Zwyczaje Wielkanocne na Świecie - program imprezy okolicznościowej

ZWYCZAJE WIELKANOCNE NA ŚWIECIE

PROGRAM IMPREZY OKOLICZNOŚCIOWEJ
PRZYGOTOWANIE: A. DUNAJSKA, E. SIDORCZUK- TRAJER

OSOBY WYSTĘPUJĄCE (12 osób)
PROWADZĄCY:............................
NIEMCY:......................................
CZECHY:.....................................
HISZPANIA:................................
MEKSYK:..................................
GRECJA:...................................
SZWECJA:................................
WIELKA BRYTANIA: .................
STANY ZJEDNOCZONE:............
HOLANDIA:............................
AFRYKA:................................

(dodatkowo do występu potrzebne: prezentacja multimedialna, kartki z pytaniami do quizu oraz ołówki, jajeczka czekoladowe w dużej ilości, koszyki oraz kilka osób do pomocy w ukrywaniu i pilnowaniu jajek)

PROWADZĄCY:
Stara ludowa prawda głosi, że „co kraj to obyczaj”, dlatego tak lubimy poznawać tradycje i obyczaje innych krajów. Przenieśmy się więc na chwilę w podróż dookoła świata, aby zobaczyć jak wygląda Wielkanoc w innych częściach globu.
Zapraszamy was wszystkich serdecznie do obejrzenia naszej prezentacji oraz wysłuchania kilku ciekawostek dotyczących tradycji wielkanocnych w Europie, Ameryce Północnej, Afryce czy Ameryce Południowej. Słuchajcie uważnie, bo na zakończenie odbędzie się niewielki quiz.
Słowo Wielkanoc w różnych językach to:
Po angielsku - ISTER
Po niemiecku - Ostern
Po czesku - WELIKANOCZE
Po hiszpańsku - PASKŁA
Po litewsku - WELYKOS
SLAJD 1
Na początek chcemy przestawić Wam zwyczaje panujące w Niemczech.
Uroczystości obchodów Wielkanocy rozpoczynają się wraz z nadejściem Wielkiego Piątku, który jest dniem wolnym od pracy. Co ciekawe, Niemcy tego dnia nie muszą przestrzegać ścisłego postu, jak mają w zwyczaju Polacy. Po nabożeństwie wspólnie z księdzem spożywany jest symboliczny posiłek składający się w wody, chleba i wina.
Sobota Wielkanocna jest dniem, w którym przed niektórymi kościołami płoną ogniska na znak zbliżającego się zmartwychwstania Chrystusa. Nieznany jest również zwyczaj święcenia pokarmów w Wielką Sobotę, w niektórych częściach Niemiec święcony jest natomiast ogień ze świecy paschalnej, zabieranej później do domów i zapalanej podczas spożywania posiłków.
SLAJD 2
Niemcy, przy składaniu sobie życzeń wielkanocnych, nie dzielą się jajkiem, jak ma to miejsce w polskiej tradycji.
Poranek wielkanocny jest szczególnie miły dla dzieci, gdyż wiąże się on z poszukiwaniem „wielkanocnego zajączka”, czyli drobnego prezentu schowanego na ogrodzie lub w domu.
SLAJD 3
Poniedziałek Wielkanocny jest dniem wypoczynku, odwiedzin bliskich i krótkich rodzinnych wyjazdów.
Tradycja polewania wodą, czyli polski Śmigus Dyngus jest w Niemczech zupełnie nieznana.
SLAJD 4
Charakterystyczne tradycje to:
• Zając Wielkanocny, zgodnie z tradycją, przynosi pisanki, czekoladowe zajączki, słodycze i inne drobne upominki, które następnie chowa w ogrodzie
SLAJD 5
• Ognie wielkanocne – zwyczaj popularny szczególnie w północnych rejonach kraju. Są to ogniska rozpalane na wsiach, a czasem też w miejskich ogrodach. Zwyczaj ten sięga czasów przedchrześcijańskich i symbolizuje przepędzenie zimy i zapewnienie urodzaju. Jednakże jako tradycja chrześcijańska, ogień symbolizuje Zmartwychwstanie Jezusa.
SLAJD 6
• Bardzo charakterystyczne w Niemczech są świąteczne dekoracje: wielkanocne drzewka lub inaczej "bukiety wielkanocne" czyli gałązki o zielonych listkach udekorowane wiszącymi kolorowymi pisankami lub wydmuszkami. Umieszczane są one w wazonach, na drzewach przed domem, w ogrodach i na balkonach.
SLAJD 7
Wśród potraw spożywanych podczas świąt przez Niemców popularne są podobnie jak u nas: jajka, kiełbasa, babki drożdżowe z rodzynkami, sernik czy owocowe strucle, lecz również mniej kojarzony u nas z Wielkanocą chleb orzechowy, owocowe musli, barania pieczeń oraz biały ser formowany w kształt jaj.

