Rola dyrektora
we wspomaganiu
rozwoju zawodowego
nauczycieli
Praca dyplomowa
Opracowała:
mgr Justyna Czykwin-Strękowska
Białystok, marzec 2015
WSTĘP ........................................ 2
Rozdział 1
PRZEDMIOT I ZNACZENIE DOSKONALENIA ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI
1.1 Pojęcie doskonalenia zawodowego nauczycieli ........................................ 4
1.2 Podstawy prawne doskonalenia nauczycieli ........................................ 6
1.3 Cele i znaczenie doskonalenia zawodowego ........................................ 10
Rozdział 2
ORGANIZACJA SYSTEMU DOSKONALENIA ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI
2.1 Formy doskonalenia zawodowego nauczycieli ........................................ 14
2.2 Doskonalenia nauczycieli a jakość pracy ........................................ 23
Rozdział 3
BADANIE POTRZEB NAUCZYCIELI W ZAKRESIE DOSKONALENIA NAUCZYCIELI
3.1 Cel i przedmiot badań ........................................ 30
3.2 Dyskusja wyników........................................ 31
Rozdział 4
PLAN WDN ........................................ 33
ZAKOŃCZENIE ........................................ 36
Bibliografia ........................................ 39
Aneks ........................................ 41
WSTĘP
O sposobach i wynikach pracy szkoły w znacznym stopniu decydują nauczyciele. To oni odpowiadają za właściwą realizację procesu dydaktyczno-wychowawczego, pośredniczą w przekazywaniu wiedzy, umiejętności oraz wartości, jednym słowem są największym atutem szkoły. Zatem wspieranie ich rozwoju zawodowego powinno być integralną i zasadniczą częścią wysiłków na rzecz podnoszenia jakości nauczania i uczenia się oraz polepszania ich wyników
„Zawód i zarazem powołanie nauczyciela niemal samo przez się nie tyle wymaga doskonalenia, ile raczej się z nim utożsamia (...) Doświadczenie i praktyka wykazuje, że tylko względnie można się do zawodu nauczycielskiego przygotować, a trzeba się doń nieustannie także i samemu powoływać, co stanowi podstawę i sens życiowego procesu bycia nauczycielem.”
Doskonalenie jest nakazem czasu. Wiek XXI i nowoczesny system oświaty potrzebuje nauczyciela nowatora i twórcy, wymaga od niego profesjonalizmu, skuteczności, fachowości oraz zaangażowania we własny rozwój. To nie kto inny „a właśnie nauczyciel winien wykazywać stałą aktywność poznawczą, systematycznie wzbogacaną i rozwijaną przez całe życie. Jego działalność musi być ustawicznie korygowana, modelowana, a jego system wiedzy i umiejętności powinien zmieniać swoją strukturę. Jest to nadrzędna zasada przemian oświatowych, idea kształcenia ustawicznego istotna w zawodzie i stylu życia nauczycieli”
W dzisiejszych czasach nauczyciel musi ustawicznie podnosić swoje kwalifikacje tak by nadążać za zmieniającym się światem. Wymaga to dobrego przygotowania, odpowiedniej wiedzy, umiejętności i motywacji oraz stworzenia warunków instytucjonalnych umożliwiających jednostce owo permanentne uzupełnianie wykształcenia i wszechstronny rozwój.
Skoro to nauczyciel jest projektantem przyszłych zmian, to stymulowanie go do samowychowania, integrowanie zespołu nauczycieli wokół postawionych celów, budowanie dobrego klimatu szkoły, podnoszenie poczucia odpowiedzialności za jakość kształcenia i wychowania powinno być nadrzędnym celem każdego dyrektora.
Funkcja kierownicza zakłada bowiem nie tylko planowanie, organizowanie działań i kontrolę ale także motywowanie (pobudzanie) ludzi do aktywności Świadomy tego dyrektor winien aktywnie wspomagać i inspirować do poszukiwań innowacyjnych, doceniać możliwości twórcze zespołu nauczycielskiego, wspierać inicjatywy i doceniać zaangażowanie nauczycieli oraz być wzorem do naśladowania. Powinien także ustawicznie pozyskiwać nauczycieli dla doskonalenia, stwarzać klimat sprzyjający ich rozwojowi, organizować atrakcyjne i aktywizujące formy i metody rozwoju zawodowego, a w miarę możliwości za efekty doskonalenia nagradzać.
Sprawy kształcenia nauczycieli i wspierania ich w rozwoju zawodowym wciąż są traktowane powierzchownie, formalnie, bez należytego uwzględnienia złożoności funkcji i zadań tego zawodu oraz uwarunkowań jego wykonywania. Jako lider WDN, w swojej placówce, postanowiłam pochylić się nad tą kwestią co stało się przyczynkiem do napisania przeze mnie owej pracy. Przedstawię w niej różne aspekty rozwoju zawodowego nauczycieli.
Rozdział pierwszy poświęciłam przedmiotowi i znaczeniu doskonalenia zawodowego nauczycieli. Opracowałam go w oparciu o literaturę odnoszącą się do tematu pracy i przedstawiłam w nim pojęcie doskonalenia zawodowego nauczycieli, podstawy prawne oraz jego cele i znaczenie.
W drugim rozdziale skupiłam się na organizacji systemu doskonalenia zawodowego nauczycieli. Omówiłam to formy doskonalenia zawodowego oraz jego wpływ na jakość pracy.
Rozdział 3 to charakterystyka założeń metodologicznych. Przedstawiłam w nim cel i przedmiot badań oraz poświęciłam miejsce na dyskusję wyników badań własnych.
Rozdział ostatni zawiera plan WDN. Na końcu umieściłam bibliografię oraz aneksy.
Rozdział 1
PRZEDMIOT I ZNACZENIE DOSKONALENIA ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI
1.1 Pojęcie doskonalenia zawodowego nauczycieli
W literaturze przedmiotowej zdarzają się przypadki optowania za równoznacznością zakresu pojęć „dokształcanie” i „doskonalenie”. Jest to uzasadnione rozwojem teorii doskonalenia wielostronnego, która jest wyrazem idei wielowymiarowości i integralności zarówno natury ludzkiej, jak i kultury, a w jej obszarze nauki. Dlatego też w dalszej części pracy pojęcie doskonalenia i dokształcania będą występować obok siebie i będą równoznaczne.
Doskonalenie zawodowe nauczycieli, podobnie jak i samo kształcenie, jest procesem złożonym oraz wielowątkowym. Może być ono rozpatrywane w różnych wymiarach - jako potrzeba i cecha współczesnego człowieka oraz jako idea, zasada systemu oświatowy.
„Potrzeba doskonalenia warsztatu pracy, umiejętności, siebie pojawia się wówczas, gdy człowiek stwierdza rozbieżność między tym co wie i potrafi, a tym czego wymaga współczesność.”
Według słownika pedagogicznego doskonalenie zawodowe to: podwyższenie kwalifikacji pracowniczych za pośrednictwem różnych form kształcenia i „samouctwo”, niezbędne w wieku produkcyjnym z tego względu, że szkoła zawodowa daje tylko podstawowe i względnie ogólne przygotowanie do pracy zawodowej, jak i z tego, że wymagania pracy zawodowej stale ulegają zmianom.
Doskonalenie jest także opisywane jako „droga, która prowadzi do twórczości i nowatorstwa pedagogicznego, gdzie praktyka nauczania i wychowania jest polem do wytwarzania przez nauczyciela własnej wiedzy edukacyjnej i jej ciągłego, nieustannego weryfikowania. Na tej drodze rozwoju nauczyciel nastawiony jest na ustawiczne ulepszanie własnej praktyki oraz dzielenie się twórczymi osiągnięciami z innymi”
Wincenty Okoń, rozpatruje doskonalenie zawodowe, jako:
- udzielanie pomocy w realizacji celów kształcących, wychowawczych początkującym nauczycielom w okresie ich adaptacji zawodowej;
- aktualizowanie i wzbogacanie wiedzy przedmiotowej, pedagogicznej, psychologicznej w okresie samodzielności zawodowej;
- organizowanie różnych form samokształcenia indywidualnego i zbiorowego;
- udzielanie pomocy w samodzielnej pracy badawczej.
Doskonalenie zawodowe nauczycieli w Polsce opiera się na założeniach edukacji ustawicznej (permanent education), zwanej tez kształceniem przez całe życie (lifelong education), w trakcie którego jego organizatorzy starają się wyeliminować rozbieżności między teorią i praktyką edukacji.
Cechą charakterystyczną doskonalenia, jest jego ahistoryczność, ukierunkowanie na współczesność lub pewną „modelową” przyszłość, z pominięciem przeszłości. Doskonalenie jest kolejnym etapem edukacji nauczycielskiej, kontynuacją kształcenia oraz uczestnictwa w procesie kształcenia ustawicznego.
„Doskonalenie się - pisał A. Dygasiński - ma to do siebie, iż nie istnieje żaden jego kres dający się zaznaczyć z góry”.
