Mole książkowe, czyli jak z przedszkolaka zrobić czytelnika - program rozwijania kompetencji czytelniczych u dzieci w wieku przedszkolnym

„Mole książkowe,
czyli jak z przedszkolaka zrobić czytelnika”.
Program rozwijania kompetencji czytelniczych dla dzieci w wieku przedszkolnym.
Magdalena Grajnert-Łukawska
Beata Pilarska
Kutno 2016
Spis treści
1. Wprowadzenie
2. Rola książki w rozwoju psychicznym, intelektualnym i społecznym dziecka.
3. Okiem logopedy, czyli wpływ głośnego czytania na rozwój mowy dziecka.
4. Etapy rozwoju kompetencji czytelniczych w przedszkolu.
5. Formy wykorzystania tekstu literackiego w przedszkolu.
6. Założenia programu.
7. Cele edukacyjne programu.
8. Metody, formy pracy i środki dydaktyczne.
9. Zadania i propozycje ich podziału.
10. Przewidywane osiągnięcia dzieci-ewaluacja.
11. Bibliografia.
1. Wstęp
„Książka jest to mędrzec łagodny i pełen słodyczy. Puste życie napełnia światłem, a puste serce wzruszeniem.”
Kornel Makuszyński
„Czytanie w obecnym świecie jest ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.”
.. Świat jest coraz bardziej głośny, szybki i skomplikowany. Lawinowo rośnie ilość przekazywanych informacji i następuje gwałtowny rozwój wiedzy. Cywilizacja telewizji i komputerów nie sprzyja spokojnemu, równomiernemu i łagodnemu dorastaniu. Wiele programów telewizyjnych i gier komputerowych wywołuje lęki, niepokój , a także znieczula na przemoc i agresję. Człowiek , który nie nadąża za szybko zmieniająca się rzeczywistością, mało elastyczny- często zostaje zepchnięty na margines współczesnego świata. Dlatego też tak ważne jest żeby dać dziecku alternatywę w postaci innej, wartościowej i atrakcyjnej formy spędzania czasu i poznawania świata, ludzi oraz siebie samego.
Jarosław Iwaszkiewicz pisał „.. telewizja, kino - lwią część zabrały te wynalazki z uroku książki! Jednej rzeczy nie mogą zabrać: jej ciszy, jej milczenia. Milczenie książki jest tym elementem, który na nas najwyraźniej działa. Milczenie to - to czara, którą możemy napełnić własną treścią, własną wyobraźnią.”
Czasy obecne nie sprzyjają ani ciszy ani milczeniu. Nie sprzyjają beztroskiej, twórczej zabawie. Czasy obecne to często pośpiech, chaos, hałas. Dlatego to właśnie książka może być w naszym świecie ostoją, opoką, skupieniem, ciszą,
spokojem. To czytelnictwo może odgrywać ważną rolę w kształtowaniu zrównoważonej, bogatej i wartościowej osobowości człowieka.
Mądra książka potrafi rozbudzić pozytywne emocje, wskazać świat prawdziwych wartości, postaw. Umiejętnie dobrana , ma szansę wzmacniać w człowieku to, co najlepsze, stać się ważnym elementem jego rozwoju. W czasach dominacji obrazu, wiele dzieci nie potrzebuje kontaktu z książką. Czytanie jest dla nich nieciekawe ,nieatrakcyjne, nudne. Nie wymagające wysiłku patrzenie w komputer czy oglądanie telewizji wygrywa ze skupieniem i zaangażowaniem się w treść książki. Dzieci, ale i także dorośli cywilizacji obrazkowej mają coraz słabszą zdolność porozumiewania się słownego, wyrażania swoich myśli- język ich również ubożeje.
Dlatego też rozwijanie kompetencji czytelniczych od najmłodszych lat nabiera obecnie tak ważnego znaczenia. Należy nauczyć dziecko sięgania po książki, traktowania ich jak „najlepszego przyjaciela”, który rozbawi gdy smutno, pocieszy w trosce, podpowie jak postępować, przybliży świat, uspokoi, wydobędzie to, co najszlachetniejsze z ludzkich możliwości oraz nauczy myślenia, kreowania własnej rzeczywistości i uchroni przed jej bezrefleksyjnym odbiorem.
Program ten jest zatem próbą rozbudzenia w przedszkolakach zainteresowania książkami ,a następnie stałego podsycania zapału czytelniczego.
Pragniemy, aby czytanie nie było dla dzieci przykrym obowiązkiem i w przyszłości ograniczało się tylko do obowiązkowych lektur szkolnych, ale żeby stało się przyjemnością, chęcią i potrzebą własną przeniesienia się w świat fantazji za pomocą słowa czytanego ,aż w końcu może pasją..
Nabywanie kompetencji czytelniczych to proces złożony i długotrwały i posiada on kolejne etapy nierozerwalnie związane z fazami rozwoju psychofizycznego. Przedszkole może odegrać niezwykle ważną rolę w pierwszych świadomych kontaktach dziecka zarówno z prozą , jak i poezją, stąd szczególna motywacja do napisania tego programu.

2. Rola książki w rozwoju psychicznym, intelektualnym
i społecznym dziecka.
Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła Wisława Szymborska
Książka towarzyszy człowiekowi od dawna. Często mówi się, że uczy, bawi i wychowuje.
Dziecko powinno mieć kontakt z książką jak najwcześniej. Pierwsze książki są dla dziecka przedmiotami manipulacyjnej zabawy, następnie zainteresowanie budzą ilustracje. Małe dziecko, które nie potrafi czytać, potrzebuje przewodnika po świecie literatury. Rolę tą odgrywają najbliższe osoby z kręgu rodziny a następnie nauczyciele przedszkola. To oni poprzez odpowiedni dobór literatury i dobre jej przybliżenie rozwijają u dzieci zainteresowania, wywołują przeżycia emocjonalne i intelektualne, wzbogacają obraz świata, ukonkretniają zjawiska i fakty.
Wiek przedszkolny to bardzo ważny okres w rozwoju dziecka. W tym czasie tworzą się u dzieci trwałe nawyki, kształtują procesy uczuciowe i umysłowe. Wychowanie dziecka wymaga osobistego zaangażowania dorosłych, poświęcenia mu czasu. Czas ten warto wykorzystać na wspólne zabawy i czytanie dzieciom
książek. Czytanie umacnia więzy rodzinne. Rodzice nie tylko aktywnie uczestniczą w odkrywaniu przez dziecko nowych, interesujących zjawisk, ale też przekonują się, jak wiele radości sprawia wspólnie czytana bajka, czas spędzony razem, a nie obok siebie. Zaś maluch siedzący na kolanach rodzica czuje się kochany, potrzebny i ważny.
Kiedy dziecko jest niemowlęciem, czytana na głos książka uczy słuchać, naśladować dźwięki. Gdy dziecko jest nieco starsze, książka utrwala i porządkuje pojęcia o świecie, dostarcza nowych wiadomości nieznanych z rodzinnego życia czy otoczenia, wzbogaca zasób słownictwa, budzi zainteresowania poznawcze, rozbudza ciekawość świata. Ksiązka to narzędzie, które zaopatruje dziecko w wiadomości przyrodnicze, geograficzne, historyczne, rozwija wyobraźnię, mowę i pobudza do różnorodnej ekspresji.
Ważnym aspektem w rozwoju dziecka, w którym pomaga kontakt z książką, jest rozwój społeczny. Przede wszystkim świat baśni ma wpływ na rozwój systemu wartości i kształtowania pojęć moralnych. Dzięki baśniom dziecko odkrywa pojęcia: dobra i zła, winy i kary oraz zadośćuczynienia i nagrody, uczy się wiary w zwycięstwo największych wartości i norm moralnych: dobra, przyjaźni, sprawiedliwości itd. Poprzez identyfikacje z baśniowym bohaterem może zaspokajać własne potrzeby, doznawać różnych uczuć.
Czytanie dziecku baśni, legend i podań ludowych przybliża kulturę ojczystą, rozwija szacunek dla jej dóbr i osiągnięć oraz poczucie tożsamości narodowej. Oprócz bycia nośnikiem kultury rodzimej, baśnie są również furtką do poznania wielu innych fantastycznych kultur.
Książki, które ukazują świat inny, niż ten, w którym żyje dziecko np. życie w innych krajach, obce zwyczaje itd. uczą tolerancji i szacunku dla odmienności kulturowych. Dobrze dobrana do wieku rozwojowego dziecka, który dopiero kształtuje swoje poglądy, książka jest skarbnicą wzorców postaw i zachowań.
Czytanie dzieciom książek wpływa również na rozwój ich zainteresowań i zamiłowań, które mogą stać się wyznacznikami dorosłych aktywności: zawodowych, artystycznych czy też hobbystycznych.
Korzyści, jakie niesie za sobą codzienne czytanie najmłodszym:
- Dziecko czuje się ważne i kochane,
- Buduje silną więź miedzy dzieckiem i rodzicem,
- Stymuluje rozwój intelektualny,
- Przyspiesza rozwój mowy,
- Rozwija umiejętności komunikacyjne,
- Rozwija w dziecku kreatywność, wrażliwość,
- Ułatwia dostrzeganie, nazywanie i odczuwanie emocji,
- Wzbogaca słownictwo,
- Uczy dziecka miłości do książek.
To wszystko sprawia, że czytanie i rozbudzanie w dziecku pasji do książek jest najlepszą inwestycją w jego rozwój. Nic nie kosztuje, a efekty wspólnego czytania są cenne dla samego dziecka jak i jego kontaktów z rodzicami. Warto poświęcać na wspólne czytanie więcej, niż tylko słynne 20 minut dziennie – codziennie.
3. Okiem logopedy, czyli wpływ głośnego czytania na rozwój mowy dziecka.
Jest wiele czynników wpływających na rozwój mowy dzieci, ale jednym z głównych jest głośne czytanie.
Warto rozpocząć przygodę z książką już w okresie prenatalnym. W trzecim trymestrze ciąży dziecko zaczyna reagować na bodźce dźwiękowe, co oznacza, że zaczyna słyszeć. Słyszy dźwięki płynące z ciała mamy takie jak bicie jej serca oraz dźwięki docierające do niego z zewnątrz (np. głosy rodziców, czy dźwięki, które towarzyszą naszemu codziennemu życiu).