SLAJD 1
Kolejne Państwo, które chcemy zaprezentować to Czechy
Symbolem czeskiej Wielkanocy oprócz malowanych pisanek jest również rózga (pomlázka) pleciona ze świeżych wierzbowych witek, ozdobiona wstążkami. W Poniedziałek Wielkanocny mężczyźni i chłopcy chodzą z wiosenną kolędą i symbolicznie chłoszczą rózgami kobiety i dziewczęta. Chłostanie zgodnie z ludową tradycją ma zapewnić kobiecie urodę i młodzieńczy wigor przez cały rok.
SLAJD 2
Do typowych dań wielkanocnych należy na przykład jagnięcina lub królik z nadzieniem pokrzywowym, mazanec, czyli kołacz przygotowany z wolno wyrastającego ciasta drożdżowego, przypominający w smaku chałkę. Do prawdziwych przysmaków należą również „judasze“, czyli drożdżówki z miodem, lub smażone i cukrowane „BOŻI MILOSTI“, przypominające polskie faworki.

SLAJD 1
Hiszpania
Święto Wielkanocy i poprzedzający je Wielki Tydzień jest obchodzony w Hiszpanii bardzo uroczyście. Każdy region kraju świętuje go w nieco odmienny sposób, ale zawsze podniośle i uroczyście. Cechą wspólną wszystkich obchodów są niezwykłe procesje pokutników i bractw niosących figury Chrystusa, Maryi i świętych.
SLAJD 2
Co Hiszpanie jedzą?
Główne danie to potahe de harbansos czyli potrawka z cieciorki, rodzaj zupy.
Torrihas – hiszpańskie danie słodkie, przyrządzane ze smażonego chleba. Potrawę przygotowuje się poprzez namoczenie kromki chleba w jajku, cukrze i mleku, a następnie usmażenie jej. Gotowe torrihas podaje się z wybranymi dodatkami: cynamonem, słodkim syropem, miodem lub winem[
SLAJD 3
arroz ko lecze – ryż z mlekiem
bunjuelos- maleńkie pączki z dużą ilością waniliowego kremu wewnątrz

SLAJD 1
Meksyk
Tutaj Wielkanoc trwa dwa tygodnie i jest to czas wolny od pracy i szkoły.
Pierwszy tydzień to Semana Santa (Święty Tydzień) – świętowanie ostatnich dni życia Chrystusa
SLAJD 2
Drugi tydzień to Semana Paskła (Tydzień Paschalny) – jest przeżywaniem jego Zmartwychwstania. Od Poniedziałku Wielkanocnego rozpoczyna się Semana Paskła.

SLAJD 3
Obchody świąt rozpoczynają się w Niedzielę Palmową, kiedy to Meksykanie uczestniczą w procesji i święcą gałązki palm. Później gałązki te spala się i następnego roku wykorzystuje się jako popiół do posypywania głów w Popielec.
SLAJD 4
W Wielki Piątek w wielu miasteczkach odgrywa się sceny męki i ukrzyżowania Jezusa. Nad organizacją misteriów, które przybierają formę malowniczych pochodów, czuwają bractwa pokutnicze. Uczestnicy procesji dźwigają ciężkie łańcuchy, przepasani są powrozami, dźwigają wielkie bele z kłujących roślin albo boleśnie się biczują. Podczas nocnych procesji, figura Chrystusa noszona jest przy zapalonych świecach.
W Meksyku nie ma zwyczaju malowania i święcenia jajek, choć pod wpływem kultury amerykańskiej dzieci dostają wielkanocne zajączki z czekolady.
Niedziela Zmartwychwstania to huczne święto do późnej nocy i pokazy sztucznych ogni na rynkach, zabawy w wesołym miasteczku, jedzenie tradycyjnych potraw z ulicznych budek.

