Autorski program pozalekcyjnych zajęć plastycznych z elementami biblioterapii dla klasy IV

Autorski program pozalekcyjnych zajęć plastycznych z elementami biblioterapii
dla klasy IV szkoły podstawowej

Małgorzata Kulińska

1. Założenia programu

Program skierowany jest do uczniów klas IV szkoły podstawowej. Realizacja przewidziana jest na zajęciach pozalekcyjnych raz w tygodniu przez 2 godziny zegarowe.
Program jest zgodny z celami i treściami kształcenia określonymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego: plastyki i języka polskiego, spójny z programem wychowawczym szkoły oraz klasy IV.
Zajęcia plastyczne wzbogacone elementami biblioterapii mają na celu pełnienie różnorodnych funkcji:
stymulowanie ogólnego rozwój psychofizycznego dzieci,
kształtowanie postawy estetycznej oraz
pełnienie funkcji profilaktycznej i terapeutycznej.

Stanowią także ugruntowanie realizowanych na lekcjach plastyki, zagadnień z teorii
i historii sztuki oraz poszerzają działania manualne uczniów. Odnoszą się do terminów omawianych na lekcjach plastyki i wykorzystują różnorodne techniki plastyczne. Elementy biblioterapii pozwolą na zmianę jakości zajęć – oprócz funkcji edukacyjnej i zabawowej wprowadzą materiał do refleksji nad sobą i otoczeniem, staną się inspiracją dla własnego rozwoju.
Przyczynią się do rozwijania umiejętności wyrażania własnych opinii i kształtowania postaw tolerancji wobec poglądów i dokonań innych osób.
Działalność plastyczna i kontakt z dziełem literackim ma na celu wspomożenie wszechstronnego rozwoju osobowości ucznia oraz rozwój wyobraźni i ekspresji twórczej.

2. Cele główne i cele szczegółowe programu

Cele programu są zgodne z celami podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych.
Cele główne programu :
1. rozwój wyobraźni twórczej,
2. tworzenie wypowiedzi – ekspresja plastyczna,
3. kształtowanie kultury czytelniczej,
4. wspieranie rozwoju i samorealizacji.
Cele szczegółowe programu:
Edukacyjne:
1. rozpoznawanie podstawowych środków wyrazu plastycznego, takich jak linia, barwa, światło, kompozycja, kontrast, przestrzeń, faktura, bryła,
2. rozróżnianie dziedzin sztuki: rysunek, malarstwo, rzeźba, architektura, grafika artystyczna, grafika użytkowa, fotografia,
3. posługiwanie się podstawowymi terminami plastycznymi,
4. umiejętne i twórcze posługiwanie się różnymi materiałami, narzędziami i technikami, właściwymi dla określonych dziedzin sztuki,
5. realizowanie określonych działań plastycznych i własnych pomysłów,
6. dokonywanie wyborów i podejmowanie samodzielnych działań plastycznych,
7. poznawanie terapeutycznych funkcji wybranych utworów literackich
i popularnonaukowych,
8. odnalezienie się w różnych sytuacjach życiowych,
9. konkretyzowanie emocji i problemów,
10. przyjmowanie postawy empatycznej,

Wychowawcze:
1. rozwój wyobraźni twórczej, kreatywnego myślenia i działania,
2. potrzeba artystycznej ekspresji,
3. rozwój wrażliwości estetycznej i emocjonalnej,
4. otwartość w wyrażaniu własnych sądów i opinii,
5. tolerancja wobec działań, zainteresowań i sądów innych ludzi,
6. przyjmowanie właściwych postaw moralnych i społecznych,
7. kształtowanie nawyku sięgania po literaturę beletrystyczną i popularnonaukową.

2.3. Treści nauczania

Zadaniem zajęć jest rozwijanie twórczej aktywności dzieci oraz utrwalanie podstawowego słownictwa plastycznego wprowadzanego na lekcjach plastyki. Słownictwo to dotyczy środków wyrazu plastycznego:
1. rysunek - kreska, światłocień, narzędzia rysunkowe,
2. malarstwo – plama barwna, barwy podstawowe, ciepłe i zimne, pochodne, techniki malarskie, narzędzia malarskie, faktura
3. kompozycja – symetryczna, zamknięta, otwarta, dynamiczna
4. techniki mieszane,
5. rzeźba - bryła
6. frotaż, origami
7. plakat
Przekaz słowny najczęściej jest połączony z pokazem materiału wizualnego, ilustrującego.
Ważne jest również kształtowanie autorskiej wypowiedzi uczniów na temat własnej pracy.
Element biblioterapeutyczny wymaga od dzieci także wypowiedzi interpretującej tekst literacki i odnoszącej się do własnych przemyśleń i poglądów.

Tematy zajęć – propozycje wraz z procedurami osiągania celów

Wrzesień/Październik
Temat: Nowy rok szkolny – rysunek konturowy.
Cele:
uczeń:
1. oswaja się z nową sytuacją wynikającą z przejścia do nowego etapu edukacyjnego,
2. wykonuje rysunek konturowy stosując różne rodzaje linii, które można uzyskać poszczególnymi narzędziami rysunkowymi.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie tekstu literackiego przez nauczyciela - Nowe przygody Mikołajka
R.Goscinnego, J.J. Sempé'ego,
2. swobodna rozmowa na temat oczekiwań uczniów, rodziców i nauczycieli w czwartej klasie,
3. przyjrzenie się ilustracjom książek o przygodach Mikołajka, nawiązanie do
omawianych pojęć na lekcji plastyki: linia, punkt, kontur,
4. wykonanie ilustracji do książki, przy pomocy ołówków o różnej twardości i grubości grafitu,
5. omówienie rysunków i próba podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Nowe przygody Mikołajka R.Goscinny, J.J. Sempé – rozdział Nowy rok szkolny, Znak, Kraków 2009, s.21 – 27,
2. blok rysunkowy A 4, ołówki o różnej twardości i grubości grafitu.

