Plan zajęć integracyjnych z elementami socjoterapii

Plan zajęć integracyjnych z elementami socjoterapii
w Przedszkolu Publicznym Nr 9
w Bartoszycach

„Baw się z nami emocjami”

Opracowała:
Joanna Wojciechowicz

Cele planu:

Plan zakłada realizację trzech podstawowych celów: terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych, zgodnych z Podstawą programową wychowania przedszkolnego.
Cele terapeutyczne- są rozumiane jako tworzenie możliwości odreagowania emocji i napięć powstających na skutek wzrastania w urazowym otoczeniu, a także na skutek niepowodzeń w domu, przedszkolu i w kontaktach społecznych oraz uzyskanie korekcyjnych doświadczeń emocjonalnych pozwalających na zmianę wzorców zachowań i zmianę sądów poznawczych w trakcie uczestnictwa w zajęciach. Do głównych celów terapeutycznych należą:
- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- budowanie pozytywnego obrazu siebie,
- zwiększenie poczucia własnej wartości,
- zaspokajanie potrzeby bycia ważnym,
- dostrzeganie potrzeb innych

Cele edukacyjne- obejmują zagadnienia, dzięki którym dzieci będą sprawniej funkcjonować społecznie i radzić sobie z różnymi problemami:
- wzajemne poznanie się , integracja grupy:
- ustalenie reguł i norm grupowych (opracowanie kontraktu),
- wytworzenie atmosfery bezpieczeństwa, zaufania i wsparcia,
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych,
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych,
- uświadomienie sobie, że uczucia mogą się zmieniać,
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach życiowych i przewidywanie skutków swoich zachowań,
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem,
- nabywanie umiejętności pokonywania lęku przed wystąpieniem publicznym,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- wypracowanie sposobów na świadome i wolne od agresji radzenie sobie z konfliktami,
- rozwijanie ekspresji ruchowej
- rozwijanie sprawności i koordynacji ruchowej
- rozwijanie sprawności manualnej
- rozwijanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni

Cele rozwojowe- są zgodne potrzebami dzieci w wieku przedszkolnym i oznaczają one nabywanie podczas zajęć umiejętności społecznych przydatnych w radzeniu sobie z problemami:
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych ( nazywanie emocji i uczuć),
- poznanie własnej podatności na wpływ innych osób,
-rozwijanie koncentracji uwagi,
- rozwijanie logicznego myślenia,
- rozwijanie poczucia rytmu
- rozwijanie wrażliwości słuchowej
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się i formułowania dłuższych wypowiedzi o ważnych sprawach,
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania


Metody, formy i techniki pracy:
W pracy z grupą wykorzystam następujące metody, formy i techniki pracy.
Krąg- jest stałym elementem zajęć na początku i końcu. Siedzenie w kręgu umożliwia wszystkim dzieciom bezpośredni kontakt wzrokowy, sprzyja nawiązaniu kontaktu emocjonalnego i zmniejsza dystans zwłaszcza między dorosłym prowadzącym a dziećmi.
Rundka- pomaga zwerbalizować swoje odczucia, wykorzystywana jest w podsumowaniu ćwiczeń i polegać może na kończeniu rozpoczętego zdania, czy udzielaniu odpowiedzi na postawione pytanie. Każde dziecko ma prawo (nie obowiązek) wypowiedzieć się , gdy inni słuchają i nie komentują wypowiedzi
Burza mózgów- aktywizuje do działania i wyzwala potencjał twórczy dziecka. Polega na rejestrowaniu przez nauczycielkę wszystkich pomysłów bez ich oceny. Propozycje dzieci mogą być realne i nierealne. Nie decyduje ich jakość, lecz ilość wymyślona w najkrótszym czasie. Z listy pomysłów grupa może wybrać ten pomysł , najbardziej oryginalny, najlepszy. Każde dziecko ma szansę wypowiedzenia się .
Śpiew i muzykowanie- to forma, dzięki której dzieci chętnie wyrażają swoje uczucia. Wykorzystane zostaną przedmioty wydające różne dźwięki . Muzyka ma nieocenione zalety tj. ujawnianie i rozładowanie zablokowanych emocji i napięć, integruje grupę, poprawia komunikację między prowadzącym a grupą oraz pomiędzy dziećmi, , relaksuje, usprawnia funkcje percepcyjno-motoryczne, poprawia koordynację psychofizyczną , uwrażliwia na muzykę , nastraja pozytywnie do działania .
Malowanie palcami i dłońmi- metoda ta ma walory terapeutyczne. Do malowania używa się farby w 6 podstawowych kolorach. Podczas wykonywania pracy przez dziecko, nauczyciel obserwuje i analizuje zachowanie dziecka.
Rysunek- za pomocą rysowania dziecko w sposób niepowtarzalny dokonuje wizualizacji swoich przeżyć. Liczy się nie tylko treść rysunku ale także jego geometria, wybór koloru , intensywność barw, kreski. Dziecko nie jest oceniane i porównywane z innymi pracami. Wszystkie prace muszą być wyeksponowane i omówione a każde dziecko docenione za swój wkład i wysiłek.
Inscenizacje i odgrywanie scenek- to technika korekcyjna, która polega na odgrywaniu jakiegoś zdarzenia przygotowanego przez prowadzącego lub grupę. Tematem inscenizacji są rzeczywiste problemy członków grupy. Odgrywanie scenek umożliwia wczucie się w sytuacje innej osoby i jej zrozumienie, poruszenie ważnego problemu, odreagowanie emocjonalne.