SLAJD 1
A teraz udajmy się do Grecji
Okres Wielkanocy rozpoczyna się w Sobotę Łazarza czyli Lazarusa (jest to sobota przed Niedzielą Palmową). Wtedy to do drzwi domów pukają kolędnicy - dzieci śpiewające hymn "Lazaros". Wynagradza się je jajkami i drobniakami. W Niedzielę Palmową ludzie gromadzą się na porannej mszy, gdzie obdarowywani są zielonymi krzyżami uplecionymi z zielonych gałązek palmowych. Palemki te ustawione na domowych ołtarzykach będą stały tam przez cały rok.
Wielki Tydzień rozpoczyna się w poniedziałek. Rozpoczyna się wtedy Wielki Post podczas, którego nie powinny być spożywane potrawy mięsne i mleczne.
SLAJD 2
Święty Wtorek to dzień modlitwy i czytania Biblii. W ten dzień gospodynie przyrządzają ciasteczka - słodkie kuleczki zwane kujurekia.
Następnego dnia sprzątają dokładnie dom, wieczorem zaś udają się do świątyni, gdzie odbywa się ceremonia błogosławieństwa Świętego Oleju. Innym zwyczajem jest błogosławienie ziela oregano zanurzonego w wodzie święconej. Wierzy się, że mikstura ta ma właściwości lecznicze.
Święty Czwartek to dzień barwienia jajek. W kościołach kobiety dekorują tradycyjne wyobrażenie grobu Chrystusa zwane – epitafjos – girlandami z czerwonych i białych kwiatów.
SLAJD 3
Wielki Post kończy się w Wielką Sobotę. Gospodynie rozpoczynają gotowanie świątecznych potraw. Wieczorem w Wielką Sobotę celebrowana jest Wielka Msza Rezurekcyjna -Anastazi. Wielki Post kończy się w Wielką Niedzielę. Już po północnej mszy spożywa się skromny posiłek złożony z różnych potraw w zależności od regionu Grecji. Najczęściej jest to zupa zwana madzerica. Ta cytrynowa zupa gotowana jest z baranich lub kozich podrobów (głównie wątroby), cebuli i kopru. Podaje się również gotowane na twardo jajka (koniecznie barwione na czerwono) i świąteczny chleb zwany cureki.
SLAJD 1
A teraz zapraszamy do Szwecji
Glad posk czyli „wesołej Wielkanocy” życzą sobie Szwedzi w okresie wielkanocnym. Dla Szwedów Wielkanoc to aż 4 dni wolnego – od Wielkiego Piątku do Poniedziałku Wielkanocnego.
SLAJD 2
Wielka Sobota (czyli Posk lorda) to jakby dzień wigilijny – w godzinach popołudniowych spożywa się rodzinny obiad. Stół zastawiony jest zazwyczaj wykwintnymi daniami z jajek i ryb. Wielka Sobota jest najważniejszym dniem w trakcie trwania świątecznego czasu. Dzieci mają okazję do radości, ponieważ w ten właśnie dzień zajączek wielkanocny (poskhare) przynosi im wielkie wielkanocne jajko, w którym znajduje się ogromna ilość cukierków.
W Wielką Niedzielę na stołach obok dań rybnych, pojawiają się także potrawy mięsne. Ciekawostką jest, że w Szwecji jajka barwi się na czerwono jako symbol nowego życia, które człowiek otrzymał dzięki ofierze Chrystusa.
SLAJD 3
Obchodzenie Wielkanocy w Szwecji może się niektórym kojarzyć z Halloween. W Wielki Czwartek małe dziewczynki w wieku 5–11 lat przebrane za czarownice chodzą od domu do domu z koszyczkami lub czajniczkami i zbierają cukierki oraz drobne pieniądze. Jest to jednak stary szwedzki zwyczaj, wywodzący się z przekonania, ze w Wielki Czwartek czarownice odprawiały niegdyś sabat. Dlatego też, w niektórych częściach kraju tego dnia nadal pali się ogniska i puszcza petardy, by odstraszyć złe moce. Małe dziewczynki są przebrane za czarownice - mają długie spódnice, chustki na głowach i dorysowane piegi. Jeśli ktoś otworzy im drzwi dzieci mówią- Glad Posk! Na takie życzenia należy odpowiedzieć oraz wrzucić do koszyka drobne pieniądze lub słodycze.
SLAJD 4
W Szwecji obowiązuje również zwyczaj przyozdabiania brzozowych gałązek różnokolorowym pierzem. Można zakupić je gotowe w kwiaciarniach i na targowiskach lub udekorować samemu. poskris czyli gałązki brzozy mają związek z wiarą w ludzką moc przyspieszania nadejścia wiosny. Czasem takimi gałązkami bije się domowników w Wielki Piątek – na pamiątkę biczowania Chrystusa.
SLAJD 1
WIELKA BRYTANIA
Dla Brytyjczyków święta wielkanocne oznaczają cztery dni wolne od pracy. Świętowanie rozpoczyna się już w Wielki Piątek – GUD FRAJDEJ i trwa do poniedziałku – ISTER MANDEJ. Wielkanocne zwyczaje w Anglii miały swój początek długo przed nastaniem chrześcijaństwa. Nawet nazwa tych świąt w anglosaskiej tradycji zawdzięcza swoją nazwę bogini wiosny Eostre. Symbolem świąt na wyspach jest zając lub królik nazwany – ISTER BANY lub ISTER RABIT. Dawniej po okresie świąt wielkanocnych rozpoczynał się sezon polowań na zające.
SLAJD 2
W wielkanocnej tradycji jaja to symbol wiosny i nowego życia. Dawniej dekorowano je farbami, a obecnie zostały wyparte przez czekoladowe jajka. ISTER EGZ różnych wielkości kupuje się gotowe w sklepach.
SLAJD 3
Jajko jest bohaterem wielu zabaw zarówno wśród najmłodszych Brytyjczyków jak i dorosłych. Najpopularniejszym zwyczajem jest EG HANT, czyli szukanie czekoladowych jajek ukrytych w mieszkaniu lub ogrodzie. Poszukiwanie jajek odbywa się w poranek niedzieli wielkanocnej. Drugą z kolei jest zabawa zwana EG ROLIN, czyli wyścig w turlaniu jajek, polegający na tym, aby jak najszybciej doturlać jajko z nietkniętą skorupką do mety. Odmianą tej zabawy jest turlanie jajek z góry.
SLAJD 4
wielkanocne potrawy:
HOT KROS BANS – to tradycyjne drożdżowe bułeczki z rodzynkami, na wierzchu ozdobione polewą w kształcie krzyża, który jest symbolem ukrzyżowania.
W niedzielę wielkanocną na stole pojawia się pieczone mięso – najczęściej baranina lub kurczak.
SLAJD 5
W poniedziałek odbywa się niewiele ceremonii religijnych, natomiast wiele imprez o charakterze sportowym i rozrywkowym. Rodziny korzystają z ładnej pogody, wybierając się na wycieczki, np. nad morze. W tym dniu organizowane są również dziwne wydarzenia – na przykład mistrzostwa świata w noszeniu węgla.

