Program zajęc pozalekcyjnych "Orzełki" dla dzieci z oddziału przedszkolnego

Spis treści

"Orły nie wchodzą na górę po schodach"

Wstęp

1. Cele
2. Metody i formy pracy
3. Treści kształcenia
4. Procedury osiągania celów
5. Propozycje modeli ćwiczeń
6. Tematy zajęć pozalekcyjnych
7. Opis założonych osiągnięć
8. Uwagi o realizacji

Bibliografia

"Orły nie wchodzą na górę po schodach”

Pedagog przygotował dokładnie i w szczegółach swoje metody: zbudował
- jego zdaniem w sposób najbardziej naukowy- schody , które pozwoliły dotrzeć dziecku do różnych pięter wiedzy. Doświadczalnie wymierzał wysokość stopni, aby je dostosować do normalnych możliwości nóg dziecka, tu i ówdzie zbudował podest pozwalający na krótki odpoczynek i bezpieczne poręcze jako oparcie dla początkujących.
I gniewał się pedagog (...) , nie na schody oczywiście , bo zbudował je według zasad nauki, ale na dzieci , które zdawały się być nieczułe na jego starania.
Gniewał się, gdyż wszystko przebiegało normalnie tak długo, dopóki nadzorował metodyczność wspinania się po schodach, stopień po stopniu, z oddechem na podestach i trzymaniem się poręczy.
Ale gdy tylko oddalił się na chwilę, natychmiast następował nieład mogący spowodować nieszczęście. Jedynie niektóre jednostki posuwały się nadal metodycznie w górę, schodek po schodku (...). Reszta dzieci odnajdywała swoje instynkty i potrzeby: jedno wchodziło na schody na czworakach, inne z rozpędem brało po dwa, trzy stopnie naraz , bez odpoczynku na podeście, były nawet takie, które próbowały wchodzić tyłem (...). Lecz przede wszystkim - paradoks nie do wiary- były i takie dzieci, i to nawet w dużej liczbie, dla których schody przestały być atrakcyjne. Obszedłszy dom dokoła, wspinały się po rynnie i balustradzie, docierając na górę w rekordowym tempie, lepiej i prędzej niż po tzw. metodycznych schodach , a gdy już były na szczycie, to zbiegały lub zjeżdżały po poręczy , by raz jeszcze powtórzyć tę pasjonującą wspinaczkę.
Pedagog widzi (...) jednostki wzbraniające się wchodzić na górę drogami uważanymi przez niego za normalne. Czy pomyślał kiedy nad tym, że być może jego wiedza o chodzeniu schodami jest błędna i że mogą istnieć inne drogi wiodące do celu szybciej i skuteczniej za pomocą susów i skoków ?
A może istnieje , zgodnie z obrazem nakreślonym przez Wiktora Hugo, pedagogika orłów, które nie wchodzą na górę schodami ?

Celestyn Freinet
fragment z Pism wybranych
,, O Szkołę Ludową”
Gawędy Mateusza
,, Pedagogika zdrowego rozsądku”

Wstęp

Badania nad rozwojem dzieci sześcioletnich wykazały , iż zdolności poznawcze u dzieci z rozwiniętymi umiejętnościami : czytania , czy też z zakresu umiejętności matematycznych są na wysokim poziomie.
Umiejętności matematyczne, czytania i pisania są to umiejętności kluczowe nie tylko z punktu widzenia początkowej edukacji szkolnej, ale także dla efektywnego funkcjonowania w dzisiejszych czasach, w których liczby , hasła i ,, papierkowa praca” dominują na każdym kroku.
Dzieci zdolne mają motywację do działania i względnie większą łatwość nabywania wiadomości i pogłębiania zakresu swoich umiejętności i możliwości intelektualnych, czerpią radość z nauki, satysfakcję z podjętych działań. Są kreatywni , wytrwale dążą do celu, ma to wpływ na kształtowanie się samooceny i stawiania sobie nowych zadań. Niejednokrotnie są takimi ,,orłami” w wyżej przedstawionym fragmencie i należy je tak ukierunkowywać, by mogły wzbijać się coraz wyżej i wyżej - ponad ,, górami” .