Temat: Mój przyjaciel – rysunek piórkiem i tuszem.
Cele:
uczeń:
1. wie jakie cechy charakteru ułatwiają nawiązanie i utrzymanie przyjaźni,
2. umie zastosować narzędzie rysunkowe jakim jest piórko, zna jego możliwości wyrazowe
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie tekstu literackiego przez nauczyciela – Oto jest Kasia
M. Jaworczakowej,
2. rozmowa kierowana, uczniowie odpowiadają na pytania dlaczego Kasia nie została wybrana do opieki nad rybkami oraz jakie cechy innych dzieci zdecydowały o wyborze ich na opiekunów,
3. praca w formie "słoneczka" – uczniowie w dwóch grupach na dużym arkuszu papieru wypisują pożądane cechy przyjaciela,
4. wykonanie portretu przyjaciela (realnego lub wymyślonego) piórkiem i tuszem,
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Oto jest Kasia M. Jaworczakowej – rozdział Złote rybki, Nasza Księgarnia, Warszawa 1986, s. 69 – 75,
2. arkusze szarego papieru, markery, blok rysunkowy A 4, piórko i tusz.

Temat: Dzień Patrona – wczesnośredniowieczny gród – zabawa plamą walorową.
Cele:
Uczeń:
1. zna postać Bolesława Chrobrego i wie dlaczego jest patronem jego szkoły,
2. korzysta z literatury popularnonaukowej,
3. w pracy stosuje różne rodzaje linii oraz jasne i ciemne plamy walorowe.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela fragmentu książki - Bolesław Chrobry,
2. obejrzenie ilustracji grodów wczesnośredniowiecznych,
3. nawiązanie do tematu o powstawaniu plam walorowych,
4. wykonanie pracy z zastosowaniem różnych rodzajów linii oraz jasnych i ciemnych plam walorowych,
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Bolesław Chrobry pod red. Zespołu Magazynu Historycznego "Mówią wieki", Kolekcja Hachette, Warszawa cop. 2009, s. 8 – 9,
2. ilustracje wczesnośredniowiecznych grodów,
3. blok rysunkowy A 3, ołówki o różnej twardości i grubości grafitu, farby, tusz, zaostrzony patyk, pędzle, naczynie z wodą, podkład z gazet.

Temat: Uprzejmość ułatwia życie – projekt nadruku na koszulce.
Cele:
uczeń:
1. zna normy zachowania i zwroty grzecznościowe,
2. tworzy plastyczny projekt formy użytkowej, wykorzystuje w pracy barwy podstawowe i pochodne.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie tekstu literackiego przez nauczyciela fragmentu książki - Bon czy ton, savoir-vivre dla dzieci G.Kasdepke,
2. swobodna rozmowa o kulturze osobistej i życzliwości w kontaktach międzyludzkich,
3. odrysowywanie przy pomocy szablonu kształtów koszulek – na kartkach A 3,
4. przypomnienie wiadomości o barwach podstawowych i pochodnych,
5. stworzenie kredkami ołówkowymi na wyciętych koszulkach nadruku promującego kulturalne zachowanie się uczniów z wykorzystaniem barw podstawowych
i pochodnych,
6. omówienie projektów i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Bon czy ton, savoir-vivre dla dzieci G.Kasdepke – rozdziały: Dzień dobry, dobry wieczór..., Dziękuję, Przekrzykiwanie się, Pukanie, Przepraszam, Spóźnianie się, Śmiecenie, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2014, s. 26 – 28, 80 – 83, 103 – 104, 109 – 110,
2. szablon koszulki, blok techniczny A 3, nożyczki, kredki ołówkowe.

Temat: W Dzień Edukacji życzymy sobie – projekt kartki okolicznościowej.
Cele szczegółowe:
Uczeń:
1. rozumie potrzebę edukacji, szanuje pracę nauczycieli,
2. wykonuje projekt użytkowy, łączy różne techniki w celu wzbogacenia plastycznego pracy.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciele tekstu literackiego – Akademii Pana Kleksa
J. Brzechwy,
2. swobodna rozmowa o szkole naszych marzeń, co wszyscy możemy robić, by nasz szkoła taką była,
3. wykonanie kartek według własnych pomysłów,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Akademia Pana Kleksa J. Brzechwa – rozdział Nauka w Akademii, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 2001, s. 38 – 48,
2. blok techniczny, blok rysunkowy z kolorowymi kartkami, wycinanki, kolorowa tektura falista, wstążki, rafia i inne elementy dekoracyjne, nożyczki, klej.

Temat: Jesienne inspiracje i nastroje – frotaż.
Cele:
Uczeń:
1. nabiera umiejętności rozpoznawania i wyrażania swoich stanów emocjonalnych,
2. wyjaśnia na czym polega technika frotażu i umie ją stosować.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego – Dolina muminków w listopadzie T. Jansson na cichym tle koncertu skrzypcowego A. Vivaldiego Jesień,
2. rozmowa na temat jesiennych obrazów i emocji wzbudzanych przez tę porę roku,
3. obejrzenie prezentacji Jesienne obrazy zawierającej fotografie i malarstwo inspirowane jesienią,
4. przypomnienie na czym polega technika frotażu i wykonanie prac tą techniką – przygotowanie matrycy: ułożenie na kartonie z bloku technicznego kompozycji z liści oraz z kształtów wyciętych z tkaniny, położenie na skomponowany obraz cienkiego papieru i pocieranie kredkami.
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Dolina muminków w listopadzie T. Jannson, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980, s. 5 – 12.
2. nagranie koncertu skrzypcowego A, Vivaldiego Jesień,
3. blok techniczny A 3, cienki papier rysunkowy, grubsza tkanina o wyrazistym splocie nitek, nożyczki klej, jesienne liście różnego kształtu i wielkości, kredki.

