Mały Katowiczanin podstawy edukacji regionalnej i patriotycznej

Wiek XXI to wiek migracji Polaków do wielu krajów europejskich i pozaeuropejskich, ich braku więzi uczuciowych z miastem oraz regionem, w którym mieszkają. Młodzi ludzie mają coraz mniej podstawowej wiedzy na temat kultury i tradycji lokalnych. Współczesna cywilizacja sprawiła, że zapomina się o takim pojęciu jak patriotyzm lokalny, „Mała Ojczyzna”.
Badania socjologiczne wskazują na zagubienie człowieka we współczesnym świecie. Nie ma poczucia przynależności do danej grupy społecznej, jeśli nie ma zakorzenienia w środowisku, w którym wzrastał i historycznego ukształtowania w rodzinie oraz systemie edukacji.
W takiej rzeczywistości trudno jest się odnaleźć przedszkolakowi. Ogromne zadanie stoi przed nauczycielami wychowania przedszkolnego. To oni mogą przyczynić się do tego, że 6-7 latek będzie zainteresowany wizytą w muzeum czy galerii, a 3-4-latek, przechodząc przez miejski rynek, wysłucha historii o herbie Katowic lub z zainteresuje go hejnał. Może ich zaangażowanie oraz aktywność spowoduje, że maluchy, gdy dorosną zechcą żyć i pracować w mieście, w którym się urodziły. Małym wkładem może być realizowana innowacja pedagogiczna, o której chcę napisać. Została opracowana w sposób, który ma posłużyć całemu zespołowi nauczycielskiemu. Liczymy, że twórcze działania nauczycieli, przy aktywnym udziale rodziców, przyczynią się do rozbudzenia świadomości dzieci w zakresie szeroko pojętego patriotyzmu lokalnego.
Innowacja adresowana jest do nauczycieli wychowania przedszkolnego. Jest ona oparta na podstawie programowej oraz realizowanym programie. W proponowanym zakresie następuje częściowe odejście od podziału treści programowych na grupy wiekowe, co pozwala nauczycielowi wybierać oraz dostosowywać zadania do możliwości i potrzeb poszczególnych dzieci, chociaż proponowany rozkład materiału do realizacji ujęty jest w trzech przedziałach wiekowych. Moja propozycja to realizacja innowacji w czterech obszarach działań. Ze względu na zasięg treści wszystkie cztery obszary powinny być realizowane przez dzieci starsze, a trzy pierwsze obszary przez dzieci młodsze. Aby uatrakcyjnić realizację innowacji wprowadziłyśmy postać zielonego Ekoludka trzymającego w ręce logo „Katowice dla odmiany”.Ta zabawna maskotka jest symbolem wieloletniej działalności przedszkola. Nadrzędnymi celami realizowanej innowacji jest kształtowanie trwałych więzi z naszą „Małą Ojczyzną”, kształtowanie świadomości własnych korzeni, zaangażowanie do aktywnego działania na rzecz środowiska lokalnego.
Natomiast dla grona pedagogicznego najważniejszymi zadaniami są: uświadomienie dzieciom piękna ich rodzinnego miasta i jego najbliższych okolic, poczucia własnej tożsamości oraz zaznajomienie z tradycją regionu, w którym zamieszkują. Podane przykłady działań stanowić będą inspirację do tworzenia własnych modyfikacji i wprowadzania nowych pomysłów i rozwiązań.
Cele innowacji :

1. Cel główny:
•Wychowanie przedszkolaka, który czuje się patriotą lokalnym i świadomym mieszkańcem Katowic.
•Realizacja Polityki Edukacji Miasta Katowice na lata 2015 – 2020 w zagadnieniach dotyczących działań przedszkola.

2. cele szczegółowe:
•Wyrabianie u dzieci motywacji do poznawania świata oraz przeżywania wartości w nim nagromadzonych,
•Uświadomienie dziecku jego roli we własnej rodzinie oraz wzmacnianie z nią więzi uczuciowych poprzez świadome uczestnictwo w uroczystościach rodzinnych.
•Uświadamianie poczucia przynależności do społeczności lokalnej poprzez uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych i społecznych.