Technika relaksacji wg Jacobsona- polega na wykonywaniu przez dziecko czynności rozluźniania i napinania mięśni podczas zaplanowanej przez nauczyciela zabawy , tzw „zabawa w słabego i silnego”. Do zabaw wprowadza się postacie znane dzieciom z bajek. Dziecko identyfikuje się , np. ze słabą małą mrówką i rozluźnia mięśnie a utożsamiając się z silnym dużym słoniem – mocno napina mięśnie. Ćwiczenia obejmują po kolei wszystkie części ciała: nogi, ręce, tułów, szyję, głowę. Na skutek tej relaksacji zmniejsza się nadmierne napięcie mięśniowe i zmniejsza się też towarzyszące mu negatywne emocje.
Relaksacja oparta na treningu autogennym Schultza- dziecko relaksuje się, słuchając opowiadania , identyfikują się z bohaterem bajki i poddają się sugestii terapeuty. Dzieci znajdują się w pozycji leżącej, prowadzący opowiada na tle cichej muzyki relaksacyjnej. Ćwiczenia te mają na celu rozluźnianie mięśni, znoszą lęk i napięcia wewnętrzne dając spokój i wyciszenie.
Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne- metoda oparta na poznaniu własnego ciała, usprawnianiu ruchowym, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi a także nawiązania z nimi bliskiego kontaktu. Metoda ta ma znaczenie w budowaniu więzi pomiędzy dziećmi, daje poczucie bezpieczeństwa, nawiązania bliskiego kontaktu fizycznego i emocjonalnego.
Zabawy z chustą według Anny Wasilak- zabawy ułatwiające wzajemne poznanie i integrację w grupie, ćwiczące współdziałanie, zwinność, spostrzegawczość, odprężające i relaksujące, a także oparte na wzajemnym zaufaniu do grupy
Metody alternatywnej komunikacji :język obrazów i piktogramów
Zabawa- jest główną aktywnością dzieci w wieku przedszkolnym. Terapeutyczna rola zabawy polega na tym, że dziecko uwalnia się na ten czas od codziennych zdarzeń , od surowych wymagań stawianych przez rodziców, nauczycieli, od podejmowania decyzji. Zabawa pozwala na doświadczenie nieskrępowanej radości, przyjemności z bycia razem, na doświadczanie swobodnej ekspresji i odprężenia psychicznego i fizycznego.

Organizacja pracy:

Plan powstał z potrzeby niesienia pomocy dzieciom bardzo energicznym, nadpobudliwym, niestabilnym emocjonalnie, sprawiającym kłopoty sobie i innym w domu, w przedszkolu i poza nim (np. podwórku), również dla dzieci, którym na co dzień brakuje odwagi by pewnie kroczyć w trudnej dla nich rzeczywistości (dzieci nieśmiałych , wycofanych).
Grupa liczyć będzie do 10 dzieci w wieku 4-6 lat. Zajęcia odbywać się będą we wtorek w sali grupy „Krasnoludki” w godz. 15,00-16,00 . Przewidywany czas zajęć to 60 min .
Podczas zajęć dokonana zostanie diagnoza dziecka i jego środowiska rodzinnego.
Diagnozie podlega:
- środowisko rodzinne dziecka ( rysunek rodziny, ankieta do rodziców/opiekunów, analiza dokumentów z PPP- jeśli dziecko posiada)
- kompetencje społeczne dziecka (obserwacja sytuacji naturalnych, ankieta do nauczyciela, ankieta do rodziców/opiekunów dokumentacja z PPP- jeśli dziecko posiada)
a) środowisko rówieśnicze
b) kontakt z dorosłymi
- rozwój psychofizyczny dziecka (ankieta do nauczyciela, ankieta do rodziców/opiekunów, obserwacja sytuacji naturalnych, analiza dokumentów z PPP- jeśli dziecko posiada)
- obraz samego siebie (obserwacja sytuacji naturalnych, mandala, )

Tematyka szczegółowa przedstawia się następująco:

1. Poznajemy się - ustalenie zasad
2. Tworzymy grupę i współdziałamy– integracja grupy, budowanie klimatu bezpieczeństwa
3. Rozpoznajemy i nazywamy emocje
4. Wyrażamy swoje uczucia i szanujemy uczucia innych
5. Uczymy się lepiej rozumieć siebie i innych
6. Przezwyciężamy i panujemy nad złością - ustalenie kodeksu złości
7. Budujemy poczucie własnej wartości- dostrzeganie swoich pozytywnych cech
8. Nawiązujemy przyjazne kontakty z innymi z uwzględnieniem komunikacji werbalnej i niewerbalnej, pożegnanie z grupą