Temat: Niebo 1 listopada – ciepły i chłodny obraz.
Cele:
Uczeń:
1. nabiera umiejętności rozpoznawania i wyrażania swoich stanów emocjonalnych oraz radzenia sobie z uczuciem żalu i żałoby,
2. wykonuję pracę z zastosowaniem barw zbliżonych pod względem "temperatury".
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego - Ostrzeżenia przed śmiercią ze zbioru Bajki filozoficzne M. Piguemala,
2. rozmowa na temat czy rzeczywiście śmierć nas uprzedza o swoim nadejściu poprzez starzenie się ciała, o akceptacji, walce, niepokoju, przygotowaniu psychicznym ludzi na kres życia oraz o radzeniu sobie tych co stracili kogoś bliskiego,
3. nawiązanie do tematu o barwach ciepłych i zimnych, wykonanie pracy w wybranej tonacji,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Bajki filozoficzne M. Piguemal – bajka Ostrzeżenia przed śmiercią, Polityka Spółdzielnia Pracy, Warszawa cop. 2002, s. 106 – 107,
2. blok techniczny dowolnego formatu, farby plakatowe, pędzelki, naczynie z wodą.

Listopad/Grudzień
Temat: Jesienny spacer po lesie – akwarela.
Cele:
Uczeń:
1. odczuwa potrzebę refleksji i wyciszenia,
2. wie na czym polega technika akwarelowa, wykonuje tą techniką pracę, odnajduje najbardziej charakterystyczne zjawiska barwne danej pory roku.

Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela wiersza - Rudy wiersz J. Kiersta przy nagraniu odgłosów lasu,
2. rozmowa na temat potrzeby i sposobów relaksowania się oraz gamy kolorystycznej ilustrującej jesień,
3. przypomnienie na czym polega technika akwarelowa, wykonanie pracy tą techniką przy cichym towarzyszeniu muzyki relaksacyjnej,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. antologia wierszy Szedł czarodziej wyb. W. Kot – wiersz Rudy wiersz J. Kiersta, "Prasa – Książka – Ruch" Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1986, s. 323 – 325,
2. nagrania z odgłosami lasu i muzyką relaksacyjną,
3. blok akwarelowy, farby akwarelowe, ołówek, pędzle, naczynie na wodę, podkład
z gazet.

Temat: 11 listopada – kolaż.
Cele:
Uczeń:
1. rozumie, dlaczego 11 listopada obchodzimy Dzień Niepodległości,
2. korzysta z literatury popularnonaukowej,
3. zna pojęcie "technika mieszana", wymienia przykłady technik mieszanych, wykonuje kolaż łącząc różne techniki plastyczne w celu wzbogacenia plastycznego pracy.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela fragmentu - Kocham Polskę. Historii Polski dla naszych dzieci J. i J. Szarków,
2. rozmowa na temat świętowania szczególnego dnia jakim jest odzyskanie niepodległości,
3. wyjaśnienie na czym polegają techniki mieszane, obejrzenie zdjęć dzieł artystycznych przedstawiających kolaże interpretujące różne tematy, zaplanowanie i wykonanie kolażu w dwuosobowych i trzyosobowych grupach,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Kocham Polskę. Historia Polski dla naszych dzieci J. i J. Szarkowie – rozdział Polska jest naprawdę, Dom Wydawniczy "Rafael", Kraków 2011, s. 183 – 187,
2. zdjęcia dzieł artystycznych przedstawiające kolaże interpretujące różne tematy,
3. blok techniczny A 3, blok z kolorowymi kartkami dowolnego formatu, zdjęcia związane
z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, nożyczki, klej, wstążki białe i czerwone, kredki oraz inne materiały planowane do zrealizowania projektu.
Temat: Mrok i jego przyjaciele – rysunek węglem.
Cele:
Uczeń:
1. konkretyzuje i definiuje swoje lęki,
2. ukazuje światłocień w rysunku.
Sposób realizacji:
1. spontaniczne wypowiedzi dzieci kończące zdanie "Najbardziej się boję..."
2. głośne przeczytanie przez nauczyciela bajki - Mrok i jego przyjaciele M. Molickiej,
3. rozmowa na temat lęków chłopca z bajki i wrażeń uczestników zajęć,
4. przypomnienie terminu i funkcji światłocienia, zaplanowanie i wykonanie pracy plastycznej ilustrującej lęki czyhające na dzieci ( np. szafa w pokoju rzucająca cień),
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Bajki terapeutyczne M. Molicka – bajka Mrok i jego przyjaciele, Media Rodzina, Poznań cop. 1999, s. 101 – 111,
2. blok rysunkowy dowolnego formatu, węgiel rysunkowy

Temat: Jak to w rodzinie – kompozycja symetryczna i asymetryczna.
Cele:
Uczeń:
1. rozumie jaką wartością jest rodzina oraz, że istnieją różne modele rodziny,
2. rozróżnia kompozycję symetryczną i asymetryczną.
Sposób realizacji:
1. swobodna rozmowa czym jest rodzina w rozumieniu uczestników zajęć oraz
o podobieństwach i różnicach rodzin,
2. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego - Polyanna E. H. Porter,
3. obejrzenie zdjęć obrazów przedstawiających rodzinę próba wskazania kompozycji symetrycznych i asymetrycznych,
4. wykonanie pracy kredkami świecowymi przedstawiającej rodzinę w układzie symetrycznym bądź asymetrycznym.
5. Omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książką Polyanna E. H. Porter, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków, s. 3- 15,
2. zdjęcia obrazów przedstawiających rodzinę,
3. blok rysunkowy A 3, kredki świecowe.

