Czytam patrząc. Średniowieczna wizja końca świata na obrazie "Sąd Ostateczny" Hansa Memlinga. Konspekt lekcji języka polskiego w klasie III gimnazjum

Konspekt lekcji języka polskiego w klasie III gimnazjum

Czas realizacji: 2x 45 min

Temat lekcji: Czytam patrząc. Średniowieczna wizja końca świata na obrazie „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga.

Cele lekcji:

Cele ogólne:
- powtórzenie wiadomości na temat głównych założeń i realiów epoki średniowiecza;
- powtórzenie wiadomości na temat sztuki średniowiecza;
- poznanie obrazu „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga i próba jego interpretacji;
- powtórzenie wiadomości na temat tworzenia opisu dzieła sztuki.

Cele szczegółowe:
Na lekcji uczeń:
- powtarza wiadomości na temat głównych założeń i realiów epoki średniowiecza;
- powtarza wiadomości na temat sztuki średniowiecza;
- ogląda przykładowe dzieła sztuki epoki średniowiecza w dużym formacie wyświetlane dzięki projektorowi na specjalnym ekranie;
- uczestniczy w dyskusji na temat obrazów;
- poznaje wiadomości dotyczące Hansa Memlinga i tworzy na ich podstawie krótką notatkę;
- ogląda wyświetlany obraz „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga w dużym formacie na specjalnym ekranie;
- poznaje definicję słowa tryptyk;
- zapisuje na kartce swoje spostrzeżenia dotyczące obrazu;
- uczestniczy w dyskusji na temat obrazu;
- powtarza pojęcie symbolu i zapisuje je w zeszycie;
- powtarza pojęcie alegorii i zapisuje je w zeszycie;
- próbuje, na podstawie słowników W. Opalińskiego zinterpretować symbole znajdujące się na obrazie;
- tworzy schemat średniowiecznego uniwersum (Bóg, człowiek, Niebo, Piekło)
- powtarza wiadomości na temat tworzenia opisu dzieła sztuki;
- tworzy opis dzieła sztuki oglądanego w dużym formacie dzięki technikom multimedialnym;
- wyszukuje podobieństwa między dziełem H. Memlinga, a innymi średniowiecznymi obrazami.

Metody i formy pracy:

- metoda podająca – wykład;
- metoda praktyczna – praca ze słownikami;
- praca indywidualna;
- dyskusja;
- metaplan;

Środki dydaktyczne:

- projektor multimedialny;
- ekran do projektora;
- komputer PC (laptop);
- cyfrowe zdjęcie tryptyku Hansa Memlinga „Sąd Ostateczny” w formacie JPG;
- cyfrowe zdjęcia średniowiecznych dzieł sztuki w formacie jpg;
- Michał Walicki „Hans Memling. Sąd Ostateczny”, Warszawa 1990 – album z powiększeniami fragmentów dzieła memlinga i komentarzem;
- W. Kopaliński: Słownik symboli;
- W. Kopaliński: „Słownik mitów i tradycji kultury”.

Tok lekcji:

1. Sprawdzenie obecności uczniów.
2. Zapisanie tematu lekcji.
3. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów na temat średniowiecza – dyskusja.
4. Nauczyciel zbiera wiadomości na temat średniowiecza i wygłasza kilkuminutowy wykład.
5. Nauczyciel wygłasza kilkuminutowy wykład na temat sztuki średniowiecza.
6. Wyświetlanie przykładowych, średniowiecznych dzieł sztuki (van Eyck, van der Weyden, Bosch, malarze anonimowi ) przy użyciu projektora.
7. Dyskusja na temat obrazów, ich cech wspólnych i różnic.
8. Zaprezentowanie wiadomości o H. Memlingu przez jednego z uczniów (praca domowa).
9. Uczniowie tworzą krótką notatkę o życiu i twórczości H. Memlinga.
10. Nauczyciel wyświetla „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga.
11. Nauczyciel informuje uczniów, że obraz jest tryptykiem.
12. Uczniowie zapisują do zeszytu definicję słowa tryptyk podaną przez nauczyciela.

Tryptyk - malowidło składające się z trzech części, które można złożyć ( fr. triptyque, gr. triptychos – złożony w troje ).

13. Uczniowie zapisują na kartce swoje spostrzeżenia dotyczące obrazu;
14. Dyskusja na temat obrazu.
15. Wybrany uczeń powtarza pojęcie symbolu.
16. Zapisanie pojęcia symbol do zeszytu.
17. Wybrany uczeń powtarza pojęcie symbolu.
18. Zapisanie pojęcia alegorii do zeszytu.
19. Próba interpretacji symboli na obrazie – praca w grupach z użyciem słowników W. Kopalińskiego.
20. Prezentacja wyników przez przedstawiciela grupy.

Przykładowe odpowiedzi:
tęcza będąca tronem Chrystusa – znak Bożego miłosierdzia i symbol boskości, chwały, umów między Bogiem a ludźmi; według Bazylego Wielkiego tęcza symbolizuje Trójcę Świętą ( jest u Memlinga trójkolorowa ). Kolisty kształt tęczy jest symbolem kołowrotu dziejów, wiecznego powrotu, cykliczności praw świata, ale też doskonałości i wieczności;
biała lilia – po prawicy Chrystusa symbolizuje stan dziewiczy.
Na obrazie wskazuje kierunek zbawionym. Każda zbawiona dusza zachowuje bowiem blask czystości;
waga – symbol sprawiedliwości; według muzułmanów Archanioł Gabriel w dniu Sądu Ostatecznego będzie ważył dusze wszystkich zmarłych; ciężkie zostaną zbawione, lekkie natomiast płonąć będą w Gehennie po wsze czasy
( Koran ); waga – atrybut greckiej bogini prawa Temidy;
miecz ognisty – jest znakiem wymierzania kary i odnosi się do potępionych; atrybut królewski;
paw – symbolizował zmartwychwstanie i życie wieczne;

21. Uczniowie zapisują spostrzeżenia w zeszycie.
22. Uczniowie tworzą na tablicy schemat porządku świata widzianego oczyma ludzi średniowiecza.
23. Uczniowie przerysowują schemat do zeszytu po korekcie nauczyciela.
24. Wybrani uczniowie prezentują wiadomości dotyczące tworzenia dzieła sztuki.
25. Uczniowie tworzą opis dzieła H. Memlinga wyświetlanego na ekranie.

Opracował: Dominik Czernelewski