Mali odkrywcy zdrowia - program edukacji prozdrowotnej

Program Edukacji Prozdrowotnej

„Mali odkrywcy zdrowia”

dla dzieci 5-6 letnich

Wychowanie zdrowotne nie musi być nudne,
można je bowiem wiązać z najgłębszymi
motywami postępowania zważywszy,
że partycypuje ono w realizacji generalnych
celów a wychowania zmierzając do poznania
i rozumienia samego siebie oraz
opanowania najtrudniejszej ze sztuk – „sztuki życia”.

Maciej Demel

Opracowała: Zatwierdzono na posiedzeniu
Monika Równa Rady Pedagogicznej

WSTĘP

Aktywne postawy wobec zdrowia mogą być kształtowane u dzieci od wczesnego dzieciństwa. Działanie nauczycieli i rodziców w tym zakresie musi być zintegrowane i zgodne. Jego celem jest stwarzanie w przedszkolu i w domu właściwej atmosfery i warunków sprzyjających zdrowiu. Praca nad zdrowiem dzieci ma więc charakter pedagogiczny, dąży bowiem do wykształcenia trwałych nawyków kulturalno – higienicznych i odpowiednich postaw wobec spraw zdrowia.
Program własny opracowany został z myślą o dziecku, które nie tylko jest
podmiotem zabiegów wychowawczych, ale także bierze w nich czynny udział. Dziecku nie wystarczy, aby zdobyło pewną umiejętność czy nawyk, powinno odczuwać potrzebę ich stosowania w życiu codziennym, powinno świadomie „dbać o swoje zdrowie”.
W działalności tej nie może zabraknąć rodziców, którzy będą współdziałali
z przedszkolem np. wspólne wykonywanie „Zadań dla rodzinki”. Współpartnerstwo jest dziś często preferowaną metodą działań wychowawczych. Nauczyciele i rodzice powinni być partnerami w procesie kształtowania postaw zdrowotnych dzieci.
Program Edukacji Prozdrowotnej „Mali odkrywcy zdrowia” dostosowany jest do pracy z dziećmi 5-6 letnimi z wykorzystaniem najbliższego środowiska dzieci z Przedszkola Nr 23 w Gdańsku.

Na realizację treści zawartych w programie nie przewiduję dokładnie określonego limitu czasu w ciągu dnia. Uważam, że należy wykorzystywać każdą codzienną sytuację na kształtowanie postaw prozdrowotnych u dzieci w wieku przedszkolnym. Nie mniej jednak, wdrożenie poszczególnych treści musi być przemyślane. Chodzi o to, aby był to proces świadomy, celowy i systematyczny.

Program własny „Mali odkrywcy zdrowia” został przygotowany zgodnie z Podstawą programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, opublikowaną w Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2016 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego ogłoszone (Dz.U. 23.06.2016 r., poz. 895).

W trakcie pracy dopuszczam możliwość modyfikacji wybranych elementów programu, ale z zachowaniem jego głównych założeń i celów. Istnieje też projekt wydłużenia realizacji programu na kolejne lata.
Program zawiera treści kształcenia oraz przewidziane rezultaty pracy wychowawczo-dydaktycznej w zakresie kształtowania postaw zdrowotnych dzieci w wieku przedszkolnym.

Treści kształcenia skupiają się wokół 5 grup tematycznych:
I. Dbamy o swoje bezpieczeństwo i innych.
II. Przestrzegamy czystości osobistej.
III. Korzystamy ze świeżego powietrza.
IV. Właściwie się odżywiamy.
V. Zapobiegamy chorobom, mamy pozytywny stosunek do lekarza.

Aby wzbogacić program „Mali odkrywcy zdrowia” do treści kształcenia dołączyłam:
− propozycje literatury pomocniczej (wiersze, piosenki, scenariusze zajęć),
− formy pracy z dziećmi przy realizacji treści kształcenia,
− sposoby ewaluacji treści kształcenia,
− propozycje współpracy z rodzicami.