STANY ZJEDNOCZONE
SLAJD 1
W Stanach Zjednoczonych Wielkanoc nie ma tak znaczącej rangi. Amerykanie o wiele bardziej cenią sobie Boże Narodzenie, Święto Dziękczynienia, czy Dzień Niepodległości. Pod tym względem Wielkanoc zajmuje dopiero czwarte miejsce.
W praktyce święta wielkanocne w USA trwają tylko jeden dzień – jest to niedziela wielkanocna zwana – ISTER SANDEJ.
SLAJD 2
Zamiast wiosennych porządków w domu Amerykanki spędzają godziny w centrach handlowych i przed lustrem. Wszystko po to, by oczarować kreacją gapiów podczas niedzielnego nabożeństwa. Niedziela wielkanocna to także jedyny dzień w roku, w którym kobiety oraz dzieci zakładają na głowy kapelusze zwane – ISTER BONETS. Organizowane są również konkursy na najciekawszy kapelusz wielkanocny.
SLAJD 3
Z pewnością Amerykanom nie można odmówić smykałki do zabaw wielkanocnych. Najbardziej znany zwyczaj polega na obdarowywaniu dzieci prezentami. W roli darczyńcy występują rodzice, którzy chowają po zakamarkach domu pisanki, wcześniej pomalowane przez ich pociechy. Jeśli dziecko szybko odnajdzie zgubę, otrzyma koszyczek pełen smakołyków, owoców i drobnych upominków.
SLAJD 4
Co roku grupa dzieci z niezamożnych rodzin odwiedza Biały Dom w Waszyngtonie gdzie, uczestniczy w tak zwanym ISTER EG HANT czyli poszukiwaniu pisanek pochowanych w Białym Domu. Na trawniku przed rezydencją rozgrywane są inne gry i zabawy, w których nieraz uczestniczy sam Prezydent. W nagrodę dzieci otrzymują z rąk Prezydenta podarunki.
HOLANDIA
SLAJD 1
Wielkanoc w Holandii nie jest obchodzona jako wielkie przeżycie religijne, a najczęściej po prostu jako kolejne dni wolne od pracy, okazja do wypadu za miasto i wizyty w centrach handlowych – większość sklepów jest otwarta w drugi dzień świąt. Wielkanoc niejako łączy się ze świętowaniem wiosny.
SLAJD 2
Bardzo popularną ozdobą świąteczną są gałązki wierzby przyozdobione plastikowymi lub drewnianymi pisankami. Wnętrza domów dekorowane są obficie różnymi kwiatami, np. tulipanami, narcyzami czy żonkilami koniecznie w kolorze żółtym, bo właśnie ten kolor jest charakterystyczny dla świąt wielkanocnych w Holandii.
Ciekawym zwyczajem jest obdarowywanie się prezentami, najczęściej w postaci bukietów wiosennych kwiatów, oczywiście w kolorze żółtym.
SLAJD 3
Obowiązkowo trzeba też nabyć lub upiec tradycyjne wielkanocne ciasto z dużą ilością bakalii i nadzieniem z marcepana nazywane PASTOL. Poza słodkościami kupuje się też bułki w kształcie baranka, masło w kształcie zajączka, różne pasztety, specjalne wędliny czy sałatki.
SLAJD 4
Niedzielę wielkanocną Holendrzy zaczynają od BRANCZU, który jest czymś pośrednim między śniadaniem , a lanczem. Na stole kładzie się żółty obrus, a niekiedy również specjalną zastawę z motywami świątecznymi.