Ogólnie można rozumieć je jako proces systematycznego aktualizowania, modernizowania, pogłębiania oraz uzupełniania wiedzy i umiejętności w celu ich dostosowania do zmieniających się wymagań stanowisk pracy, w związku z postępem naukowo-technicznym, organizacyjnym, ekonomicznym i społecznym. W odniesieniu do zawodu nauczyciela, polega ono na podwyższaniu i pogłębianiu kwalifikacji nauczycielskich, udoskonalaniu warsztatu metodycznego, zwiększaniu motywacji do samokształcenia, efektywności pracy dydaktyczno-wychowawczej, poprzez różne podyplomowe i samokształceniowe formy pracy oświatowej.
Przyjmując, że obowiązki nauczyciela-wychowawcy powierzone są ludziom o różnym stopniu przygotowania do wykonywania zawodu, doskonalenie zawodowe określić można jako uzupełnianie (bezpośrednie lub pośrednie, za pomocą książek, czasopism, środków masowego przekazu, dostarczanie nauczycielowi informacji niezbędnych w jego działalności zawodowej oraz interpretowanie ich zgodnie z celami kształcącymi i wychowawczymi), pogłębianie (zwane również wzbogacaniem, jest uprawiane przez nauczycieli ambitnych, pragnących lepiej znać zagadnienia związane z realizowanym przedmiotem pod względem metodycznym i merytorycznym – nauczycieli poszukujących, otwartych na nowości), i aktualizowanie wiedzy (polega na jej odnawianiu i może się odbywać przez studiowanie najnowszej literatury, słuchanie wykładów i prelekcji, dyskusje polegające na wymianie poglądów oraz konsultacje itp) oraz rozwijanie, doskonalenie sprawności i umiejętności niezbędnych w pracy z dziećmi i młodzieżą.
Proces doskonalenia przebiega w toku pracy zawodowej nauczycieli, stając się czymś oczywistym i stanowi swoistego rodzaju przedłużenie możliwości rozwojowych nauczycieli na okres pełnienia przez nich roli zawodowej.
1.2 Podstawy prawne doskonalenia nauczycieli
Uzupełnianie i aktualizowanie kwalifikacji zawodowych oraz nabywanie nowych umiejętności jest obowiązkiem nauczyciela wynikającym wprost z następujących przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela:
· Art.12 ust. 3 Karta Nauczyciela
„Nauczyciel powinien podnosić swoją wiedzę ogólną i zawodową, korzystając z prawa pierwszeństwa do uczestnictwa we wszystkich formach doskonalenia zawodowego na najwyższym poziomie.”
· Art.42 ust. 2 pkt 3 Karta Nauczyciela
„W ramach czasu pracy nauczyciel obowiązany jest realizować zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.”
· Art. 64 ust. 2 pkt 3 Karta Nauczyciela
„Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora szkoły do uczestnictwa w czasie ferii w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.”
W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, dużą wagę przywiązuje się do doskonalenia zawodowego nauczycieli. Świadczą o tym ciągłe zmiany i usprawnienia systemu doskonalenia.
Prawne podstawy funkcjonowania systemu doskonalenia nauczycieli w Polsce określone zostały w art. 78 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie rodzajów, zasad tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz zasad działania placówek doskonalenia nauczycieli. Ponadto ministerialny punkt widzenia na temat systemowych rozwiązań dotyczących wspierania rozwoju zawodowego nauczycieli znalazł odbicie w opublikowanym w grudniu 1999 roku dokumencie precyzującym przewidywany rozwój systemu doskonalenia nauczycieli w Polsce zatytułowanym „Strategie kształcenia ustawicznego nauczycieli”.
Doskonalenie zawodowe nauczycieli mogą organizować i prowadzić zgodnie z zarządzeniem nr 41 MEN z dnia 21 listopada 1990 roku:
- Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli – w formie studiów specjalnych, kursów, seminariów i konferencji;
- Szkoły wyższe – w formie studiów doktoranckich, podyplomowych, studiów specjalnych, kursów, seminariów i konferencji;
- Wojewódzkie ośrodki metodyczne – w formie studiów specjalnych, kursów, seminariów, konferencji i praktyk pracowniczych
- Doradcy metodyczni – w formie samokształcenia kierowanego, szkolenia przywarsztatowego i instruktażu;
- Dyrektorzy szkół w porozumieniu z radą pedagogiczną w formie samokształcenia kierowanego, szkolenia przywarsztatowego i instruktażu;
- Ośrodki doskonalenia zawodowego innych resortów, różnorodne instytucje i organizacje, osoby prawne i fizyczne zgodnie ze swoim zakresem działania.
W myśl przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty to kurator:
· bada potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego,
· inicjuje i koordynuje działania związane z doskonaleniem,
· może podejmować działania wspomagające materialne i organizacyjne doskonalenie, w szczególności promować nowatorstwo dydaktyczno – wychowawcze,
· sprawuje nadzór pedagogiczny nad placówkami doskonalenia nauczycieli,
· wydaje zgodę na prowadzenie kursów kwalifikacyjnych przez placówki doskonalenia nauczycieli i sprawuje nad nimi nadzór,
· prowadzi rejestr niepublicznych placówek doskonalenia nauczycieli.
Odpowiedzialność za organizację doskonalenia nauczycieli ponosi natomiast dyrektor szkoły (placówki oświatowo-wychowawczej). Wynika to z:
- art. 7 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczyciela dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym
- z racji sprawowania nadzoru pedagogicznego wewnątrz szkoły lub placówki, o czym mówi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego. W § 1. 1 czytamy „Celem nadzoru pedagogicznego jest doskonalenie systemu oświaty, a w szczególności jakościowy rozwój szkół i placówek z ukierunkowaniem na rozwój ucznia i rozwój zawodowy nauczyciela.
-
- art. 41 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. nr 95, poz. 425, z późn. zm.), w którym czytamy, że „do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki” oraz art. 40 ust. 4 cyt. Ustawy mówiący o odpowiedzialności personalnej dyrektora szkoły lub placówki jako przewodniczącego rady pedagogicznej.
Dalsze regulacje prawne w sprawie doskonalenia nauczycieli omówione są także w:
- Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli, w § 6. 1. czytamy: dyrektor szkoły lub placówki opracowuje wieloletni plan doskonalenia zawodowego nauczycieli, mając na uwadze: 1) program rozwoju szkoły lub placówki i związane z tym potrzeby kadrowe, 2) plany rozwoju zawodowego poszczególnych nauczycieli, 3) wnioski nauczycieli o dofinansowanie form doskonalenia zawodowego 2. Organ prowadzący opracowuje na każdy rok budżetowy plan dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli (..), biorąc pod uwagę wnioski dyrektorów szkół i placówek (...). 3. Dyrektor szkoły lub placówki (..) składa organowi prowadzącemu sprawozdanie ze sposobu wykorzystania środków przyznanych na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli w poprzednim roku budżetowym. § 7. Organ prowadzący, w porozumieniu z dyrektorami szkół i placówek, ustala corocznie maksymalną kwotę dofinansowania opłat (...) oraz specjalności i formy kształcenia, na które dofinansowanie jest przyznawane.
- Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego. W punkcie 12, Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi, wymienione zostały wymagania stawiane przedszkolom. Czytamy tu, iż na poziomie D: zarządzanie szkołą lub placówką ma sprzyjać indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu”
- art. 68 ust. 1 Karty Nauczyciela „nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przysługuje urlop płatny dla dalszego kształcenia się oraz inne ulgi i świadczenia związane z tym kształceniem. Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn.” Szczegółowo kwestie te reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla kształcenia się, dla celów naukowych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz. U. z dnia 2001 r. nr 1, poz. 5) Ponadto nauczycielom dokształcającym się dyrektor szkoły może ustalić czterodniowy tydzień pracy (art.42 c ust.1 Karty Nauczyciela). Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć, ze względu na doskonalenie się, dyrektor za zgodą organu prowadzącego szkołę na doskonalenie się, dyrektor za zgodą organu prowadzącego szkołę może obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, na czas określony lub do odwołania (art. 42 a ust. 1 Karty Nauczyciela)
1.3 Cele i znaczenie doskonalenia zawodowego
Doskonalenie zawodowe jako proces oświatowy jest określane przez nadrzędne cele, które są rozmaicie ujmowane przez różnych autorów, wyprowadzających je albo z ogólnych celów kształcenia i wychowania, albo z pewnych konkretnych celów operacyjnych, właściwych dla działań samokształceniowych w ściśle określonym zakresie. Z punktu widzenia motywacji – cele doskonalenia możemy rozpatrywać jako cele utylitarne, jeżeli ich spełnienie ma przynieść korzyści o charakterze materialnym (awans, nagroda, uznanie, zarobki, ułatwienie sukcesu), lub bezinteresowne, gdy na tej drodze zaspokajamy własne subiektywne potrzeby kulturalne, bez chęci wyciągania z tego jakichkolwiek korzyści. W praktyce dominują cele utylitarne – chęć osiągnięcia konkretnych korzyści, choć nie zawsze mierzonych w dobrach materialnych.
