Alkohol - wyhamuj w porę. Program działań profilaktycznych

INTERNAT ZESPOŁU SZKÓL PONADGIMNZAJALNYCH NR 1
W SIERADZU

PROGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

ALKOHOL – WYHAMUJ W PORĘ!

AUTORZY:

LIDIA PAWLIK
AGNIESZKA GOŁĘBIOWSKA

SIERADZ 2016
Spis treści

I. WSTĘP 3
II. CELE I ZADANIA 5
2.1. Cel ogólny 5
2.2. Cele szczegółowe 5
2.3. Zadania 6
III. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU 7
3.1. Metody 7
3.2. Formy pracy 7
IV. TREŚCI EDUKACYJNE 7
V. PRZEWIDYWANE EFEKTY PROJEKTU 9
VI. EWALUACJA 10
VII. PODSUMOWANIE 11

I. WSTĘP

Alkohol to współcześnie jeden z najważniejszych problemów społecznych. Alkohol stanowi legalną a przez to łatwo dostępną i jedną z najpopularniejszych substancji psychoaktywnych, po którą, jak wskazują dane, coraz częściej sięgają młodzi ludzie.
Wyniki badania ESPAD („European School Survey Project on Alcohol and Drugs”) z 2015 roku przeprowadzone przez Krajowe Biuro Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii oraz Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, których celem było monitorowanie natężenia problemu używania przez młodzież szkolną substancji psychoaktywnych wskazały niepokojący wzrost częstotliwości sięgania przez młodzież po alkohol. Zaprezentowane wyniki wskazują między innymi, że spośród różnych substancji psychoaktywnych młodzież najczęściej wybiera piwo, rzadziej są to mocniejsze napoje alkoholowe typu wódka czy wino. W przypadku nielegalnych substancji psychoaktywnych (narkotyki, „dopalacze”), większość badanej młodzieży nigdy nie sięgała po nie .
Okres dorastania i poszukiwania swojej tożsamości to czas szczególnie trudny podatny na zakłócenia, wpływy z zewnątrz i podejmowanie zachowań ryzykownych, zwiększających prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych konsekwencji.
Spożywanie alkoholu w przypadku młodych ludzi jest zagrożeniem niosącym szereg szczególnie poważnych skutków związanych m.in. z zaburzeniami: zdrowia, rozwoju emocjonalnego
osobowości, zdolności uczenia się. Aby zapobiec poważnym szkodom będących efektem jego używania, trzeba interweniować i to jak najwcześniej.
Stąd szczególnie uzasadnionym i ważnym jest podejmowanie działań profilaktycznych w tym obszarze, tym bardziej, że młodzież używająca alkoholu okazjonalnie i często na tym „przyłapywana” to zazwyczaj osoby, które albo kwestii picia alkoholu nie postrzegają, jako problemu albo mają niską świadomość w tym zakresie, bądź ich podejście cechuje ambiwalencja.
( http://www.ore.edu.pl/wydzialy/wychowania-i-profilaktyki/6677-wyniki-espad-2015-badania-uzywania-substancji-psychoaktywnych-przez-mlodziez-szkolna)
Niniejszy program stanowi odpowiedź na realne potrzeby placówki. Opracowany został na podstawie wyników obserwacji nauczycieli oraz analizy bieżącej dokumentacji, z których wynika, że zauważalna jest grupa wychowanków sięgająca okazjonalnie po alkohol.
Szczególnie problem ten dostrzegalny jest w przypadku grupy młodzieży kursanckiej przebywającej w placówce - najczęściej ma miejsce w sytuacji powrotów młodzieży z domów rodzinnych.
Proponowane przez nas czynności mają na celu wyeliminowanie tego typu zachowań ryzykownych wśród młodzieży internackiej. Dotyczyć będą wychowanków grupy stałej jak kursanckiej. W przypadku drugiej z wymienionych grup, młodzież uczestniczyć będzie
w realizacji wybranych form tj. min. projekcji filmu, spotkaniach z przedstawicielami Policji oraz Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej.
Zaplanowane działania profilaktyczne plasują się na poziomie profilaktyki uniwersalnej – kierowanej do wszystkich uczniów w określonym wieku bez względu na stopień ryzyka wystąpienia zachowań problemowych, a w tym wypadku spożywania alkoholu. Realizowana będzie w oparciu o dwa modele strategii - informacyjnej oraz edukacyjnej.
Program składa się z doprecyzowanego obszaru praktycznego, zawiera określenie
celów, zadań, metod i form realizacji, a także treści edukacyjnych, przewidywanych efektów oraz narzędzi jego ewaluacji.
Niniejszy program działań edukacyjnych opracowany i przewidziany został do realizacji z młodzieżą szkół średnich oraz zawodowych mieszkających w Internacie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Sieradzu. Adresatem programu jest młodzież pierwszych
i drugich klas.
Zaproponowane w nim treści, mają charakter otwarty, ulegać mogą modyfikacjom, tak by dostosowane były zarówno do potencjału, bieżących potrzeb oraz zainteresowań młodzieży, a także do możliwości nauczycieli go realizujących, warunków i środków, jakimi dysponuje placówka.
Realizacja treści projektu odbywać się będzie na terenie Internatu przy współpracy
z instytucjami zewnętrznymi tj. Poradnią Psychologiczno-Pedagogicznej w Sieradzu, Komendą Powiatową Policji w Sieradzu oraz Poradnią Zdrowia Psychicznego.(?)
Realizatorami projektu będą nauczyciele - wychowawcy Internatu ZSP nr 1, będący jednocześnie autorkami niniejszego programu działań edukacyjnych.
Czas, jaki przewiduje się na realizację projektu, nie powinien być dłuższy niż 4 miesiące w pierwszym semestrze roku. Program działań edukacyjnych kończy podsumowanie.