AFRYKA
SLAJD 1
W Afryce Wielkanoc jest świętem szczególnie radosnym - ich rytuały są bardziej spontaniczne i ekspresyjne niż europejskie. Po zakończeniu nabożeństwa, zamiast rozejść się do domów, Afrykańczycy gromadzą się przed Kościołem, by tańczyć i śpiewać. Śpiewają międzynarodowe chrześcijańskie hymny, jednak uzupełniają je o elementy własnej kultury. Kobiety wykonują też głośne okrzyki w wysokich tonach. Do popularnych zwyczajów należy także odwiedzanie sąsiadów i znajomych oraz częstowanie ich własnymi wyrobami spożywczymi.

SLAJD 2
W afrykańskiej tradycji szczególną oprawą odznacza się wigilia Wielkiej Nocy czyli Wielka Sobota. Tego wieczoru wierni biorą udział w renowacji i dekoracji kościołów. Uroczyste oczekiwanie na Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa trwa 3 godziny, rozpoczyna się o 15.00 a kończy o 18, gdy zapada zmrok. Po porannym nabożeństwie ludzie licznie gromadzą się wokół kościołów, gdzie tańczą i śpiewają w rytm bębnów. Ten wesoły rytuał jest oznaką radości, jaką Afrykańczycy chcą dzielić się z powodu Zmartwychwstania Chrystusa.

SLAJD 3
Po wspólnych śpiewach i tańcach wierni rozchodzą się do domów, gdzie w rodzinnej atmosferze zasiadają do wspólnego posiłku. Wśród świątecznych dań dominuje pieczony ryż z wołowiną lub kurczakiem. Na stole można znaleźć Sopa de harrobo - potrawa z pieczonej iguany z dodatkiem ryżu i warzyw, która posiada moc wzmacniającego afrodyzjaku. Jest to bardzo stara tradycja, która w niektórych rejonach Afryki zamiera, a którą silnie kultywują zwłaszcza starsze pokolenia.
PROWADZĄCY:
Dziękujemy serdecznie za waszą uwagę. Teraz zapraszamy na krótki quiz o Wielkanocy. Organizatorzy przejdą się zaraz między wami i rozdadzą kartki z pytaniami oraz ołówkami. Prosimy pamiętać podpisać się na kartkach, bo w przeciwnym razie stracicie szansę na wygraną.
A po quizie zapraszamy wszystkich do wspólnej zabawie, o której wspominaliśmy w naszym programie – EG HANT, polegającej na poszukiwaniu i zbieraniu ukrytych jajek czekoladowych. Każda klasa otrzyma koszyk, do którego musi nazbierać jajek. Naszych gości zapraszamy do przyłączenia się do klas i wsparcia ich w zabawie. Czas poszukiwania to 15 minut, po którym spotykamy się tutaj na przeliczeniu jajek i ogłoszeniu wyników.
ZACZYNAMY!