Ogólnie rzecz ujmując celem systemu doskonalenia zawodowego jest sprostanie „wyzwaniom” stojącym przed oświatą, a wynikających ze zmiany wymagań nakładanych na nauczyciela przez społeczeństwo i system oświaty, ze zmian politycznych, społeczno-ekonomicznych i demograficznych, jak również ze zmian w zakresie kwalifikacji nauczycieli wynikającej z wymagań związanych z rozwojem nauk pedagogicznych, a także z usprawnienia samego systemu oświatowego.
Halina Dybek twierdzi, iż katalog celów doskonalenia nauczycieli jest znacznie bardziej rozległy, a oto niektóre z nich:
1. Osiąganie najwyższych efektów w pracy dydaktycznej z uczniami.
2. Uzyskiwanie najwyższych efektów pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą.
3. Tworzenie własnej osobowości – zarówno profesjonalnej, jak i indywidualnej.
4. Lepsze przygotowanie się do korzystania z informacji naukowej.
5. Lepsze przygotowanie się do diagnozowania i prognozowania rozwoju psychofizycznego uczniów.
6. Dążenie do zrozumienia procesów współczesnej kultury i wzbogacania swego życia kulturalnego.
7. Przygotowanie się do upowszechniania postępu i rozwijania twórczości pedagogicznej.
8. Zdobycie wysokiego autorytetu w środowisku.
9. Realizacja życiowego hobby ....
Pedagog i historyk wychowania Tadeusz Nowacki wyróżnił, z kolei, trzy funkcje/cele doskonalenia zawodowego, tj.:
- funkcję wyrównawczą polegającą na uzupełnianiu posiadanego wykształcenia do poziomu wymaganego przez wykonywany zawód;
- funkcję wdrożeniową, sprowadzającą się do nabywania wiadomości i sprawności praktycznych pozwalających na osiąganie wyższych efektów w pracy pedagogiczne i na wzbogacanie osobowości nauczyciela;
- funkcję renowacyjną, związaną ze stałym nastawieniem na aktualizację wiedzy i umiejętności nauczyciela w związku z postępem danej specjalności zawodowej.
I tak, poprzez doskonalenie nauczycieli, realizowane są podstawowe funkcje procesu edukacyjnego:
- funkcja adaptacyjna – ,dotyczy głównie nabywania umiejętności pedagogicznych przez nauczycieli i jest blisko związana z poszukiwaniem rozwiązań aktualnych trudności,
z którymi nauczyciel styka się w swojej pracy;
- funkcja podnoszenia kwalifikacji – dotyczy dokształcania w celu wyrównania luk pomiędzy uzyskanymi kwalifikacjami a nowymi wymaganiami nakładanymi na nauczyciela (jest to szczególnie ważne z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego; jest to funkcja najbardziej widoczna w systemie doskonalenia nauczycieli);
- funkcja rozszerzająca doskonalenie – umożliwia nauczycielowi uzyskanie kompetencji w zakresie nauczania innego przedmiotu;
- funkcja specjalizacyjna – ułatwia nauczycielowi uzyskanie dodatkowych kwalifikacji, szczególnie po kilku latach pracy zawodowej,
w wyniku uczestnictwa w kursach doskonalenia;
- funkcja innowacyjna – ma duże znaczenie w doskonaleniu nauczycieli (jest ona niezbędnym łącznikiem między teorią pedagogiczną
a praktyką oświatową, między projektowanymi reformami szkolnymi a ich wykonaniem).
Nie są to jedynie funkcje, które może spełnić doskonalenie zawodowe nauczycieli. Może ono także wpływać na nawiązanie i utrzymanie bliższych kontaktów między nauczycielami, pozwala na uwolnienie się od stereotypów, postaw dogmatycznych lub autorytarnych, wpływa na pobudzenie wzrostu świadomości problemów własnych i problemów uczniów.
Jak wynika z powyższych rozważań doskonalenie zawodowe ma prowadzić nie tylko do adaptacji do zawodu, ale może prowadzić także do zmiany specjalizacji (rekwalifikacji) i podejmowania przez nauczyciela innych (zbliżonych do dotychczasowych) zadań zawodowych.
Należy jednak pamiętać, że podstawowym celem doskonalenia zawodowego nauczycieli w dzisiejszych czasach, zarówno zewnątrz jak i wewnątrzszkolnego, powinny być rzeczywiste problemy placówki. To dla jej dobra cel „wewnętrzny” – potrzeba samorozwoju nauczyciela i „zewnętrzny” – potrzeby placówki oświatowej powinny być w ścisłej korelacji.
Rozdział 2
ORGANIZACJA SYSTEMU DOSKONALENIA ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI
2.1 Formy doskonalenia zawodowego nauczycieli
Reforma ustroju szkolnego w roku 1999, wprowadzenie procedury awansu zawodowego nauczycieli, spowodowały znaczny rozwój form dokształcania, doskonalenia zawodowego oraz wzrost ich popularności wśród tej grupy zawodowej. Zmienił się także sposób doskonalenia zawodowego nauczycieli z podającego – wykłady, lekcje pokazowe, spotkania z ekspertem – na aktywizujący – warsztaty, gry dydaktyczne, metoda projektów itp. –oraz formy i treści jego realizacji; to już nie władze oświatowe określają, czego mają się uczyć nauczyciele, ale oni sami mogą i powinni odkrywać swoje potrzeby w zakresie samodoskonalenia.
Uzupełnianiu braków wykształcenia, poszerzaniu zdobytej wiedzy, doskonaleniu umiejętności, modyfikacji warsztatu metodycznego, nabywaniu dodatkowych kwalifikacji przez nauczycieli służy zarówno doskonalenie zewnętrzne (studia podyplomowe: kwalifikacyjne, doskonalące: kursy, warsztaty metodyczne, seminaria organizowane przez uczelnie wyższe – państwowe i prywatne, kolegia nauczycielskie, wojewódzkie ośrodki doskonalenia nauczycieli), jak i wewnętrzne doskonalenie nauczycieli (rady pedagogiczne, zespoły przedmiotowe, zespoły pracy samokształceniowej), samokształcenie (czytelnictwo pozycji metodycznych, Internet).
MENiS aby zapewnić realizację podstawowych założeń polityki oświatowej państwa, ściśle współpracuje z placówkami centralnymi, dla których jest organem prowadzącym. W tej chwili są to: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Centrum Metodyczne Pomocy Pedagogiczno-Psychologicznej, Ogólnopolskie Centrum Edukacji Niestacjonarnej. Nadzór merytoryczny nad wymienionymi placówkami sprawuje Departament Doskonalenia Nauczycieli. Ponadto w kraju istnieje kilkadziesiąt placówek doskonalenia nauczycieli takich jak: wojewódzkie placówki doskonalenia nauczycieli, centra edukacji nauczycieli, wojewódzkie centra kształcenia praktycznego.
Rysunek 1 Struktura funkcjonowania systemu doskonalenia
„Ośrodki zajmujące się doskonaleniem realizują swoje zadania poprzez opracowywanie wysokiej klasy programów doskonalenia, które powstają w oparciu o najnowszą wiedzę metodyczną i dydaktyczną oraz na podstawie fachowo przeprowadzonych diagnoz potrzeb w zakresie doskonalenia. Programy form doskonalenia są nierzadko odpowiedzią na zmiany w polityce edukacyjnej państwa i regionu.”
Jedną z form doskonalenia zawodowego nauczycieli, mająca na celu niesienia pomocy nauczycielom w pracy dydaktycznej i wychowawczej, stała się – powołana zarządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 28 maja 1981 roku- instytucja nauczyciela metodyka , doradcy metodycznego.
W. Goriszowski i P. Kowolik przez doradztwo pedagogiczne rozumieją „udzielanie porad, pomocy merytorycznej, pomaganie, przekazywanie wskazówek dotyczących poszczególnych zadań lub rozwiązywanie konkretnych problemów.”
Doradztwo metodyczne jest zatem pomocą i nakłanianiem nauczycieli do stosowania wiedzy pedagogicznej w praktyce oraz pożądanego działania w sposób trwały i zorganizowany, przez wspólne z doradcą, nauczycielem wykrywanie błędów, stawianie diagnozy, a następnie pokonywanie trudności przez działalność profilaktyczną lub terapeutyczną. Doradztwo metodyczne jest niesieniem pomocy nauczycielom w doborze odpowiednich celów, treści, metod, zasad, środków, form nauczania i wychowania.
Doradztwo metodyczne może być prowadzone w formie indywidualnej i zbiorowej. Mówiąc o doradztwie indywidualnym, mamy na myśli konsultacje indywidualne z nauczycielem w jego miejscu pracy lub w gabinecie doradcy metodycznego, połączone z obserwacją zajęć i instruktażem lub dotyczące rozwiązania problemów dydaktyczno – wychowawczych. Doradztwo metodyczne zbiorowe to z kolei konferencje przedmiotowo-metodyczne, zespoły samokształceniowe, warsztaty metodyczne, konsultacje zbiorowe itp.
Funkcjonowanie doradztwa metodycznego wspierają i koordynują wojewódzkie placówki doskonalenia. Mają one na celu przede wszystkim „inspirowanie, organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej, prowadzenie kursów kwalifikacyjnych, nadających nauczycielom kwalifikacje określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli zwane „kursami kwalifikacyjnymi”.
