – niezaspokojenie potrzeby akceptacji, więzi, przynależności.

4. PROGNOZA

Prognoza negatywna:
- trudności w kontaktach Krzysia z nauczycielami mogą wpłynąć na jego niechęć do nauki, rozwój poznawczy
- problemy w nawiązywaniu akceptowalnych kontaktów w grupie rówieśniczej spowodują niewłaściwy rozwój emocjonalno – społeczny, utrwalenie niepożądanych zachowań
- częste wzywanie rodziców do szkoły, związane z nieodpowiednim zachowaniem syna, może spowodować pogorszenie i tak trudnych relacji w rodzinie, wzajemne pretensje, oskarżenia, a co za tym idzie dalsze poczucie utraty bezpieczeństwa i wsparcia w rodzinie ( być może nawet jej rozpad)

Prognoza pozytywna:
Odzyskanie poczucia przynależności, uwagi, akceptacji, wpłynie na:
- poziom oceny własnej wartości i wiary we własne siły
- pozwoli przystosować się do panujących w grupie zasad
- poprawi relacje w grupie rówieśniczej i z nauczycielem/wychowawcą

5. PROPOZYCJE ROZWIĄZANIA

- indywidualne rozmowy z rodzicami dziecka
- zachęcanie rodziców do szukania pomocy w PPP
- współpraca z wychowawcą i pedagogiem szkolnym
- rozmowy z dziećmi z klasy Krzysia
- ignorowanie części negatywnych zachowań Krzysia, by nie dopuścić do tzw. spirali złych zachowań
- chwalenie go za najdrobniejsze przejawy pożądanych zachowań
- nastawienie się na słuchanie dziecka – zachęcanie do indywidualnych rozmów, „wygadania” się dziecka
- wspieranie emocjonalne, okazywanie ciepła
- mówienie o nieakceptowaniu złego zachowania, a nie dziecka jako takiego
- niedopuszczanie do niepożądanych zachowań poprzez przewidywanie problemowych sytuacji i ich odwrócenie, wygaszenie, zapobieganie im
- regularne przypominanie zasad panujących w grupie, ćwiczenie pojedynczych zachowań
- wzmacnianie pozytywnego obrazu siebie Krzysia, by chciał i mógł odnosić sukcesy
- pozytywne modelowanie społeczne (naśladowanie zachowań pożądanych)

6. WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ

Zgodnie z założonymi celami zaczęłam pracować z Krzysiem i grupą nad poprawą jego sytuacji. Dużo z nim rozmawiałam, pytałam o samopoczucie, ulubione czynności, bohaterów bajek, marzenia. Starałam się obserwować jego reakcje w czasie trwania zajęć świetlicowych i swobodnej zabawy. Reagowałam, gdy widziałam zbliżającą się „katastrofę”- najczęściej odwracałam jego uwagę dając mu dodatkowe zadania lub pytając o cokolwiek. Każdy jego sukces podkreślałam i chwaliłam. Zachęcałam dzieci do zabawy z Krzysiem, tłumaczyłam mu sens wprowadzania zasad normujących życie społeczne.
Zachęciłam rodziców (tatę) do aktywnego spędzania czasu z synem, wspólnych gier, zabaw rozwijających, aktywności fizycznej, ograniczenia oglądania TV i gier komputerowych, wreszcie do spotkania z psychologiem.

7. EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

Efekty podjętych przeze mnie działań psychologicznych i wychowawczych zaskoczyły nawet mnie, a konkretnie ich szybkość. Krzyś odpowiadał na nie zaangażowaniem, uśmiechem, staraniem w zaspokajaniu moich oczekiwań w stosunku do niego, czasem nawet słowotokiem. Nie zwracanie uwagi na wszystkie złe zachowania, chwalenie i akceptacja dziecka spowodowała, że nie nakręca się spirala pojawiających się oczywiście dalej niepożądanych zachowań – co powoduje szybkie ich wygaszanie i wracanie do etapu spokojnego funkcjonowania Krzysia.

8. PROGNOZA DALSZYCH DZIAŁAŃ

Praca z Krzysiem w szkole pomoże mu w pogodzeniu się z przystosowaniem do panujących zasad, lepszym jego funkcjonowaniu w szkole i grupie rówieśniczej.
Jednak najważniejszym środowiskiem wychowawczym dla dziecka jest jego dom i rodzina. To oni trzymają klucze do szczęścia swojej pociechy, prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie i odniesienia sukcesu życiowego.