II. CELE I ZADANIA

2.1. Cel ogólny
Wzrost wiedzy wychowanków na temat szkodliwości używania alkoholu będącego najpopularniejszą z substancji psychoaktywnych oraz zachęcenie ich do oceny indywidualnego ryzyka używania substancji psychoaktywnych a w efekcie do zmiany postaw i zachowania – ograniczenia używania substancji lub abstynencji

2.2. Cele szczegółowe

1. Wzmocnienie u młodzieży poczucia własnej wartości:
• Nabywa umiejętność podejmowania samodzielnych decyzji i bierze za nie odpowiedzialność (cel edukacyjny)
• Pogłębia poczucie własnej wartości poprzez kształtowanie umiejętności pozytywnego myślenia i mówienia o sobie(cel rozwojowy)
• Wie jak w umiejętny sposób przyjmować i dawać informacje zwrotne (cel terapeutyczny)
2. Zapobieganie występowania zachowań ryzykownych oraz i minimalizowanie szkód
występujących w życiu młodych ludzi wynikających ze spożywania alkoholu:
• uświadamia sobie niebezpieczeństwo używania alkoholu, jako środka umożliwiającego łatwe i szybkie zaspokajanie potrzeb, rozładowanie stresu i frustracji
• zna realne konsekwencje spożywania alkoholu
• wie, że najlepszą formą profilaktyki uzależnień jest zdrowy styl życia

2.3. Zadania
Zadaniem profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami przez działania wychowawczo – profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych, a zatem, głównym zadaniem niniejszego programu jest zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi wynikających ze spożywania alkoholu poprzez:
1. stworzenie właściwej atmosfery w placówce
2. wspieranie wychowanków w kształtowaniu pozytywnego i realistycznego obrazu siebie
i swoich możliwości
3. rozwijanie umiejętności asertywnej odmowy
4. dostarczanie i aktualizowanie wiedzy nt. niebezpieczeństwa uzależnienia od alkoholu
5. uświadomienie niebezpieczeństwa używania alkoholu jako środka umożliwiającego łatwe i szybkie zaspokajanie potrzeb, rozładowanie stresu i frustracji
6. pobudzenie do refleksji nad własną postawą wobec alkoholu
7. zwiększanie motywacji do zmiany ryzykownych zachowań wychowanków

III. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU

3.1. Metody
1. Zajęcia socjoterapeutyczne z zakresu budowania poczucia własnej wartości
2. Wykład
3. Zajęcia warsztatowe
4. Spotkania z ekspertami

3.2. Formy pracy
Realizacja treści i zajęć przewidzianych w ramach niniejszego programu powinna odbywać się w toku zajęć wcześniej zaplanowanych oraz wszystkich ewentualnych sprzyjających temu bieżących sytuacji wychowawczych.
Praca z młodzieżą odbywać się będzie w formie pracy zbiorowej i grupowej.
Przy czym, ze względu na cele jakie założone zostały w programie, bardzo ważną rolę odgrywają te formy pracy, które angażują młodzież do współpracy i współdziałania.