Od tego pierwszego momentu zetknięcia się ze światem dźwięków dziecko tworzy wzorzec prawidłowej mowy. Dlatego też warto czytać jeszcze nienarodzonemu maluchowi.
Kiedy dziecko przychodzi na świat zna już dobrze głosy rodziców, kojarzy też dźwięki, które słyszał w łonie u mamy, także słowa czytane w formie bajek , wierszyków- wszystkie te dźwięki zaczyna gromadzić jako słownik bierny, który jest niezwykle ważny dla rozwoju mowy.
Słownik bierny , czyli rozumienie mowy jest wstępnym etapem nauki mówienia. Zanim dziecko samo zacznie mówić, najpierw musi zaistnieć jako odbiorca dźwięki mowy. Prawidłowość ta związana jest z kolejnością dojrzewania poszczególnych ośrodków w mózgu człowieka odpowiedzialnych za rozumienie oraz artykulację dźwięków mowy.
Rozwój mowy u dziecka zaczyna się zatem od chwili, kiedy dziecko po raz pierwszy zetknie się z nią w najbliższym otoczeniu. Kiedy niemowlę zaczyna funkcjonować w świecie dźwięków mowy, to zaczyna się jej intensywny rozwój dzięki stymulacji mózgu.
Rodzic, który częściej czyta dziecku ma zatem większe szanse, na to, że u jego dziecka mowa rozwinie się szybciej , niż u dziecka, który nie ma styczności z książką lub jest ona sporadyczna.
Czytanie pozwala dziecku nie tylko rozwijać słownictwo bierne ,ale też poznawać poprawną wymowę. Odpowiednie czytanie uczy prawidłowego posługiwania się akcentem, rytmem, rymem-czyli poszerza kompetencje prozodyczne maluszka. W późniejszym wieku poszerza także słownictwo dziecka, uczy prawidłowej budowy zdań, rozwija umiejętność wypowiadania się , zadawania pytań oraz opisywania otaczającej go rzeczywistości za pomocą zgromadzonych słów.
Musimy jednak pamiętać, że bardzo ważne jest, w jaki sposób czytamy dziecku. Monotonne, bez emocji, niewyraźne - spowoduje, że maluszek szybko się znudzi i nie skupimy jego uwagi na dłużej. Ważne jest żeby zaangażować się w proces czytelniczy i postarać się wczuć w przekazywaną treść .
Należy też pamiętać, że dziecko nie tylko nas słucha, ale i obserwuje-przez co zauważa, że wyraźne dźwięki mowy tworzą się poprzez szerokie otwieranie ust, a nie mamrotanie pod nosem, czy mówienie przez zaciśnięte wargi. Już niemowlak w kontakcie z czytającą mamą patrząc na jej twarz, na układający się język, zaokrąglone lub rozszerzone wargi –próbuje ją naśladować i w ten sposób wydawać konkretne głoski.
Chcąc kształtować prawidłową wymowę u dziecka rodzic powinien zwrócić szczególną uwagę na odpowiedni wybór książek.
Książka dla dzieci przedszkolnych powinna być estetyczna , bogato ilustrowana. Ważne też, żeby była napisana w zrozumiały dla dziecka sposób, żeby nie zawierała błędów ani merytorycznych ani językowych oraz była odpowiednia do wieku. Najmłodszym czytelnikom warto zaproponować książeczki , które zawierają dużo wyrazów
dźwiękonaśladowczych typu: ko ko, mu mu, be be, miauuu miauuu, puk puk, kap kap, bach bach w powiązaniu z określonym znaczeniem ( krówka-muuu, kot-miauuu). Onomatopeje to pierwszy kontakt słowny dziecka z otoczeniem , których wypowiedzenie daje mu ogromną radość i satysfakcję.
Z nieco starszymi dziećmi warto bawić się też w rymowanki, dzięki czemu rozwijamy słuch fonematyczny, utrwalamy nowe głoski, W rymowance należy wyraźnie artykułować każde słowo. Można wybierać dźwięki i kombinacje, które sprawiają dziecku trudność, tworząc w ten sposób trening logopedyczny.
Zarówno proza czy poezja starannie dobrane- częsty i regularny z nimi kontakt ukazują dzieciom wzory prawidłowej polskiej mowy. Książka zawierająca obok wartościowej treści piękne ilustracje, sprzyja rozwijaniu poczucia estetyki , postaw twórczych, wyzwalaniu form ekspresji słownej.
Wielokrotnie czytane fragmenty tekstów utrwalają się w pamięci dziecka, stając się przykładem poprawnego posługiwania się gramatyką, fleksją, składnią.
Podczas tych czytelniczych spotkań mały człowiek stale wzbogaca zasób pojęć, słów. Doskonali też styl i sposób wypowiadania się. Systematycznie rozwijają się jego umiejętności komunikacyjne, z których będzie korzystał w życiu codziennym- zawsze tam, gdzie spotka się z drugim człowiekiem.