•Rozwijanie i kształtowanie samodzielności w działaniu podczas podejmowania inicjatyw na rzecz innych,
•Angażowanie rodziców do organizacji działań.
•Poznanie włodarzy miasta oraz miejsc, w których pracują.
•Zapoznanie z historią i symbolami miasta Katowice.
•Przekazywanie tradycji, obrzędów i kultury Katowic poprzez udział w życiu miasta.
•Zapoznawanie z określonymi obiektami przyrodniczymi znajdującymi się na terenie Katowic.
•Kształtowanie odpowiedniej postawy wobec wartości i piękna dziedzictwa kulturowego regionu.

Opis wykorzystywanych metod i form:
W realizacji innowacji pedagogicznej wykorzystywane będą następujące metody aktywne, takie jak: spacer, wycieczka, kino, koncert, przedstawienie teatralne, wystawa, spotkanie literackie, konkurs, prace plastyczne i konstrukcyjne, występy taneczne, wokalne itp.
Opis zasad innowacji:
Innowacja może trwać zarówno jeden rok szkolny jak i cały cykl przedszkolny od 3. latka do 6. latka. Wdrożenie jej nie wymaga angażowania dodatkowych nakładów finansowych. Podstawowym warunkiem wdrożenia jest wiedza, umiejętności i konsekwencja planowanych działań nauczycieli. Dużą rolę odegra zaangażowanie rodziców, których aprobatę należałoby uzyskać wcześniej .
Oczekiwane efekty innowacji:
Po realizacji innowacji pedagogicznej dzieci kończące edukację przedszkolną, będą posiadały pożądane kompetencje w czterech obszarach:
Dom - zna imiona i nazwiska swoich bliskich: rodziców i dziadków, określa role w układach rodzinnego pokrewieństwa np. mama mamy, mama taty - babcia, tata mamy, tata taty – dziadek. Rozumie pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne. Sytuuje własną osobę na drzewie genealogicznym. Utożsamia się z rodziną, poznaje pojęcie tożsamości rodzinnej, podaje przykłady rodzinnych uroczystości: chrzest, komunia, ślub, pogrzeb, urodziny itp. Uczy się ról społecznych, ustala obyczaje spójne z tradycjami lokalnymi i wskazuje elementy odmienne (co łączy, co odróżnia). Rozumie pojęcie uroczystości. Rozróżnia pojęcia: rodzina, dom, ojczyzna.
Przedszkole - zna hymn ekologiczny, misję i wizję przedszkola, nazwę ulicy, przy której się ono znajduje. Dowiaduje się o tradycjach kultywowanych w przedszkolu (pasowanie na przedszkolaka, wigilia, jasełka, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Rodziny, śniadanie wielkanocne, uroczyste zakończenie roku szkolnego itp.). Dowiaduje się o tradycjach kontynuowania tego samego zawodu w niektórych rodzinach. Bierze udział w przygotowaniach spotkań literackich z katowickimi twórcami. Próbuje własnych sił w tworzeniu krótkich wierszy o swoim mieście. Potrafi wykonać album o swoim mieście, zna sposoby zbierania informacji o najciekawszych miejscach Katowic i okolic. Potrafi poprawnie zachować się podczas wizyty w obiektach kultury. Poznaje historię przodków (legendy, zabytki, pomniki, cmentarze). Podaje przykłady wspólnych działań na rzecz ochrony środowiska. Dostrzega różnorodność form uczestnictwa dzieci w życiu kulturalnym Katowic. Włącza się w środowiskowe działania promujące kulturę małych mieszkańców regionu (Święto Kwitnących Głogów, Urodziny Katowic, konkursy plastyczne, wokalne, taneczne itp.) Aktywnie włącza się w akcje ekologiczne (Dzień Ziemi, Święto Drzewa, Obchody Światowego Dnia Zdrowia, Dzień Czystego Powietrza, Światowy Dzień Wody, Święto Polskiej Niezapominajki, Dzień Turysty, ,,Przepis na zdrowie”, Dzień Ryby, Obchody Światowego Dnia Ochrony Środowiska)i charytatywne („Pełna miska dla schroniska” , ,,Spełniamy marzenia”, „Choinka nadziei”, Zbiórka plastikowych nakrętek na rzecz pomocy dla niepełnosprawnego dziecka,).