Realizacja planu

PAŹDZIERNIK
• „Poznajemy się ”
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
- „Przestawienie się osoby prowadzącej” wraz z podaniem krótkiej informacji o celu zajęć. Informujemy, że celem zajęć jest lepsze wzajemne poznanie się uczestników, poznanie swoich mocnych stron, nauczenie się różnych sposobów bycia razem w grupie, radzenie sobie z trudnymi
sytuacjami, jakie pojawiają się w kontaktach z rówieśnikami oraz wspólna zabawa.
- „Kot Bonifacy- maskotka grupowa”- prezentacja maskotki, pomocnika dzieci i prowadzącego, który będzie obserwował wszystkie zajęcia
- „Kontrakt grupowy”- ustalony metodą „burzy mózgów”. Każdy zastanawia się i mówi propozycje zasad, jakie powinny być przestrzegane w tej grupie, aby wszyscy czuli się tu dobrze i bezpiecznie. Kontrakt obowiązywał będzie podczas wszystkich zajęć. Za pomocą obrazków i piktogramów zapisanie norm i zasad na dużym arkuszu papieru. Odciśnięcie własnej dłoni umoczonej w farbie na kontrakcie.
-„Wysiadywanie złości”- metoda rozwiązywania konfliktu na specjalnych „krzesłach złości” . Ustawiamy w sali 2 krzesełka dla osób skonfliktowanych, które siadają naprzeciwko siebie i mogą tylko tu na krzesłach obrzucać się wszystkimi zarzutami, nie włączając do konfliktu reszty grupy, zabronione są jedynie rękoczyny. Jak konflikt pomiędzy dziećmi został rozwiązany , wolno im ponownie włączyć się do grupy. Krzesła są oznaczone obrazkiem z uczuciem złości w kolorze czerwonym i są zarezerwowane tylko do „wysiadywania złości”
- Przedstawienie się przy pomocy kłębka wełny – dz. mówi swoje imię, gdzie mieszka, co lubi robić, a czego nie lubi, jakich ludzi lubi, np. wesołych, uśmiechniętych, miłych itp., a jakich nie lubi, np. smutnych, złych, krzykliwych itp. Zabawę zaczyna prowadząca.
- „Teraz powiedz swoje imię”- zabawa ruchowo taneczna ze śpiewem w kole, poznanie swoich imion (CD Klanze)
- „Po mojej prawej stronie ....”- zabawa w kole utrwalenie imion , określanie lewej i prawej strony swojego ciała.
- „ Gorące krzesła”- krzesła ustawiamy w kole, jedna osoba stoi w środku a pozostałe siedzą na krzesłach. Osoba stojąca zadaje pytanie np. Kto lubi tańczyć? Osoby, które lubią tańczyć wstają i szybko zamieniają się miejscami, również osoba ze środka zajmuje miejsce. Ten, kto zostanie bez krzesła prowadzi dalej zabawę, zadając kolejne pytania.
- „To potrafię robić dobrze”- każdy uczestnik przedstawia za pomocą pantomimy, co potrafi robić dobrze np. jeździć na rowerze, zamiatać, układać klocki, grać na komputerze itp – inni zagadują, co przedstawiał. Aktora nagradzamy brawami. Jeśli grupa nie zgadnie, przedstawiający mówi, co przedstawiał lub jeśli chce to pokazuje dalej.
- „Spacer brzegiem morza”- dzieci wygodnie kładą się na dywanie, zamykają oczy i wyobrażają sobie to co wypowiada prowadzący. W tle słychać spokojną muzykę – całość trwa ok. 2 min. W tle słychać muzykę relaksacyjną –szum morza. Relaksacja oparta na treningu autogennym Schultza.(CD)
- „Plastyczna autoprezentacja”- Każde dziecko otrzymuje kwiatek z pięcioma płatkami. Płatki należy uzupełnić rysunkami na temat: 1. co lubię robić, 2. mój ulubiony kolor, 3. miejsce, w którym chciałbym się teraz znaleźć, 4. ulubione zwierzątko, 5.moja ulubiona potrawa. W środku każdego kwiatka dzieci przyklejają swoje imię. Prezentacja i omówienie swoich kwiatków oraz umieszczenie ich na dużym arkuszu szarego papieru w wazoniku (CD Orffa)
- „Ja i Moja rodzina”- rysowanie siebie i najbliższych członków rodziny kredkami na kartce papieru. Prezentacja i omówienie obrazków (CD Orffa)
- „Mandala”- kolorowanie obrazka w konturze, dobieranie kolorów kredek według własnego pomysłu. Prezentacja obrazków. Interpretacja obrazka przez prowadzącego (CD Dziamska czI)
- „Rundka kończąca każde zajęcia” – „Co mi dziś podobało, a co nie podobało na dzisiejszych zajęciach”
- „Iskierka przyjaźni” – pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni

Cele

- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
- wzajemne poznanie się , integracja grupy:
- ustalenie reguł i norm grupowych (opracowanie kontraktu),
- wytworzenie atmosfery bezpieczeństwa, zaufania i wsparcia,
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
-rozwijanie koncentracji uwagi,
- rozwijanie poczucia rytmu
- rozwijanie wrażliwości słuchowej
- rozwijanie logicznego myślenia
- rozwijanie sprawności manualnych,
- rozwijanie orientacji w schemacie ciała
- rozwijanie ekspresji i koordynacji ruchowej
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się