Doskonaleniem nauczycieli zajmują się również uczelnie. Wynika to z ich uprawnień do prowadzenia wszelkich form kształcenia. Prowadzą one dłuższe formy doskonalenia takie jak: studia podyplomowe oraz modyfikacje programów kształcenia nauczycieli. Studia podyplomowe umożliwiają uzyskanie nowych lub uzupełnienie już posiadanych, ale nie wystarczających do zajmowanego stanowiska, kwalifikacji merytorycznych i pedagogicznych
W przyszłości dyrektor ma także otrzymać pomoc ze strony placówek wspomagania nauczycieli w postaci powołanego konsultanta, którego w skrócie nazywa się SORE (szkolny organizator rozwoju edukacji). Osoba ta ma być odpowiedzialna za realizację rocznego planu wspomagania zbudowanego w oparciu o ofertę doskonalenia wybraną przez przedszkole. SORE to zewnętrzny konsultant zatrudniony w ramach projektu przez powiatowego koordynatora i pełni wyłącznie rolę koordynatora działań, moderatora i doradcy. Ma za zadanie pomóc w diagnozie potrzeb i problemów przedszkola, wspierać przedszkole w przygotowaniu planu rocznego wspomagania, pomóc w zdefiniowaniu ról osób korzystających ze wspomagania, ustalenie ich zadań, wsparcie przy zapewnieniu obiegu informacji, pozyskiwanie zewnętrznych ekspertów/ specjalistów w razie potrzeby, monitorowanie i dokumentowanie przebiegu projektu, przygotowanie sprawozdania z przebiegu realizacji rocznego planu wspomagania i przedstawienie raporty dyrektorowi i radzie pedagogicznej.
Ważnym elementem spajającym potrzeby szkoły z potrzebami doskonalenia poszczególnych nauczycieli jest Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli. WDN to pewien uporządkowany sposób i styl działania, służący doskonaleniu zawodowemu nauczycieli pracujących w danej placówce. , pozwala on reagować na realne problemy szkoły oraz wypracowywać rozwiązania dostosowane do jedynych w swoim rodzaju warunków istniejących w konkretnej placówce. Dobrze zaplanowane doskonalenie nauczycieli stanowi warunek powodzenia wszelkich zmian zachodzących w szkole lub placówce.
Termin wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, w skrócie WDN, sugeruje, że doskonalenie powinno odbywać się w szkole. Z tego punktu widzenia doskonalenie, dokształcanie organizowane w miejscu pracy niesie wiele korzyści: obniża koszty tych działań, nie dezorganizując pracy szkoły, pozwala na racjonalne dysponowanie czasem wolnym przez nauczyciela, jest mniej uciążliwe z uwagi na skrócenie czasu i odległości dojazdu. Tymczasem termin „wewnątrzszkolne” oznacza, że kanwą dla doskonalenia nauczycieli mają być wewnętrzne problemy szkoły i wcale nie determinuje to miejsca, w którym ma przebiegać proces WDN. To rodzaj i charakter problemu z jakim boryka się szkoła powinien przesądzać o miejscu, formach, treściach i metodach doskonalenia.
Głównym celem wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli jest rozwój szkół jako „pedagogicznych jednostek działania” , a dokonać się to ma według następującego schematu działania:
- „sformułowanie problemów placówki wymagających rozwiązania na podstawie diagnozy istniejącego stanu rzeczy albo wizji rozwoju;
- określenie ważności problemów i wybór problemu wymagającego rozwiązania w pierwszej kolejności;
- ustalenie potrzeb szkoleniowych nauczycieli, tj. wiedzy i umiejętności, którą powinni zdobyć, aby umieć rozwiązać problem;
- opracowanie planu doskonalenia nauczycieli;
- realizacja planu doskonalenia;
- opracowanie planu rozwiązania wybranego problemu;
- wdrożenie planu;
- ocena osiągniętych efektów, tj. stopnia rozwiązania wybranego problemu placówki.”
„WDN ma charakter ciągły i nie jest ograniczony w czasie. Trwa dopóty, dopóki placówka nie rozwiąże swoich problemów. W tej formie doskonalenia powinni brać udział wszyscy nauczyciele. Podstawą teoretyczną działań podejmowanych w ramach WDN-u mogą być różne teorie, koncepcje, metody pedagogiczne oraz organizacyjne. WDN jest formuła otwartą, niczego nie narzuca, lecz otwiera szerokie możliwości integracji wokół wspólnie
W wewnątrzszkolnym doskonaleniu nauczycieli można wyróżnić trzy kierunki:
- udoskonalenie pracy szkoły, podniesienie poziomu nauczania i kwalifikacji nauczycieli
- dążenie do poprawy relacji międzyludzkich i rozwoju współpracy w gronie rady pedagogicznej
- wprowadzenie zmian i ulepszeń pracy szkoły
wypracowanych wizji, celów i zadań placówki.”
Jeśli celem doskonalenia ma być lepiej funkcjonująca placówka to szkolenia oferowane przez różne firmy i te prowadzone w ramach WDN muszą być postrzegane jako uzupełniające się, a nie jako dwa oddzielne światy i należy postrzegać je komplementarnie, dopiero wtenczas przyniosą oczekiwane efekty.
Zgodnie z „nową filozofią doskonalenia” sprawą pierwszoplanową staje się obecnie to, aby na podstawie potrzeb szkoły określana była wiedza i umiejętności, które nauczyciele powinni opanować oraz to, by służyły one wprowadzeniu pożądanych zmian. Wybór sposoby ich zdobywania pozostaje jednak w gestii samych nauczycieli. Może się wydawać, że takie podejście do WDN eliminuje indywidualne zainteresowania, aspiracje, ambicje nauczycieli i utrudnia możliwość nadrobienia braków czy rozwinięcia własnych mocnych stron. W rzeczywistości tak nie jest, bowiem to właśnie WDN może je wspomagać, a doskonalenie wynikające z indywidualnych potrzeb nauczycieli może korzystnie wpływać na jakość prowadzonego w szkole WDN. Bardziej rozwinięte i bogatsze osobowości mogą więcej wnieść do „mądrości zbiorowej” konkretnej szkoły i sprawić, że przerodzi się ona w miejsce dyskusji, wymiany doświadczeń i opinii, merytorycznych sporów, zbiorowej refleksji.
W celu wspólnego wypracowania rocznego planu wspomagania dyrektor powinien powołać zespół ds. wspomagania. Pracę zespołu zazwyczaj koordynuje osoba wyznaczona przez dyrektora, najczęściej lider WDN. To on właśnie, bądź edukatorzy zewnętrzni (moderatorzy), zajmuje się realizacją zadań wewnątrz WDN. Liderzy odpowiadają za zbadanie potrzeb i tworzenie zespołów nauczycielskich współpracujących w placówce. Moderatorzy natomiast to osoby, które przeszły określony cykl szkoleń uzyskując umiejętności do wspierania rozwoju, procesu zmian, kreatywnego rozwiązania problemów.
Formy WDN mogą być bardzo różne w zależności od specyficznych potrzeb szkoły, w których mają być realizowane. Mogą to być np. konferencja pedagogiczna (to konferencja rady pedagogicznej, na której poruszane są tematy ważne dla szkoły, a udział w niej jest nieobowiązkowy), dzień studyjny (najbardziej popularna forma w Niemczech, jeden dzień wolny od zajęć poświęcony na tematy ważne dla szkoły, spotkanie odbywa się w budynku szkoły, uczestniczą w nim wszyscy nauczyciele, ewentualnie przedstawiciele rodziców, uczniów i inne osoby), cykl seminariów (cykl spotkań poświęcony jednemu tematowi, odbywanych w pewnej kolejności, ściśle ze sobą powiązanych), doradztwo systemowe (to forma prowadzona przez doradcę z poza szkoły i dotyczy całości grona pedagogicznego lub szkoły jako systemu), konferencja przedmiotowa (spotkania zespołów przedmiotowych, nauczycieli jednego przedmiotu w celu przekazu informacji, wymiany doświadczeń), hospitacje zajęć (nauczyciele obserwują zajęcia swoich kolegów), wycieczka dydaktyczna (może w niej brać udział całe grono pedagogiczne, to wizyta w innej szkole w celu poznania wybranych aspektów z życia tej szkoły), zespół pedagogiczny (spotyka się w określonych odstępach czasu by omówić sprawy i problemy związane z pracą pedagogiczną), grupa treningowa (superwizyjna, nie prowadzi do rozwiązania problemów zawodowych, a pozwala na wyjaśnienie sytuacji, otrzymanie informacji zwrotnej od słuchającej nas grupy na temat dręczącej nas sytuacji), zespół wsparcia (jego przedmiotem jest pojedyncza osoba, jej obawy, zachowanie się i stosunki z kolegami czy dyrekcją, ma działanie terapeutyczne).
