Scenariusz lekcji języka polskiego na podstawie lektury "Szatan z VII klasy"

Temat lekcji: Nowe zagadki w Bejgole, czyli jakie tajemnice kryją w sobie słowniki

Wymagania szczegółowe podstawy programowej (cytat):

- uczeń korzysta z informacji zawartych w encyklopedii, słowniku ortograficznym, słowniku języka polskiego (małym lub podręcznym), słowniku wyrazów bliskoznacznych (I.2)

Cele lekcji:
Uczeń:
1.Powtarza i utrwala wiadomości na temat słowników.
2.Wykorzystuje wiadomości na temat słowników w ćwiczeniach praktycznych:
- charakteryzuje wybrany słownik
- wyszukuje informacje w słowniku
- wybiera odpowiedni słownik, by rozwiązać problem

Cele uczenia się w języku ucznia:

1.Powtórzę i utrwalę wiadomości o słownikach.

Kryteria sukcesu dla ucznia:

1.Wymienię znane mi słowniki i krótko je scharakteryzuję.
2.Wybiorę odpowiedni słownik, by wyszukać w nim informacje.
3.Wykorzystam informacje ze słownika, by rozwiązać problem.
Dotychczasowa wiedza i umiejętności uczniów:

Uczniowie znają podstawowe słowniki (języka polskiego, poprawnej polszczyzny, wyrazów bliskoznacznych, frazeologiczny), wiedzą, co to są synonimy oraz związki frazeologiczne.

Narzędzia TIK oraz cel ich zastosowania:
Komputer i tablica multimedialna - wyświetlanie prezentacji. Prezentacja w Power Point (prezentacja zawiera wstęp lekcji - temat, cele i nacobezu, podsumowanie oraz ćwiczenia do realizacji dla poszczególnych grup).
Strony internetowe: www.learningapps.com , www.blendspace.com
– wprowadzenie uczniów w tematykę, podanie celów i kryteriów sukcesu, podsumowanie zajęć, możliwość zapoznania się z zadaniami innych grup.

Przebieg lekcji – aktywności uczniów prowadzące do osiągnięcia celów lekcji:

Przed lekcją:
Nauczyciel podłącza sprzęt, włącza prezentację oraz łączy się ze stroną internetową. Ma przygotowane w wersji papierowej materiały dla ucznia.
1. Czynności organizacyjne. Nauczyciel umawia się z uczniami, że gdy podniesie rękę to góry, dzieci czynią to samo. Jest to znak dla nich, że należy kończyć pracę, rozmowę (technika podniesionej ręki).
2. Nauczyciel włącza samodzielnie przygotowany do lekcji wstęp (ok. 30 sekundowenagranie - wiadomości rmf fm) - prezentacja (slajd 1). Następnie, za pomocą zaszyfrowanego listu, nawiązuje do głównego zagadnienia - słowników (slajd 2).
3. Podanie tematu lekcji, celów i kryteriów sukcesu. Nauczyciel wyświetla kolejno slajd nr 3, slajd nr 4. Następnie prosi uczniów, by za pomocą kolorowych karteczek (świateł) zasygnalizowali, czy rozumieją cele i kryteria sukcesu (zielone – wszystko rozumiem, żółte – mam pewne wątpliwości, czerwone – nie rozumiem). W przypadku niejasności nauczyciel bądź wybrany uczeń, który pokazał zielone światło, wyjaśnia wątpliwości, parafrazuje cele i kryteria sukcesu. Kiedy wszystko jest zrozumiałe dla uczniów, nauczyciel prosi, by zapisali temat, narysowali wagoniki z celami. Zadanie na dobry początek:
Rozmowa w parach - przypomnienie wiadomości o słownikach i zasadach ułatwiających korzystanie z nich. Wylosowani uczniowie przypominają znane im słowniki i zasady korzystania.
4. Podział uczniów na grupy (każda grupa wykonuje zadania dotyczące wybranego słownika)/Załącznik 1/.
5. Prezentacja prac grup (aby pozostali uczniowie mogli śledzić zadania i sprawdzać ich rozwiązanie, nauczyciel wyświetla je na slajdach - 5, 6, 7, 8).
6. Praca samodzielna uczniów - sprawdź, ile wiesz /Załącznik 2/.
7. Sprawdzenie pracy - uczniowie wymieniają się kartami i sprawdzają wykonanie zadań. Nauczyciel losuje uczniów, którzy wykonują te ćwiczenia przy tablicy interaktywnej. Po poprawnym ich wykonaniu odsłania się obrazek - zdjęcie klasy (www.learningapps.com - puzzle). Uczniowie udzielają sobie informacji zwrotnej (ocena koleżeńska).
8. Podsumowanie działań klasy - slajd 9 (informacje rmf fm).
9. Objaśnienie zadania domowego zamieszczonego na platformie www.blendspace.com
10. Podsumowanie lekcji, sprawdzenie stopnia osiągnięcia celów (Dokończenie wypowiedzi „Po dzisiejszej lekcji zapamiętam, że...”, albo kartki wyjściówki „Co zabieram ze sobą do domu”).