Nie można przecenić roli głośnego czytania dziecku, zarówno dla rozwoju mowy, jak i rozwoju w ogóle. To cenny dar, który każdy kochający mądrze rodzic, może podarować swojej pociesze chcąc zapewnić jej lepsze kontakty z innymi ludźmi
4. Etapy rozwoju kompetencji czytelniczych w przedszkolu.
Kształtowanie kultury czytelniczej jest procesem długotrwałym i przebiegającym według określonych etapów, które są stałe, następują po sobie, a pojawienie się ich przebiega jednocześnie z innymi przejawami rozwoju psychofizycznego. Etapy te nie mają wyraźnych granic czasowych, ponieważ wiek ich osiągania przez dzieci jest różny.
Rozróżniamy etapy nabywania kompetencji czytelniczych:
- Okres poniemowlęcy
- Pierwsze świadome „poczytaj Mo mamo”
- Okres wczesnoszkolny
- Drugi poziom edukacji
- Okres dojrzewania
Pierwszy etap czytelniczego rozwoju dziecka jest całkowicie uzależniony od inicjatywy dorosłych. Zanim dziecko „oko w oko” spotka się z lekturą ,dzięki mamie, tacie, czy innym opiekunom ma możliwość słuchania wierszyków, kołysanek, opowiastek. Ich melodia, akcent, rytm, niesie zarys przyszłych upodobań literackich.
Pierwszy kontakt malucha z książeczką to kontakt przede wszystkim wzrokowy. Sprowadza się do oglądania ilustracji, rozpoznawania przedmiotów. Dziecko śledzić układ barwnych plam, obserwuje kształty. Ilustracje tłumaczą mu słowa na zrozumiały na tym etapie język. Obrazki budzą zainteresowanie, często zachwyt malucha. Umiejętność odczytywania obrazka ogranicza się początkowo do wyliczania przedstawionych przedmiotów, czynności, cech. Później dziecko jest już zdolne uchwycić zachodzące między nimi związki. Stopniowo świat wyobrażeń dziecka przechodzi od pojęć prostych do bardziej złożonych.
Około 3 roku życia pojawia się możliwość rozumienia treści czytanych. Dziecko w tym wieku formułuje już proste zdania, świadomie kontaktuje się ze słowem drukowanym. Jego wyobraźnia stale się rozszerza i pozwala , aby za
pomocą książki wprowadzić je w świat fantazji. 3 latek chętnie słucha opowiadania nauczycielki jeśli jest ono ciekawe, pogodne, ładnie ilustrowane, a pani czyta z zaangażowaniem, wczuwając się w tekst.
Przedszkolak 4 letni ma już swoje ulubione książeczki, które opowiadają o znanych mu sytuacjach, ludziach, postaciach. Dziecko często wraca do tych książek, prosząc rodziców czy nauczycieli o wielokrotne ich czytanie.
W kontakcie dziecka z książką rośnie stopniowo rola tekstu. Coraz ważniejsza staje się treść utworu i postaci bohaterów, ich losy, przygody. Bajki, baśnie, wierszyki przenoszą maluchy w świat różnych emocji, zaczynają kształtować ich osobowość.
Przedszkolaki 5,6 letnie słuchają uważnie i oglądają ilustracje, które stanowią uzupełnienie tekstu pisanego, konkretyzują, porządkują zasłyszane treści. Dzieci starsze chcą poznawać świat, który jest dobry, w którym dobro zawsze zwycięża. Literatura dla starszaków zaczyna przedstawiać coraz bardziej skomplikowane stosunki między ludźmi, pokazuje przykłady postępowania bohaterów, ich zachowanie w różnych sytuacjach. Te przykłady stają się często dla dzieci inspirujące.”Mądra” literatura potrafi pomóc w kształtowaniu osobowości dziecka ,jego postaw , przekonań o ludziach i świecie.
W miarę dorastania zainteresowania czytelnicze stają się coraz bardziej rozległe, prowadzą do poszukiwania coraz to nowych emocji i do nawyku sięgania po książkę. Żeby skutecznie rozwijać kompetencje czytelnicze należy umożliwić dziecku jak najczęstszy kontakt z literaturą. Obcowanie z książką musi być systematyczne i atrakcyjne. Żeby obudzić zainteresowania czytelnicze u przedszkolaków należy sięgać do różnorodnych form pracy ze słowem czytanym. Rolą nauczyciela jest taki dobór literatury i sposobu obcowania z nią , żeby zainspirować dziecko do dalszych samodzielnych poszukiwań. Pani w przedszkolu jest pośrednikiem między książką , a jej małym czytelnikiem.
Organizowanie edukacji czytelniczej w przedszkolu powinno opierać się na możliwościach, zainteresowaniach i potencjale drzemiącym w dziecku, a zadaniem nauczyciela jest pośredniczyć między książką a jej czytelnikiem.
Przełomem w rozwoju czytelnictwa jest nabycie umiejętności samodzielnego czytania. Zaczyna się czas opanowywania a następnie doskonalenia techniki czytania. Przestaje ono kojarzyć się wyłącznie z zabawą I staje się elementem nauki. Przedszkolak wchodzi w kolejny okres nabywania kompetencji czytelniczych- etap edukacji wczesnoszkolnej.
