Realizacja celów pedeutologii według J. Szempruch w świetle wybranych 3 Listów do młodego nauczyciela M. Grzegorzewskiej i Duszy nauczycielstwa J. W. Dawida

Pedeutologia jest działem pedagogiki zajmującym się zawodem nauczyciela i wszystkim tym co na niego się składa. Zawód nauczyciela podobnie jak każdy inny wymaga odpowiednich kompetencji, składa się na niego szereg elementów które wpływają na skuteczność jego działań. Jednak zawód nauczyciela, jak wskazuje na to literatura jest szczególny. W sposób znaczący zaznacza się tu etyka wykonywania tego zawodu.
J. Szempruch w swojej książce pt. „Pedeutologia: studium teoretyczno-pragmatyczne” próbuje zdefiniować kwalifikacje, kompetencje i cechy osobowe nauczyciela. (J. Szempruch, Pedeutologia: Studium teoretyczno-pragmatyczne, Impuls, Kraków 2013r., s. 82-83).
Przedstawia spojrzenia pedagogów na znaczenie zawodu nauczyciela i związane z jego wykonywaniem kompetencje. Zwracając przy tym uwagę jak istotne jest poza posiadaniem wiedzy i umiejętności bycie wzorem dla dzieci i młodzieży.
W liście pierwszym w „Listach do młodego nauczyciela” Maria Grzegorzewska podkreśla doniosłość pracy nauczyciela jako osoby, która wypełnia społeczny czyn edukacji dzieci i młodzieży. Opisuje nauczyciela jako osobę wywierającą wpływ na losy życia krajów i ludzkości. (M. Grzegorzewska, Listy do młodego nauczyciela, s. 5. [online]: http://prototo.pl/wp-content/uploads/2012/09/Maria-Grzegorzewska_Listy-do-m%C5%82odego-nauczyciela.pdf)

W książce J. Wł. Dawida pt. „O duszy nauczycielstwa” czytamy o powołaniu do nauczycielstwa. Nauczyciel nie może być złym człowiekiem. Według autora w innych zawodach bycie dobrym czy złym nie wpływa na jakość jego wykonywania. (J. Wł. Dawid, O duszy nauczycielstwa, Wydanie III, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, Warszawa 1946, s. 6.)

Jednak nauczyciel będąc złym człowiekiem nie jest w stanie odegrać w życiu ucznia doniosłej roli. Będąc nauczycielem z powołania staje się duchowym przywódcą ucznia, czerpiąc jednocześnie przy tym zadowolenie i satysfakcję.
Realizacja celów pedeutologii polega na doskonaleniu kwalifikacji jakie posiada nauczyciel. J. Szempruch podaje kwalifikacje jakie powinien posiadać nauczyciel by skutecznie realizować funkcje jakie spełnia w szkole. Nauczyciel powinien posiadać wiedzę z danej dyscypliny naukowej, przygotowanie pedagogiczne, powinien właściwie komunikować się z uczniami. Powinien posiadać także uzdolnienia i zainteresowania z danej dziedziny oraz doskonalić swój warsztat pracy. (J. Szempruch, dz. cyt., s. 84.)

Kolejnym istotnym elementem którym zajmuje się pedeutologia jest osobowość i autorytet nauczyciela. J. Szempruch w swojej książce podaje definicje osobowości. Jest ona różnie tłumaczona. Pedeutologia stara się odnaleźć ideał osobowości nauczyciela biorąc pod uwagę różne jej rozumienie. (J. Szempruch, dz. cyt., s. 113-115.)

J. Szempruch podkreśla, że osobowość nauczyciela w dużej mierze determinują jego doświadczenia życiowe, a zwłaszcza te związane z wykonywaniem pracy nauczyciela. (J. Szempruch, dz. cyt., s. 114-115.)

Pedeutologia jako nauka o nauczycielu stara się pomóc mu w rozumieniu siebie, odnajdywaniu własnej tożsamości i potrzeby rozwoju. (J. Szempruch, dz. cyt., s. 115.)

Przemiany społeczne determinują funkcje i wynikające z nich zadania nauczyciela. Jak podaje J. Szempruch pedeutologia w różny sposób klasyfikuje funkcje zawodowe nauczyciela. Podkreśla jednak znaczenie osobowości nauczyciela w procesie kształcenia. Będąc „podmiotem” dokonujących się zmian edukacyjnych powinien zachować pewną równowagę miedzy kompetencjami. Dokonywać świadomej refleksji własnych kompetencji. (J. Szempruch, dz. cyt., s. 101-113.)

