Problematyka prostytucji nieletnich w rzeczywistości polskiej

WPROWADZENIE

a) Definicja
PROSTYTUCJA to "utrzymywanie przypadkowych stosunków seksualnych, bez zaangażowania emocjonalnego i pobieranie za świadczone usługi określonych opłat". Zalicza się ją do zjawisk patologicznych. Etymologia tego terminu wywodzi się od łacińskiego proscitutio co oznacza „wystawianie się na sprzedaż”. Pojęcie prostytucji kojarzone jest z kobietą.

b) Jak było kiedyś?
Pierwsze dane na temat prostytucji pochodzą z czasów prehistorycznych. Wśród ludów pierwotnych ujawniała się w formie gościnności ze strony gospodarza w stosunku do gości, żona, córka lub służąca była oddawana gościowi w celu spędzenia miłego czasu.
W starożytności prostytucja była łączona z kultem jakiegoś bóstwa, uprawiana przez kobiety bez opłaty. W Rzymie istniały państwowe i prywatne domy publiczne, gdzie oprócz niewolnic prostytuowały się wolne kobiety.
W Polsce w X wieku pojawiła się prostytucja wędrowna. Profesja prostytutki rozwinęła się. Prostytutki zobowiązane były płacić daniny władzom miejskim. Rozpowszechnianie się chrześcijaństwa spowodowało surowsze karanie prostytutek np. obcinano im nosy, uszy.
Przełom XIX i XX wieku to czas dystyngowanych utrzymanek.
Obecnie prostytucja w wielu krajach została zalegalizowana (np. Holandia). W związku z tym prostytutki stały się w świetle prawa pełnoprawnymi członkami społeczeństwa. W Polsce legalne są tzw. salony masażu i kluby nocne, w których zwykle mieszczą się agencje towarzyskie.

c) Typy prostytucji
• Kobieta ustala z klientem pewne granice i sama decyduje o cenie usługi. Prostytucję traktuje jako dodatkowe źródło dochodów.
• Drugim typem prostytutek są panie zatrudnione w różnego rodzaju agencjach nazywanych klubami odnowy biologicznej czy masażu, night-clubami itp. Tam, oprócz uprawiania seksu z klientami, dziewczęta są tancerkami, kelnerkami, barmankami. Często mają tam swoje pokoje, które nie tylko są dla nich miejscem pracy, ale i mieszkaniem. Nad taką agencją czuwa "firma ochroniarska", bez której taka instytucja nie mogłaby istnieć.
• Ostatni typ to prostytutka z ulicy. Tych kobiet (dziewcząt) w naszym regionie jest najwięcej. Cennik i miejsce pracy na dany dzień ustala opiekun (alfons), on także pilnuje, żeby dziewczynie nie stało się nic złego. Jednak, jeżeli ma "postawionych na trasie" kilka prostytutek, wiadomo, że nie jest w stanie wszystkich upilnować. Opiekun dostaje 50% zarobionych pieniędzy. Prostytutka nie może przeciwstawić się opiekunowi.