IV. TREŚCI EDUKACYJNE

Treści realizowane w ramach cyklu zajęć projektu podzielone zostały na 2 obszary stanowiące odrębne bloki tematyczne. Jako podstawę oraz punkt wyjścia powodzenia dalszych działań profilaktycznych założono wzmocnienie samooceny młodego człowieka.
A zatem do realizacji przewiduje się następujące zagadnienia:

BLOKI TEMATYCZNE ZAJĘĆ PRZEWIDZIANE DO RAEALIZACJI
W PRACY Z MŁODZIEŻĄ

I. SAMOPOZNANIE ORAZ WZMOCNIENIE SAMOOCENY KLUCZEM DO POWODZENIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

1. „Jestem niepowtarzalny” - planowana realizacja: wrzesień 2016, czas trwania: 60 min.
2. „Moje mocne strony” - planowana realizacja: wrzesień 2016, czas trwania: 60 min.
3. „Lubię siebie za to, że...” - planowana realizacja: październik 2016,
czas trwania: 60 min.
4. „Lubię, gdy Ty...” - planowana realizacja: październik 2016, czas trwania: 60 min.
5. „Marzenia” - planowana realizacja: listopad 2016, czas trwania: 60 min.
6. „Orzeł czy kogut? – Kim będę, zależy ode mnie.” - planowana realizacja: listopad 2016, czas trwania: 60 min.
7. Jak być asertywnym? - spotkanie z ekspertem - psycholog z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sieradzu - planowana realizacja wrzesień 2016

II. ALKOHOL – WYHAMUJ W PORĘ!

1. Alkohol jako środek uzależniający – zajęcia wprowadzające - planowana realizacja: wrzesień 2016, czas trwania: 45 min.
2. Projekcja filmu edukacyjnego „Mówię wam, nie warto” – planowana realizacja: październik 2016, czas trwania: 30 min.
3. Prawne skutki spożywania alkoholu przez młodzież - spotkanie z ekspertem - policjantem KPP w Sieradzu - planowana realizacja: grudzień 2016, czas trwania: 45 min.
4. Alkohol - uwaga niebezpieczeństwo - spotkanie z terapeutą uzależnień współpracującym z poradnią zdrowia psychicznego oraz ośrodkiem uzależnień - planowana realizacja: listopad 2016, czas trwania: 45 min.
5. Zdrowy styl życia jako profilaktyka uzależnień - spotkanie z ekspertem - psycholog z Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Sieradzu - planowana realizacja: grudzień 2016, czas trwania: 45 min.

Oprócz w/w treści w toku realizacji niniejszego programu profilaktycznego zakłada się również przeprowadzenie szkoleniowej rady wychowawczej dla nauczycieli - wychowawców Internatu ZSP nr 1 w Sieradzu na temat Uzależnień chemicznych
i behawioralnych - celem poszerzenia i pogłębienia oraz aktualizacji posiadanej wiedzy merytorycznej.

V. PRZEWIDYWANE EFEKTY PROJEKTU

W kwestii efektów, jakie przynieść powinna realizacja niniejszego programu profilaktycznego, oczekuje się, iż osiągnięte zostaną założone w nim cele ogólne i szczegółowe.
A zatem oczekuje się, że jego realizacja spowoduje:
1. zmianę postaw i katalogu zachowań wychowanków – powodując minimalizację użycia alkoholu lub abstynencję na terenie placówki
2. wzrost bezpieczeństwa na terenie placówki poprzez zmniejszenie liczby przypadków zachowań ryzykownych
3. spadek liczby interwencji policji związanych z używaniem alkoholu przez wychowanków
4. poprawę wizerunku placówki

Oczekuje się dalej, że młodzież nabędzie lub rozwinie konkretną wiedzę oraz ukształtuje katalog właściwych cech, postaw, praktycznych umiejętności życiowych związanych
z doskonaleniem zdolności świadomego i refleksyjnego podejmowania decyzji w sytuacjach związanych z ewentualnym spożyciem alkoholu m.in. poprzez:
1. ukształtowanie/wzrost oraz utrwalenie poczucia własnej wartości
2. nabycie/rozwijanie umiejętności asertywnej odmowy
3. nabycie/rozwój umiejętności rozsądnego uczestnictwa w grupie rówieśniczej oraz krytycznego spojrzenia na zachęcanie do picia
4. pogłębienie i aktualizację wiedzy nt. uzależnienia od alkoholu oraz jego mechanizmów
5. ukształtowanie/pogłębienie świadomości zdrowotnych i psychicznych oraz prawnych konsekwencji wynikających ze spożywaniem alkoholu
6. ukształtowanie refleksyjnej postawy nad własnym stosunkiem wobec alkoholu
8. nabycie wiedzy na temat instytucjonalnych form pomocy osobom uzależnionym

Dodatkowo poprzez realizację przewidzianej w ramach programu działań profilaktycznych - szkoleniowej rady wychowawczej - nauczyciele - wychowawcy będą mogli poszerzyć oraz zaktualizować posiadaną wiedzę merytoryczną z zakresu uzależnień.