Niniejszy program zajęć skierowany jest w szczególności do dzieci zdolnych, wyróżniających się na tle grupy przedszkolnej pod względem umiejętności matematycznych , czytania i pisania. Obecnie jednym z priorytetów nauczania jest również praca z dzieckiem zdolnym i zajęcia dodatkowe -pozalekcyjne dostarczają jeszcze większych możliwości do rozwijania różnorodnej aktywności i pogłębiania wybranych umiejętności dziecka.

Cele

Cele ogólne:

- Rozwijanie i doskonalenie specyficznych umiejętności dziecka, jego indywidualnych zdolności i predyspozycji;
- Pobudzenie kreatywności, odkrywanie przyjemności, satysfakcji z uzyskanych efektów;
- Tworzenie warunków do doświadczeń językowych, matematycznych, grafo - motorycznych ( ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania umiejętności czytania i pisania , w tym czytania i pisania liczb, porównywania liczb i liczenia ).

Cele szczegółowe:

- Rozwijanie potrzeby doskonalenia umiejętności , zdolności dziecka: czytania , pisania , umiejętności matematycznych poprzez różnorodne metody, zadania o zwiększonym stopniu trudności;
- Rozwijanie możliwości innowacyjnych poprzez wynajdywanie różnych rozwiązań dotyczących tego samego tematu, kreatywności;
- Doskonalenie umiejętności logicznego myślenia, spostrzegawczości wzrokowej;
- Zapoznanie z różnymi metodami i modelami ćwiczeń;
- Rozwijanie wyobraźni pobudzonej pozytywnymi emocjami;
- Rozwijanie poczucia odpowiedzialności poprzez samodzielne , dokładne i rzetelne wywiązywanie się z podejmowanych zadań, szacunku do pracy własnej i innych;
- Zainteresowanie rozrywkami umysłowymi, aktywne spędzanie czasu wolnego.
- Nabieranie wiary we własne możliwości , znajdowanie przyjemności w przezwyciężaniu chwilowych trudności.

Metody i formy pracy

Metody:
- słowne : rozmowa, pogadanka, dyskusja
- oglądowe: pokaz
- problemowe
- aktywizujące
- praktyczne
- metoda projektu

Formy pracy:
- praca indywidualna
- praca zespołowa
- praca zbiorowa

Treści kształcenia

Obszar w zakresie mowy i myślenia
- Bogacenie słownika biernego i czynnego poprzez poszerzenie zakresu i treści pojęć odnoszących się do zagadnień polonistycznych, matematycznych i innych. Doskonalenie poprawności gramatycznej wypowiedzi.
- Doskonalenie sprawności dokonywania bardziej złożonych czynności myślowych: porównywanie, wyodrębnianie różnic i podobieństw, klasyfikowanie, analiza i synteza, wnioskowanie, rozumienie pojęć ogólnych i posługiwanie się nimi.
- Udział w zabawach dydaktycznych o zwiększonym stopniu trudności.
- Opowiadanie zapamiętanych treści oglądanego przez krótki czas obrazka .

Obszar w zakresie pisania i czytania
- Doskonalenie spostrzegawczości wzrokowej poprzez uzupełnianie braków na rysunku;
- Układnie i rysowanie kompozycji szeregowych o powtarzającym się rytmie z uwzględnieniem różnorodnych figur, kształtów i form.
- Wykonywanie ćwiczeń graficznych o większym stopniu trudności.
- Rysowanie znaków litero-podobnych, , pisanie liter w liniaturze.
- Dalsze usprawnianie umiejętności dokonywania analizy i syntezy wzrokowo – słuchowej w obrębie zadań ,wyrazów, sylab i głosek ( wyrazy i zdania dłuższe - na wyższym poziomie) .
 Korzystanie z domin, gier i układanek literowo- obrazkowych, sylabowo – obrazkowych i wyrazowych, rozwiązywanie krzyżówek.
- Tworzenie z liter i całych wyrazów zdań, podpisów i tytułów do obrazków.
- Czytanie tekstów o wyższym stopniu trudności, ze zrozumieniem ich treści.

