Diagnoza logopedyczna: mowa znacznie zaburzona; ubogie słownictwo, zawierające przede wszystkim rzeczowniki i czasowniki; rzadkość występowania przymiotników, przysłówków, zaimków, liczebników, spójników; słownik konkretny, brak określeń abstrakcyjnych; dominacja zdań prostych nad złożonymi, występujące zdania złożone to głównie współrzędne łączne lub przeciwstawne; wypowiedzi formułowane są w czasie teraźniejszym, rzadziej przeszłym, a sporadycznie przyszłym; występowanie błędów składniowych; brak koordynacji form gramatycznych, agramatyzm; zaburzone funkcjonowanie analizatora słuchowego; ogólna niechęć wypowiadania się.
Cele wychowawczo-terapeutyczne programu:
• wyrobienie właściwych nawyków mownych jak: oddech, zamykanie ust, przełykanie śliny,
• usprawnienie motoryki narządów artykulacyjnych oraz ich właściwa koordynacja,
• tworzenie sytuacji sprzyjających spontanicznemu wypowiadaniu się,
• zachęcanie dziecka do udziału w rozmowie kierowanej, tematycznej,
• wzbogacanie słownictwa, reedukacja od strony gramatycznej mowy,
• przezwyciężanie trudności artykulacyjnych,
• polepszenie funkcjonowania społecznego wychowanka,
• zdobycie nowych doświadczeń werbalnych,
• utrwalanie prawidłowej wymowy głosek,
• skupianie uwagi i współpraca z osobą ćwiczącą
Zadania i sposoby realizacji:
1. Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych. Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest sprawne działanie narządów mowy. Realizacja poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulacyjnego i różnej pracy mięśni. Narządy mowy trzeba tak ćwiczyć, aby wypracować zręczne i celowe ruchy języka, warg, podniebienia. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy.
Wyrazistość mowy także zależy od sprawności mięsni narządów artykulacyjnych.
Usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych dotyczy:
• warg,
• języka,
• policzków,
• dolnej szczęki,
• podniebienia miękkiego.
Celami wszystkich ćwiczeń jest:
• wypracowanie zręcznych i celowych ruchów poszczególnych narządów
• podniesienie ich sprawności
• opanowanie prawidłowych układów artykulacyjnych
2. Ćwiczenia oddechowe. . Oddychanie jest niezbędną czynnością fizjologiczną. Prawidłowe oddychanie jest warunkiem poprawnej wymowy. Główne nieprawidłowości w procesie oddychania to:
oddychanie przez usta zamiast przez nos, krótka faza wydechu, mówienie na wdechu,
nierównomierna siła wydechu w trakcie budowania wypowiedzi ustnych, nieekonomiczne zużywanie powietrza w czasie mówienia.
Cele ćwiczeń oddechowych:
• zwiększenie pojemności płuc,
• wzmocnienie mięśni oddechowych,
• pogłębienie oddechu,
• wydłużenie fazy wydechowej,
• nabycie umiejętności różnicowania fazy wydechowej i wdechowej,
• wyrobienie nawyku oddychania nosem,
• synchronizacja rytmu oddychania i struktury wypowiedzi
3. Ćwiczenia logorytmiczne. Ćwiczenia logorytmiczne są to ćwiczenia słowno - ruchowe, których głównym składnikiem jest rytm. . Zabawy muzyczno-ruchowe kształcąc ruchy całego ciała, wpływają pośrednio na usprawnianie narządów mownych.
Cele ćwiczeń logorytmicznych:
• rozbudzanie aktywności dziecka,
• rozbudzanie wrażliwości słuchowej,
• doskonalenie poczucia rytmu,
• ćwiczenie koordynacji słuchowo - ruchowej,
• rozwijanie umiejętności sprawnego wykonywania ruchu
4. Ćwiczenia słuchowe: kształcenie umiejętności analizy i syntezy słuchowej. . Sprawne funkcjonowanie analizatora słuchowego jest jednym z warunków opanowania umiejętności czytania i pisania.
Umiejętność różnicowania dźwięków mowy ludzkiej określa się mianem słuchu fonematycznego. Analiza i synteza słuchowa polega na odebraniu bodźca, rozłożeniu go na elementy, następnie złożeniu w całość dźwiękową. Poziom tych procesów doskonali się w trakcie rozwoju językowego dziecka. Dzieci z zaburzonym słuchem fonematycznym dobrze słyszą słowa, lecz w ciągu mownym nie potrafią różnicować pojedynczych dźwięków lub złożyć ich w całość dźwiękową.