PROSTYTUCJA NIELETNICH SPECYFIKĄ POGRANICZA POLSKI

Prostytucja dziecięca w Polsce jest tematem, o którymi niechętnie się mówi. Wiadomo jednak, że polskimi dziećmi interesują się zachodni pedofile. Coraz częściej seks z nieletnimi wybierają też mężczyźni nie mający skłonności pedofilskich - ze względu na pewność, że dzieci są wolne od wirusa HIV.
Teren pogranicza zachodniego od wieków był miejscem styku Polaków i Niemców. Wielokrotnie następowały tu zmiany administracyjno – terytorialne granic. Tereny te były obszarem przemieszczania się ludności – kupców, producentów i chłopów.
Obecnie dysproporcja, którą można dostrzec w życiu po obu stronach granicy, dotyczy przede wszystkim poziomu życia, a także możliwości, jakie rysują się przed młodymi mieszkańcami obu krajów. Dostrzeżone przez młodzież różnice między tym, co mają młodsi rówieśnicy w Niemczech, a tym, co jest w zasięgu możliwości młodych Polaków, skłania ich do podejmowania określonych zachowań, nie zawsze zgodnych z prawem. Granica wywołuje oczekiwania i nadzieje. Przyciąga spragnionych przygody, jest impulsem do wytężonej aktywności w celu wykorzystania szans, jakie z faktu graniczności wynikają.
Pogranicze Zachodnie jest miejscem spotkania dwóch różniących się mentalności i kultur, sposobów działania, organizacji życia, poczucia porządku, itp. W porównaniu z gospodarczo i ekonomicznie rozwiniętymi Niemcami, nasza sytuacja jest wyraźnie gorsza. Ten fakt skłania do czerpanie korzyści z sąsiedztwa z Niemcami. W okresie socjalizmu Polacy zasiedlający strefę przygraniczną, pracowali w różnych zakładach produkcyjnych na terenie ówczesnego NRD. Realia życia w Niemczech nie były, więc obce Polakom. Polskie sklepy były puste, brakowało wszystkiego, w tym samym czasie sklepy niemieckie oferowały „normalną” ofertę handlową.
Od momentu pełnego otworzenia granicy ( 8 kwietnia 1991) dorośli zamieszkujący tereny przygraniczne trudnili się przemytem, nielegalnym handlem i usługami, dla dzieci zaś charakterystyczna była „juma”.
Zdaniem Zbigniewa Izdebskiego na zachodnim pograniczu w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych wyjazdowa prostytucja nastolatków przybrała znaczące rozmiary. - Przed prostytucją była juma - popełnianie kradzieży za granicą i sprzedaż skradzionych towarów w Polsce - opowiada. - Łatwe pieniądze skończyły się jednak, gdy Niemcy zaczęli organizować akcje policyjne przeciwko "jumaczom". Dlatego część z nich zaczęła się prostytuować.
Izdebski uważa, że spora grupa prostytuujących się nastolatków nie robi tego z biedy, lecz z powodu wybujałych apetytów finansowych, których rodzice, choć dobrze sytuowani, nie są w stanie zaspokoić. Zdaniem Izdebskiego ten rodzaj prostytucji - dla luksusu - jest w miejscowościach przygranicznych częstszy niż prostytucja spowodowana ubóstwem. Czasami prostytuujące się dziecko utrzymuje rodzinę, która nie pyta, skąd pochodzą pieniądze. Takie zjawisko można było zaobserwować na zachodnim pograniczu.
W środowiskach młodzieżowych zarabianie pieniędzy na prostytucji jest akceptowane, a nawet uważane za przejaw życiowej zaradności - mówi Izdebski. - Te nastolatki mają kosztowne ubrania, dobre samochody, luksusowy sprzęt grający, spędzają wakacje za granicą i nikt, ani w szkole, ani w rodzinie, nie pyta ich, skąd mają na to wszystko pieniądze.

PROBLEMATYKA MORALNOŚCI POGRANICZA

Kwestia współżycia za pieniądze ma dla tych dzieci wyłącznie charakter przedmiotowy. Prostytuujące się dzieci myślą o chwili obecnej, zaspokajają swoje bieżące potrzeby, nie zdają sobie sprawy z konsekwencji swoich czynów.
Cechuje je lęk przed ich niepewną przyszłością, chcą sobie tę przyszłość ustawić. Szukają, więc sposobów zabezpieczenia – gromadzenia pieniędzy. Jednak nie są konsekwentne w gromadzeniu pieniędzy. Są rozrzutne. W wyniku tego stale muszą pomnażać szybko topniejące pieniądze. Wyznają zasadę „łatwo przyszło, łatwo poszło”. Wpadają w błędne koło.
Nie ma jednoznacznych mechanizmów przyczynowo – skutkowych sprzyjających prostytucji nieletnich. W grę wchodzi splot rozmaitych uwarunkowań natury psychologicznej, społecznej i osobowościowej.
Społeczność i sytuacja pogranicza sprzyjają pojawianiu się nowych strategii przetrwania. Istotnym czynnikiem wpływającym na demoralizację młodzieży są środki masowej konsumpcji, które na młodzież oddziaływają bardziej sugestywnie niż na dorosłych.
Motywem, który skłania młodzież do podejmowania tego typu aktywności jest otaczająca je zewsząd „kultura pozoru” – nakładanie się na siebie dwóch rzeczywistości, realnej i sztucznej wykreowanej przez masmedia.