Obszar z zakresu edukacji matematycznej
- Doskonalenie umiejętności posługiwania się pojęciami dotyczącymi określania kierunków w przestrzeni, położenia przedmiotów w przestrzeni.
- Odwzorowywanie kształtu poznanych figur, doskonalenie spostrzegania i rozpoznawania figur geometrycznych płaskich i przestrzennych w otoczeniu i na obrazkach.
- Manipulowanie , różnicowanie, porównywanie i segregowanie figur z wykorzystaniem mozaiki geometrycznej.
- Sprawne posługiwanie się pojęciami dotyczącymi : wielkości , długości, szerokości, wysokości , grubości.
- Tworzenie zbiorów, klasyfikowanie przedmiotów według wybranych cech. Wyodrębnianie w zbiorze podzbiorów. Część wspólna zbiorów.
- Sprawne posługiwanie się liczebnikami porządkowymi z przekroczeniem progu pierwszej dziesiątki. Pianie cyfr w szerszym zakresie, z przekroczeniem progu pierwszej dziesiątki.
- Porównywanie liczb zużyciem znaków : =, <, >. Sprawne rozwiązywanie działań matematycznych z użyciem znaków:
= , +, -.
- Tworzenie grafów, tabeli. Rozwiązywanie zadań tekstowych.
- Układanie ,, opowiadań” matematycznych do podanej formuły matematycznej. Stawianie pytań ( problem do rozwiązania), poszukiwanie różnych rozwiązań.
- Odczytywanie na zegarze tarczowym godzin i rozumienie oraz odczuwanie odcinków czasowych : 5 minut, 10 minut, 15 minut, itd.

Procedury osiągania celów:

- Stosowanie różnorodnych metod pracy, rozrywek umysłowych, gier dydaktycznych, ukierunkowanych działań.
- Inspirowanie dzieci utworami literackimi, przekazem słowno – obrazowym.
- Przygotowywanie atrakcyjnych kart pracy, pomocy dydaktycznych, ćwiczeń .
- Zachęcanie i motywowanie do udziału w zajęciach

Propozycje modeli ćwiczeń

- Ćwiczenia językowe : rozwijanie wypowiedzi słownych, układanie odpowiedzi do pytań, tworzenie własnych zakończeń opowiadań, wykorzystanie nagrań, opowiadanie historyjek obrazkowych, rozwiązywanie zagadek słownych o różnych przedmiotach i zjawiskach, ćwiczenia usprawniające mięśnie narządów mowy.

- Ćwiczenia graficzne ( nieliterowe): odwzorowywanie kształtów, trening pamięci, uzupełnianie brakujących elementów na rysunku, dywaniki, tzw. ,, Takie sobie łamańce”, ,, Co ? Gdzie?”, układanki geometryczne, mozaika geometryczna, uzupełnianie wzorów graficznych, puzzle, ćwiczenia manipulacyjne, domino obrazkowe .

- Ćwiczenia literowo- wyrazowe, liczbowe: dyktanda graficzne, rebusy , krzyżówki, tabele, grafy, zagadki, ,, Domki z literami’, rozsypanki wyrazowe, analiza i synteza wzrokowo – słuchowa na materiale literowym, ukryte wyrazy, bloki treningowe, kombinacje wyrazowe, zdania z lukami, rymowanki, manipulacje ruchowe z zaangażowaniem funkcji percepcyjnych i myślenia operacyjnego ,logicznego, czytanie treningowe, tworzenie nowych wyrazów, ćwiczenia na materiale liczbowym, domino liczbowe, rozwiązywanie zadań tekstowych , działania matematyczne z lukami, tworzenie zbiorów, klasyfikacja zbiorów, gry dydaktyczne, gry liczbowe.

Tematy zajęć pozalekcyjnych

1. Blok tematyczny - Słyszę , widzę, mówię .(Przewidziana ilość zajęć na dany blok tematyczny- 3)
Zabawy i ćwiczenia słuchowe. Onomatopeje. Aliteracja. Rymy. Zabawy z rymami. Trening pamięci. Zagadki. Opowiadanie historyjek oglądanych ilustracji. Łańcuch pytań. Zabawy językowe.