Wykorzystałam także naturalne środowisko wokół placówki (ROD-ogródki działkowe, pobliski zabytkowy park) oraz współpracę z najbliższymi instytucjami użyteczności publicznej jak: Gdańskie Centrum Zdrowia S. z o.o. w Gdańsku Nowym Porcie,Przychodnia Stomatologiczna Nowy Port S.C., Przedszkole Nr 1 „Tęczowa Jedyneczka” w Nowym Porcie, Komenda Policji w Gdańsku, Portowa Straż Pożarna „Florian”w Nowym Porcie, logopeda z PPP Nr 7 w Gdańsku, Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna
w Gdańsku

Cele programu:

stworzenie warunków sprzyjających bezpieczeństwu dzieci;
wyrabianie nawyków służących zachowaniu ich bezpieczeństwa i zdrowia;
omawianie i ocenianie sytuacji oraz postaw służących lub zagrażających zdrowiu;
wyrabianie nawyków higienicznych;
wyrabianie przyzwyczajeń i postaw prozdrowotnych;
zachęcanie do „ zdrowego stylu życia”;
wykorzystanie codziennych sytuacji do realizacji treści programowych.

Treści kształcenia:

I. Dbamy o swoje bezpieczeństwo i innych.

1. Jesteśmy bezpieczni na terenie przedszkola:
− rozumiemy i jesteśmy świadomi, że nie należy: biegać po sali, podstawiać nogi kolegom, rzucać klockami lub zabawkami w inne dzieci, brać do ust drobnych przedmiotów;
− rozumiemy, że w ogrodzie przedszkolnym należy tak poruszać się, aby nie zagrażać innym, a ponad to starsi opiekują się młodszymi (np. pomagają im zejść z huśtawki), nie sypiemy piaskiem w inne dzieci, szanujemy wytwory prac innych, nie podchodzimy pod huśtające się dzieci, trzymamy się mocno drabinek;
− nie oddalamy się samodzielnie (bez wiedzy nauczycielki) z placu zabaw do przedszkola lub poza przedszkole;
− informujemy nauczycielkę o sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu własnemu jak i naszych kolegów.

2. Jesteśmy bezpieczni poza terenem przedszkola:
− znamy drogę do przedszkola i zachowujemy się na niej w sposób dla nas i innych bezpieczny;
− umiemy bezpiecznie poruszać się w parach na spacerze ,
znamy miejsca gdzie bezpiecznie można przejść przez jezdnię na drugą stronę i wiemy jak wówczas się zachować;
− znamy znajdujące się w pobliżu przedszkola znaki drogowe i rozumiemy ich treść;
− potrafimy bezpiecznie dojechać do przedszkola na własnym rowerku pod opieką dorosłych;
− jesteśmy świadomi następstw zabawy zapałkami, rozpalania ognisk w lesie;
− wiemy, że nie należy zbliżać się do nieznanych zwierząt np. psów, kotów ani ich drażnić;
− rozumiemy zakaz i skutki zrywania i spożywania nieznanych grzybów, roślin, owoców;
− znamy zasadę bezpiecznego korzystania z nożyczek;
− przestrzegamy zakazu ślizgania się na jezdni, w pobliżu rzeki, bezpiecznie zjeżdżamy na sankach, nie czepiamy się pojazdów;
− pamiętamy własny adres;
− mamy ograniczone zaufanie do obcych, umiemy powiedzieć NIE, nie reagujemy na zaczepki dorosłych, których nie znamy.

3. Proponowane formy pracy z dziećmi:
− spacery w pobliżu przedszkola;
− spacery po okolicy;
− zabawy w ogrodzie przedszkolnym;
− gry dydaktyczne;
− spotkanie z funkcjonariuszem Komendy Policji w Gdańsku;
− zabawy tematyczne, zajęcia dramowe;
− korelacja z zajęciami plastycznymi, muzycznymi, matematycznymi;
− wycieczka do Portowej Straży Pożarnej w Nowym Porcie;
− samodzielne doświadczenia dziecka;
− rozwiązywanie zagadek;
− ocena postępowania własnego i innych w sytuacjach zagrażających zdrowiu.

Współpraca z rodzicami:
Wykonanie rodzinnego plakatu (dowolnymi technikami) związanego z zakazem zabawy dzieci w miejscach niedozwolonych.