5. Formy wykorzystania tekstu literackiego w przedszkolu.
W pracy nauczyciela nad rozwijaniem kompetencji czytelniczych w przedszkolu bardzo ważny jest różnorodny dobór form-atrakcyjnych dla dzieci , angażujących ich zainteresowania, zdolności i umiejętności. Stały i systematyczny kontakt dziecka z literaturą można zapewnić poprzez następujące formy pracy ze słowem:
- Nauka dzieci wierszy, piosenek .
- Zapoznanie ze zjawiskami społecznymi, przyrodniczymi poprzez literaturę
- Zajęcia manualne oparte o tekst literacki (rysowanie, malowanie, lepienie,
- Wdrażanie poprzez literaturę nawyków higienicznych i form grzecznościowych.
- Prowadzenie zabaw rozwijających mowę w oparciu o bajki i wiersze logopedyczne.
- Prowadzenie zabaw czytelniczych -konkursy, rebusy, krzyżówki.
- Opowiadanie i czytanie wybranych utworów, posługiwanie się środkami żywego słowa , doskonalenie umiejętności uważnego słuchania tekstu .
- Opowiadanie i czytanie wybranych utworów , zachęcanie dzieci do oceny bohaterów, określania miejsca akcji, zwracanie uwagi na jego wymowę moralną.
- Odzwierciedlanie akcji utworu przez dzieci w działalności plastycznej,
- Inicjowanie zabaw w teatr.
- Wykorzystywanie teatrzyku kukiełkowego i na jego scence przedstawianie sylwetek głównych bohaterów.
- Organizowanie zgaduj-zgaduli w formie zabawowej na temat znajomości treści znanych książek, ich bohaterów.
- Układanie przez dzieci zakończeń do różnych opowiadań, historii.
- Wspólne zakładanie biblioteczek grupowych ulubionych książek.
- Regularne odwiedzanie biblioteki szkolnej, publicznej i rozmowy z jej pracownikami.
- Zaznajamianie dzieci z pracą bibliotekarza, drukarza, pisarza.
- Zapoznawanie dzieci z legendami odnoszącymi się do historii różnych miast Polski.
- Zachęcanie dzieci do oglądania ilustracji w książkach i czasopismach dziecięcych ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich związek z tekstem literackim.
- Itp.
6. Założenia programowe:
- Rozwijanie u dzieci potrzeby sięgania po książkę.
- Budzenie zainteresowań czytelniczych.
- Rozwijanie i kształtowanie podstawowych umiejętności, korzystania z bogactwa literatury pięknej;
- Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dziecka.
- Promowanie umiejętności dziecka w środowisku, a przez to promowanie przedszkola.
- Wzbudzanie zaciekawienia otaczającym światem poprzez dostarczanie wiedzy o nim w treściach na określony temat.
- Dostosowanie treści do indywidualnych predyspozycji, zainteresowań i potrzeb wszystkich dzieci.
- Stymulowanie autoprezentacji.
- Stwarzanie okazji do budowania pozytywnego obrazu własnej osoby – pobudzanie do twórczej aktywności.
- Włączenie rodziców do aktywnego i systematycznego czytania dzieciom.
7. Cele edukacyjne programu.
Cele ogólne:
- Kształcenie nawyków czytelniczych,
- Doskonalenie umiejętności słuchania ze zrozumieniem poprzez słuchanie wierszy, baśni, opowiadań,
- Zapoznanie z wybranymi utworami literatury dziecięcej,
- Rozwijanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy ( czytanie, pisanie),
- Wyrabianie postawy poszanowania książek,
- Kształtowanie umiejętności recytatorskich,
- Kształtowanie umiejętności korzystania z biblioteki, zbiorów własnych dzieci itd.,
- Wyrabianie umiejętności poprawnego posługiwania się językiem ojczystym,
- Wzmacnianie więzi ze środowiskiem rodzinnym dziecka,
- Integrowanie grupy poprzez wspólną naukę, pracę i zabawę,
- Poznanie pracy: bibliotekarza, pisarza, drukarza, księgarza,
- Dostarczanie dziecku radosnych przeżyć emocjonalnych i estetycznych.
- Stymulowanie zachowań komunikacyjnych werbalnych.
- Stymulowanie rozwoju mowy.
- Rozwijanie uzdolnień aktorskich, plastycznych i innych predyspozycji indywidualnych dziecka.
- Zapobieganie uzależnieniu od komputera i telewizji,
Cele szczegółowe:
Dziecko:
- Chętnie sięga po książkę
- Potrafi korzystać i obchodzić się z książką,
- Szanuje książki,
- Uważnie słucha prezentowanej treści,
- Prezentuje ulubioną książkę,
- Zachowuje się w bibliotece zgodnie z jej regulaminem,
- Oswaja się z biblioteką,
- Utrwala znajomość utworów dla dzieci,
- Potrafi opowiedzieć, jak powstają książki,
- Próbuje samo tworzyć wierszyk, książeczkę,
- Recytuje wiersz z właściwą intonacją, rytmem,
- Stara się wymawiać poprawnie głoski,
- Czerpie radość ze współdziałania z rówieśnikami, z rodzicami,
- Buduje dłuższe wypowiedzi
- Potrafi utrzymać język w pozycji pionowej
- Stara się szeroko otwierać usta w trakcie mówienia
- Dostosowuje natężenie głosu do sytuacji.