POTRZEBY NIELETNICH ZASPOKAJANE PRZEZ PROSTYTUCJĘ

a. Potrzeby fałszywe.
Kreowane są przez telewizję, radio, bilboardy i Internet - zaszczepiają materialne i intelektualne potrzeby. Są one mechanizmem zniewolenia człowieka. Nakłaniają do konsumpcyjnego stylu życia, pokazują nowy lepszy styl bycia. Jednakże nie pokazują drogi do osiągnięcia zachwalanego dobrobytu.
Telewizja mówi, że najważniejszym środkiem do zdobycia szczęścia jest pieniądz, za który można wszystko kupić, wszystko mieć. Młodzież chce naśladować styl życia kreowany przez telewizję, gdzie każdy żyje w dobrobycie i nie ma problemów występujących w ich świecie. Bohaterami filmowymi są ludzie atrakcyjni, młodzi i piękni, a to jest gwarancją zdobycia wysokiej pozycji w społeczeństwie, sukcesu. Młodzi myślą, że póki są młodzi są atrakcyjni i dzięki młodości mogą łatwiej osiągnąć dobrobyt. Prostytucja jest jednym ze sposobów na zdobycie łatwych pieniędzy.

b. Potrzeby rzeczywiste.
• Natury materialnej np. dziecko prostytuuje się, ponieważ chce mieć pieniądze na swoje wydatki, a zdaje sobie sprawę, że od rodziców ich nie otrzyma. Często są to potrzeby podstawowe, jak np. kupno kurtki na zimę, zjedzenie obiadu w stołówce.
• Nuda. W dawnych wioskach pegeerowskich panuje bezrobocie, bieda, dzieci nie potrafią sobie zorganizować czasu wolnego, obciążone są trudną sytuacją rodzinną, a dobry sponsor może zorganizować „niezapomniane wakacje”.
• Nieletni, którzy prowadzą ten styl życia, przyzwyczajają się do pewnego poziomu życia. Dlatego też większość z nich nie porzuca tej działalności, nie chce znów stykać się z dawnymi problemami.

Dzieci prostytuujące się na pograniczach charakteryzuje bierny styl odbioru roz¬maitych treści, których krąg zawęża się przede wszystkim do zajęć pasywnych mających złudny walor bycia w grupie i robienia czegoś. Zainteresowania bardziej sprecyzowane miało 27% badanych, w większości chłopców. W pojedynczych przypadkach rozmówcy twierdzili, że interesują się historią czy literaturą. Ich zainteresowania wiążą się ściśle z tym, co robią koleżanki i koledzy,— „wszyscy to robią" — mówią. Badani w 60% deklarują, że najbardziej lubią przebywać w gronie swoich rówieś¬ników, słuchając jakiejś muzyki, „drinkują coś i czasami palą trawkę".