LISTOPAD
• „Tworzymy grupę i współdziałamy”– integracja grupy, budowanie klimatu bezpieczeństwa
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
-„Podaj proszę...”- zabawa integracyjna, ruchowo-muzyczna w kole ze śpiewem prowadzona metodą Klanze (CD)
- Bajka terapeutyczna pt. „Razem raźniej i przyjaźniej”- prowadząca czyta bajkę , w tle słychać muzykę relaksacyjną (CD). Rundka podsumowująca , dzieci odpowiadają na pytania typu: „Dlaczego nowy kolega tak zachowywał się w stosunku do żabek?”, „Jak zachował się Kacper”? Dlaczego zmienił swoje zachowanie?
- „Dziwna piłka”- dzieci podają sobie w kole przedmiot według instrukcji prowadzącego, jako coś cennego, ciężkiego, lepkiego, gorącego, letkiego itp.
- „Guzikowe pary”- każde dziecko otrzymuje jeden guzik. Chowa go przed innymi i nie pokazuje. W grupie są po dwa jednakowe guziki. Wybrane dziecko opisuje jak wygląda jego guzik, wszystkie inne uważnie słuchają , czy cechy guzika pasują do tego co trzyma w ręku. Dzieci które mają takie same guziki są parą.
- „Krasnoludki”- zabawa w parach po obwodzie koła, ruchowo-muzyczna ze śpiewem prowadzona metodą Klanze (CD)
- „Razem”- zabawa prowadzona metodą Weroniki Sherbone. Dzieci naprzeciwko siebie wykonują polecenia prowadzącego, np.: trzymając się za ręce wstajemy-siadamy, wspólnie skaczemy jak piłeczki, wspólnie dmuchamy na kulkę waty, bujanie na boki
- Zabawy z chusta animacyjną- „Bieganie z chustą”, „Spadochron”, „Kogo brakuje”, „Kwiat lotosu”, „Zwijanie chusty”, „Tęczowy kwiat”, „Balonik”
- „Trzymaj linę”- zabawa ruchowa przy muzyce prowadzona metodą Klanze (CD), z wykorzystaniem bum bum rurek. Dzieci trzymają rurki w jednej ręce i łapią rurkę kolegi drugą ręką, tworząc długą linę. Przy muzyce poruszają się tak, żeby utworzyć plątaninę –węzły. Nie mogą puszczać rurek.
- Wybuch wulkanu- zabawa w kole przy muzyce klasycznej F. Schuberta cz I. (CD).Rozmowa czym jest wulkan, jak wygląda i że jest niebezpieczny. Dzieci siedzą na dywanie i trzymają się za ręce, na hasło prowadzącego, powoli wstają unoszą ręce do góry, przy maksymalnym ich wyciągnięciu następuje wyskok i okrzyk „Buch”z jednoczesnym opuszczeniem rąk . Ćwiczenie powtarzamy kilka razy.
-„Płyń łódeczko”- zabawa ruchowa w parach prowadzona metodą Klanze (CD)z wykorzystaniem bum bum rurek. Dzieci stoją naprzeciwko siebie trzymają za końce rurki. Jedna osoba w parze ma zamknięte oczy, druga kieruje łodzią tak, żeby płynęła bezpiecznie. Zmiana ról. Podsumowanie zadania: „W której roli czułeś się lepiej prowadzącego, czy łódki?”
- „Nasze wspólne uczucia”- praca plastyczna, malowanie farbami obrazków w zespołach 3-4 osobowych. Zabawa polega na tym, żeby wspólnie namalować obrazek bez podawania tematu. Każde dziecko wykonuje na swojej kartce jedną kreskę (prostą, krzywą, koło, zygzak), która przechodzi do następnej osoby, która dorysowuje kolejny element. Kolory dziecko wybiera samo. Zabawa przy muzyce D. Dziamskiej (CD)
- „Czuję się jak”- tworzenie kolorowej tablicy uczuć , na tablicy znajdują się obrazki : słoneczko , mgła, chmura gradowa. Dzieci za pomocą burzy mózgów uzupełniają tablicę w uczucia , dopasowując je odpowiednio do obrazków. Zapisanie przez prowadzącego pomysłów na tablicy. Pokazywanie stanów emocjonalnych za pomocą mimiki twarzy i gestu.
- „Rundka kończąca każde zajęcia” – „Co mi dziś podobało, a co nie podobało na dzisiejszych zajęciach” .
- „Iskierka przyjaźni” – pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni

Cele:
- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
- przestrzeganie zasad obowiązujących w grupie
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania
- rozwijanie sprawności i koordynacji ruchowej
- rozwijanie sprawności manualnej
- rozwijanie poczucia rytmu
- rozwijanie wrażliwości słuchowej

