Program terapeutyczny dla chłopca z Zespołem Aspergera

Imię i nazwisko: .....................
Data i miejsce urodzenia: 2011
Podstawowe dane z obserwacji:
Chłopiec urodzony w 38 tygodniu ciąży, przez cięcie cesarskie, 10 pkt w skali Apgar. Podczas obserwacji w słabym stopniu nawiązuje kontakt wzrokowy, niechętnie podporządkowuje się poleceniom. Niepowodzenie wywołuje u niego krzyk, płacz, rzucanie przedmiotami, rzucanie się po podłodze, agresję słowną i fizyczną względem otoczenia. Obserwuje reakcje osób dorosłych, stara się przejmować kontrolę nad osobą i sytuacją. Wykazuje znaczne trudności w podporządkowaniu się poleceniom, odraczaniu potrzeb. Zachowania niepożądane z jego strony przybierają formę gróźb, skarg, wulgaryzmów, wielokrotnego powtarzania błędów, celowego omijania prawidłowego rozwiązania, okazywanie znudzenia. Niechętnie wchodził w kontakt dotykowy. Słaba motywacja do wykonywania zadań o charakterze papier- ołówek. Wykazuje nadmierną ruchliwość, impulsywność. Krótko skupia się na zadanej czynności. Zaburzona integracja sensoryczna. W trakcie kolejnych spotkań wzmacniany prawidłowo reaguje na polecenia, mniejsze nasilenie reakcji oporowych.

Potrzeby wynikające z obserwacji dziecka:
1. Terapia SI
2. Rozwijanie ogólnej sprawności motorycznej, koordynacji wzrokowo- ruchowej
3. Stymulowanie rozwoju poznawczego, rozwijanie percepcji wzrokowej, słuchowej, wydłużanie czasu koncentracji uwagi
4. Organizowanie uporządkowanego, przewidywalnego otoczenia. Minimalizacja występujących zmian. Codzienny rozkład zajęć- chłopiec musi wiedzieć czego oczekiwać, by miał możliwość skupić się na bieżących zadaniach.
5. Rozwijanie zdolności językowego opisu i nazywania własnych a następnie cudzych stanów emocjonalnych a także wyrażania ich w sposób akceptowany społecznie.
Terapeuta/rodzic nazywa emocje przeżywane przez dziecko w różnych sytuacjach, popiera wyrazistą mimiką. Prowadzi pracę ze schematycznymi rysunkami twarzy przedstawiających emocje; dopasowywanie ich do obrazków sytuacyjnych (łatwiej gdy emocja nazwana, trudniej bez podania nazwy). Opowiada o nastrojach innych ludzi na bazie zdjęć z prasy, ilustracji książkowych, przeżyć dziecka i jego rówieśników. Prowadzi wraz z dzieckiem analizę pojawiających się emocji, szuka przyczyn i sposobów radzenia sobie z nimi.
6. Rozwijanie umiejętności społecznych: (zawieranie znajomości, słuchanie, pytanie, prawidłowej umiejętności przestrzegania norm i zasad funkcjonowania w grupie, czekanie na swoją kolej)
Poprzez naśladownictwo i stosowanie presji sytuacyjnej ćwiczymy wymagania dotyczące zachowań w stosunku do innych ludzi (powitanie, pożegnanie, pomoc). Wprowadzamy rytuał witania się przed i żegnania po zajęciach, spotkaniu. Nie okazujemy uwagi jeśli dziecko celowo nie wita się, nie żegna. Wzmacniamy zachowanie, nad którym pracujemy. W jasny sposób kierujemy proste komunikaty w stronę dziecka. Organizujemy proste zabawy z regułami, stopniowo zwiększając stopień skomplikowania reguł. Przy prawidłowej reakcji ze strony dziecka następuje pochwała słowna. Jeśli dziecko nie przestrzega reguł zabawy, gry-wyciągamy konsekwencje, na które wcześniej umawiamy się (np. jeżeli będziesz oszukiwał to kończymy grę natychmiast)
7. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem.
-Chłopiec poddaje się oddziaływaniom relaksacyjnym, rozluźniającym.
-W trakcie spotkań uczymy alternatywnych form rozładowania napięcia
-Uczymy prawidłowej reakcji na niepowodzenia.
-Rozwijamy umiejętność kontroli emocji, przynajmniej w podstawowym zakresie (wybuchy płaczu, złości, negatywnej reakcji na zakaz, zabranie zabawki, zachowania wymuszające)- rozwijamy świadomość konsekwencji.
Aby nie dopuścić do wybuchu złości, agresji, należy przyglądać się chłopcu i dostrzegać oznaki zbliżającego się kryzysu, zauważyć i zaakceptować jego uczucia- nazwać. Pomóc mu rozładować złość i nadmiar energii w dozwolony lub możliwy do zaakceptowania sposób- wskazać jak. Wytyczyć wyraźną "granicę", określając, jakie zachowania są oczekiwane, a jakie nie do przyjęcia.
Następstwem ewentualnego wybuchu emocji powinny być konsekwencje, które będą dla chłopca sygnałem, że warto szukać innego sposobu radzenia sobie z sytuacją niż impulsywne rozładowanie emocji. Po wybuchu emocji powinny nastąpić konsekwencje zawierające 3 elementy:
-odesłanie dla wyrównania poziomu emocji dorosłego i dziecka. Dorosły może dodać komunikat zapewniający o uczuciach względem dziecka, by nie doprowadzić do kolejnego wybuchu.
-posprzątanie- naturalna konsekwencja, jeśli dziecko w trakcie wybuchu porozrzucało lub zniszczyło jakieś rzeczy
-przeproszenie- konieczność oficjalnego przeproszenia wszystkich osób zaangażowanych w powstałą trudną sytuację
8. Stwarzanie okazji do rozwijania umiejętności samoobsługowych. Podejmowanie prostych zadań wynikających z obowiązków w rodzinie (sprzątanie, pomoc w nakrywaniu do stołu, przygotowywaniu posiłku).
Terapeuta i rodzice ustalają jasne, wyraźne, możliwe do spełnienia zasady obowiązujące w placówce i w domu i konsekwentnie je egzekwują (np. sprzątanie zabawek, pora snu/pójścia do łóżka, żegnanie się z gośćmi itp.)
9. Jasne stawianie granic- chodzi o granice pomiędzy rolą dziecka i rolą dorosłego

Ogólnie:
Praca w oparciu o modelowanie zachowań. Stosowanie wzmocnień pozytywnych w przypadku wystąpienia zachowania pożądanego. Dokładnie opisujemy czego oczekujemy od dziecka. Wyznaczamy granice czasowe. Wzmacniamy zaraz po wystąpieniu zachowania. Można stosować np. system żetonowy, punktowy, który później wymieniamy na nagrodę. Nagrodę ma stanowić coś, co nie jest dostępne dla dziecka poza systemem motywacyjnym.
Nie nagradzamy zachowań niepożądanych, nie dajemy im uwagi!!!