Obowiązki Dyrektora w wewnętrznym szkoleniu nauczycieli:
a. koordynowanie prac związanych z wdrażaniem WDN w placówce,
b. zapewnienie prawidłowego przebiegu informacji w szkole o formach, rodzajach i terminach szkoleń,
c. przygotowanie i prowadzenie rad szkoleniowych dla nauczycieli według planu doskonalenia zawodowego nauczycieli,
d. koordynacja prac związanych z działaniem zespołów przedmiotowych,
e. planowanie budżetu związanego z doskonaleniem nauczycieli,
f. ewaluacja doskonalenia nauczycieli,
g. koordynacja prac związanych z mierzeniem jakości pracy szkoły,
h. współdziałanie z opiekunami nauczycieli odbywającymi staż na awans zawodowy,
i. kierowanie procesami skierowanymi na rozwój organizacyjny i jakościowy placówki.
Według D. Elsner i Krystyny Knafel, autorek książki „Jak organizować Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli” istotą WDN jest nie tylko doskonalenie nauczycieli, ale szkoły jako całości. Zmiana szkoły nie powinna być zatem sprawą wyłącznie pedagogów. Doskonalić się powinni także inni pracownicy tej placówki.
Współczesna pedagogika i myśl oświatowa proponują hasła kształcenia dla istnienia, dla bycia jednostką specyficznie ludzką, kształcenia bez granic, wierząc, iż jest to panaceum na schorzenia cywilizacji globalnej. Według Władysława Prokopiuka szansą i wyzwaniem współczesnej cywilizacji, w tym także dla edukacji nauczycielskiej okazuje się być samokształcenie. Czym jest samokształcenie?
Według H. Radlińskiej „samokształcenie to wyrabianie się, wszechstronne i harmonijne ćwiczenie swych zdolności i sprawności, uzupełnienie braków, żeby żyć lepiej i pełniej”. Według autorki z samokształceniem mamy do czynienia tylko wtedy, gdy cel i środki są samodzielnie dobierane przez osoby samokształcące się.
Podobnie interpretuje treść tego pojęcia F. Urbańczyk. Określa on samokształcenie jako proces polegający na samodzielnym, poddanym autokontroli realizowaniu w sobie mniej lub bardziej uświadomionego wzoru osobowości. „Samodzielnym - to znaczy świadomie podjętym, wykonywanym o własnych siłach i przez siebie kontrolowanym.
A. Kamiński dodaje, że „samokształcenie może być praktykowane indywidualnie lub zespołowo, we wszystkich dziedzinach kultury materialnej i niematerialnej, pod kierownictwem z zewnątrz wyspecjalizowanego instruktora lub opiekuna albo w autonomicznym, koleżeńskim gronie z inspiracji przodowych jednostek tego grona.
W procesie samokształcenia jego cele się dynamizują, osiągnąwszy wyższy stopień świadomości człowiek dokonuje często przewartościowania i doskonalenia. Samokształcenie osiąga optymalny poziom wtedy, gdy przekształca się w stałą potrzebę życiową człowieka oraz stanowi oparcie dla kształcenia ustawicznego.
Samokształcenie jest, więc nierozerwalnym elementem edukacji ustawicznej, zwanej też kształceniem przez całe życie. Nauczyciele, jako grupa, która ma wielki wpływ na kształtowanie młodych obywateli, obowiązani są zatem kształcić się przez całe życie po to, aby utrzymać się na najwyższym poziomie kompetencji naukowej, zawodowej i ogólnej, aby jak najwięcej dać innym, zwłaszcza uczniom. Wobec tego ich samokształcenie musi obejmować szeroki obszar wiedzy merytorycznej nauczanego przedmiotu, wiedzy o podmiocie procesu dydaktyczno-wychowawczego (wiedzy psychologicznej, pedagogicznej) oraz ogólnorozwojowej (o społeczno-kulturowych warunkach funkcjonowania ucznia-człowieka).
Współczesna cywilizacja stwarza zupełnie nowe warunki dla rozwoju samokształcenia. Rozwinęły się i zostały szeroko udostępnione różne źródła informacji Do najczęściej wybieranych przez nauczycieli metod samokształcenia należą: czytelnictwo (większość nauczycieli stara się rozwiązać problemy dydaktyczno-wychowawcze i metodyczne przy pomocy odpowiedniej literatury), obserwacja zajęć (lekcje pokazowe o charakterze indywidualnym - nie należą do najbardziej rozpowszechnionej metody samokształcenia z uwagi na trudności organizacyjne takie jak dojazd do szkoły bazowej, czas lekcji pokrywający się z czasem pracy nauczyciela, trudności w organizowaniu zastępstw; lekcje pokazowe w ramach konferencji metodycznych lub zespołów samokształceniowych) i korzystanie ze środków masowego przekazu (prasa, radio, telewizja: konwencjonalna oraz kasetowa, na której zarejestrowano ciekawe programy dotyczące różnych systemów dydaktycznych funkcjonujących w kraju i za granicą, nowoczesnych form i metod pracy itp. Odtwarzanie programów telewizyjnych może być oglądane i analizowane przez grupę osób np. w obrębie zespołów samokształceniowych).
Innowacyjną metodą samokształcenia i współpracy, umożliwiającą wymianę doświadczeń w grupie dyrektorów, nauczycieli oraz pedagogów i psychologów szkolnych w ramach jednego powiatu są szkoły w sieci. Sieć szkół to platforma wzajemnego wsparcia, szansa na bieżący kontakt oraz na poszerzenie perspektywy, z jakiej patrzy się na własną szkole i swoje środowisko. To okazją do inicjowania nowych przedsięwzięć w kooperacji z innymi szkołami, jak i refleksyjnego przeniesienia sprawdzonych gdzie indziej rozwiązań do swojego miejsca pracy. Uczestnicy sieci będą wspólnie pracować na pięciu planowych spotkaniach w roku szkolnym, natomiast bieżący kontakt umożliwi im platforma cyfrowa. Praca w sieci będzie planowana i skoncentrowana wokół konkretnego tematu. Po zrealizowaniu zaplanowanych przedsięwzięć uczestnicy sieci wspólnie wypracują rekomendacje i wyciągną wnioski przydatne do dalszej pracy, a powstałe materiały powinny zasilić bazę wspólnych zasobów gromadzonych na platformie.
2.2 Doskonalenia nauczycieli a jakość pracy
Na całym świecie podejmuje się intensywne próby poprawienia jakości edukacji. Autorzy reform powołują się na rożne dane i przytaczają rozmaite argumenty. Różnorodne są też cele i przedmiot podejmowanych działań. Co łączy wszystkie te inicjatywy? Nauczyciele - najważniejsza po uczniach grupa decydująca o tym jak wyglądają nasze szkoły a w konsekwencji jak wygląda nasze społeczeństwo.
Hanna Hamer wskazuje, że rozwój zawodowy, jego doskonalenie się to przechodzenie od formy niedoskonałej do doskonałej ukierunkowane na zmiany jakościowe.
Christopher Day rozwój zawodowy rozumie znacznie szerzej: „Rozwój zawodowy składa się ze wszystkich doświadczeń, związanych z naturalnym uczeniem się oraz tych świadomych i planowanych działań, których zamierzeniem było bezpośrednie lub pośrednie przyniesienie korzyści jednostce, grupie lub szkole, a poprzez nie podniesienie jakości nauczania. Jest to proces, w trakcie którego nauczyciele, sami lub z innymi, dokonują oceny, uaktualnienia i poszerzenia swojego zaangażowania, a który prowadzi do zmiany moralnych celów nauczania. Dzięki niemu też nabywają oni i krytycznie rozwijają wiedzę i umiejętności i emocjonalną inteligencję, niezbędne dla prawidłowych profesjonalnych przemyśleń, planowania i pracy z dziećmi i młodzieżą oraz współpracownikami na każdym etapie nauczycielskiego życia.”
Analizując powyższe definicje można wskazać podstawowe założenia rozwoju zawodowego, który jest procesem:
· bardzo złożonym
· systematycznym i zaplanowanym
· opartym się na ciągłym uczeniu się i współpracy
· polegającym na krytycznym zdobywaniu wiedzy i umiejętności
· prowadzącym do zmiany jakościowej w zakresie kompetencji i osobowości
· kształtującym umiejętności funkcjonowania i wypełniania zadań w zmieniających się warunkach
· zakładającym działania, które przynoszą korzyść i podnoszą jakość nauczania - jakość pracy nauczyciela a tym samym jakość funkcjonowania całej placówki.
Jakość edukacji jest, więc nierozerwalnie związana z kwalifikacjami kadry pedagogicznej. Podstawowe zadania współczesnej szkoły, jakim jest przygotowanie dzieci i młodzieży do funkcjonowania we współczesnym świecie, stawia przed nauczycielami wysokie wymagania w zakresie zarówno wiedzy merytorycznej, jak i umiejętności dydaktycznych, metodycznych, komunikacyjnych itp. Zmiany zachodzące w otaczającej rzeczywistości sprawiają, iż wiedza i umiejętności zdobyte w trakcie przygotowania do zawodu szybko okazują się niewystarczające. Wymaga to od nauczycieli systematycznego doskonalenia umiejętności zawodowych, uwzględniając potrzeby szkoły i środowiska lokalnego, zarówno w drodze samokształcenia, jak i czynnego uczestnictwa w formach instytucjonalnych.