GRUDZIEŃ
• „Rozpoznajemy i nazywamy emocje”
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
- Wykrzyczenie swoich imion – każde dziecko przypomina swoje imię i wszyscy razem je wykrzykują.
- „Widzę, widzę dzieci które...”- zabawa ruchowa, prowadząca nakłada okulary, przez które widzi , np. różne zwierzęta, czynności wykonywane przez różne osoby, dzieci naśladują wskazaną czynność lub zwierzę.
„Lubię, gdy Ty...”– dz. stoją w dwóch rzędach twarzą do siebie tak, aby każdy miał parę. Zadaniem każdej osoby jest powiedzieć koledze (koleżance) z drugiego rzędu zdanie: „Lubię, gdy Ty...” Po zakończeniu wypowiedzi każdy przesuwa się o jedną osobę i mówi to zdanie kolejnej osobie .
- „Przyjdzie do mnie ....”- zabawa ruchowa, prowadząca wymienia imię dziecka i prosi, żeby dziecko podeszło w określony sposób, np. „przyjdź do mnie jak: skacząca piłeczka, jak pajacyk, jak wąż, jak piórko itp
- Na leśnej polanie” – podajemy instrukcję mającą na celu naukę rozluźniania ciała. Prosimy, by dzieci usiadły na podłodze, ręce opuszczone wzdłuż boków, plecy wyprostowane, głowa prosto i podajemy instrukcję opowiadania. Tłumaczymy dzieciom, że ćwiczenia takie są potrzebne, by ciało mogło być zdrowsze i by mniej denerwować się na co dzień. Relaksacja oparta na treningu autogennym Schultza. W tle słychać muzykę –szum lasu (CD)
- „Powiedz coś miłego”- zabawa z wykorzystaniem piłki , dzieci siadają w kole. Prowadzący zaczyna zabawę, kulga pikę do dziecka wymieniając jego imię , następnie dodaje do imienia coś miłego, np. Olu masz ładny uśmiech, Jasiu jesteś miłym kolegą itp.
„Co czujesz, gdy” – prowadzący odczytuje różne niedokończone zdania, dotyczące przeżywanych uczuć np.:
- gdy ktoś mnie popycha czuję...- gdy ktoś mnie głaszcze po głowie, czuję...- gdy mama mnie całuje na dobranoc, czuję...- gdy pani w przedszkolu krzyczy na mnie, czuję...- gdy ktoś wyrywa mi zabawkę, czuję...- gdy długo nie widzę kogoś, kogo bardzo lubię, czuję...
- gdy ktoś przyłapie mnie na kłamstwie, czuję... itp. Zadaniem dziecka jest dokończyć zdanie i wybrać obrazek emotikony symbolizujące przedstawione uczucie
- „Obrazki uczuć” – dzieci w parach tworzą obrazy uczuć wycinając z większego zbioru obrazków znalezionych w czasopismach, katalogach, na pocztówkach wybrane twarze prezentujące uczucia i przyklejają je na arkuszu papieru. Tworzą obrazy: radości, smutku, złości, strachu - prezentacja wykonanych prac i ich zawieszenie na tablicy.
- „Drzewo”- zabawa relaksacyjna przy muzyce, dz. wyobrażają sobie to co opowiada prowadzący. Technika relaksacji wg Jacobsona. (CD)
- „Drzewo smutne i drzewo radosne”- dz. wybierają emotikony ,buźkę smutną lub wesołą .Dz. rysuje drzewo i na jego koronie przykleja wybrane przez siebie uczucie smutku lub radości. Prezentowanie prac, omówienie zadania , odpowiedzenie na pytanie, dlaczego twoje drzewko jest smutne?..., Dlaczego twoje drzewko jest wesołe?
- Emocjonalne talerze- narysowanie przez dzieci na papierowych talerzykach różnych wyrazów mimicznych. Za pomocą kostki losowanie przez dzieci ułożonych po kolei talerzyków i prezentowanie , odegranie sytuacji, w której odczuwać można tę emocję.
- „Rundka kończąca każde spotkanie” – „Co mi dziś podobało, a co nie podobało na dzisiejszych zajęciach”
- „Iskierka przyjaźni” – pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni

Cele:

- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
-przestrzeganie zasad obowiązujących w grupie
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- uświadomienie sobie, że uczucia mogą się zmieniać,
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania
- rozwijanie sprawności i koordynacji ruchowej
- rozwijanie sprawności manualnej
- rozwijanie poczucia rytmu
- rozwijanie wrażliwości słuchowej