Wykorzystane materiały, źródła literaturowe, materiały przygotowane przez nauczyciela:

Prezentacja multimedialna przygotowana przez nauczyciela, wstęp do lekcji i zakończenie (nagrania w formie wiadomości radia rfm fm), karty pracy dla ucznia (załącznik nr 1 i 2).
Linki do stron:
www.learningapps.com
www.blendspace.com

Załącznik 1 - materiały dla ucznia i nauczyciela
I grupa
1 a). Znajdź w słowniku znaczenie wyrazów „odkryć” i „wynaleźć”.

Odkryć -
Wynaleźć -

1 b). Na podstawie informacji z pierwszej części tego zadania znajdź i popraw błędy w zdaniach:
Profesor Gąsowski poinformował uczniów, że według mitologii Dedal odkrył cyrkiel i poziomicę.
Kaczanowski uważał, że Izaak Newton odkrył prawo grawitacji.

2. Czy „podcienie” to miejsce pod cieniem?

3. Dokonajcie krótkiej prezentacji słownika języka polskiego. Zredagujcie wskazówki dla Adama, by mógł on skorzystać z tego słownika. Określcie przeznaczenie, sposób wyszukiwania haseł, ogólną budowę haseł.

Adasiu, pamiętaj, jeśli nie znasz lub zapomniałeś......

II grupa

1. Uzupełnijcie tekst poprawnymi formami podanych w nawiasach wyrazów.

Panna Wanda na pociechę kupiła kilogram ..............................( pomarańcze)

Na rosole przygotowanym przez panią Gąsowską było widać liczne ...............(oko)

Mama Adama nieustannie myślała o ..................................(syn)

Bandyci ....................................... chorego Francuza ze schodów (zepchnąć)

2. Podkreśl poprawną formę wyrazu:

swetr – sweter
umią – umieją

wiater – wiatr
poszłem – poszedłem
końmi – koniami
przyjaciółmi - przyjacielami
rękoma - ręcami

3. Dokonajcie krótkiej prezentacji słownika poprawnej polszczyzny. Zredagujcie wskazówki dla Adama, by mógł on skorzystać z tego słownika. Określcie przeznaczenie, sposób wyszukiwania haseł, ogólną budowę haseł.

Adasiu, pamiętaj, jeśli nie znasz lub zapomniałeś......

III grupa

1. Jaki słowami możesz zastąpić wyrazy: afront, rzezimieszek, szosa?
Afront -

Rzezimieszek -

Szosa -

2. Wykorzystując wiadomości z poprzedniego ćwiczenia przekształć tekst, by uniknąć powtarzania wyrazów.

Szosą jedzie wóz. Przy szosie rosną wierzby. Szosa ta prowadzi do lasu, nieopodal którego rzezimieszki uwięzili Adama. Rzezimieszki zamknęli go w piwnicy. Przez szosę przechodzą tory kolejowe. Tą szosą harcerze codziennie przenoszą chrust z lasu na ognisko.

3. Dokonajcie krótkiej prezentacji słownika wyrazów bliskoznacznych. Zredagujcie wskazówki dla Adama, by mógł on skorzystać z tego słownika. Określcie przeznaczenie, sposób wyszukiwania haseł, ogólną budowę haseł.

Adasiu, pamiętaj, jeśli nie znasz lub zapomniałeś...

IV grupa
1. Wyjaśnij znaczenie podanych związków frazeologicznych: „poruszyć niebo i ziemię”, „być w czepku urodzonym”, „burza w szklance wody”, „mieć anielską cierpliwość”.

Poruszyć niebo i ziemię -
Być w czepku urodzonym -
Burza w szklance wody -
Mieć anielską cierpliwość
2. W poniższych zdaniach znajdź fragmenty, które mógłbyś zastąpić związkami frazeologicznymi z poprzedniego ćwiczenia, a następnie je przekształć.

Adam zrobi wszystko, by rozwiązać zagadkę i pomóc państwu Gąsowskim.
Zdaje sobie sprawę, że prędzej czy później pomiędzy malarzem i jego wspólnikami będzie wielka awantura.
Jego mama stale powtarzała mu, że ma szczęście w życiu, ponieważ już wielokrotnie udało mu się uniknąć kłopotów.
Trzeba przyznać, że pani Gąsowska jest jednak bardzo opanowana.