„Tylko te szkoły odnoszą sukcesy, w których nauczyciele rutynowo angażują się w ciągłe uczenie się” – cytuje za M. G. Fullanem, Ch. Day.
Kształcenie i doskonalenie nauczycieli jest dla jakości pracy każdej placówki oświatowej dziedziną niezwykle istotną, wręcz kluczową. Od kilku lat są w Polsce podejmowane działania zmierzające do zmodernizowania systemu oświaty i samych szkół oraz przedszkoli w kierunku organizacji rozwijających się, czyli uczących się. Według założeń treści, formy i metody doskonalenia nauczycieli powinny odpowiadać nie tylko ich aktualnym i planowanym potrzebom, ale również potrzebom placówki. Te ostanie powinny być ustawicznie analizowane (mierzenie jakości pracy), a wyniki badań mogą pomagać w rozwiązaniach instytucjonalnych, umożliwiać prowadzenie we właściwym czasie takich form pracy z nauczycielami, które najlepiej służą lub będą służyć podnoszeniu jakości pracy pedagogicznej, wzrostowi wyników dydaktyczno-wychowawczych.
Należy zadbać również o to, by uczestnictwo w różnych formach doskonalenia zawodowego nie było celem samym w sobie, lecz stanowiło element realizacji zadań edukacyjnych szkoły, sprzyjało poprawie funkcjonowania szkoły, a także zaspokajaniu zainteresowań i ambicji zawodowych nauczycieli. Z badań przeprowadzonych przez Annę Pikałę wynika natomiast, iż doskonalenie i dokształcanie jest bardzo często „wymuszane” przez reformę systemu edukacyjnego, systemu awansu zawodowego oraz sytuację na rynku pracy. Zdarza się, że nauczyciele doskonalą się, poszerzają kompetencje w obawie przed utratą pracy, a nie z własnego przekonania., co wpływa bezpośrednio na efektywność doskonalenia zawodowego i ma przełożenie na jakość pracy placówki.
Zmienione wymagania wobec edukacji przedszkolnej nakładają na dyrektora nowe zadania w zakresie doskonalenia pracy przedszkola. Wspomaganie, jako jedna z form nadzoru pedagogicznego, powinno być ukierunkowane na pomoc w rozwiązywaniu własnych problemów. Punktem wyjścia powinna być rzetelna diagnoza potrzeb nauczycieli. to one decydują bowiem o ich motywacji, a te z kolei o efektywności rozwoju zawodowego pracowników pedagogicznych, co ma przełożenie na jakość pracy placówki.
Nauczyciele, podejmując działania doskonalące, posługują się refleksją pedagogiczną, czyli zdolnością i potrzebą uświadamiania własnego położenia, zestawienia ze sobą swych działań, osiągnięć w konkretnych sytuacjach pedagogicznych. Służy to ich kontroli, ocenie, korekcie i ulepszaniu. W. Prokopiuk wyróżnił cztery podstawowe typy stosunku nauczycieli do własnego doskonalenia:
- stosunek harmonijnie pozytywny (odznaczający się m.in. oddaniem zawodowi nauczyciela, stabilną aktywnością poznawczą, uczestnictwem w różnych formach doskonalenia, dokształcania, samokształcenia, niezależnie od stymulatorów zewnętrznych)
- stosunek sytuacyjnie pozytywny (odznaczający się m.in. akcyjnym, sytuacyjnym podejściem do własnego doskonalenia, dokształcania, samokształcenia, powodowanym emocjami „nastrojem chwili”, brakiem głębszych i trwałych zainteresowań oraz potrzeby pracy nad sobą) System kontrolowanych zachęt może doprowadzić takich nauczycieli do dużej aktywności w tych zakresach
- jednostronnie pozytywny typ stosunku do własnego doskonalenia odznacza się stabilną aktywnością poznawczą, ale tylko w wybranej dziedzinie (głównie zawodowej, dydaktycznej). Tego typu nauczyciele mają słabo wykształcone zainteresowania pedagogiczne, kierunkowe, wymagają stymulacji zewnętrznej, pomocy, kontroli w kreślonych zakresach pracy doskonalącej.
- stosunek pasywno-pozytywny charakteryzuje się ogólnie pozytywnym podejściem do własnego doskonalenia, ale również obniżonym poziomem aktywności, niedostatecznie sprecyzowanymi zainteresowaniami, potrzebami w tym zakresie, niezdecydowaniem. Nauczyciele tacy wymagają stymulacji, profesjonalnej pomocy zarówno w programowaniu, organizacji samokształcenia, jak i w uczestnictwie w formach doskonalenia zawodowego.
Zróżnicowanie potrzeb i motywów nauczycieli w odniesieniu do doskonalenia, dokształcania wynika zarówno z poziomu ich wykształcenia, jak również z różnych warunków ich pracy i życia. Analizując motywy wpływające na kształtowanie się potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego należy zwrócić uwagę na takie czynniki jak:
- staż pracy w zawodzie nauczycielskim
- obciążenie pracą zawodową, społeczną, animatorską;
- układ stosunków w gronie pedagogicznym (atmosfera pracy);
- miejsce zamieszkania;
- cechy środowiska społecznego, w którym funkcjonuje szkoła;
- warunki życia (sytuacja materialna, rodzinna, osobista);
- zainteresowania nauczyciela;
- czas wolny, którym nauczyciel dysponuje.
Przed dyrektorem szkoły stoi, więc nie lada wyzwanie, albowiem skład rady pedagogicznej w jego placówce jest bardzo zróżnicowany. Świadomość tego faktu powinno pomóc dyrektorowi w efektywniejszym wspomaganiu procesu rozwoju zawodowego nauczycieli, który w końcowym efekcie da przełożenie na jakość ich pracy a poprzez to jakość pracy całej, kierowanej przez niego, placówki.
Kierowanie placówką to, mówiąc innymi słowy, wywieranie wpływu na ludzi oraz nakłanianie ich do podążania w jednym kierunku – ku wspólnie obranym celom. Znajomość sposobów motywowania w procesie zarządzania – nie tylko placówką oświatową, jest przypadku osoby na stanowisku kierowniczym aspektem kluczowym. Motywacja jest procesem wysoce złożonym i jest uzależniona od wielu czynników, różnych w stosunku do każdego człowieka. Nadmierne natężenie motywacji może mieć negatywny wpływ na rezultat działania, a przy zbyt słabej motywacji sprawność działania może spadać. Z drugiej strony, jednakże dzięki różnorodności teorii motywacji możliwe jest doskonalenie jednostki oraz znacznie ułatwiony jest proces kierowania i zmagania się z dynamiką życia danej organizacji, w tym również placówki oświatowej.
Aby doskonalenie w pełni spełniało swoją funkcję i pozytywnie wpływało na jakość pracy placówki, potrzeb doskonalenia nie można jednak zawężać tylko do tych, które wysuwają sami nauczyciele lub dyrektorzy nadzorujący prace pedagogiczną w szkołach. Oprócz potrzeb specyficznych dla danej szkoły w zakresie doskonalenia trzeba uwzględniać główne strategie rozwoju oświaty. Dopiero suma tych potrzeb „wewnętrznych i „zewnętrznych” jest podstawą do ich skategoryzowania, poddania selekcji i włączenia do planu doskonalenia.
Zdiagnozowaniu potrzeb nauczycieli służy np. kwestionariusz ankiety. Z kolei w określeniu potrzeb placówki istotne mogą okazać się informacje pozyskane z różnych źródeł, tj.: wnioski z nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły, raporty z ewaluacji wewnętrznej i ewaluacji zewnętrznej, skargi i wnioski rodziców i uczniów, protokoły z zebrań rady pedagogicznej, rady rodziców itp. Na tej podstawie dyrektor wspólnie z radą pedagogiczną winien opracować roczny plan wspomagania.
To właśnie ten plan powinien służyć wprowadzeniu zmian, które przyczynią się do doskonalenia kompetencji nauczycieli i innych osób, które mają bezpośredni wpływ na pracę z dziećmi, a poprzez to do poprawy jakości działania przedszkola.
Dyrektor szkoły jako organizator doskonalenia nauczycieli we wszystkich etapach musi również zadbać o kontrolę tego procesu i jego efektów. Musi sprawdzić, czy i na ile założone cele doskonalenia zostały zrealizowane. A jeśli nie, to wysunąć wnioski do usprawnienia tegoż doskonalenia w roku następnym. W przypadku kiedy doskonalenie było prowadzone poza szkołą, dyrektor powinien sygnalizować zarówno o efektach jak i brakach odpowiednie instytucje zajmujące się edukacja nauczycieli. Formami kontroli mogą być np. obserwacje zajęć dotyczące tematów podjętych w doskonaleniu a miernikami stosowanymi w badaniu efektywności powinny być wiedza i umiejętności zastosowane w praktyce pedagogicznej. Dyrektor może zastosować ewaluację odroczoną.