STYCZEŃ

• „Wyrażamy swoje uczucia i szanujemy uczucia innych”
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
- „Jaki masz nastrój”- dz. wybierają spośród symboli graficznych uczuć, ten symbol, który ilustruje obecny stan jego nastroju (zadowolenie, smutek, złość, strach). Uzasadnienie przez dziecko wyboru.
- „Scenki uczuć”- dzieci siedzą w kręgu. Tworzymy przypadkowe pary chłopców i dziewczynek, które po kolei zapraszamy do środka koła. Każda z par po zapowiedzi prowadzącego prezentuje scenki określające różne czynności, na przykład:- kłócić się ze sobą;- być dla siebie czułym;- być wściekłym na siebie;- pocieszać się wzajemnie;- razem się czegoś bać itp.
Dzieci obserwują sposób wyrażania uczuć przez chłopców i przez dziewczynki. Zastanawiają się czy one się czymś różnią i na czym te różnice polegają. W rundce pytamy jak dzieci czuły się w tych rolach?
-”Turlamy się po śniegu”- dz. bawią się w turlanie po śniegu, leżą na dywanie naprężają i rozluźniają mięśnie ciała. Zabawa relaksacyjna przy muzyce prowadzona techniką relaksacji wg Jacobsona. (CD)
- „Ludzie do ludzi”- dz. stają w parach naprzeciwko siebie, prowadzący mówi komendy a dzieci dotykają się poszczególnymi częściami ciała: głowa do głowy, dłoń do dłoni, nos do nosa, kolano do kolana, ucho do ucha. Na hasło :Ludzie, do ludzi, wszyscy zamieniają się z kolegami , tworząc inne pary. Zabawa prowadzona metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne.
- „Lustro”- zabawa w parach, jedna osoba z pary pokazuje różne miny, druga osoba z pary, tzw. „lustro” pokazuje to samo- naśladuje jej miny, ruchy. Po kilku minutach zabawy następuje zmiana ról.
-„ Stoi różyczka”- zabawa ruchowa ze śpiewem w kole (CD)
- „Mało nas, mało nas”- zabawa ruchowa w kole ze śpiewem (CD)
- Człowiek za burtą - salę dzielimy na dwie części, naklejając na podłodze kolorową taśmę. Jedna część sali to łódź ratunkowa, druga to morze. Prowadzący podaje następującej kolejności komendy:
- człowiek za burtą – po tej komendzie dzieci muszą znaleźć się w morzu;
- opuścić statek – dzieci kładą się na podłogę i leżą na plecach;
- rekiny! – dzieci kładą się na brzuchu;
- kapitan na pokładzie- dzieci wstają, biegną na łódź ratunkową (druga strona sali) salutują i wykrzykują „Tak jest panie kapitanie!”;
Komendy mogą być wydawane w różnej kolejności i w różnym tempie (w zależności od poziomu aktywności grupy).
- „Wesoła Śnieżynka”- dz. siedzą w kole, podają sobie po kolei śnieżynkę. Osoba trzymająca ją w dłoni mówi „to jest wesoła śnieżynka, dostałam ją od ...(tu imię osoby siedzącej z lewej strony), ... i przekazuję ją ...(imię osoby z prawej strony).
- Bajka terapeutyczna pt „ Wiewiórka Zuzia i Jeżyk”. Prowadząca czyta bajkę, w tle słychać muzykę relaksacyjną (DC). Rundka podsumowująca, odpowiadanie na pytania prowadzącego, np. „Co czuła Zuzia jak zobaczyła jeżyka? Jak mógł czuć się jeżyk w lesie?, „Dlaczego nie poprosił o pomoc ”?itp.
- „Czy emocjonalne talerze pasują do muzyki?- wszystkie talerze z minami układamy na dywanie (wesoły, smutny, zły, wystraszony), przed dziećmi, następnie wybieramy i puszczamy fragmenty muzyki klasycznej , które różnią się wyraźnie nastrojem. Dziecko dobiera minkę na talerzu do utworu muzycznego.
- „Rundka kończąca każde spotkanie” – „Co mi dziś się podobało?..., Co nie podobało mi się na dzisiejszych zajęciach?”
- „Iskierka przyjaźni” – pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni

Cele:
- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
-przestrzeganie zasad obowiązujących w grupie
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- uświadomienie sobie, że uczucia mogą się zmieniać,
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych,
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się i formułowania dłuższych wypowiedzi o ważnych sprawach,
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania
- rozwijanie sprawności i koordynacji ruchowej
- rozwijanie poczucia rytmu
- rozwijanie wrażliwości słuchowej