Temat: Mikołajki z Mikołajkiem – kompozycja zamknięta.
Cele:
Uczeń:
1. zna tradycję związaną z obchodzeniem święta ku czci Św. Mikołaja , rozumie wartości moralne: dobroć, empatia,
2. umiejętnie komponuje pracę, łączy różne techniki plastyczne, wie na czym polega kompozycja zamknięta.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Nowe przygody Mikołajka. Tom 2 R.Goscinnego, J.J. Sempé'ego,
2. swobodna rozmowa na temat świętowania Mikołajek i sprawiania radości poprzez dawanie i otrzymywanie prezentów,
3. odrysowywanie przy pomocy szablonu worków Św. Mikołaja na czerwonych kartkach A 2,
4. nawiązanie do omawianej na lekcji plastyki kompozycji zamkniętej,
5. powycinanie z gazet obrazków obrazujących lub symbolizujących prezenty, którymi uczniowie chcieliby obdarować znajomych i rodzinę oraz przyklejenie na wycięty worek, ozdobienie worka,
6. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Nowe przygody Mikołajka. Tom 2 R.Goscinny, J.J. Sempé – rozdział Kochany Święty Mikołaju, Znak, Kraków 2007, s. 21- 29,
2. szablon worka na prezenty, kartki A2 – czerwone, kolorowe gazety dla dzieci
i gazetki reklamowe, elementy do ozdobienia worka, nożyczki, klej.

Temat: Anioły są wśród nas – origami.
Cele:
Uczeń:
1. omawia różne koncepcje dobra,
2. poznaje sztukę składania papieru origami płaskiego z koła, pracuje "krok po kroku".
Sposób realizacji:
1. wysłuchanie piosenki i obejrzenie teledysku piosenki - Anioły są wśród nas Beaty Bednarz ,
2. głośne odczytanie tekstu przez nauczyciela tekstu piosenki Anioły są wśród nas,
3. swobodne wypowiedzi uczniów na temat jak odbierają słowa utworu, "burza mózgów" wyłaniająca odpowiedzi na pytanie gdzie mieszka dobro?,
4. obejrzenie prezentacji przedstawiającej obrazy i rzeźby aniołów,
5. wykonanie aniołów techniką origami płaskiego z koła wg pomysłu D. Dziamskiej przy cichym towarzyszeniu piosenek o tematyce świątecznej,
6. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. nagrany bądź udostępniony przez Internet teledysk piosenki Beaty Bednarz Anioły są wśród nas, tekst piosenki Anioły są wśród nas autorstwa Ewy Alimowskiej, prezentacja przedstawiająca obrazy i rzeźby aniołów, nagrania piosenek świątecznych,
2. blok rysunkowy z kolorowymi kartkami A 4, nożyczki, klej, ołówek cyrkiel, linijka.

Styczeń/Luty:
Temat: Zimowa opowieść – krajobraz z zastosowaniem różnych faktur.
Cele:
Uczeń:
1. rozumie idee akcji charytatywnych,
2. różnicuje fakturę przedstawionych elementów obrazu, stosuje różne techniki nakładania farb.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Serce E. De Amicisa,
2. rozmowa kierowana na temat różnych odcieni zimy, jej dobrej i złej strony, wolontariatu działającego w naszej szkole, "burza mózgów" wyłaniająca odpowiedź jak można pomóc ubogim ludziom zimą oraz jak ważne są akcje charytatywne,
3. obejrzenie zdjęć przedstawiających obrazy z zimowymi krajobrazami, nawiązanie do zagadnienia faktury , wykonanie w grupach na arkuszach papieru A 2 krajobrazów zimowych przy muzyce A. Vivaldiego Zima,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do zajęć:
1. książka Serce E. De Amicis – rozdział Pierwszy śnieg
2. nagranie koncertu skrzypcowego A. Vivaldi Zima,
3. zdjęcia obrazów inspirowanych zimową porą,
4. arkusze papieru A 2, ołówek, gumka, farby plakatowe, pędzle różnej szerokości, naczynie na wodę, plastikowy talerz do mieszania farb.

Temat: Ferie zawsze bezpieczne – praca pastelami olejnymi.
Cele:
Uczeń:
1. zna zasady bezpiecznego spędzania czasu podczas ferii zimowych,
2. stosuje technikę malowania pastelami olejnymi w działaniach plastycznych.
Sposób realizacji:
1. rozmowa kierowana na temat jak powinny wyglądać bezpieczne ferie zimowe,
2. głośne przeczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego - Dynastia Miziołków
J. Olech,
3. swobodna rozmowa na temat wysłuchanego fragmentu książki,
4. wykonanie pracy plastycznej pastelami olejnymi obrazującej temat bezpiecznych ferii,
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Dynastia Miziołków J. Olech, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2011, s. 119, 121,
2. kartki A3, pastele olejne, ołówek.

Temat: Co jest za niebieskimi drzwiami... - praca suchymi pastelami .
Cele:
Uczeń:
1. rozwija twórcze myślenie,
2. twórczo stosuje technikę malowania suchymi pastelami w działaniach plastycznych.
Sposób realizacji:
1. swobodna rozmowa na temat co może się kryć za niebieskimi drzwiami, które nagle pojawiają się w domu,
2. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego – Za niebieskimi drzwiami
M. Szczygielskiego,
3. wykonanie pracy suchymi pastelami będącej swobodną interpretacją wyobrażeń uczniów o świecie za niebieskimi drzwiami,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Za niebieskimi drzwiami M. Szczygielskiego – rozdział Srebrny świat za zamkniętymi drzwiami, Instytut Wydawniczy Latarnik, Warszawa 2013, s. 86-89,
2. blok rysunkowy A4, suche pastele, ołówek, gumka, fiksatywa.