Cele ćwiczeń słuchowych, usprawniających funkcje analizatora słuchowego:
• wyrabianie wrażliwości słuchowej,
• nabywanie umiejętności rozpoznawania, porównywania i naśladowania dźwięków,
• nabywanie umiejętności różnicowania części wyrazów,
• nabycie umiejętności dokonywania syntezy wyrazów,
• niwelowanie trudności w zniekształcaniu wyrazów,
• kształcenie myślenia, spostrzegawczości,
• rozumienie bardziej skomplikowanych poleceń słownych,
5. Ćwiczenia nad rozwojem słownika.
Wszyscy wypowiadamy się. Nasze wypowiedzi są czasem dłuższe, nieraz krótsze, o czymś mówimy chętnie. Bywają też wypowiedzi bardzo krótkie. Często to, co wypowiadamy, nazywamy zdaniem. Każde zdanie złożone jest z mniejszych cegiełek (słów, wyrazów). Aby efektywnie porozumiewać się z innymi ludźmi powinniśmy dysponować jak najbardziej rozbudowanym słownikiem.
Cele ćwiczeń stymulujących rozwój językowy:
• kształcenie spostrzegawczości, myślenia, umiejętności kojarzenia,
• wzbogacanie słownictwa dziecka,
• kształtowanie umiejętności budowania zdań,
• usprawnienie procesu porozumiewania się,
6. Wyrabianie umiejętności opisu i opowiadania
. Umiejętność opisu i opowiadania stosujemy w ciągu całego życia podczas swobodnych wypowiedzi na różne tematy, rozmowy z kolegami, znajomymi, dzielenia się wrażeniami i spostrzeżeniami.
Cel zajęć:
• wyrobienie umiejętności opisu i opowiadania
7.Utrwalenie prawidłowej wymowy głosek
• wywoływanie głosek
• utrwalanie głosek w sylabach w nagłosie,
• utrwalanie głosek w sylabach w śródgłosie,
• utrwalanie głosek w sylabach w wygłosie,
• utrwalanie głosek w wyrazach w nagłosie, śródgłosie, wygłosie poprzez: powtarzanie wyrazów, nazywanie obrazków, mówienie wyrazów z pamięci, nazywanie przedmiotów z najbliższego otoczenia.,
• utrwalanie głosek w parach wyrazów,
• utrwalanie głosek w zdaniach (powtarzanie zdań, samodzielne formułowanie prostych zdań, krótkie wypowiedzi na podstawie przeżyć, zjawisk, obserwacji, historyjek obrazkowych, recytacja wierszyków).
Cel zajęć:
• prawidłowa realizacja poszczególnych głosek
8.Kształcenie umiejętności skupienia uwagi i współpracy z osobą ćwiczącą:
• koncentrowanie uwagi na dźwiękach, które należy rozpoznać,
• ćwiczenia w wystukiwaniu określonych schematów rytmicznych,
• ćwiczenia umiejętności naśladowania ruchów języka i warg,
• ćwiczenia narządów artykulacyjnych wykonywane przed lustrem.
Zasady:
• indywidualizacji,
• wszelkiej możliwości dziecka,
• kompleksowego oddziaływania,
• aktywnego i świadomego udziału,
• współpracy z najbliższym otoczeniem,
• systematyczności, stopniowania trudności,
• utrwalania.
Formy pracy: indywidualna (15 min. w tygodniu).
Metody oceny jego umiejętności:
Metodą oceny jest analiza wypowiedzi ustnych. Kontrola i ocena dotycząca aktywnego udziału w zajęciach, stopnia zaangażowania i włożonego wysiłku, o czym na bieżąco informowani są rodzice. Ocenianie ma charakter ciągły a formą nagrody jest uśmiech, pochwała, gest. Ważnym elementem kontroli postępów u dziecka są spostrzeżenia i uwagi notowane w zeszycie ucznia. Ocena na koniec roku ma charakter informacyjny, diagnostyczny i motywacyjny.
Ewaluacja:
Przeprowadzona zostanie po dokonaniu analizy poziomu mowy i stopnia rozwoju kompetencji komunikacyjnych dziecka biorącego udział w programie.