ETIOLOGIA ZJAWISKA PROSTYTUCJI

Jacek Kurzępa wyróżnia następujące uwarunkowania prostytucji:
• Przyczyny ekonomiczne
• Konsumpcjonizm w zakresie seksu
• Osłabienie pozycji rodziny
• Środowiskowe zaniechanie i brak reakcji społecznej
• Efekt domina lub pętla szaletu
• Swobodne eksperymentowanie z własną seksualnością charakterystyczne dla okresu adolescencji.
Prostytucja nieletnich jest ich sposobem na zaspokojenie potrzeb ekonomicznych. Zostaje wzmocniona poprzez obojętne bądź częściowo przyzwalające postawy środowiska rodzinnego, wysoką gratyfikację za usługi. Staje się świadomym wyborem nieletnich.
Podejmowane zachowania w przypadku prostytucji seksualnej nie wynikają ze skłonności osobowościowych czy fizjologicznych, są skalkulowaną formą zarabiania.
Przypadkowy sposób inicjacji seksualnej często ordynarny i związany z przemocą zwiększa skłonność do podejmowania tego procederu.
Zjawisko prostytucji dotyczy zarówno środowisk patogennych i normalnych. Badania negują stwierdzenie, że młodzież ta wywodzi się z ubogich środowisk wiejskich, najczęściej uczennice szkół zawodowych, które sprawiają kłopoty wychowawcze i dydaktyczne.

OCENA RODZIN NIELETNICH TRUDNIĄCYCH SIĘ PROSTYTUCJĄ

Najwięcej badanych wychowuje się w rodzinach pełnych, przy obecności obojga naturalnych rodziców. Z tego typu rodziny wywodzi się najwięcej badanych dziewcząt (65% ogółu rodzin), podobnie jest w wypadku chłopców prostytuujących się heterosek¬sualnie. 2/3 dziewcząt wywodzi się z rodzin pełnych. W wypadku chłopców-gejów, 9% z nich wywodzi się z rodzin pełnych, natomiast 23% wychowywało się w rodzinach o różnym typie zaburzeń strukturalno-organizacyjnych. Przepołowienie występuje u chłopców-żigolaków, 52% wywodzi się z rodzin pełnych, natomiast 46% z rodzin o zaburzonej strukturze. Kondycja rodziny, jej struktura i orga¬nizacja życia rodzinnego w większym stopniu odciska swoje piętno na chłop¬cach niż na dziewczętach. W wypadku chłopców-gejów ujawnia się ostro brak wzorca osobowego mężczyzny. Pojawia się w tych przypadkach deprawacja na poziomie emocjonalnym, dotycząca kontaktów z reprezentantem tej samej płci.
Badani wywodzą się z rozmaitych środowisk, z tym że najwięcej jest osób, które pochodzą ze środowisk robotniczych (40% przy¬padków). Dziewczęta wywodzące się rodzin o pochodzeniu inteligenckim trzykrotnie przewyższają liczebnością chłopców. Natomiast w wypadku osób o pochodzeniu chłopskim dziewcząt jest 23%, chłopców zaś 41%.
Nie są to tylko osoby ze środowisk zaniedbanych edukacyjnie, o niskim statusie społecznym i poziomie wykształcenia rodziców. Poza tym okazuje się, że badana młodzież reprezentuje każdą kategorię uczniów z różnego typu szkół.
Systematycznie pracuje 1/2 rodziców badanej młodzieży. Osoby bezrobotne to 36%, matek bezrobotnych zaś jest 35%.
Ze wsi pochodzi łącznie 20% badanych, z czego 22% to dziewczęta, 17% zaś to chłopcy. Najmniej dziewcząt wywodzi się z małych miasteczek do 5 tysięcy mieszkańców, skąd jest 9% dziewcząt, natomiast chłopców z takich miasteczek jest 19%. Pozostali pochodzą z miasta o wielkości powyżej 50 tysięcy bądź też są mieszkańcami osad i przy¬siółków.
Z łącznej grupy 158 rodzin 1/3 charakteryzują zaburzenia związane z nadużywaniem alkoholu, podobnie, jeśli chodzi o występowanie przemocy fizycznej. Często występuje agresja słowna. Badane rodziny nie stanowię szczególnego typu rodzin patogennych. W wypadku rodzin cechujących się korzystną atmosferą wychowawczą, jak i rodzin z prob¬lemami, znikomy jest wpływ na jakość i częstotliwość zainteresowań badanej młodzieży.