Nauczyciel:
- Nawiązuje współpracę ze środowiskiem rodzinnym.
- Nawiązuje współpracę z instytucjami miejskimi.
- Miejską Biblioteką Publiczną.
- Biblioteką Pedagogiczną.
Rodzic:
- Spędza aktywnie czas z dzieckiem.
- Świadomie kieruje rozwojem swojego dziecka.
- Wie, jak ważne jest codzienne głośne czytanie swojemu dziecku.
- Aktywnie włącza się w życie przedszkola.
- Podejmuje współpracę z nauczycielem , logopedą w celu osiągania wspólnych celów wychowawczo-rozwojowych względem swojego dziecka.
8. Metody, formy pracy i środki dydaktyczne.
Metody:
- podająca (przyswajanie)
- problemowa (odkrywanie)
- aktywizująca (przeżywanie)
- praktyczna (działanie)
- logopedyczne-ćwiczenia narządów mowy, słuchowa, wyjaśniania, fonacyjna, artykulacyjna, oddechowa.
Formy pracy:
- Praca indywidualna,
- Praca grupowa
- Praca zbiorowa
Środki dydaktyczne:
- Zbiory książek z literaturą dziecięcą.
- Tematyczne wystawy książek ( np. Książki o misiach, książki o Bożym Narodzeniu itd.)
- Teksty wierszy, opowiadań, legend, baśni.
- Prezentacja multimedialna.
- Prace plastyczne.
- Referaty dla rodziców.
- Referaty dla rady pedagogicznej.
- Scenariusze uroczystości.
- Regulaminy konkursów.
- Płyty Cd z piosenkami, audiobooki.
- Dyplomy.
- Karty pracy.
9. Zadania i propozycja ich podziału.
Listopad:
1. Stwarzanie sytuacji sprzyjających wyrabianie zachowań i działań świadomego czytelnika:
- Wzbogacenie i modernizowanie w salach kącików książek.
- Zapoznanie dzieci ze sposobem korzystania z czytelni w salach.
- Wypożyczanie do domu książek chętnym dzieciom.
- Pasowanie na czytelnika
2. Stworzenie w przedszkolu kącika wymiany książek
3. Konkurs recytatorski „Kocham język polski”.
4. Poznawanie baśni i legend związanych z powstaniem państwa polskiego, miejsca zamieszkania lub stolicy Polski:
- Słuchanie legendy „Wars i Sawa”, „O Lechu , Czechu i Rusie” itp.
- Zorganizowanie spotkania rodzinnego z pieśnią i poezją patriotyczną.
5. Zapoznanie dzieci z etapami powstawania książki i zawodami z tym związanymi.
6. ”Misie znane i lubiane” – stworzenie zbioru książek o ulubionych bohaterach dziecięcej literatury.
7. Tworzenie wierszyków dla bohatera bajek „Pluszowego Misia”.
przez dzieci wraz z rodzicami
8. Obchody Światowego Dnia Postaci z Bajek.
9. Zorganizowanie w przedszkolu obchodów „Światowego Dnia Pluszowego Misia” przy współpracy z biblioteką pedagogiczną.
Grudzień:
1. Swobodne wypowiedzi dzieci nt. książek czytanych przez rodziców – działania cykliczne- „Poniedziałek- czytałek”
2. Wykonywanie prac plastycznych po wysłuchaniu utworów o tematyce świąt Bożego Narodzenia.
3. Prezentowanie różnych utworów dziecięcych o tematyce związanej ze świętami Bożego Narodzenia na spotkaniu z rodzicami ( recytowanie wierszy, wystawienie inscenizacji).
4. „Rodzinne czytanie pod choinką” –zaprezentowanie przez rodziny na spotkaniach jasełkowych ulubionego wiersza lub książki o tematyce bożonarodzeniowej.
5. Przygotowywanie dla rodziców referatów nt. czytelnictwa:
- „Rola ksiązki w rozwoju psychicznym , intelektualnym i społecznym dziecka”
- „Wpływ głośnego czytania na rozwój mowy dziecka”
6. 15 minut z Królewną Czytajką- cykliczne spotkania z sympatyczną królewną prezentującą dzieciom najmłodszym utwory literackie.
7. Zapoznanie dzieci ze zwyczajami bożonarodzeniowymi w Polsce i krajach Unii Europejskiej na podstawie literatury –np. „Dziewczynka z zapałkami”
Styczeń:
1. Zaproszenie do przedszkola teatrzyku przedstawiającego bajkę z literatury dziecięcej.
2. „Bajki babci i dziadka”- zaproszenie dziadków do zaprezentowania przedszkolakom bajek ze swojego dzieciństwa.
3. Udział w zabawie karnawałowej pod hasłem „ Witajcie w naszej bajce..”
4. Logopedyczny konkurs plastyczny „Mój ulubiony wierszyk logopedyczny”.
5. Szkolenie wewnętrzne rady pedagogicznej „Rozbudzanie zainteresowań książką w przedszkolu”.
6. Wykorzystywanie wybranych postaci z literatury jako wzorców postaw i wartości moralnych, np.
- Wysłuchanie bajki S. Szuchowej „ Mateuszek na zaczarowanej wyspie”- omówienie treści bajki, zachowania Mateuszka oraz w jaki sposób nauczył się używania słów „Proszę, dziękuję, przepraszam”.