Efektywne doskonalenie zawodowe nauczycieli wymaga długofalowego planowania z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i możliwości, przyjęcia adekwatnych rozwiązań organizacyjnych, a także bieżącego monitorowania. Tylko wówczas wysiłek i zaangażowanie nauczycieli znajdzie odzwierciedlenie w poprawie jakości pracy szkoły.
Rozdział 3
BADANIE POTRZEB NAUCZYCIELI W ZAKRESIE DOSKONALENIA NAUCZYCIELI
3.1 Cel i przedmiot badań
Przed przystąpieniem do badań własnych należy w pierwszej kolejności ustalić przedmiot oraz cel badań.
Według W. Zaczyńskiego przedmiotem badań pedagogicznych jest zazwyczaj „określona działalność ludzi, która związana jest z intencjonalnym kształtowaniem osobowości człowieka wraz z materialnym i pozamaterialnym jego kontekstem. Działalność ta nazywana jest ogólnie oddziaływaniem pedagogicznym”. Ten sam autor stwierdza także, że przedmiotem może być również samo „(...) badanie owych procesów nauczania i wychowania, samowychowania i uczenia się oraz wszystko to, co ze świadomym działaniem ma związek”.
Opierając się na powyższych wyjaśnieniach przedmiotem badań mojej pracy uczyniłam rozwój zawodowy nauczycieli.
Z przedmiotem badań ściśle związane jest sformułowanie celu badawczego.
Z. Skorny wyjaśnia, że jego ustalenie „wymaga uświadomienia sobie, po co podejmujemy badania oraz do czego mogą być przydatne uzyskane w nich wyniki”. Cel jest, więc dążeniem do wzbogacenia własnej wiedzy na temat osób, rzeczy lub zjawisk, które są przedmiotem badań.
Celem mojej pracy jest rozpoznanie potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego.
W wyniku przeprowadzonej diagnozy uzyskano odpowiedź nna następujące pytania badawcze:
1. Jakie są potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego?
W badaniach posłużyłam się metodą sondażu diagnostycznego, wykorzystując jako narzędzia badawcze kwestionariusz ankiety (skierowany do nauczycieli).
Opracowany przeze mnie kwestionariusz ankiety dla nauczycieli zawierał 8 pytań i posłużył do zdiagnozowania potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli w ramach WDN w przedszkolu samorządowym nr 8 w Białymstoku. Pytania dotyczyły częstotliwości, form oraz tematyki spotkań w ramach WDN, obaw i trudności oraz uwag i propozycji. W ankiecie znalazła się też metryczka, w której nauczyciele podawali: imię i nazwisko, staż pracy w przedszkolu oraz datę wypełnienia ankiety.
W celu uzyskania interesujących mnie informacji zastosowałam zarówno pytania zamknięte o kafeterii: tak, nie (1 pytanie), pytania półotwarte, w których nauczyciele mieli prawo udzielenia odpowiedzi innych od zaproponowanych (4) oraz pytania otwarte (3).
3.2 Dyskusja wyników.
W badaniu wzięło udział 7 respondentów, z których 14% posiada 28 letni staż pracy, 28% 5 letni , kolejne 44% 4 letni, a 14% w nauczaniu początkowym pracuje 3 lata.
Z analizy danych wynika, iż 100% badanych deklaruje chęć doskonalenia swoich umiejętności i wzbogacania własnej wiedzy w ramach działań WDN, a jako wystarczającą częstotliwość spotkań sugeruje raz na dwa miesiące (86%) lub raz na kwartał (14%).
Wybierając tematykę WDN respondenci najbardziej zainteresowani są kolejno:
1. problemy wychowawcze – 83 %
2. nowatorskie metody pracy z dziećmi – 83%
3. diagnozowanie umiejętności dzieci – 50%
4. planowanie pracy w przedszkolu – 50%
5. mierzenie jakości pracy w przedszkolu – 33%
Zdaniem badanych najbardziej popularną formą WDN są wzajemne hospitacje (57%), zespoły problemowo-zadaniowe (28%), współpraca z moderatorem (28%). Z kolei 50 % respondentów wymienia jako inną, alternatywną formę WDN, warsztaty lub zajęcia otwarte.
86% ankietowanych preferuje pracę z całą radą pedagogiczną, a 14 % jako alternatywę wymienia pracę w małych zespołach. Nikt z respondentów nie widzi ani nie obawia się żadnych trudności związanych z daną formą doskonalenia zawodowego nauczycieli.
Proponując tematykę zajęć otwartych/klubu dyskusyjnego nauczycieli przedszkola, w ramach WDN na przyszły rok, wymieniają różne zagadnienia np.:
- Zastosowanie terapii tańcem dla dzieci w wieku przedszkolnym
- Edukacja przez ruch – zastosowanie koncepcji D. Dziamskiej w praktyce
- Ekspresja ruchowa
- Sposoby rozwijania aktywności twórczej dzieci w młodszym wieku przedszkolnym
- Techniki skutecznej komunikacji
- Wykorzystanie narzędzi TOC w pracy z dziećmi
- Wady wymowy i profilaktyka logopedyczna
Jako dodatkowe propozycje szkoleń wymieniają natomiast:
- metody aktywizujące w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym
- agresja w przedszkolu,
- zajęcia i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku przedszkolnym,
- nowatorskie metody organizacji pracy z grupą,
- rozwój umysłowy dzieci w wieku przedszkolnym
- praca zespołów do spraw pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Rozdział 4
PLAN WDN NA ROK SZKOLNY 2014/2015
Lp Temat Działania Wymiar godzin Termin Prowadzący
1 „Rada początkowa” Rada pedagogiczna 2h 29.08.2014 Dyrektor
2 „Nadzór pedagogiczny” Rada pedagogiczna 2h 09.2014 Dyrektor
3 Dzielenie się wiedzą i doświadczeniem oraz przykładem dobrych praktyk”· „Ekspresja ruchowa”· ”Zastosowanie terapii tańcem dla dzieci w wieku przedszkolnym”· „Sposoby rozwijania aktywności twórczej dzieci w młodszym wieku przedszkolnym”· „Wady wymowy i profilaktyka logopedyczna”· „Techniki skutecznej komunikacji”· „Wykorzystanie narzedzi TOC w pracy z dziećmi”· „Edukacja przez ruch – zastosowanie koncepcji D. Dziamskiej w praktyce”· „Wykorzystanie tablicy interaktywnej podczas codziennej pracy z dzieckiem” Zajęcia otwarte/Klub dyskusyjny nauczycieli przedszkola 1h 2014/2015r. Nauczyciel 1Nauczyciel 2Nauczyciel 3Nauczyciel 4Nauczyciel 5Nauczyciel 6Nauczyciel 7Nauczyciel 1iNauczyciel 2
4 „Praca zespołów ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej” Rada szkoleniowa 3 h 2014 MODM
5 Pierwsza pomoc Kurs 4h 2014 Grupa ratowniczo-medyczna MEDICUS
6 „Metoda projektów" Rada szkoleniowa 4h 2015 MODM
7 Krzyczy, bije, kopie – zasady postępowania nauczyciela/szkoły wobec agresji ucznia Rada szkoleniowa 4h 2015 CEN
8 „Kształtowanie wizerunku placówki jako sposób na zwiększenie liczby jej uczniów” Rada szkoleniowa 5h 2015 CEN
Lp
1
2
3
4
5
6
WIELOLETNI PLAN DOSKONALENIA ZAWODOWEGO: UZUPEŁNIANIE WYKSZTAŁCENIA LUB ZDOBYWANIE NOWYCH KWALIFIKACJI
na lata 2013/2015
Lp Forma zdobywania kwalifikacji Nazwa kierunku Liczba nauczycieli Czas trwania kształcenia Rodzaj uzyskanych kwalifikacji
1 Kurs doskonalący „Terapia tańcem i ruchem“ 1 100h2013/2014 zaświadczenie
2 Kurs kwalifikacyjny Studium Arteterapii 1 520 h2013/2015r Wykształcenie równorzędne ze średnim specjalistycznym w zakresie arteterapii i terapii zajęciowej
3 Kurs kwalifikacyjny Organizacja i zarządzanie oświatą 1 240h2014/2015r dyplom
3 Kurs Kurs języka angielskiego 4 110 h2014/2015 Certyfikat – poziom A1
Zakończenie
„Odpowiedzialność za wspieranie zawodowe uczenia się znajduje się w centrum kulturowych i edukacyjnych zadań dyrektorów. Jest ona zasadnicza dla umożliwienia rozwoju zawodowego nauczyciela i poprawienia jakości szkoły.”
Wszędzie tam gdzie możliwości szkolenia kadry przez dyrektora istnieją, powinien on wykorzystywać je w maksymalnej mierze. Ponadto powinien on szczerze i rzetelnie popierać wszelkie możliwości szkolenia, bezustannie uświadamiać pracownikom konieczność ciągłego doskonalenia zawodowego w celu nadążenia za postępem i zapewniać podwładnym dostęp do odpowiednich form pogłębiania wiedzy i umiejętności.