Miasto - zna nazwę swojej miejscowości, zna nazwę ulicy, przy której mieszka, podaje przykłady relacji międzysąsiedzkich. Rozumie pojęcia: osiedle, dzielnica. Rozpoznaje na ilustracji ulicę w mieście i na wsi. Potrafi wymienić miejscowe obiekty kultury (filharmonia, teatr, kino, muzeum, dom kultury, bazylika). Zna hejnał, herb i flagę Katowic, wie, gdzie znajduje się siedziba władz miejskich. Czerpie wiedzęo dawnych Katowicach z legend i podań, zna zabytki Katowic, zna miejsca pamięci narodowej (cmentarze, pomniki). Poznaje utwory katowickich twórców (poetów, kompozytorów, malarzy, grafików itp.). Korzysta z dobrodziejstw miejsc odpoczynku i relaksu (park Kościuszki, Dolina Trzech Stawów, park Zadole, basen, korty tenisowe, boiska piłkarskie KS „Rozwój” Katowice, GKS Katowice, domy kultury). Potrafi wymienić nazwy niektórych zakładów miejskich (kopalnia Wujek, kopalnia Staszic, kopalnia Wieczorek, Porcelana Śląska, Grupa Famur S.A, CSK Katowice, Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach, Bank Śląski, Bank PKO BP). Rozumie konieczność współdziałania mieszkańców w zakresie dbania o środowisko i dobra kultury. Zna nazwę rzek przepływających przez Katowice (Rawa, Kłodnica, Ślepiotka).
Region - zna pojęcia: region, naród, ojczyzna. Zna hymn państwowy oraz symbole narodowe (flaga, barwy, godło). Wie o datach świąt państwowych, Dowiaduje się o swoim miejscu w społeczeństwie oraz o tym, że każdy jest cząstką większej całości. Zapoznaje się z pojęciami Śląsk, Ślązacy, oswaja się z poczuciem wspólnoty lokalnej. Poznaje elementy krajobrazu śląskiego, wymienia charakterystyczne elementy naturalne i kulturowe tego krajobrazu. Próbuje lokalizować Śląsk i Katowice na mapie. Zna nazwę województwa, w którym mieszka. Posługuje się nazwami najbliższych miast i rzek. Poszukuje różnic pomiędzy współczesnym wizerunkiem miejscowości, a jej obrazami z przeszłości. Dostrzega funkcjonujące tradycje i elementy kultury regionalnej. Uczy się piosenek i wierszy o regionie.
Kontrola i ewaluacja innowacji:
Widoczne efekty proponowanych działań zależeć będą od szerokiego włączenia do tematyki przykładów z okolicy Katowic i regionu oraz zróżnicowania i przystosowania treści, metod i form pracy do poszczególnych grup przedszkolnych. W badaniu skuteczności wdrożenia innowacji ważną rolę odegra również dokładna znajomość i wiedza nauczyciela na temat instytucji kulturalnych, obiektów zabytkowych, osób i instytucji zajmujących się ochroną i pomnażaniem dóbr środowiska kulturalnego i społecznego oraz ekologiczno-przyrodniczego terenów wokół Katowic i w samych Katowicach.
Badanie efektów zakładanych zmian odbędzie się po każdym rocznym oddziaływaniu innowacji. Przedmiotem badań będzie wpływ różnorodności metod aktywnych, ze szczególnym naciskiem na spacery i wycieczki, na wzbogacenie wiedzy i postaw przedszkolaków na temat ,,Małej Ojczyzny”.
Jeśli zdecydujemy się jako nauczyciele na podjęcie takiego wyzwania jakim jest realizacja powyżej opisanej innowacji, to wychowanie patriotyczne, jako pojęcie nieco staroświeckie i bardzo mało atrakcyjne dla dziecka w przedszkolu, przestanie istnieć. Będzie znowu modne, a to co dziś określamy innowacyjnością stanie się normalnością i codziennością.