Rodzime gatunki drzew i krzewów - scenariusz zajęć terenowych na ścieżce przyrodniczo-leśnej "Sikórz"

Scenariusz zajęć terenowych na ścieżce przyrodniczo- leśnej „Sikórz”

Temat: Rodzime gatunki drzew i krzewów
Forma zajęć: zajęcia terenowe.
Odbiorca: uczniowie klasy I gimnazjum
Miejsce zajęć: leśna ścieżka dydaktyczna „Sikórz”.
Termin: wrzesień.
Czas zajęć: ok. 3 godz.
Cel główny: Rozpoznawanie w terenie rodzimych gatunków drzew i krzewów
Cele operacyjne:
Wiadomości:
Uczeń:
- wymienia zasadnicze typy lasów regionu,
- opisuje warstwową budowę lasu,
- zna pospolite gatunki drzew i krzewów występujące w lasach regionu,
- wyjaśnia pojęcia: pomnik przyrody,
- wymienia najważniejsze zagrożenia dla bytu lasu spowodowane działalnością człowieka,
Umiejętności:
Uczeń:
- rozpoznaje na podstawie liści, fragmentów gałązek, owoców, szyszek wybrane gatunki drzew i krzewów iglastych i liściastych występujących w lasach regionu,
- dokonuje interpretacji obserwowanych zjawisk przyrodniczych i poprawnie formułuje wnioski,
- dokumentuje obserwacje przyrodnicze za pomocą schematycznych rysunków,
- posługuje się kluczem do oznaczania roślin
- posługuje się prostym sprzętem do obserwacji terenowej: lupą, lornetką, taśmą mierniczą.
Postawy:
Uczeń:
- przestrzega zasad właściwego zachowania się w lesie,
- dostrzega piękno rodzimej przyrody,
- kształtuje postawę badacza
- kształtuje postawę odpowiedzialności za powierzone zadania
- rozwija przekonanie o konieczności przestrzegania zasad pracy w grupie

Metody i techniki: pogadanka, obserwacja terenowa, ćwiczenia praktyczne.
Formy pracy: praca z całą klasą, zespołowa w 4-osobowych zespołach, praca indywidualna.
Środki dydaktyczne: karty pracy, podkładki, ołówki, taśma miernicza, lupy, lornetki, tablice informacyjne na ścieżce dydaktycznej, klucze do oznaczania drzew i krzewów, Przewodnik Las


Przebieg zajęć:
I. Faza wstępna
Przygotowanie do zajęć: Przed zajęciami terenowymi na lekcji biologii nauczyciel zapoznaje uczniów z celem zajęć oraz ich organizacją.
Wyjazd ze szkoły i dojście na początek ścieżki.
Nauczyciel dzieli klasę na 4-osobowe zespoły. Każdy uczeń otrzymuje kartę pracy (załącznik nr 1) i podkładkę.
II. Faza realizacyjna
Przystanek 1. Witamy w rezerwacie leśnym ,,Sikórz’’
Krótka wypowiedź nauczyciela na temat miejsca, w którym odbędą się zajęcia.
Rezerwat Sikórz utworzono w 1980 r. Zajmuje powierzchnię 136,32 ha. Pod względem przyrodniczym jest to jeden z najciekawszych zakątków BPK, a jednocześnie jeden z najciekawszych obiektów na Mazowszu. Celem ochrony jest zachowanie krajobrazu przełomu Skrwy Prawej wraz z porastającym dolinę drzewostanem. Ścieżka przyrodniczo leśna została urządzona na terenie leśnictwa Sikórz (Nadleśnictwo Płock) w najbardziej malowniczym fragmencie Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.
Tuż przy wejściu do lasu zatrzymuje nas tablica informacyjna przedstawiająca regulamin zachowania się w rezerwacie.
Aby pobyt w lesie był dla wszystkich przyjemnością należy przestrzegać kilku podstawowych zasad zachowania się w rezerwacie leśnym. Przeczytaj informacje zawarte na tablicy informującej o zasadach zachowania się w rezerwacie i zaznacz te zasady na karcie pracy w zadaniu nr 1. Zał.nr 1

Uczniowie nad zadaniem nr 1 pracują indywidualnie.
Nauczyciel prosi jednego z uczniów, aby przeczytał zaznaczone zasady, pozostali uczniowie sprawdzają poprawność wykonania zadania.
Przystanek 2. Pomnik przyrody – lipa
Nauczyciel nawiązuje do wiadomości uczniów na temat znaczenia obejmowania cennych obiektów przyrodniczych różnymi formami ochrony przyrody. Pyta uczniów o to, jaką formą ochrony obejmowane są okazałych rozmiarów, sędziwe drzewa. Kryterium uznania jest m.in. odpowiednia grubość pnia drzewa, którą mierzy się na wysokości 1,3 m od ziemi. Nauczyciel poleca wybranemu zespołowi dokonanie pomiaru drzewa (jeśli grupa jest niezbyt liczna, pomiar mogą wykonać kolejno wszystkie zespoły). Uczniowie wykonują zad. nr 2 w karcie pracy. Zał.nr 1.
Przystanek 3. Warstwowa budowa lasu
Nauczyciel nawiązuje do wiedzy uczniów dotyczącej budowy lasu. Uczniowie, korzystając z tablicy poświęconej temu tematowi, omawiają warstwowy układ roślinności w lesie, podając przykłady roślin z różnych warstw. Wykonują zadanie nr 3 w karcie pracy. Zał.nr1.
Przystanek 4. Drzewa i krzewy naszego lasu
Nauczyciel poleca uczniom zebranie po jednym okazie liści i owoców ( jeśli są ) leżących na ziemi pod drzewami i krzewami, a następnie w grupach, przy pomocy kluczy w przewodnikach, rozpoznanie wybranych gatunków drzew i krzewów. Następnie dzieci dokonują opisu wybranego drzewa.
Uczniowie wykonują zad. nr 4 i nr 5 w karcie pracy. Zał.nr 1.
Jeden z uczniów z każdej grupy prezentuje wyniki pracy swojej grupy.
Przystanek 5. Impresje na temat krajobrazu
Dochodzimy do końca ścieżki, na skraj lasu.
Na zakończenie zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby jeszcze raz poobserwowali otaczający ich krajobraz i uzupełnili samodzielnie kartę pt. Impresje na temat krajobrazu. Zał. nr 2.
Następnie chętne osoby odczytują wykonane zadanie.

III. Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje zajęcia w lesie. Ocenia aktywność i zaangażowanie zespołów. Prosi o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej (arkusz samooceny ucznia). Zał.nr 3
Na zakończenie zajęć: ognisko, rozpalone przez leśnika, z pieczeniem kiełbasek.

Załącznik nr 1
Karta pracy
Grupa nr .......
Uczniowie:
.................................
.................................
.................................
.................................
Zadanie 1.
Przeczytaj informacje zawarte na tablicy informującej o zasadach zachowania się w rezerwacie i zaznacz te zasady na karcie pracy w zadaniu nr 1.

Zaznacz zasady zachowania się obowiązujące na terenie rezerwatu:

1.Należy poruszać się po wyznaczonych ścieżkach.
2. Należy zachować ciszę, by nie płoszyć zwierząt.
3. Nie wolno robić zdjęć
4.Nie wolno zabijać, ani chwytać zwierząt.
5. Nie wolno niszczyć roślin i drzew.
6. Nie wolno obserwować roślin i zwierząt
7. Nie wolno zanieczyszczać wody, powietrza ani gleby.
8. Nie wolno rozniecać ognia.
9. Nie wolno palić papierosów.
10. Nie wolno jeździć samochodem.
11. Nie wolno podziwiać przyrody
12.Nie wolno zakłócać ciszy i używać urządzeń nagłaśniających

Zadanie 2.
Kryterium uznania drzewa za pomnik przyrody jest m.in. odpowiednia grubość pnia drzewa, którą mierzy się na wysokości 130 cm od ziemi. Dla lipy jest to obwód 310 cm.
Wykonaj pomiar obwodu pomnika przyrody posługując się taśmą mierniczą. Zapisz wyniki i wnioski z pomiaru.
........................................
........................................

Określ przybliżony wiek drzewa:
Obwód( na wys. 130cm) : 2,5 = ........................................lat

Zadanie 3.
Wpisz nazwy warstw lasu. Podaj przykłady roślin z różnych warstw naszego lasu.

Wyróżnia się następujące typy lasu: las liściasty, las iglasty (bór) i las mieszany.
Do jakiego typu można zaliczyć nasz las?
Odpowiedź: ........................................
Zadanie 4.
Przy pomocy przewodnika do oznaczania drzew i krzewów rozpoznajcie wybrane gatunki drzew i krzewów
Wpisz rozpoznane gatunki drzew i krzewów do tabeli.
Drzewa i krzewy liściaste Drzewa i krzewy iglaste

Wypełnij polecenia A, B.
A. Mój las jest: jednogatunkowy / wielogatunkowy.
B. Mój las jest: liściasty, iglasty, mieszany.

Zadanie 5. Opis drzewa
Wybierz swoje drzewo i napisz jakie ono jest.
Podkreśl właściwe określenia:
wysokie, średnie, niskie, grube, cienkie, proste, krzywe, gładkie, sękate.

Stań w pewnej odległości od drzewa i narysuj jego sylwetkę:

Podnieś spod drzewa jego liść. Obrysuj go:

Określ nazwę drzewa:.................................

Załącznik nr 2.
Impresje na temat krajobrazu
Za pomocą przymiotników rozpoczynających się na kolejne litery alfabetu określcie teren, który poznaliście na trasie ścieżki.

A – atrakcyjny,........................................
B - ........................................
C - ........................................
D - ........................................
E - ........................................
F - ........................................
G - ........................................
H - ........................................
I - ........................................
J - ........................................
K - ........................................
L - ........................................
Ł - ........................................
M - ........................................
N - ........................................
O - ........................................
P - ........................................
R - ........................................
S - ........................................
T - ........................................
U - ........................................
W - ........................................
Z - ........................................

Załącznik nr 3
Arkusz samooceny ucznia.
Dokonaj oceny dzisiejszych zajęć, zakreślając odpowiednia liczbę punktów.
1. Oceń stopień zrozumienia przez Ciebie treści poznanych na dzisiejszych zajęciach.
1 pkt 2 pkt 3 pkt 4 pkt 5 pkt 6 pkt

2. Oceń Twoje zaangażowanie w pracę zespołu.
1 pkt 2 pkt 3 pkt 4 pkt 5 pkt 6 pkt

3. Oceń aktywność Twojego zespołu.
1 pkt 2 pkt 3 pkt 4 pkt 5 pkt 6 pkt

4. Oceń atmosferę na zajęciach.
1 pkt 2 pkt 3 pkt 4 pkt 5 pkt 6 pkt

5. W jakim stopniu zainteresowały Cię dzisiejsze zajęcia?
1 pkt 2 pkt 3 pkt 4 pkt 5 pkt 6 pkt
6. Twoje inne uwagi na temat dzisiejszych zajęć: ........................................