VI. EWALUACJA

Ewaluacja polegać będzie na zbieraniu, analizowaniu i interpretowaniu danych związanych z oceną efektywności przedsięwzięć realizowanych w ramach programu profilaktycznego.
W ramach ewaluacji programu sprawdzone zostaną przeprowadzone działania oraz ich rezultaty analizując jednocześnie ich skuteczność w odniesieniu do realizacji założonych w projekcie celów.
Niniejszy programu edukacyjny ma charakter otwarty, a zatem jego treści, ujęte w zaproponowane przez autorki dwa bloki tematyczne, mogą być rozszerzane czy też
modyfikowane w zależności od bieżących okoliczności, potrzeb i możliwości zarówno jego adresatów - młodzieży, jak i realizujących go nauczycieli oraz placówki, w której został wdrożony.
Ewaluacja realizacji projektu odbywać się więc będzie na bieżąco – bezpośrednio po każdych zajęciach w formie obserwacji pedagogicznej, rozmów indywidualnych oraz kwestionariuszy ankiet.
Celem ewaluacji będzie określenie:
1. przydatności realizacji programu profilaktycznego
2. potrzeb wprowadzenia w programie ewentualnych zmian zarówno
w zakresie treści, struktury jak i stosowanych metod i form pracy

Ewaluacja projektu dokonana będzie w zakresie:
1. Doboru treści, form i metod pracy zastosowanych w projekcie w aspekcie ich efektywności oraz dostosowania do możliwości, potrzeb adresatów i realizatorów projektu
2. Określenia wpływu – efektywności realizacji projektu
Podstawą do ewaluacji, a zatem jej narzędziami będą:
1. Wnioski z obserwacji postaw i zachowań prezentowanych przez młodzież
2. Rozmowy z młodzież?

3. Analiza dokumentacji
4. Analiza kwestionariuszy ankiet
5. Sprawozdanie z realizacji programu edukacyjnego.

VII. PODSUMOWANIE

Młodzi ludzie są trafnie rozpoznani jako grupa szczególnie wrażliwa na negatywne skutki spożywania alkoholu. Szkody, jakie ponoszą z tego tytułu, są bardzo dotkliwe.
Mówiąc ogólnie, skutkiem picia alkoholu przez młodych ludzi jest zaburzenie ich rozwoju, a raczej skierowanie go na tor negatywny. Picie może być odpowiedzią na głębsze zaburzenia, ale bardzo szybko staje się problemem samo w sobie.
Niestety coraz więcej nastolatków pije, nie tylko piwo i wino, ale również wódkę. Dorastające dzieci sięgają po alkohol, m.in. by: poczuć się dorosłymi, dopasować się do pijącego otoczenia, czuć się dobrze i być na luzie czy też uciec od problemów. Przyczyny te wydają się z pozoru prozaiczne i dobrze nam wszystkim znane a właśnie przez to jakże podstępne a w konsekwencji tragiczne w skutkach.
Dlatego należyte przygotowanie do samoobrony przed zniewalającymi dzieci i młodzież nałogami jest niezwykle ważną formą walki z tym problemem.
W związku z powyższym powzięłyśmy pomysł uruchomienia naszego programu, którego celem będzie pomoc mieszkańcom Internatu w zrozumieniu tego jakże brzemiennego w skutki problemu społecznego oraz ich wsparcie w zakresie skutecznej profilaktyki zachowań ryzykownych z nim związanych. Konstrukcja programu bazuje na dwóch blokach tematycznych, które w kompatybilny sposób mają wpłynąć na rozwój zarówno osobisty jak i umiejętności
praktycznych uczestników.
Program nasz adresowany jest do młodych osób stojących u progu dorosłego życia a jednocześnie będących wychowankami placówki szkolno-wychowawczej. Fakt ten warto wykorzystać, albowiem jego atut stanowi profesjonalna kadra pedagogiczna, z którą młodzież
pozostaje w całodobowym kontakcie.
Po dokonaniu diagnozy wstępnej uznałyśmy, iż świadomość młodych ludzi dotycząca tematu wymaga udoskonalenia a czasem wręcz skorygowania. Bardzo często nasi wychowankowie wykazywali postawę niepewności względem własnych umiejętności i możliwości oraz niezdecydowania i niewiedzy. Mamy nadzieję, że wdrożenie i realizacja zadań programu pozwoli na pozytywną korektę tego sposobu myślenia. Umocni wychowanków w dążeniu do życia bez nałogów, z których najbardziej powszechnym obok nikotynizmu wydaje się być nadużywanie alkoholu. Starałyśmy się, aby planowane rozwiązania dostosować do indywidualnych potrzeb uczestników przy równoczesnym wspieraniu całokształtu działań zajęciami podnoszącymi poczucie własnej wartości. Trudny proces dorastania wymaga naszego wsparcia dlatego należy działać kompleksowo.