Cechy głosek. Scenariusz lekcji

Cele lekcji:
Po lekcji uczeń potrafi:
• Odróżnić spółgłoski ustne od nosowych.
• Odróżnić głoski twarde od miękkich.
• Odróżnic spółgłoski dźwięczne od bezdźwięcznych
• Wskazać różnice między głoską a literą.
• Dzielić wyrazy na sylaby.

Metody pracy:
• Met. programowe: metoda ćwiczeń praktycznych, praca z materiałem ikonograficznym, praca z tekstem.
• Met. podające – miniwykład.
• Met. aktywizujące – tekst z lukami

Środki dydaktyczne:
• Przygotowane przez nauczyciela ćwiczenia, „Słownik ortograficzny”, lusterko.

Przebieg zajęć:
1. Zapis tematu. Przygotowanie do zajęć.
2. Przypomnienie wiadomości z zakresu fonetyki:
Sylaba.
Głoska a litera.
Samogłoski i spółgłoski.
3. Miniwykład dotyczący cech spółgłosek

SPÓŁGŁOSKI
Dźwięczne i bezdźwięczne
Twarde i miękkie
Ustne i nosowe

Gdy wymawiamy spółgłoskę miękką (np. ć, ń, ź) środkowa część języka podnosi się ku podniebieniu. Przy wymawianiu spółgłoski twardej (np. c, n, z) środkowa część języka nie unosi się.
Miękkość spółgłosek oznaczamy
Za pomocą kreseczki, np. ń, ś, ć.
Za pomocą litery „i”, np. ni, dzi, bi.
Przy wymawianiu głosek n, ń, (ni), m, mi, ą, ę powietrze wydostaje się przez usta i nos. Głoski te nazywamy NOSOWYMI.
Przy wymawianiu pozostałych głosek powietrze wydostaje się tyko przez usta. Takie głoski nazywamy USTNYMI.
Gdy wymawiamy głoskę dźwięczną (np. b, d, dz), drgają wiązadła głosowe, które znajdują się w krtani.
Przy wymawianiu głoski bezdźwięcznej (np. p, t, c) wiązadła głosowe nie drgaj?

Większość spółgłosek dźwięcznych posiada swoje bezdźwięczne odpowiedniki:
b-p, d-t, dz-c, dź-ć, dż-cz, g-k, w-f, z-s, ź-ś, ż-sz.
Tylko spółgłoski j, l, ł, m, n, ń, r nie mają swoich bezdźwięcznych odpowiedników.
4. Po zapisaniu notatki uczniowie wymawiają kolejne głoski podawane przez nauczyciela. Dłoń trzymają na krtani i sprawdzają ich dźwięczność i bezdźwięczność.
Następnie uczniowie dokładają do nosa lusterka i sprawdzają przy których głoskach lusterko zostaje zaparowane.
5. Zapis ćwiczenia 1.
Zaznacz kółkiem litery, które oznaczają spółgłoski miękkie.
Piżmak, dzień, śnieg, jesień, niedźwiedź, kosić, wilgoć.
6. Uczniowie zapisują polecenie ćwiczenia 2.
Dopisz wyrazy, które różnią się od podanych tylko miękkością lub brakiem miękkości jednej ze spółgłosek.
Zięby - ..... bazia - .....
..... – mała ..... – wór
noś - ..... ..... – kos
7. Tekst z lukami. Zapis polecenia ćwiczenia 3. W razie potrzeby uczniowie korzystają ze słownika ortograficznego.
Uzupełnij zdania odpowiednimi literami:
a. ś lub si
Zło...liwe ło...e w porannej ro...e z u...miechem jadły łoso...e w so...e.
b. ć lub ci
By szyb...ej lata..., ...ma le...wa ...wiczy ...erpliwie, cow... ledwo żywa.
c. ń lub ni.
...ezmier...e le...wy sło...
...eśmiało uścisnął mi dło...
8. Zapis polecenia ćwiczenia 4. Podkreśl w zdaniach wszystkie litery, które oznaczają głoski nosowe
1. Ratownik Roman ratował Rudą Romanę.
2. Szewc Szymon szybko szedł szeroką szosą.
3. Małą Mirkę mocno miłuje milczący Maciej.
9. Nauczyciel czyta uczniom zagadki. Zadaniem dzieci jest podanie prawidłowych rozwiązań. Po przeczytaniu i podaniu prawidłowych odpowiedzi uczniowie wklejają rozdane przez nauczyciela zagadki do zeszytów.
Ma mnie mama, mebel brama, dom, gram, lama oraz dama. Nawet lampart groźny zwierz, lecz, niestety, nie ma jeż. W modzie także się ukrywam. Powiedz jak ja się nazywam.
%
Anna, wanna, czy też panna, sanna ranna i Marianna. W tych wyrazach się panoszę, chociaż się o to nie proszę. Ma mnie także namiot, nóż. Czym ja jestem? Mów, no już!
10. Zapis polecenia ćwiczenia 5.
Wyróżnione litery oznaczają spółgłoski dźwięczne. Utwórz nowe wyrazy, zastępując te spółgłoski odpowiadającymi im spółgłoskami bezdźwięcznymi.
Darł - wrak –
Żal - zwoje –
Bas - działo –
Źle - dżemu –
Grab –

11. Zapis polecenia ćwiczenia 6.
Pokoloruj litery oznaczające głoski dźwięczne. Odczytaj hasło.

Ś – J – E – C – D – T – Z – S – I – E – Y – P – K – D – O – P – W – E – Ć – N – Ś – E – Z – U – T – E – C – L – I.

12. Zapis pracy domowej.
Z podanego zadania wypisz:
a. po 2 głoski dźwięczne i bezdźwięczne.
b. 2 głoski nosowe.
c. 4 głoski miękkie.
Poszedł Kazimierz do łaźni, bo żył z higieną w przyjaźni.