Prawidłowa diagnoza ucznia

Wprowadzenie egzaminów zewnętrznych, a co za tym idzie dysponowanie obiektywnymi wynikami uczniów, daje szkołom możliwość podejmowania najróżniejszych działań, których celem jest podniesienie efektywności kształcenia we własnej szkole.
Konieczność analizowania ich wyników, zmobilizowało wielu nauczycieli do szybkiego uczenia się zagadnień związanych ze statystyką czy pomiarem dydaktycznym.

Dzięki informacji o poziomie osiągnięć uczniów, można przede wszystkim rozpoznać poziom umiejętności uczniów.
Pomaga to zaplanować zajęcia edukacyjne dostosowane do potrzeb młodzieży, zarówno w zkresie nadrabiania jaki pomocy zdolnym.

Narzędzia diagnozy wstępnej
Najprostszy model kształcenia zbudowany według wzoru dostarczonego przez Beniamina Blooma uzależnia wyniki kształcenia od:

1.wstępnej charakterystyki uczniów (tzw. potencjał ucznia) oraz
charakterystycznych dla danego wieku zjawisk rozwojowych;

2.doboru treści i uzyskanej jakości kształcenia;

3.szeroko rozumianego, kontekstowego znaczenia efektów kształcenia

Wśród różnorodnych metod diagnozy wstępnej, mającej na celu określenie potencjału ucznia do najbardziej popularnych należą:

1.obserwacja bezpośrednia, która jest podstawową i najczęściej stosowaną metodą w badaniach pedagogicznych;

2.analiza dokumentów, którą należy potraktować, jako metodę uzupełniającą służącą do gromadzenia wstępnych, opisowych, a także ilościowych informacji o uczniach czy zjawiskach wychowawczych;

3.metody kwestionariuszowe, wśród których najpopularniejsze a zarazem nadużywane to ankieta i wywiad;

4.pomiar dydaktyczny sprawdzający.
Pomiar sprawdzający pozwala na interpretację wyniku ucznia.

POJĘCIE DIAGNOZY
Diagnoza – to rozpoznawanie za pomocą technik i metod psychologicznych cech osobowości, właściwości psychicznych, odchyleń od normy w zakresie intelektualnym, emocjonalnym, fizycznym i społecznym.
W psychologii oznacza wykazanie istnienia określonego stanu rzeczy, jak np.
· stwierdzenie wysokiego poziomu ogólnej inteligencji,
· wykazanie istnienia zdolności matematycznych , językowych i muzycznych,
· wykazanie zainteresowań np. humanistycznych, matematycznych, przyrodniczych itp.,
· wykazanie cech dojrzałej osobowości itp., w tym również wykrycie określonych odchyleń od normy np.
-o niedorozwoju umysłowym,
-o deficycie w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej,
-o koordynacji wzrokowo- ruchowej,
-o niedojrzałej osobowości.
S. Ziemski stwierdza, że diagnoza (w szerszym sensie) jest to rozpoznawanie
badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu albo gatunku, przez przyczynowe i celowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego dalszego rozwoju.

Diagnoza opiera się na :
1. rozpoznaniu zdolności oraz odchyleń w rozwoju ( na podstawie zaobserwowanych objawów);
2. ustaleniu przyczyn i skutków nieprawidłowości oraz trudności w opanowywaniu wiedzy i umiejętności.
Podstawą diagnozowania są :
· obserwacje różnych zachowań w różnych sytuacjach społecznych i zadaniowych,
· rozmowy z dzieckiem,
· analiza wszelkich wytworów dziecka,
· wywiady z rodzicami.
Ostatecznym celem diagnozy jest opracowanie wskazań edukacyjnych, które będą stymulowały ,wspierały i wspomagały rozwój potencjalnych możliwości każdego dziecka.
Diagnoza obrazuje:
1. tempo- czyli szybkość z jaką dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne
zmiany.
Tempo rozwoju może być:
· opóźnione- tzn. dziecko jest na poziomie rozwoju poniżej swojego wieku,
czyli rozwija się wolniej i opanowuje różne sprawności i umiejętności nieco
później niż ogół rówieśników;
· normalne – zgodne z wiekiem życia dziecka;
· przyspieszone- czyli dziecko rozwija się szybciej niż rówieśnicy, nieco lub
znacznie jego rozwój wyprzedza wiek .

Biorąc pod uwagę tempo, oceniamy aktualne cechy rozwojowe każdego dziecka , zwane również właściwościami wieku. Są to cechy główne i istotne, które wyodrębniają i odróżniają dany okres rozwojowy od innych.

2.rytm- który jest wyznaczony przez stopień regularności zachodzenia tych zmian wczasie- ich względną równomierność lub nierównomierność.
Rytm rozwoju może być:
· harmonijny- (w normie) tzn. wszystkie funkcje i procesy psychiczne, jak
również motoryka dziecka rozwijają się mniej więcej równomiernie,
prawidłowo, rytmicznie;
· nieharmonijny- opóźniony lub przyspieszony poziom rozwoju
poszczególnych funkcji.
Przyspieszenie bądź opóźnienie mogą dotyczyć całości psychomotorycznego rozwoju lub też odnosić się do określonej dziedziny (sfery, płaszczyzny) rozwojowej np. rozwoju ruchowego, umysłowego czy społecznego. Zjawiska te zależą w dużej mierze od warunków, w jakich funkcjonuje dziecko oraz oddziaływań wychowawczych jego środowiska, choć ich podłożem w jakimś stopniu są zapewne zadatki wrodzone.
Dysharmonie rozwojowe są również możliwe u bardzo zdolnych dzieci, a specyficzne uzdolnienia posiadać mogą dzieci opóźnione w rozwoju.
Deficyty rozwojowe nie są uzależnione od poziomu inteligencji i mogą występować
w zakresie:
- sprawności manualnej,
- percepcji słuchowej czy wzrokowej,
utrudniając w ten sposób nabywanie podstawowych umiejętności.
3.dynamikę rozwoju.
Dynamika rozwoju to:
· zahamowanie,
· przyspieszenie,
· cofnięcie.
Oceniając dynamikę oceniamy postępy dokonujące się w ciągu roku szkolnego.
Dynamika może być różna w poszczególnych okresach życia dziecka. Spowodowane to może być różnymi czynnikami biologicznymi, środowiskowymi lub brakiem stymulacji.

Im wcześniej zorientujemy się jakie umiejętności i wiadomości posiadają nasi uczniowie, tym łatwiej będzie nam zaplanować odpowiednie działania stymulacje ich rozwój.
Badanie stopnia opanowania wymaganych umiejętności jest zadaniem trudnym, a czasem długotrwałym.

przypisy

1 Za: B. Niemierko, Perspektywy badań psychologicznych, dydaktycznych, socjologicznych i politologicznych wspomagających system egzaminowania zewnętrznego, [w:]
Perspektywy badań wspomagających system egza-minowania zewnętrznego,
Biuletyn badawczy 1/2004 Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, Warszawa, 2004

2 Ziemski S. ,Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973

3 Żebrowska M.[red.] : Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1986.