MODELE DZIECIĘCEJ PROSTYTUCJI

W państwach Europy Środkowo-Wschodniej można wyodrębnić następujące modele dziecięcej prostytucji:
— dzieci oferujące usługi seksualne skupiają się wokół stacji kolejowych (nale¬żą one do dzieci ulicy - bezdomnych), aby zarobić na chleb.
Klientela ich re¬krutuje się z ubogich warstw społecznych, których nie stać na drogie usługi seksualne.
— wykorzystywanie przez szwedzkich pedofili dzieci z polskich i rumuńskich domów dziecka (zapraszane na wakacje);
— nieletnie dziewczęta z Europy Środkowo-Wschodniej dostarczane do zachod¬nich domów publicznych (z Rosji, Ukrainy, Białorusi, jak również z Polski);
— prostytucja drogowa;
— międzynarodowy handel chłopcami ma następujące formy: operują na uli¬cach Amsterdamu, Berlina i większych miast wschodnioeuropejskich (głów¬ny punkt w Berlinie to Banhof Zoo, chłopcy z Polski przejeżdżają w czasie weekendów i ferii szkolnych, najmłodsi mają 9 lat, średnia wieku między 13-14 rokiem życia);
— chłopcy wykorzystywani są przy produkcji kaset pornograficznych

ZAKOŃCZENIE

Prostytucja związana jest głównie z dużymi aglomeracjami miejskimi, stanowiącymi ważne centra handlowe, kulturalne, turystyczne oraz z terenami przygranicznymi. Większość dziewcząt podejrzewanych o uprawianie nierządu stanowią uciekinierki z domów rodzicielskich, ośrodków szkolno-wychowawczych oraz osoby uważane za zaginione.
Z roku na rok obniża się granica wieku dzieci wciąganych w prostytucję oraz wzrasta liczba dziecięcych prostytutek - czytamy w policyjnym raporcie o zagrożeniach patologią wśród dzieci i młodzieży. O tym, że dzieci, nawet dziesięcioletnie, parają się prostytucją, wie nie tylko policja, ale również organizacje pozarządowe pracujące w środowiskach prostytutek i narkomanów oraz seksuolodzy.
Skala prostytucji dziecięcej w Polsce nie jest znana. Policja szacowała, że w 1999 roku prostytucję uprawiało około 360 dziewcząt, które nie ukończyły osiemnastu lat. Według specjalistów było ich dużo więcej. Rozmiar dziecięcej prostytucji jest dużo trudniejszy do oszacowania niż uprawianej przez osoby dorosłe. Zarówno sutener, jak i klient, a także nieletni wiedzą, że utrzymywanie stosunków seksualnych z dziećmi poniżej piętnastego roku życia jest nielegalne, a więc starają się ukryć ten proceder. Dziecko obawia się odesłania do ośrodka wychowawczego, a dorosły skazania za współżycie z nieletnim lub za stręczycielstwo. Na wiosnę i w lecie, w okresie gigantów, czyli wielkich ucieczek, przez Dworzec Centralny w Warszawie przewija się dziennie wiele dzieci gotowych się sprzedać.Dzieciaki często uciekają z domu przed przemocą seksualną - zwraca też uwagę Izdebski. Tragiczne jest to, że aby przetrwać, muszą się prostytuować, czyli robić to, przed czym uciekły. Dużą rolę w zakresie profilaktyki jak i interwencji odgrywają tutaj pedagodzy uliczni. Są oni mniej sformalizowani w porównaniu do pracowników policji, przez co wzbudzają większe zaufanie.

BIBLIOGRAFIA

•Kurzępa Jacek, Młodzież z pogranicza „świnki”, Kraków 2010.
•Świętochowska Urszula, Patologie cywilizacji współczesnej, Toruń 1998.
•http://www.atest.com.pl/teksty,aa0106_5 [dostęp z dnia 12.12.2014]
•http://www.psychologia-spoleczna.pl/artykuly/1599-przestepczosc-maloletnich-jako-problem-spoleczny.html [dostęp z dnia 10.01.2014]