Współcześni dyrektorzy szkół muszą być zarówno menedżerami, projektującymi i wprowadzającymi w życie plany, koncentrującymi się na uzyskanych rezultatach zadań, zajmującymi się strukturami i systemami oraz najbliższą przyszłością, jak i liderami, którzy formułują wizję, promują wspólnie jej dzielenie i angażują się w ewolucyjne planowanie.
Mądry dyrektor nie uzależnia innych od siebie i nie odbiera wiary w siebie. W nowoczesnych koncepcjach szkoły i kierowania szkołą przywódca opisywany jest jako osoba dostrzegająca wysiłek innych, nie szczędząca słów pochwały, wspierająca gdy istnieje potrzeba i pozwalająca by pracownicy uwierzyli, że mogą osiągać coraz bardziej ambitne cele. Nie zapomina także o tym, że jego najważniejszym zadaniem jest bycie „pierwszym” uczącym się. Musi angażować się w główne przedsięwzięcia szkolne, stanowiąc przykład zachowania, które zostanie przyswojone przez uczniów i nauczycieli. Pewna sentencja ujmuje to znakomicie; „Nie możesz prowadzić do miejsca, do którego sam nie podążasz”.
Od tego czy dyrektor wspiera rozwój zawodowy nauczycieli i w jaki sposób to robi zależy zatem to, czy rozwój ten postrzegany będzie jedynie jako „dodatek”, czy też jako integralny element polityki szkoły, będącej dynamiczną społecznością uczących się dorosłych i dzieci.
,,Szkoła jest tyle warta, ile wart jest nauczyciel”. To on jest bowiem kluczem do właściwego funkcjonowania systemu edukacyjnego i szkolnego, od jego kwalifikacji, motywacji i cech osobowościowych, a więc szeroko pojętych kompetencji zależą w dużym stopniu efekty wychowania i kształcenia.
Wykwalifikowana kadra pedagogiczna to warunek, jaki stawia przed nami Karta Nauczyciela. Wykwalifikowana kadra to także oczekiwania rodziców, którzy powierzają nam swoje dzieci. Nauczyciel uczestniczący w różnych formach doskonalenia zawodowego, podnoszący swoje kwalifikacje i kompetencje zawodowe, jest otwarty na nową myśl pedagogiczną, szybciej odnajduje się w nowych sytuacjach, lepiej radzi sobie z problemami występującymi w pracy szkoły,
Zatrudnianie wykwalifikowanych nauczycieli i inwestowanie w ich wykształcenie leży zatem w interesie samej szkoły, jej dyrektora i organu prowadzącego.
Bibliografia
1. Czerwonka D., Nowe formy wspomagania szkół, ORE, Warszawa 2012
2. Day Ch., Rozwój zawodowy nauczyciela, GWP, Gdańsk 2004
3. Dybek H., Doradztwo metodyczne i doskonalenie zawodowe nauczycieli, Impuls, Kraków 2000
4. Elsner D., Knafel K., Jak organizować Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli?, Wydawnictwo Gnome, Chorzów 2000
5. Gerlach R., Nauczyciel w pozaszkolnych formach oświaty zawodowej w Polsce, WSP, Bydgoszcz 1997
6. Goriszowski W., Kowalik P., Nadzór i doradztwo pedagogiczne we wzajemnych relacjach, UŚ, Katowice 1988
7. Hamer H., Rozwój przez wprowadzanie zmian., Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa 1998
8. Igielska D., Organizacja doskonalenia zawodowego nauczycieli, [w:] Management w przedszkolu, RAABE, 11/2002
9. Jaszczyszyn E., Status zawodowy nauczyciela a wymóg i możliwości doskonalenia zawodowego [w:] Dylematy reformowanej szkoły w XXI wieku , NWSP, Białystok 2005
10. Jaworska B., Doskonalenie nauczycieli jako warunek optymalizacji w realizacji procesu dydaktycznego, „Kultura i Edukacja” 1995, nr 3
11. Kamiński A., Studia i szkice pedagogiczne, PWN, Warszawa 1978
12. Kania J., Rola dyrektora szkoły w organizowaniu doskonalenia nauczycieli, WOM, Rzeszów 1994
13. Knafel K., Żłobecki E., Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, CODN, Warszawa 1999
14. Kobyliński W., Polska myśl organizacyjna w oświacie, PWN, Warszawa 2000
15. Kowalewski S., Przełożony-podwładny w świetle teorii organizacji, PWE, Warszawa, 1984
16. Krawcewicz S., Kształcenie ustawiczne nauczycieli, Nasza Księgarnia, Warszawa 1976
17. Kuźma J., Optymalizacja systemu pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli, PWN, Warszawa 1993
18. Legowicz J., Doskonalenie i doskonałość w życiu nauczyciela, [w:] Doskonalenie zawodowe nauczycieli, IKN, Warszawa 1982,
19. Maziarz Cz., Proces samokształcenia, PZWS, Warszawa 1966
20. Mazurkiewicz G., Edukacja jako odpowiedź. Odpowiedzialni nauczyciele w zmieniającym się świecie, WUJ, Warszawa-Kraków 2014
21. Mądrowska W., Nowy system wspomagania pracy przedszkola [w:] Management w przedszkolu, RABBE, 2013/12
22. Nowicki J., Formy pomocy i doradztwa pedagogicznego, IKN, Warszawa 1983
23. Nowicki T., Dydaktyka doskonalenia zawodowego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1976
24. Okoń W., Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 1981
25. Owczarska B., Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, czyli dlaczego warto pokochać WDN [w:] Kształcenie i doskonalenie nauczycieli, red. W. Mikołajewicz, IMPULS, Kraków 2001
26. Pachociński R., Edukacja nauczycieli w krajach Unii Europejskiej, IBE, Warszawa 1994
27. Pikała A., Dokształcanie, doskonalenie zawodowe nauczycieli powszechnego wychowania estetycznego w kontekście potrzeb i uwarunkowań społeczno-kulturowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008,
28. Prokopiuk W., Samokształcenie współczesnych nauczycieli. Teorie i praktyka, Wydawnictwo Prawnicze „Austitia”, Warszawa 1995
29. Prokopiuk W., Wieloaspektowość samokształcenia nauczycieli. W poszukiwaniu jego nowego sensu, Dom Wydawniczy „Totus”, Białystok 1992
30. Radlińska H., Oświata i kultura wsi polskiej. Wybór pism, LSW, Warszawa 1979
31. Rychel A. J., Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, [w:] Management w przedszkolu, RABBE, 2002/11
32. Śliwierski B., Edukacja pod prąd, Impuls, Kraków 2001
33. Urbańczyk F., Dydaktyka dorosłych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1965
34. Wałoszek D., Doskonalenie nauczyciela wobec przemian społecznych. „Wychowanie w przedszkolu” 1998, nr 8
35. Węglińska M., Jak napisać pracę magisterską?, IMPULS, Kraków, 1997
36. Zaczyński W., Praca badawcza nauczyciela, WSiP, Warszawa 1997
37. http://zn.wsbip.edu.pl/wydania/zeszyt1/sekcjaA/1.pdf
38. http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU5951
39. http://www.szkoly-kusloncu.salezjanie.pl/pliki/opracowania_nauczycieli/kompetencje_dyrektora_wspolczesnej_szkoly.pdfhttp://www.ksiegarnia.difin.pl/imgs_upload/fragment-przywodztwo-w-szkole.pdf
40. http://www.zsp2.ckj.edu.pl/PublikacjeSzkolne/wdn/WDN.pdf
41. Forum jakości w edukacji (materiały konferencyjne) MEN, DDN, CODN, Warszawa 1999
42. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz
43. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego
44. Ustawa Karta Nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982
ANEKS 1
Ankieta dla nauczycieli dotycząca potrzeb w zakresie doskonalenia w ramach WDN
Imię i nazwisko ........................................
Data: ........................................
Staż pracy w przedszkolu: ........................................
1. Czy chcesz doskonalić swoje umiejętności i wiadomości w ramach WDN?
TAK NIE
2. Jak często chcesz spotykać się na szkoleniach WDN?
a) raz w miesiącu,
b) raz na dwa miesiące,
c) inne propozycje ........................................
3. Jaka tematyka WDN interesuje Cię najbardziej? (ponumeruj od 1 do 6)
a) mierzenie jakości pracy przedszkola,
b) planowanie pracy w przedszkolu,
c) diagnozowanie umiejętności dzieci,
d) problemy wychowawcze,
e) nowatorskie metody pracy z dziećmi,
f) inne (jakie?) ........................................
4. Jakie tematy WDN mogłabyś zaproponować do samodzielnego przygotowania i przeprowadzenia?
........................................
5. Jaka forma WDN jest według Ciebie najbardziej przydatna?
a) wzajemne hospitacje
b) cykl spotkań
c) konferencja pedagogiczna
d) wzajemne hospitacje
e) współpraca z moderatorem
f) inne ..................................
6. Jakie formy pracy preferujesz?
a) praca z całą radą pedagogiczną,
b) małe zespoły,
c) praca w tandemach
7. Jakich trudności obawiasz się, gdy myślisz o WDN?
........................................
8. Twoje życzenia, uwagi i propozycje:
........................................
Dziękujemy za wypełnienie ankiety