4. Literatura pomocnicza z biblioteki przedszkolnej:
K. Mytkoś: „Unikanie zagrożeń”, Rzeszów 2002 – scenariusze zajęć z sześciolatkami;
I. Rup: „Zagadki od A do Z”, Płock 2000;
R. Jaworska: „Poradnik wychowania zdrowotnego dzieci w wieku 3 – 6 lat” cz. I., Płock, 1995r. – wiersze, zagadki, inscenizacje, opowiadania.

5. Ewaluacja treści kształcenia:
− odgrywanie przez dzieci scenek rodzajowych nawiązujących do zachowania bezpieczeństwa;
− zgaduj - zgadula;
− prace plastyczne dzieci.

II. Przestrzegamy czystości osobistej.

1. Mamy opanowane nawyki higieniczno- kulturalne:
− mamy opanowane umiejętności mycia i wycierania rąk ,
zawsze przed posiłkami i po wyjściu z toalety oraz w razie potrzeby,
− samodzielnie korzystamy z toalety, każdorazowo spuszczamy wodę w toalecie,
− prawidłowo czyścimy zęby po posiłku, a przybory utrzymujemy
w należytej czystości,
− korzystamy z chusteczek jednorazowego użytku.

2. Mamy opanowaną umiejętność samodzielnego ubierania i rozbierania się:
− próbujemy wiązać buty,
− samodzielnie składamy ubranie np. na zajęcia gimnastyczne,
− samodzielnie zapinamy i rozpinamy guziki, zasuwamy suwaki.

3. Proponowane formy pracy z dziećmi:
− pogadanka z pediatrą na temat higieny osobistej;
− spotkanie ze stomatologiem w Przychodni Stomatologicznej Nowy Port S.C., opanowanie lęku przed wizytą u dentysty, kontrola stanu jamy ustnej, pokaz prawidłowego czyszczenia zębów;
− wykorzystanie codziennych sytuacji do realizacji treści programowych;
− rozwiązywanie konfliktów;
− inscenizowanie utworów literackich;
− zabawy tematyczne np. „Urządzamy przyjęcie”;
− prace plastyczne dzieci;
− korelacja z zajęciami muzycznymi.

Współpraca z rodzicami:
Realizacja „Zadań dla rodzinki” dot. profilaktyki zdrowotnej jamy ustnej i uzębienia zarówno dzieci jak i dorosłych.

4. Literatura pomocnicza z biblioteki przedszkolnej:
Wiersze:
E. Burakowska „My się wody nie boimy”, „Zmartwienie Grzesia”,
L. J. Kern „Mydło”,
W. Grodzienska „Przed śniadaniem”,
T. Śliwiak „W łazience”,
S. Jachowicz „Czysty kotek.
Inscenizacje:
M. Konopnicka „Komedia przy myciu”,
J. Walczakowa „Wiewiórka czyścioszek”,
H. Bechlerowa „Brudas i kotki”.
Opowiadania:
M. Kownacka „Dlaczego trzeba być czystym”,
I. Landau „Ład i porządek”,
A. Kowalska „Czarodziejskie lusterko”.

5. Ewaluacja treści kształcenia:
− obserwacja dzieci;
− wywiad z dziećmi na temat „Moje nawyki higieniczno - kulturalne”.

III. Korzystamy ze świeżego powietrza.
1. Aktywność ruchowa:
− o każdej porze roku wykorzystujemy ogród przedszkolny do zabaw i ćwiczeń na świeżym powietrzu,
− samodzielnie podejmujemy zabawy na świeżym powietrzu
z wykorzystaniem urządzeń znajdujących się w ogrodzie przedszkolnym,
− organizujemy zabawy ruchowe w pobliskim parku,
− często spacerujemy po naszej dzielnicy, hartujemy organizm,
− uczestniczymy w „Spartakiadzie Sportowej”, zorganizowanej wspólnie z Przedszkola Nr 1 w Nowym Porcie.