3. Dokonajcie krótkiej prezentacji słownika frazeologicznego. Zredagujcie wskazówki dla Adama, by mógł on skorzystać z tego słownika. Określcie przeznaczenie, sposób wyszukiwania haseł, ogólną budowę haseł.

Adasiu, pamiętaj, jeśli nie znasz lub zapomniałeś......

Załącznik 2
Sprawdź, co już wiesz

W jakich słownikach znajdziesz informacje:

- o poprawnych formach rzeczowników:” ta gerbera” czy „ten gerber”
........................................
- o ilości znaczeń wyrazu „bohater”
........................................
- o znaczeniu związku wyrazowego „czarna owca”
.... ........................................
- o synonimach wyrazu „fajny”
........................................
- o objaśnieniu znaczenia wyrazu „detektyw”
..... ........................................
- o objaśnieniu zwrotu „pisać coś na kolanie”
........................................
- o poprawnej formie D.l.mn. wyrazu „koc”
........................................
- o przenośnych połączeniach „strzec” z innymi wyrazami
........................................
- o wyrazach o podobnym znaczeniu
........................................
- o odmianie rzeczownika „gimnazjum”
........................................
- o wyjaśnieniu znaczenia wyrazu „lektura”
........................................
- o wyrazach, którymi można zastąpić „tajemnica”
........................................

Praca domowa
Nazywam się Staszek Burski. Urodziłem się w małym miasteczku u podnóża
Tatrów. Niedawno skończyłem 14 rok życia. Już teraz wiele dziewcząt ogląda się za mną. Nic dziwnego. Z moich błękitnych oczu bije blask, a fryzura, którą układam własnymi ręcami, jest niebywale wytworna. Jestem pogodny i życzliwy, mam też diabelską cierpliwość, toteż otacza mnie mnóstwo przyjacieli. Ostatnio, udowodniłem, że potrafię upiec dwie gęsi na jednym ogniu. Mam dużo interesujących zainteresowań. Przepadam za oglądaniem meczy, lubię też się poszwendać po muzeumach. Moi dwaj starsi bratowie uważają, że jestem trochę dziwny. Zupełnie ich nie rozumiem. W przyszłości chciałbym zostać sędzią, dlatego będę studiował prawo na uniwersytecie w Niemcach albo we Włochach. Polonistka mówi jednak, że dużo jeszcze muszę się nauczyć.

1. Wypisz wyrazy niepoprawnie użyte i wskaż ich poprawną formę i wskaż słownik, w którym należy odszukać poprawnej odpowiedzi.

Niepoprawna forma/zapis wyrazu lub zwrotu Poprawna forma/zapis wyrazu, zwrotu Słownik, w którym należy szukać poprawnej odpowiedzi

* ułatwienia dla uczniów cudzoziemskich:
Słownik języka polskiego - objaśnia znaczenie wyrazu (np. lektura - to książka, którą trzeba przeczytać i omówić w szkole, ale też coś, co po prostu czytamy; detektyw - to osoba, która śledzi kogoś, rozwiązuje zagadki, bohater - literacki lub ktoś, kto zrobił coś wyjątkowego, wykazał się odwagą).
Słownik poprawnej polszczyzny - objaśnia nam formy gramatyczne wyrazów, które mogą sprawić kłopoty (np. „ta pomarańcza” a nie „ten pomarańcz”, „ta gerbera” a nie „ten gerber”, gimnazjum - gimnazja, gimnazjów, koc - koce).
Słownik wyrazów bliskoznacznych - podaje nam wyrazy o podobnym znaczeniu, którymi możemy zastąpić inne (np. fajny - ciekawy, sympatyczny, miły, tajemnica - zagadka, sekret).
Słownik frazeologiczny - objaśnia znaczenie zestawień wyrazów o znaczeniu przenośnym (np. „pisać coś na kolanie” - pisać niedbale, szybko, „czarna owca”, „upiec dwie pieczenie na jednym ogniu”, „strzec jak oka w głowie”).
Praca domowa dla uczniów cudzoziemskich
Słownik ortograficzny
1. Korzystając ze „Słownika ortograficznego” wstaw w luki „rz” lub „ż”.

...eka ja...ębina o...ech
...adki ...aden ...epa

wa...ywa tak...e ma...enie
G...ego... le...ak
wy...yna po...ywienie
uwa...ać ksią...ka

2. Ułóż w kolejności alfabetyczne wyrazy:
lektura, tajemnica, detektyw, słownik, pamiętnik, malarz, obraz, zagadka.