W swojej książce J. W. Dawid podkreśla z kolei wyższość duchowej wiedzy nad wiedzą teoretyczną. Według niego nauczyciel, który posiada bogate wnętrze duchowe jest lepszym od tego, który posiada rozległą wiedzę i przygotowanie. Jest bowiem człowiekiem który chce doskonalić swoich uczniów w sposób najdoskonalszy. (J. Wł. Dawid, dz. cyt., s. 11-13)

W liście trzecim Marii Grzegorzewskiej w „Listach do młodego nauczyciela” odnajdujemy przykład duchowego wpływu nauczyciela na osobowość wychowanków. Przeciwstawiono w nim przykład dwóch nauczycielek. Pierwsza z nich „zaraziła” dzieci swoim optymizmem. Zaszczepiła w nich chęć do doskonalenia i pracy. Zachęciła do samodzielnego wysuwania pomysłów i ich realizacji w duchu optymizmu. Podczas gdy druga stosując regulaminy spowodowała, że u dzieci znikł wcześniejszy zapał. Uczniowie zmuszani do danych działań poprzez z góry ustalone normy straciły zainteresowanie nauką. Znikło porozumienie i wspólny język między nauczycielem a uczniem. (M. Grzegorzewska, dz. cyt., s. 8-9.)

Mimo skrupulatnego wypełniania swoich funkcji i zadań przez nauczyciela może on być złym nauczycielem. Nie potrafi bowiem wytworzyć wspólnej więzi z uczniem, zaszczepić w nim chęci do nauki i samodoskonalenia.
W piątym liście do młodego nauczyciela odnajdujemy przykład jak istotne jest zrozumienie własnej roli nauczyciela. Nauczyciel powinien przede wszystkim zrozumieć, że pomimo tego że wypełnia tylko małą rolę, tak naprawdę wpływa ona na losy szerszej społeczności. Z realizacji małych celów wypełniają się bowiem większe. W liście tym M. Grzegorzewska podkreśla znaczenie zrozumienia przez nauczyciela doniosłego znaczenia swojej pracy, że jest ona ważna społecznie. (M. Grzegorzewska, dz. cyt. s. 13-14.)

Według tego przykładu osobowość nauczyciela jest kształtowana poprzez pozytywny stosunek do swojej pracy, wychowanków i ludzi. W ten sposób nauczyciel czuje odpowiedzialność za własną pracę, czerpie z niej radość. Czuje że jest ona celowa.
W książce „O duszy nauczycielstwa” czytamy o świadomości moralnej nauczyciela. Musi on posiadać chęć realizacji oraz potrzebę czynu. (J. Wł. Dawid, dz. cyt., s. 20)

W osobowości nauczyciela istotna jest etyka jego pracy.
Jak pisze J. W. Dawid odnalezienie własnej duszy pozwala zrozumieć nauczycielowi co jest najważniejsze w jego pracy. (J. Wł. Dawid, dz. cyt., s. 22.)

Pedeutologia realizuje swoje cele poprzez szukanie najlepszych rozwiązań w pracy nauczyciela. Na warsztat pracy nauczyciela składa się wiele elementów. Jak podaje J. Szempruch są one różnie definiowane. Pedeutologia poszukuje w tym zakresie jak najlepszych rozwiązań, by praca nauczyciela stawała się coraz bardziej efektywna. Analiza listów do młodego nauczyciela M. Grzegorzewskiej oraz tekstów „O duszy nauczycielstwa” przypomina jakie kwestie są najbardziej istotne w tym zawodzie. To odnalezienie przez nauczyciela własnej osobowości w zmieniających się realiach społecznych. Tak by odnajdywał zadowolenie i pasję w pracy z uczniami. Nawiązywał z nimi wspólny język. Zaszczepiał w nich chęć doskonalenia i rozwijania. By przez swoje działania spełniał wyższe cele społeczne jakimi jest nauczanie i wychowanie dzieci i młodzieży.
 
Bibliografia

1. Dawid J. Wł., O duszy nauczycielstwa, Wydanie III, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, Warszawa 1946r.
2. Grzegorzewska M., Listy do młodego nauczyciela,
[online]: http://prototo.pl/wp-content/uploads/2012/09/Maria-Grzegorzewska_Listy-do-m%C5%82odego-nauczyciela.pdf
3. Szempruch J., Pedeutologia: Studium teoretyczno-pragmatyczne, Impuls, Kraków 2013r.