2. Proponowane formy pracy z dziećmi:
− wykorzystanie codziennych sytuacji do realizacji treści programowych;
− rozmowy z wykorzystaniem literatury, mające na celu uświadomienie dzieciom pozytywnych skutków ruchu na świeżym powietrzu;
− zorganizowanie „Spartakiady Sportowej”;
− rozbudzanie u dzieci zdolności ruchowych według pomysłu, doświadczeń i ich możliwości poprzez gry i zabawy na świeżym powietrzu.

Współpraca z rodzicami:
„Rodzinne zawody sportowe” w ogrodzie przedszkolnym – zajęcia otwarte
Zachęcani do aktywnego wypoczynku podczas wolnych dni - pogadanka
3. Literatura pomocnicza z biblioteki przedszkolnej:
Wiersze:
S. Karaszewski „Deszcz”,
I. Suchorzewska „Na łące”,
E. Skarżyńska „Na rowerach”,
Cz. Janczarski „Bieg w workach”.
Opowiadania:
Cz. Janczarski „Hulajnoga”,
B. Lewandowska „O parasolu Pawełka”,
Cz. Janczarski „Ślady na śniegu”.

4. Ewaluacja treści kształcenia:
− pomiar sprawności fizycznej dzieci przy użyciu Indeksu Sprawności Fizycznej K. Zuchory.
− Porównanie wyników testu sprawności fizycznej dzieci z miesiąca października, z osiąganymi wynikami w miesiącu czerwcu.

IV. Właściwie się odżywiamy.

1. Odżywianie:
− potrafimy kulturalnie spożywać posiłki,
− rozumiemy potrzebę spożywania warzyw, owoców, produktów mlecznych, zbożowych,
− rozumiemy potrzebę powstrzymywania się od jedzenia produktów nie sprzyjających zdrowiu (np. słodycze, coca – cola,)
− przestrzegamy zasadę zakazu próbowania produktów niewiadomego pochodzenia,
− myjemy owoce i warzywa przed spożyciem,
− dokładnie przeżuwamy pokarmy,
− nie mówimy z „pełną buzią”,
− wiemy jak chronić żywność przed zepsuciem.

2. Mamy opanowaną umiejętność kulturalnego spożywania posiłków:
− oszczędnie korzystamy z serwetek,
− ciche siadanie i wstawanie od stolika,
− posługujemy się nożem i widelcem,
− dokładnie gryziemy pokarmy, nie zostawiamy skórek od chleba na talerzyku,
− używamy form grzecznościowych - proszę, smacznego, dziękuję.

3. Proponowane formy pracy z dziećmi:
− wspólne wykonywanie: sałatek owocowych, sałatek warzywnych, koktajli owocowych itp.
− spotkanie z przedszkolnymi kucharkami, rozmowa na temat przygotowywanych posiłków dla dzieci, wizyta w przedszkolnej kuchni;
− spotkanie z intendentką z naszego przedszkola, rozmowa na temat planowania posiłków oraz ilości i jakości spożywania produktów żywnościowych warunkujących prawidłowy rozwój dziecka;
− „szwedzki stół” samodzielne wykonywanie kanapek podczas śniadania;
− pogadanka z logopedą na temat prawidłowego przeżuwania pokarmów;
− korelacja z zajęciami plastycznymi, muzycznymi;

Współpraca z rodzicami:
Badania w Gdańskim Ośrodku Promocji Zdrowia w Gdańsku;
Udział w w zajęciach otwartych - „ Na straganie”

4. Literatura pomocnicza z biblioteki przedszkolnej:
Wiersze:
W. Grodzieńska „Chory kotek”,
J. Brzechwa „Żołądek”,
D. Gellner „Boli ząb”,
S. Szuchowa „Nakryjemy do stołu“,
Opowiadania:
I. Salach „Każdemu można pomóc”,
Cz. Janczarski „Gdzie się co kupuje”.

5. Ewaluacja treści kształcenia:
− ankieta dla dzieci „Racjonalne żywienie”
− obserwacja dzieci podczas zabaw dydaktycznych.