Luty:
1. Prezentowanie utworów z literatury dziecięcej ( wiersze, małe formy sceniczne) z okazji Dnia Babci i Dziadka na spotkaniu z najbliższymi.
2. Wizyta w bibliotece - zapoznanie dzieci z różnorodnością książek: albumy, atlasy, encyklopedie itd.
3. „Książka do zadań specjalnych”- zapoznanie dzieci z książką kucharską – przygotowanie potrawy na podstawie przepisu.
4. „Spotkania z pisarzem”- poznanie zawodu pisarza. Zaproszenie do przedszkola lokalnej pisarki utworów dla dzieci.
5. „ Jak proza z poezją język ćwiczyły”- zabawy logopedyczne wzmacniające mięśnie i motorykę narządów mowy dla dzieci starszych, prowadzone w oparciu o bajki i wiersze logopedyczne.
6. Wyrabianie szacunku do książki, aby mogła długo służyć -
- Naprawianie zniszczonych książek
- Wykonanie zakładki do książek
7. Zorganizowanie i przeprowadzenie debaty nt. „Książka-mój przyjaciel”
Marzec:
1. Poznanie zawodu drukarza, księgarza – wycieczka do drukarni/księgarni.
2. Akcja „Uczeń czyta przedszkolakowi” - czytanie dzieciom wierszy przez starsze dzieci/absolwentów przedszkola – przybliżenie utworów polskich poetów: Juliana Tuwima, Jana Brzechwy, Doroty Gellner.
3. Konkurs plastyczny dla dzieci i rodziców pt. „Moja ulubiona książka”.
4. Tworzenie książeczki własnego autorstwa pt. „Kronika mojej grupy”.
5. „ Tata czyta”- zaproszenie taty do głośnego czytania-działanie cykliczne.
6. Poznanie biblioteki i zawodu bibliotekarza:
- Wizyta w bibliotece –rozmowa o warunkach korzystania z biblioteki i zasadach zachowania się w bibliotece i czytelni zgodnie z regulaminem.
- Założenie karty czytelniczej dla grupy w bibliotece, oglądanie karty książki
- Oglądanie książek w bibliotece ułożonych w pewnym porządku według rodzajów, przeznaczenia, czytelnika, do którego jest kierowana
- Rozmowa z bibliotekarzem na temat jego pracy
- Systematyczne wypożyczanie książek z biblioteki , wspólne czytanie ich w przedszkolu lub na spotkaniach czytelniczych, oglądanie ilustracji, omawianie treści, ekspresja plastyczna.
Kwiecień:
1. Obchody Światowego Dnia Książki Dziecięcej.
2. „Bajki- słuchajki”- cykliczne spotkania z audiobookami .
3. Wykorzystanie literatury ( bajek, baśni , wierszy) do zabaw relaksacyjnych.
4. Szkolenie wewnętrzne rady pedagogicznej „Wybrane aspekty wychowania do wartości poprzez kontakt z literaturą”.
5. Wykonanie książki przestrzennej w ramach kółka zainteresowań „Magiczne kółeczka- origami”
Uwagi o realizacji:
Program rozwijania kompetencji czytelniczych dla dzieci w wieku przedszkolnym pt. „Mole książkowe, czyli jak z przedszkolaka zrobić czytelnika” będzie realizowany w roku szkolnym 2016/2017 od października do kwietnia. Kolejność realizacji zadań uzależniona będzie od lokalnych warunków, możliwości i potrzeb, a także realizowanej tematyki kompleksowej i zainteresowań dzieci.
10 . Przewidywane osiągnięcia dzieci – ewaluacja.
W ewaluacji zamierzonych w programie osiągnięć ,pomocni będą przede wszystkim rodzice, którzy we współpracy z nauczycielami będą w domu kontynuować zadania mające na celu rozwój zainteresowań czytelniczych dzieci.
Dla nauczyciela miernikiem osiągnięcia oczekiwanego efektu będzie przeprowadzenie krótkiej ankiety wśród rodziców dotyczącej częstotliwości głośnego czytania dzieciom oraz sporządzenie sprawozdania z realizacji programu „Mole książkowe, czyli jak z przedszkolaka zrobić czytelnika”.
ANKIETA DLA RODZICÓW
Proszę zakreślić tylko jedna odpowiedź.
1. Czy Pana/i zdaniem literatura dziecięca ma wychowawczy wpływ na rozwój dziecka?
Ο tak
Ο nie
Ο tylko niektóre utwory literackie (proszę wymienić jakie) ........................................
2. Jaka literatura Pana/Pani zdaniem najmocniej wpływa na wychowawczy rozwój dziecka?
Ο bajki
Ο opowiadania
Ο wiersze
Ο literatura obrazkowa
Ο inna (proszę wymienić jaka)........................................
3. Coraz częściej w telewizji można obejrzeć filmy, które są ekranizacją bajek i powieści dla dzieci. Jak Pan/i sądzi, czy obejrzenie takiego filmu może zastąpić przeczytanie dziecku książki?