Temat: Miłosny zawrót głowy? – serce z masy solnej.
Cele:
Uczeń:
1. swobodnie wypowiada się o miłości, rozumie potrzebę miłości,
2. kształtuje sprawność manualną, wykonuje płaskorzeźbę z masy solnej.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie tekstu literackiego przez nauczyciela Jak zakochałem Kaśkę Kwiatek P. Beręsewicza,
2. rozmowa na temat jaki stosunek do miłości miał bohater utworu, jak uczniowie rozumieją pojęcie miłości, jak to uczucie wpływa na ludzi,
3. przygotowanie zabarwionej czerwoną farbą wodną masy solnej, ulepienie serc
( uczniowie w domu po wyschnięciu masy lakierują rzeźby),
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Jak zakochałem Kaśkę Kwiatek Paweł Beręsewicz – rozdział Jak zakochałem się w Kaśce Kwiatek, Wydawnictwo Skrzat, Kraków 2005, s. 5 – 18,
2. mąka, sól, woda, olej, czerwona farba wodna, nożyki, patyczki.
Temat: Bądź moim przyjacielem – projekt kartki walentynkowej.
Cele:
Uczeń:
1. okazuje pozytywne uczucia innym osobom, rozumie konieczność dbania o przyjaźń,
2. wykonuje projekt użytkowy, łączy różne techniki w celu wzbogacenia plastycznego pracy.
Sposób realizacji:
1. swobodne wypowiedzi uczniów na temat sposobów okazywania sobie uczuć,
2. głośne przeczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Franklin i walentynki,
3. rozmowa na temat przeczytanego tekstu, uczniowie zastanawiają się dlaczego walentynki były tak ważne dla Franklina,
4. wykonanie kartek według własnych pomysłów,
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Franklin i walentynki, Wydawnictwo Debit, Bielsko - Biała,
2. blok techniczny dowolnego formatu, blok rysunkowy z kolorowymi kartkami, wycinanki, kolorowa tektura falista, elementy dekoracyjne, klej , nożyczki.

Marzec/Kwiecień
Temat: 8 marca - biżuteria z modeliny.
Cele:
Uczeń:
1. swobodnie wypowiada się temat rozumienia kobiecości,
2. kształtuje sprawność manualną, tworzy projekt formy użytkowej, umie wykonać biżuterię z modeliny.
Sposób realizacji zajęć:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Znowu kręcisz Zuźka
D. Suwalskiej,
2. rozmowa na temat przeczytanego tekstu, uczniowie zastanawiają się jak Zuźka rozumiała kobiecość i czy jest to słuszne rozumienie tego pojęcia, proponują inny sposób postępowania bohaterki,
3. zaprojektowanie i wykonanie biżuterii z modeliny: bransoletki, naszyjnika, broszki,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Znowu kręcisz Zuźka D. Suwalska – rozdział Kobiecość, Nasza Księgarnia, Warszawa 2004, s. 136 – 143,
2. blok rysunkowy, ołówek, kredki, modelina, wstążki sznurki, agrafki i inne materiały potrzebne do zrealizowania pomysłu na biżuterię.

Temat: Uwaga tolerancja – praca techniką mieszaną.
Cele:
Uczeń:
3. rozróżnia postawę tolerancyjną i nietolerancyjną, wymienia zachowania nietolerancyjne,
4. rozumie pojęcie "technika mieszana", wymienia przykłady technik mieszanych, wykonuje pracę w technice mieszanej (farby wodne i pastele).
Sposób realizacji:
1. głośne przeczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Najwyższa góra świata
A. Onichimowskiej – rozdział Warkoczyk,
2. rozmowa z uczniami na temat zachowania bohaterów opowiadania, uczniowie wymieniają przykłady zachowań nietolerancyjnych, zastanawiają się jak można inaczej się zachować
w tych sytuacjach,
3. przypomnienie wiadomości o technikach mieszanych, wykonanie pracy ilustrującej poruszany temat za pomocą farb wodnych i pasteli,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Najwyższa góra świata A. Onichimowska – rozdział Warkoczyk, Wydawnictw Literatura, Łódź 2007, s. 60 – 71,
2. blok techniczny dowolnego formatu, farby wodne, pastele olejne, pędzel, naczynie na wodę.

Temat: Tędy przeszła wiosna – kompozycja otwarta.
Cele:
Uczeń:
1. dostrzega piękno oraz zmiany zachodzące wiosną w naturze,
2. tworzy pracę z zastosowaniem kompozycji otwartej.
Sposób realizacji:
1. swobodna rozmowa na temat oznak wiosny, uczniowie wymieniają dostrzeżone
w naturze zmiany zachodzące o tej porze roku,
2. głośne odczytanie przez nauczyciela wierszy o tematyce wiosennej – Gdzie jest wiosna
D. Gellnerowej, Deszczyk wiosenny W. Bełzy, Wiosna G. Koby,
3. obejrzenie zdjęć obrazów inspirowanych wiosną,
4. przypomnienie wiadomości o kompozycji otwartej, wykonanie pracy ilustrującej omawiany temat przy muzyce A. Vivaldiego Wiosna,
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. teksty wierszy o tematyce wiosennej - Gdzie jest wiosna D. Gellnerowa, Deszczyk wiosenny W. Bełza, Wiosna G. Koba, lub inne o tematyce wiosennej,
2. zdjęcia obrazów inspirowanych wiosną,
3. nagranie koncertu skrzypcowego A. Vivaldi Wiosna,
4. blok rysunkowy A 3, farby plakatowe, pędzelki, naczynie z wodą.