V. Zapobiegamy chorobom, mamy pozytywny
stosunek do lekarza.

1. Zapobiegamy infekcjom, stosujemy profilaktykę zdrowotną:
− zasłaniamy usta i nos podczas kaszlu lub kichania,
− chronimy miejsca skaleczone przed zabrudzeniem,
− stosujemy zasadę nie jedzenia wspólnie z kolegą jednego produktu np. lizania jednego lizaka czy loda, przemiennie żucia jednej gumy,
− nie korzystamy z kolegą z jednej chusteczki,
− korzystamy z chusteczek jednorazowego użytku,
− dostrzegamy w sali zjawiska akustyczne będące przyczyną zmęczenia, bólu głowy u siebie i innych (głośne zabawki, krzyk dzieci).

2. Dbamy o własne zmysły:
− rozumiemy konieczność opanowania i hamowania reakcji agresywnych np. w sytuacjach konfliktowych z kolegą;
− uczymy się negocjacji w sytuacjach trudnych;
− wyrażamy własne emocje w różnych formach werbalnych, plastycznych;
− zorganizowanie kącika ciszy, oglądamy książki, rysujemy w miejscach dostatecznie oświetlonych;
− chronimy oczy i głowę przed nadmiernym słońcem.

3. Stosowanie profilaktyki zdrowotnej:
− rozumiemy potrzebę szczepień ochronnych,
− zgłaszamy nauczycielce złe samopoczucie własne lub kolegi;
− ubieramy się stosownie do pogody, nie przegrzewamy się.
− rozmowy na podstawie literatury dziecięcej;
− inscenizacje, zabawy tematyczne i dydaktyczne, zajęcia dramowe;
− spotkanie z lekarzem pediatrą z Gdańskiego Centrum Zdrowia S. z o.o. w Gdańsku Nowym Porcie, rozmowy n/t profilaktyki zdrowotnej,
− warsztaty z Ratownikami Medycznymi.

Współpraca z rodzicami:
Pomoc w zorganizowaniu spotkania z lekarzem pediatrą i Ratownikiem Medycznym,

4. Literatura pomocnicza z biblioteki przedszkolnej:
Wiersze:
J. Wasilewski „Wstyd ”,
R. M. Gronski „Katar żyrafy”,
M. Buczkówna „W aptece”,
T. Śliwiak „Wilk u dentysty”,
D. Gellner „Okulary”,
Opowiadania:
H. Polsakiewicz „A psik!”
W. Polaków „Grypa”,
E. Janikowski „Torba pani doktor”,
M. Jaworczakowa „Kto ważniejszy”.
Inscenizacje:
E. Skarżyńska „Pogotowie lalek”,
J. Walczakowa „Zmartwienie Rudeczki”.

5. Ewaluacja treści kształcenia:
− Konkurs dla dzieci: rozwiązywanie zagadek i rebusów,
− Odgrywanie przez dzieci scenek sytuacyjnych na tematy związane zapobieganiem chorobom (zabawa w grupach).

Literatura:

1. Bajakowska A., Fiedorowicz A., Kozłowska E., Krawcewicz M.: Razem z dzieckiem, Program wychowania przedszkolnego, Nasza Ksiegarnia, Warszawa 2000.
2. Bogdanowicz Z., Zabawy dydaktyczne dla przedszkola, WSiP, Warszawa 1990.
3. Myłkoś K., Unikanie zagrożeń. PODN, Rzeszów 2002.Jaworska R., 4.Korzystanie ze świeżego powietrza. Czystość osobista cz. III. Poradnik wychowania zdrowotnego dzieci w wieku 3-6 lat, Płock 1995.
4. Jaworska R., Higiena narządów zmysłowych. Kształtowanie czynnej postawy w zapobieganiu chorobom cz. IV. Poradnik wychowania zdrowotnego dzieci w wieku 3-6 lat, Płock 1995.
5. Lewicki C., Czynniki determinujące przebieg, jakość i efekty wychowania zdrowotnego dzieci 6- 11- letnich w rodzinie, Rzeszów 2001.
6. Żuchelkowska K., Wojciechowska K., Promocja zdrowia w edukacji dzieci przedszkolnych, Bydgoszcz 2000.
7. Karski J.B., Aktualne kierunki działań i rozwoju promocji zdrowia, Warszawa 1997.