Ο zdecydowanie tak
Ο raczej tak
Ο raczej nie
Ο zdecydowanie nie
Ο nie wiem
4. Czy czyta Pan/i dziecku?
Ο tak
Ο nie
5. Jak często czyta Pan/i swojemu dziecku?
Ο codziennie
Ο kilka razy w tygodniu
Ο raz na tydzień
Ο kilka razy w miesiącu
6. Jaki czas przeznacza Pan/i na czytanie dziecku książek?
Ο do 30 minut
Ο ok. godzinę
Ο ok. 1,5 godziny i więcej
7. Ile książek przeczytał Pan/i dziecku w ciągu ostatniego miesiąca?
Ο 0 książek
Ο około 1-5 książek
Ο około 6-10 książek
Ο około 11 i więcej
8.Czy dziecko lubi taką formę wykorzystania czasu?
Ο tak
Ο nie
Ο rzadko
9.Czy Pana/i rodzice czytali Panu/i w dzieciństwie?
Ο tak często
Ο tak, ale rzadko
Ο nie
Ο nie pamiętam
10. Czy Pan/i sam/a czyta książki? Jeśli tak to ile książek czyta Pan/i w ciągu jednego miesiąca?
Ο 0 książek
Ο około 1-3książek
Ο 3 książki i więcej
11.Co decyduje o wyborze książki podczas jej zakupu?
Ο ładna okładka
Ο kolorowe ilustracje
Ο treść książki
16. Jakie książki chce dziecko aby Pan/i czytał/a mu najczęściej?
Ο w których jest dużo kolorowych ilustracji
Ο które mają wesołe zakończenie
Ο każdą książkę, którą możesz wziąć do ręki.
17. Co robi dziecko podczas czytania książki?
Ο ogląda kolorowe ilustracje
Ο słucha i od czasu do czasu ogląda ilustrację
Ο słucha treści nie interesując się ilustracjami w książkach
18. Czy uważa Pan/i, że ilustracja w książkach dla dzieci odgrywa dużą rolę w przekazywaniu treści utworu?
Ο zdecydowanie tak
Ο raczej tak
Ο raczej nie
Ο zdecydowanie nie
Ο nie wiem
Dziękujemy
Bibliografia
1. Brett D.” Bajki, które leczą „Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
2. Cybulska J. ( i in.) „Inscenizowanie zabaw na podstawie literatury dziecięcej”,. WSiP, Warszawa 1991.
3. Ługowska J. „Bajka w literaturze dziecięcej”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1988.
4. Megrier D. „Zabawy teatralne w przedszkolu”, Wyd. Cyklady, Warszawa 2000.
5. Molicka M. „Bajki terapeutyczne” Media Rodzina, Poznań 1999.
6.Buglińska A. „Spotkanie z literaturą”, Wychowanie w Przedszkolu nr 9/2006
7. Burchardt M. „Dziecko i książka”, Bliżej Przedszkola nr 12. 51/Grudzień 2005
8. Czechowski J., „Literatura dziecięca.” w: Życie Szkoły, nr 5/2007
9. Dziadkiewicz J., „Czy warto czytać dzieciom?”; Bliżej Przedszkola nr 82-83/2008, zeszyt 1.
10. Garwolińska R. „Biblioteka przedszkolna”, Wychowanie w Przedszkolu nr 1/2002
11. Jąder M. „Opowieści z kubka i inne ciekawe pomysły pracy z książką”, Wychowanie w Przedszkolu 4/2008
12. Kopek R. „Pasowanie na małego czytelnika”, Bliżej Przedszkola nr 4. 79/Kwiecień 2008 r.
13. Małkiewicz E. „Bajki relaksacyjno-terapeutyczne w pracy z dziećmi z problemami emocjonalnymi, wspomaganie rozwoju”
14. Molicka M., Bajki terapeutyczne, Poznań 1999r.
15. Olkusz J. „O potrzebach czytelniczych sześciolatków”, Wychowanie w Przedszkolu nr 6/2008
16. Ortner G.” Bajki na dobry sen” Świat Ksiązki, Warszawa 1995r. 17. Skrobiszewska H. red. „Baśń i dziecko”, LSW 1980 18. Stachoń K. „Biblioteka w przedszkolu”, Bliżej Przedszkola nr12. 51/Grudzień 2005.
19.Chmielewska E. „Zabawy logopedyczne i nie tylko.Poradnik dla nauczycieli i rodziców”, Kielecka Oficyna Wydawnicza MAC, Kielce 1995
20.Mystowska H. „Rozwijamy mowę i myślenie dzieci w wieku przedszkolnym” WSIP, Warszawa 1992
21. Internet
- www.sp2.rabka.pl
- www.zs56.pl/uploads/przedszkolne/bajko terapia
- www. rodzinneczytanie.pl/o-rodzinnym-czytaniu
- www.calapolskaczytadzieciom.pl/ckfinder_pliki/files/Badanie
- www.przedszkolekonarzewo.pl
- www.spdabrowa.pax.waw.pl
- www .ewaluacja.eu/czytanie-dziecku-od-urodzenia-wyniki-badania