Temat: Tradycja nietradycyjnie – ozdabianie papierowych jajek wielkanocnych wykorzystując różne techniki.
Cele:
Uczeń:
1. poszerza i utrwala wiedzę o zwyczajach i obrzędach wielkanocnych,
2. korzysta z literatury popularnonaukowej,
3. projektuje i wykonuje pracę stosując różne techniki plastyczne.
Sposób realizacji:
1. rozmowa na temat zwyczajów i obrzędów wielkanocnych,
2. głośne odczytanie przez nauczyciela fragmentów Encyklopedii tradycji polskich
R. Hryń-Kuśmierek, Z. Śliwy,
3. omówienie przeczytanego tekstu,
4. odrysowanie od szablonów kształtu jajka, zaplanowanie i ozdobienie go przyniesionymi materiałami,
5. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Encyklopedia tradycji polskich R. Hryń – Kuśmierek, Z. Śliwa – rozdział Wielkanoc, Lany poniedziałek, Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski
i Spółka, Poznań, s. 62 – 67,
2. szablon jajka, blok techniczny A 4, wycinanki, klej, nożyczki, bibuła, materiały do wyklejania i ozdabiania pisanki: kasze, koraliki, cekiny, wstążki, sznurki, włóczka, kolorowe taśmy samoklejące.
Temat: Wielkanocne zabawy – praca przestrzenna.
Cele:
Uczeń:
1. poszerza wiedzę o zwyczajach i tradycjach wielkanocnych, wie, że istnieją różnice
w obchodzeniu świąt w innych krajach,
2. planuje i wykonuje przestrzenną pracę plastyczną na określony temat, dobiera materiał
i elementy dekoracyjne.
Sposób realizacji:
1. głośne przeczytanie tekstu literackiego przez nauczyciela – Dzieci z Bullerbyn
A. Lindgren,
2. rozmowa na temat różnic i podobieństw w obchodzeniu świąt wielkanocnych,
3. wykonanie prac według własnych projektów: zajączków, koszyczków, kurczaków, itp.,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Dzieci z Bullerbyn A. Lindgren – rozdział Wielkanoc w Bullerbyn, Nasza Księgarnia, Warszawa 2009, s. 118 – 123,
2. blok techniczny i rysunkowy z kolorowymi kartkami dowolnego formatu, rolki po papierze toaletowym, kolorowe serwetki, kolorowa pianka, kolorowy filc, plastikowe opakowania po jogurcie, klej, nożyczki i inne materiały wpisujące się w pomysły uczniów.

Temat: Ziemia w motylach – wydzieranka.
Cele:
Uczeń:
1. rozwija postawę ekologiczną, wie kiedy obchodzimy Światowy Dzień Ziemi,
2. doskonali technikę wydzieranki.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela wiersza Motyle W Chotomskiej,
2. rozmowa kierowana konkretyzująca symbolikę wiersza, uczniowie zastanawiają się jaki świat jest przyjazny dla motyli,
3. wysłuchanie piosenki M. Jeżowskiej Moja planeta,
4. burza mózgów: uczniowie podają działania, które przyczynią się do chronienia
i szanowania naszej planety,
5. wykonanie wydzieranki interpretującej wiersz,
6. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Wiersze ulubione W. Chotomska – wiersz Motyle, Muza SA, Warszawa 2014,
2. nagranie piosenki M. Jeżowskiej Moja planeta,
3. blok techniczny dowolnego formatu, blok rysunkowy z kolorowymi kartkami A 2, klej, ołówek.

Maj/Czerwiec
Temat: Biało czerwona konstytucja – kokardy narodowe.
Cele:
Uczeń:
1. rozumie znaczenie uchwalonego święta Konstytucji 3 maja,
2. kształtuje sprawność manualną, wykonuje kokardę narodową pracując techniką "krok po kroku".
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego A to historia! Opowiadania
z dziejów Polski K. Szymeczko,
2. podsumowanie wiadomości o konstytucji,
3. wykonanie kokard narodowych techniką "krok po kroku",
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka A to historia. Opowiadania z dziejów Polski K. Szymeczko – rozdział Król dobry, król zły, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2013, s. 101 – 106,
2. białe i czerwone kartki z bloku rysunkowego A 4, nożyczki, linijka, ołówek, klej, cyrkiel, agrafka.

Temat: Buszowanie w Internecie – rysunek na papierze ściernym.
Cele:
Uczeń:
1. świadomie korzysta z Internetu,
2. utrwala pojęcie faktura, wykonuje pracę wykorzystując dynamiczne możliwości powierzchni rysunkowej.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego – Bajkoterapia czyli bajki – pomagajki dla małych i dużych,
2. rozmowa na temat potrzeb korzystania z Internetu, uczniowie zastanawiają się nad swoją motywacją – po co spędzają czas w sieci, czy tak jak bohaterka opowiadania szukają przyjaźni i zrozumienia, czy jest to bezpieczne zachowanie, co możemy zrobić, by czuć się bezpiecznie korzystając z Internetu,
3. przypomnienie wiadomości o fakturze, wykonanie pracy ilustrującej omawiany temat kredkami świecowymi na papierze ściernym,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Bajkoterapia czyli bajki – pomagajki dla małych i dużych,
red. K. Klimowicz – rozdział Żółty berecik, Nasza Księgarnia, Warszawa 2015, s. 139 – 149,
2. drobnoziarnisty papier ścierny, kredki świecowe, lakier do włosów.

Temat: A ja wolę moją mamę – kwiatek robiony techniką origami.
Cele:
Uczeń:
1. wyraża swoje uczucia, rozumie potrzebę budowania i podtrzymywania więzi rodzinnych,
2. poznaje sztukę składania papieru origami płaskiego z koła, pracuje "krok
po kroku".
Sposób realizacji:
1. głośne przeczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Martynka i Dzień mamy
G. Delahaye, W. Chotomskiej,
2. swobodna rozmowa o świętowaniu Dnia Mamy,
3. wykonanie kwiatka w technice origami płaskiego z koła wg pomysłu
D. Dziamskiej przy towarzyszeniu piosenek o mamie i rodzinie,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka Martynka i Dzień Mamy G. Delahaye, W. Chotomska, Podsiedlik – Raniowski
i Spółka, Poznań,
2. nagrania piosenek o mamie i rodzinie,
3. blok rysunkowy z kolorowymi kartkami A 4, nożyczki, klej, ołówek cyrkiel, linijka.