2. Jestem spostrzegawczy. ( 3 )
Ćwiczenia spostrzegawczości- ćw. graficzne, wyszukiwanie różnic. Uzupełnianie braków na rysunku. Dywaniki. Takie sobie łamańce. Co? Gdzie?. Polowanie. Tworzenie puzzli rysunkowych – cięcie i układanie z pamięci . Orientacja przestrzenna. Orientacja w schemacie ciała.

3. Figury geometryczne. ( 4 )
Układanie i rysowanie kompozycji szeregowych o większym stopniu trudności. Odwzorowywanie kształtów figur- trening pamięci. Układanki geometryczne. Mozaika geometryczna. ,, Wzorki w kole i w kwadracie”. Czego brak?- układy graficzne składające się z figur. Układanki pocztówkowe- wzory geometryczne według stopnia trudności. Uzupełnianie wzorów graficznych.

4. Świat liter. ( 10 )
Doskonalenie analizy i syntezy wzrokowo – słuchowej: ,, Jakie to wyrazy”, ,, Gdzie się schowały...?”- blok treningowy, ,, Czy to ten sam tekst ?”. Porządkowanie wyrazów. Dobieranie i odejmowanie liter. Wyraz w wyrazie. Ile jest sylab...np. ka, ko,itp. Kombinacje wyrazowe- przekształcanie struktury wyrazów. Zagadki. Rebusy. Bank słów. Krzyżówki. Samogłoski w wyrazach. 100 w wyrazach. W zdaniach są wyrazy z lukami. Rymowanki. Szukamy błędów- bawimy się w korektora. Dwa wyrazy – jedna litera się powtarza. Dwa wyrazy – jedna sylaba sylaba się powtarza. Grupy wyrazowe. Klasyfikacja wyrazów. Manipulacje ruchowe z zaangażowaniem funkcji percepcyjnych i myślenia operacyjnego. Zabawa w anagramy. Opracowywanie liter podobnych graficznie – blok treningowy. Czytanie treningowe wyrazów z powtarzającymi się sylabami. Samodzielne czytanie ze zrozumieniem tekstów o większym stopniu trudności. Dobieranie wyrazów do obrazków. Układnie zdań do ilustracji. Pisanie wzorów litero-podobnych o większym stopniu trudności. Pisanie liter , wyrazów, zdań w liniaturze.

5. Komnata zbiorów. ( 5 )
Zabawy , gry dydaktyczne doskonalące umiejętność posługiwania się pojęciami kierunki w przestrzeni i położenia przedmiotów: ,, Co? Gdzie?” ,, Jula i Ula idą do szkoły”. Labirynty. Idź tak jak każę. Gry i zabawy z wykorzystaniem mozaiki geometrycznej – kombinacje o większym stopniu trudności. Klasyfikowanie przedmiotów według różnych cech. Porównywanie liczebności zborów z użyciem znaków <,> ,= .
Porządkowanie zbiorów wg wzrastającej i malejącej liczby elementów. Wyodrębnianie podzbiorów w zbiorze. Część wspólna zbiorów.

6. Komnata liczb. ( 5 )
Posługiwanie się liczebnikami porządkowymi z przekroczeniem pierwszej dziesiątki. Ciągi liczbowe. Dyktanda graficzne. Dodawanie , odejmowanie z przekroczeniem progu pierwszej dziesiątki, porównywanie liczb: sprawne używanie znaków matematycznych +,=, -, >, <. Pisanie cyfr. Rozwiązywanie zadań tekstowych . Opowiadania matematyczne. Gry liczbowe. Tabele, grafy. Detektyw liczbowy. Szukamy błędów- zabawa w korektora. Liczenie dwójkami. Liczenie trójkami itd. Dokończ działanie - wstawianie brakujących liczb. Odczytywanie na zegarze tarczowym godzin, rozumienie i odczuwanie odcinków czasowych 5minut, 10 minut, 15 minut, 20 minut.
Zegary i różne godziny.