Temat: Jestem bezpieczny – plakat.
Cele:
Uczeń:
1. rozróżnia zachowania bezpieczne i ryzykowne, utrwala nawyki bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach,
2. wymienia elementy plakatu, wykonuje pracę z zakresu grafiki użytkowej.
Sposób realizacji:
1. rozmowa na temat niebezpieczeństw czyhających w domu, na ulicy w szkole oraz podczas zbliżających się wakacji,
2. głośne przeczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Mikołajek ma kłopoty R.Goscinnego, J.J. Sempé'ego,
3. omówienie wysłuchanego tekstu, zastanowienie się nad tym co możemy zrobić, by być bezpiecznymi i by inni z nami nie czuli się zagrożeni,
4. przypomnienie wiadomości o plakacie i barwach w malarstwie, wykonanie w grupach dowolną techniką plakatu upowszechniającego hasła dotyczące bezpieczeństwa.
Materiały potrzebne do realizacji:
1. książka Mikołajek ma kłopoty R.Goscinny, J.J. Sempé'e – rozdział Lekcja przepisów drogowych, Nasza Księgarnia, Warszawa 2010, s. 73 – 82,
2. arkusze szarego papieru, dowolne narzędzia rysunkowe i malarskie.

Temat: Wakacje – kompozycja dynamiczna.
Cele:
Uczeń:
1. dostrzega piękno przyrody, konkretyzuje i wyraża emocje,
2. maluje pracę zgodnie z zasadami kompozycji dynamicznej.
Sposób realizacji:
1. głośne odczytanie przez nauczyciela tekstu literackiego Dobre uczynki Cecylii Knedelek J. Krzyżanek, Z. Wiewiurki,
2. omówienie motylowych i kwiatowych przygód bohaterki, swobodna rozmowa na temat oczekiwań uczniów co do zbliżających się wakacji,
3. przypomnienie wiadomości o kompozycji dynamicznej, namalowanie pracy inspirowanej radosnym i lekkim nastrojem opowiadania - Motyle na łące,
4. omówienie prac i podsumowanie zajęć.
Materiały potrzebne do realizacji zajęć:
1. książka - Dobre uczynki Cecylii Knedelek J. Krzyżanek, Z. Wiewiurka – rozdział Motyle Poli, Wydawnictwo Jedność Kielce 2013, s. 84 – 91,
2. bloki rysunkowe A 3, narzędzia do wykonania pracy wybraną techniką mieszaną.

4 Metody i formy realizacji programu

Metody i formy proponowane w rozwijaniu umiejętności tworzenia wypowiedzi plastycznej oraz odbioru dzieł sztuki:
1. rozmowa nauczająca,
2. dyskusja,
3. burza mózgów,
4. wspólna oraz indywidualna analiza otaczającej rzeczywistości wizualnej, natury, prac plastycznych, dzieł sztuki
5. praca z materiałem ilustracyjnym i zdjęciowym,
6. wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnej podczas zajęć: wirtualne zwiedzanie muzeów, galerii, prezentacje multimedialne,
7. ćwiczenia praktyczne: ćwiczenia plastyczne kształtujące i rozwijające umiejętność obserwacji, tworzenie form przestrzennych, projekty sztuki użytkowej, ilustrowanie inspirowane tekstami literackimi i muzyką, działania inspirowane poszczególnymi dziełami sztuki, stylami, kierunkami w sztuce,
8. aranżacja wystaw i ekspozycja prac uczestników zajęć.
Metody i formy pracy z tekstem:
1. słuchanie,
2. zapoznanie z treścią,
3. omówienie problemowe,
4. cytowanie ze zrozumieniem,
5. wyodrębnienie postaci, ich zachowania oraz wyrażenie stosunku do bohaterów utworu,
6. sąd nad bohaterami,
7. ilustrowanie treści.

5. Kontrolowanie i ocenianie osiągnięć ucznia
Uczniowie na każdych zajęciach uzyskują informację od prowadzącego, czy zrealizował zadanie, opanował określone umiejętności lub wiadomości, i w jakim stopniu. Jeśli uczeń ma problem z wykonaniem zadania, nauczyciel powinien wskazać mu określone czynności pozwalające na uzyskanie oczekiwanego efektu. Należy tak stawiać wymagania, by nie obniżyć motywacji do dalszej pracy.
Ważna jest nie tylko opinia o efekcie pracy ucznia, ale również o procesie twórczym - zaangażowaniu ucznia i jego wysiłku. Opinie o twórczości plastycznej uczniów należy indywidualizować, dążyć do unikania subiektywizmu w podejściu do działań uczniów, doceniać różnorodność rozwiązań plastycznych.
Bardzo istotne jest dostrzeganie i chwalenie wszelkich przejawów aktywności
i zaangażowania uczniów. Zajęcia powinny być tak przygotowywane, by uczestnikom umożliwić osiągnięcie sukcesu.
Formy oceniania na zajęciach:
1. pochwała słowna - w trakcie wykonywania pracy i po zakończeniu,
2. ocena ekspresyjna – czynności mimiczne i gestykulacyjne (uśmiech, kiwanie głową)
3. wystawy prac plastycznych,
4. uczestnictwo w konkursach plastycznych: szkolnych i pozaszkolnych.
Ocenianiu podlega:
1. działalność plastyczna: celowe wykorzystanie wiedzy plastycznej do ekspresji własnej, kreatywność – sposób przedstawiania tematu, własna interpretacja postawionego problemu,
2. aktywność i zaangażowanie – wkład pracy ucznia w wykonywane ćwiczenia
i zadania.