Opis założonych osiągnięć dzieci

Dziecko:

- Jest kreatywne, świadome swoich umiejętności , doskonali sprawność intelektualną, odkrywa przyjemność z nauki, cieszy się uzyskanym efektem.
- Nie zraża się chwilowymi trudnościami , jest w stanie poradzić sobie w ,, trudnych” sytuacjach edukacyjnych.
- Przejawia potrzebę pogłębiania wiedzy, doskonalenia swoich umiejętności . Jego predyspozycje są ukierunkowane.
- Interesuje się różnego rodzaju rozrywkami umysłowymi.
- Posiada rozszerzony zasób wiedzy w poszczególnych obszarach edukacyjnych, wykraczający poza jego wiek rozwojowy. Zdobytą wiedzę potrafi wykorzystać w praktyce.
- Wykazuje możliwości innowacyjne poprzez wynajdywanie różnych rozwiązań dotyczących tego samego zagadnienia.
- Stosuje różne metody pracy.
- Wykazuje się umiejętnością samooceny.
- Posiada wiarę we własne siły, zdolność osiągania wartościowych i trudnych celów.
- Wykazuje się wysoką sprawnością manualna i umysłową.
- Posiada umiejętności organizacyjne dotyczące warsztatu pracy własnej, ekonomicznego wykorzystywania czasu.

Uwagi o realizacji

Program zajęć pozalekcyjnych przeznaczony jest dla dzieci zdolnych z oddziału przedszkolnego Zespołu Szkół w Nowince, wyróżniających się pod względem nauki, przejawiających specyficzne predyspozycje dotyczące umiejętności czytania, pisania , umiejętności matematycznych w zakresie przekraczającym wiek dziecka.
Realizacja programu odbywa się jak sama nazwa wskazuje -po obowiązkowych zajęciach dydaktyczno – wychowawczych. Program realizowany jest w roku szkolnym 2007/2008 .
W miesiącu wrześniu proces poprzedzony jest wstępną obserwacją dzieci, rozpoznawaniem możliwości , umiejętności i wyłonieniem z grupy dzieci zdolnych , wyróżniających się na tle grupy wiedzą, umiejętnościami .
Uczestnictwo dzieci w tych zajęciach jest dobrowolne. Nauczyciel również realizuje w/w program dobrowolnie, w ramach zajęć dodatkowych dla dzieci, które również prowadzi dobrowolnie.
Na każdy blok tematyczny przewidziana jest odpowiednia ilość zajęć dotyczących danej tematyki. Zajęcia prowadzone są raz w tygodniu. Nauczyciel prowadzący ma możliwość dokonywania zmian co do ilości godzin przeznaczonych na dany blok tematyczny ( czas trwania zajęć jest elastyczny i zależy wyłącznie od możliwości dzieci), oraz zmiany kolejności tematów, bądź też terminu realizacji tematów - zależy to wyłącznie od czynników obiektywnych, na które nauczyciel nie będzie miał zasadniczo wpływu.

Bibliografia

1. Bogdanowicz Z. : Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli. Wyd. WSiP
2. Fiedler M. : Matematyka już w przedszkolu. Wyd. WSiP
3. Kamińska K. : Nauka czytania w wieku przedszkolnym. Wyd. WSiP
4. Krasowicz - Kupis G. : Rozwój i ocena umiejętności czytania dzieci sześcioletnich. Wydawca: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno –Pedagogicznej- Warszawa.
5. Krzyżewska J. : Metody aktywizujące w edukacji wczesnoszkolnej.
6. Łada – Grodzicka A. : ABC... Program wychowania przedszkolnego XXI wieku. Wyd. WSiP
7. Okoń W. : Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. Żak
8. Oszwa U. : Rozwój i ocena umiejętności matematycznych dzieci sześcioletnich. Wyd : Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno –Pedagogicznej- Warszawa
9. Wychowanie w przedszkolu – czasopismo dla nauczycieli. Wyd. WSiP
10. Zakrzewska B.: Każdy przedszkolak dobrym uczniem w szkole. Wyd. WSiP