6. Warunki wdrożenia programu
Zajęcia plastyczne z elementami biblioterapii powinny odbywać się w sali przystosowanej do tego typu zajęć, może być nią biblioteka szkolna, jeśli spełnia określone warunki. Sala powinna być w miarę wyciszona, z odpowiednim oświetleniem, wyposażona
w dywan lub wygodne fotele albo materace, umeblowana w sposób przyjazny dla dzieci. Wskazane jest, aby sprawiała przytulne wrażenie. Estetyka, nastrój i komfort miejsca, to istotny element zajęć.
Powinna znaleźć się w niej odpowiednia liczba ławek lub stolików, przy których uczniowie wygodnie będą wykonywać prace plastyczne oraz komputer z dostępem do Internetu.
Ilość uczniów na zajęciach nie powinna przekraczać 12 osób, należy ją dobrać pod kątem podobieństwa potrzeb i problemów oraz jednakowego etapu edukacyjnego. Podstawowym elementem doboru uczniów jest całkowita dobrowolność i chęć uczestnictwa w zajęciach.
Rodzice powinni zapewnić dzieciom środki do wykonywania zadań plastycznych.

7. Ewaluacja realizacji programu
Ewaluacja odpowiada na pytanie czy stosowane metody i formy pracy są skuteczne.
Ewaluację, czyli sprawdzenie w jakim stopniu program realizuje założone cele oraz rozwija jego zainteresowania i aktywność może dokonywać nauczyciel w formie:
1. rozmów ewaluacyjnych z uczestnikami zajęć,
2. ankiety ewaluacyjnej przeprowadzonej wśród uczestników zajęć,
3. analizy wytworów plastycznych,
4. udziału uczniów i sukcesów w konkursach plastycznych.

Wnioski

Program autorski Zajęcia plastyczne z elementami biblioterapii da klasy IV pozwala nauczycielowi w interesujący i kreatywny sposób zaplanować pracę ucznia, by rozwijać jego umiejętności i kształtować proces wychowawczy.
Forma zajęć jest innowacyjną próbą spójnego połączenia edukacji przez sztukę
z edukacją przez literaturę w określonym cyklu zajęć.
Cykl zajęć skorelowany jest z kalendarzem życia szkolnego ucznia, przez co czyni go bliskim uczniowi i motywuje go do pracy.
Otwiera przed uczniem różnorodne możliwości rozwoju, harmonijnego rozwijania praktycznych umiejętności i poszerzania wiedzy.
Pozwala uczniom na zaznajomienie się uczniom z różnorodnością materiałów, narzędzi
i technik plastycznych oraz stwarza okazje do wykorzystania wiadomości w konkretnych działaniach artystycznych.
Wykorzystuje również potencjał dzieci i wychowawczą wartość literatury, by kształtować w nich poczucie własnej wartości, empatię, sprawność językową, zdolność koncentracji i swobodę komunikowania się.
Realizacja programu powinna zbudować w uczniach motywację do działania i do doskonalenia się oraz chęć mierzenia się z problemami i wyzwaniami w różnych sferach życia.
Aneks

1. Rozmowy ewaluacyjne z uczestnikami zajęć
2. Ankieta ewaluacyjna dla uczniów
3. Kryteria analizy wytworów plastycznych

Aneks 1. Rozmowy ewaluacyjne z uczestnikami zajęć

Rozmowy ewaluacyjne z uczniami powinny odbywać się na każdych zajęciach. Pytania skierowane do uczniów powinny dotyczyć:
1. książek - które chętnie czytają lub chcieliby przeczytać, czym się kierują przy wyborze literatury,
2. tekstów literackich czytanych na zajęciach – które najbardziej im się podobały, czy wpłynęły na ich postępowanie,
3. działań plastycznych – które najchętniej wykonywali, czy mają propozycję innych działań plastycznych, które chcieliby podjąć na zajęciach.
Przykładowe pytania do uczestników zajęć:
1. Który tekst literacki wysłuchany na zajęciach chcielibyście przeczytać swojemu przyjacielowi i czym jest spowodowany wasz wybór?
2. Jaką pracę plastyczną najchętniej byście zrobili dla swojej mamy lub taty?
3. Jaką książkę zabralibyście ze sobą na wyjeżdżając na wakacje?
4. Jakie materiały i przybory malarskie chcielibyście dostać w prezencie?
5. Która z czytanych książek wprawiła was w dobry nastrój?
6. Która z wykonywanych przez was prac według was jest najlepsza?
7. Którą z książek zanieślibyście do przeczytania koledze, który przebywa w szpitalu?

Aneks 2. Ankieta ewaluacyjna dla uczniów

Wybierz jedną z odpowiedzi i zakreśl ją. Uzupełnij odpowiedziami wykropkowane miejsca.
1. Czy tematy zajęć Twoim zdaniem były ciekawe?
tak nie nie wiem
2. Czy mogłeś swobodnie się wypowiadać na poruszane tematy na zajęciach?
tak nie nie wiem
3. Czy na zajęciach panowała miła i życzliwa atmosfera?
tak nie nie wiem
4. Czy chciałabyś/chciałbyś, by takie zajęcia odbywały się nadal w przyszłym roku szkolnym?
tak nie nie wiem
5. Czy wykonywane prace przyczyniły się do zwiększenia Twoich umiejętności plastycznych?
tak nie nie wiem
6. Jakimi technikami plastycznymi lubisz pracować na zajęciach:
........................................
........................................
7. Jakie tematy lub jakie książki powinny stać się inspiracją do przyszłych zajęć?
........................................
........................................
8. Co było dla ciebie najtrudniejsze na zajęciach?
........................................
........................................
9. Namaluj buźkę (emotikonkę) obrazującą Twoją opinię o zajęciach.

Aneks 3. Kryteria analizy wytworów plastycznych

1.1. Kształt – proporcje, kierunki, zgodność czy niezgodność z typem charakterystycznym, konstrukcja.
1.2. Kompozycja – wzajemny układ wszystkich elementów względem siebie, rozmieszczenie na płaszczyźnie lub w przestrzeni, harmonia układu na zasadzie opozycji lub analogii, dynamika lub statyka.
1.3. Kolorystyka – temperatura, relacja barw, symbolika barw.
1.4. Walor – światło – cień w tonacji jednobarwnej lub wielobarwnej.
1.5. Charakter środków wyrazowych – plam, linii, kresek, kropek, brył, faktur.
1.6. Ogólny wyraz wytworu.