LUTY
• „Uczymy się lepiej rozumieć siebie i innych”
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
- „Latarnie i okręty” –zabawa ruchowa dwoje dzieci to okręty stojące na brzegu sali z zawiązanymi oczami. Pozostałe dzieci to latarnie pomagające okrętom przebyć drogę morską między skałami. Latarnie, gdy dostrzegą zbliżający się okręt wydają dźwięki ostrzegawcze w formie „pi, pi,pi”, by te mogły ominąć niebezpieczeństwo.. Po dotarciu do celu wymieniają się z innymi dziećmi rolami. Gdy rozbiją się o skały zdejmują opaskę i stają się latarnią, która głośniej ostrzega następne okręty w miejscu rozbicia. Zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo. Po zakończeniu zabawy w rundce dzielimy się wrażeniami i odczuciami z pełnionych ról.
-„W cyrku” opowiadanie- prowadzący czyta opowiadanie, przed każdym dzieckiem znajdują się obrazki z uczuciami (radości, smutku, strachu, złości. Pewnego razu Ania wybrała się do cyrku. Zajęła miejsce w drugim rzędzie. Przed nią miejsce było puste, więc widok był wspaniały. Przedstawienie się rozpoczęło. Na arenę wbiegło dwóch klaunów. Ich występy wszystkim się podobał.
Prowadzący zadaje pytanie „Co mogła czuć Ania, oglądając występ artystów?” Dzieci podnoszą kartkę z wybranym rysunkiem twarzy.
Nagle zgasło światło. Dał się słyszeć głos bębnów. Wkrótce niewielkie światło rozbłysło pod kopułą namiotu, gdzie do swojego popisu przygotowywała się młoda dziewczyna. Kiedy jeździła na rowerze po linie wykonując różne akrobacje, zapadła martwa cisza.
„Pokażcie jak mogła czuć się Ania?” Na szczęście wszystko zakończyło się szczęśliwie. A teraz rozpoczyna się część, na którą najbardziej Ania czekała. Występ tresowanych zwierząt. Właśnie miały wbiec na arenę białe pudelki, gdy przed nią pojawił się wysoki mężczyzna w kapeluszu i zajął wolne miejsce. Dziecko nie mogło obejrzeć występów, gdyż spóźniony widz zasłonił całą arenę. „Co teraz czuła Ania?”
Widząc smutną twarz dziecka pani siedząca obok Ani natychmiast zaproponowała swoje miejsce, z którego był dobry widok. Przedstawienie było wspaniałe. Dwie godziny szybko minęły. Nadeszła pora powrotu do domu. „Pokaż obrazek twarzy ilustrujący uczucie Ani”.
- „Nad przepaścią”, zabawa z opowiadaniem - do zabawy posłuży nam długi sznurek, który będzie kładką i umieszczamy go na podłodze. Opowiadamy dzieciom historię: Znajdujemy się nad przepaścią. Pod kładką , po której chcemy przejść, płynie głęboka ,rwąca rzeka. Waszym zadaniem jest przejść po kładce tak, by nie wpaść do tej strasznej rzeki. Jednak każdy z was znajduje się po innej stronie kładki. Dzieci stają naprzeciwko siebie , na dwóch krańcach sznurka. Zaczynają iść w swoją stronę jednocześnie po sznurku. Muszą znaleźć sposób na to, by obu osobom udało się przejść po sznurku tak, żeby nie wpaść do rzeki. Omówienie zabawy.
- „Układający – układani” – zabawa przy muzyce klasycznej, dzielimy dzieci na pary. Jedno dziecko kładzie się na podłodze, drugie klęka obok niego i według instrukcji podawanej przez prowadzącego układa kolegę tak, by było mu jak najwygodniej. Dziecko leżące ma za zadanie poddać się biernie temu, co z jego ciałem robi kolega. Prowadzący pilnie uważa na bezpieczeństwo dzieci. Przykładowa instrukcja:
Wyprostuj ręce kolegi wzdłuż ciała. Podnieś jedną rękę do góry i delikatnie nią potrząsaj, jakbyś chciał strzepnąć z niej piasek. Połóż rękę z powrotem na podłodze. Podnieś drugą rękę kolegi i to samo ćwiczenie wykonaj z drugą ręką. Zegnij nogi w kolanach. Poruszaj zgiętymi nogami kolegi w obie strony. Połóż jedną nogę z powrotem na podłodze, teraz połóż drugą. Poruszaj jedną stopą kolegi do góry i na dół, teraz zrób to samo z drugą stopą. Teraz poruszaj nogami lekko na boki, kołysząc je łagodnie. Unieś delikatnie głowę kolegi i pozwól mu odpoczywać nieruchomo. Zabawa prowadzona metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. (CD)
- „Ślepe samochody” – uczestnicy tworzą pary stając jeden za drugim, zwróceni w tę samą stronę. Osoba stojąca z przodu – samochód – ma ręce wyciągnięte przed siebie a dłonie to zderzaki, oczy zawiązane chustką . Osoba z tyłu – kierowca – prowadzi samochód. Za kierownicę służą ramiona partnera. Zadaniem kierowcy jest tak prowadzić samochód, aby nie doszło do zderzenia z innym samochodem. Zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo. Zamiana ról – rundka podsumowująca „Lepiej czułem się w roli samochodu, czy kierowcy..., ponieważ....
- „Kawałek mnie”- zabawa z chustą animacyjną. Prowadzący wyznacza 2 lub 3 dzieci, które chowają się pod chustą. Każda z tych osób wysówa jakąś część swojego ciała na zewnątrz, np. nogę, rękę, stopę, pupę. Pozostali uczestnicy zgadują czyja to część ciała.
- „Figurki”- zabawa przy muzyce relaksacyjnej, dzieci dobierają się w pary i stają naprzeciwko siebie. Jedno dziecko jest bryłą gliny a drugie artystą . Zadaniem artysty jest stworzenie oryginalnej figurki z osoby-gliny. Dziecko glina stoi lub leży nieruchomo i poddaje się artyście. Zwrócenie na bezpieczeństwo. (CD)
-„Przyjmij moje uczucia”- praca plastyczna, odciskanie swojej dłoni na kartce, wybranie dowolnego koloru farby. Wycinanie kolorowej dłoni, doklejenie oczu i ust i umieszczenie na patyku. Dziecko wręcza koledze swoją pracę mówiąc zdanie ,np. Kasiu przyjmij moje uczucia....
- „Rundka kończąca każde spotkanie” – Prowadzący podaje początek zdania, a każdy kończy je zgodnie ze swoimi doświadczeniami: „Boję się, że...”, Smucę się, gdy...”, Złości mnie, że...”, „Cieszę się, gdy....
- „Iskierka przyjaźni” – pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni


Cele:
- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
-przestrzeganie zasad kontraktu grupowego
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- budowanie pozytywnego obrazu siebie,
- zwiększenie poczucia własnej wartości,
- zaspokajanie potrzeby bycia ważnym,
- dostrzeganie potrzeb innych
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych,
- uświadomienie sobie, że uczucia mogą się zmieniać,
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach życiowych
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem,
- nabywanie umiejętności pokonywania lęku przed wystąpieniem publicznym,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- rozwijanie sprawności i ekspresji ruchowej
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych ( nazywanie emocji i uczuć),
-rozwijanie koncentracji uwagi,
- rozwijanie logicznego myślenia,
- rozwijanie sprawności manualnej
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się i formułowania dłuższych wypowiedzi o ważnych sprawach,
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania

MARZEC
• „Przezwyciężamy i panujemy nad złością”
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
- „Kodeks złości”- za pomocą metody burzy mózgów, dzieci wymyślają jak najwięcej pomysłów na to w jaki sposób można okazać złość, jak ją odreagować, np. wziąć poduszkę i uderzać w nią pięścią, wyjść do innego pomieszczenia i pokrzyczeć, policzyć na palcach do 5-10, porozmawiać z mamą/panią, pobiegać sobie, by złość wybiegać itp. Prowadzący zapisuje pomysły na arkuszu papieru, można przedstawić je w formie piktogramów. W kodeksie ustalamy również czego nie wolno robić
- „Lubię w tobie” – zabawę w kole rozpoczyna prowadzący. Prowadzący przekazuje serduszko (poduszkę) dla dziecka siedzącego po prawej stronie i mówi jedno pozytywne zdanie, np: „Lubię Kasię, za to że jest miła..., (grzeczna, koleżeńska, sprytna, sprawiedliwa, prawdomówna, spokojna, wesoła, uśmiechnięta itp.), dziecko które otrzymało serce mówi podobne zdanie do kolejnej osoby siedzącej po jego prawej stronie.
-„ Mowa ciała”- prowadzący pokazuje lub mówi dziecku na ucho jakiś stan emocjonalny (wystraszony, obrażony, wściekły, delikatny, wesoły, smutny itp.), który musi pokazać. Po każdej demonstracji dzieci próbują odgadnąć, jakie uczucie miało zostać wyrażone. W podsumowaniu tej zabawy pytamy po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne, jakie uczucia są łatwiejsze do pokazania? Jakie wyrażane są w podobny sposób trzeba uważać by ich nie pomylić?
- „Pudełko złości”- wspólnie z dziećmi tworzymy pudełko złości, ozdabiamy je kolorowym papierem, rysujemy wspólnie różne wzorki, kwiatki itp. Umieszczamy w nim kartki gazet. Gdy jakieś dziecko jest zdenerwowane, rozłoszczone, zbliża się do pudełka złości, zabiera leżącą w nim gazetę i drze ją na małe kawałki tak długo aż całkowicie opuści go napięcie, wtedy – decyduje się na wyrzucenie „podartej
złości do kosza”.
- „Lalka złości”- praca plastyczna, wykonywana przy muzyce klasycznej. Każde dziecko otrzymuje rolkę po ręczniku papierowym, kolorowy papier, bibułę, materiał, klej i wykonuje swoją lalkę złości. Dzieci Rysują lalce oczy, usta, nos i włosy (może też je zrobić
z wełny). Dzięki lalkom będą mogły łatwiej wyrazić swoje uczucia i nastroje, swoje obawy i negatywne emocje a dzięki temu pracować nad ich przezwyciężaniem. Lalce dzieci każą zrobić i powiedzieć takie rzeczy, do których same nigdy by się nie przyznały – dajemy dzieciom chwilę czasu, by opowiedziały swojej lalce, kiedy i kto ostatnio ich zdenerwował i jak tę sprawę rozwiązali. Chętne dzieci w rundce głośno dzielą się swoimi refleksjami. Podkreślamy szczególnie te sposoby rozwiązań, w których nie było agresji. Jeśli u kogoś się ona pojawiła wspólnie szukamy rozwiązań jak można w przyszłości załatwić ją inaczej.
- „Raz, dwa, trzy Baba Jaga patrzy”- zabawa ruchowa. Jedno dziecko stoi przy ścianie tyłem do grupy. Pozostali uczestnicy zabawy starają się po cichu do niego zakraść. Co pewien czas dziecko stojące tyłem do grupy woła: „Raz, dwa, trzy Baba Jaga patrzy”. Jeśli zauważy, ze ktoś się rusza, przyłapana osoba wraca na linię startu. Babę Jagę zmienia ta osoba, która jako pierwsza ją dotknie.
-„Podróż do krainy spokoju”- opowiadanie, w trakcie którego dz. wykonują określone ruchy (powtarzają za prowadzącym lub też mogą wymyślać swoje). „Udajemy się dziś w podróż do tajemniczego kraju. Jedziemy długo pociągiem. Wreszcie pociąg zatrzymuje się, dotarliśmy do Krainy Radości. Ludzie, którzy tu mieszkają, są zawsze radośni i uśmiechnięci. Cieszą się już od rana, jak tylko wstaną. Przeciągają się z zadowoleniem, witają się z nami z uśmiechem, podskakują do góry z radości, obejmują nas i tańczą z nami dwójkami, trójkami, w dużym kole, żadne dziecko nie jest samo...Niestety, musimy jechać dalej. Wsiadamy do pociągu i jedziemy...nagle robi się ciemno. Pociąg staje – dotarliśmy do Krainy Wściekłości. Tu mieszkają ludzie, którzy czują się obrażeni i niesprawiedliwie traktowani. Są źli i zdenerwowani, tupią nogami, potrząsają głowami, ściskają dłonie w pięści i wołają: Nie lubię cię! Wreszcie nasza lokomotywa sapie i wzywa nas do pociągu. Nabieramy dużo powietrza do płuc...i wypuszczamy powietrze, jeszcze raz nabieramy powietrza... i wypuszczamy. Uspokajamy się. Wsiadamy do pociągu i jedziemy dalej...Pociąg zatrzymuje się na końcowej stacji – jesteśmy w Krainie Spokoju. Wszyscy ludzie uśmiechają się, poruszają się spokojnie i ostrożnie, delikatnie głaskają się nawzajem, prowadzą się za ręce, siadają spokojnie obok siebie. Jest cicho...”.
- „Uciekaj myszko”- zabawa ruchowa w kole ze śpiewem.(CD)
- „ Słaby i silny” – zabawa prowadzona techniką relaksacyjną wg Jakobsona w wersji B. Kaji. Przy muzyce relaksacyjnej (CD)
Dzieci znajdują się w pozycji leżącej z rękami umieszczonymi wzdłuż tułowia i mają zamknięte oczy. Ćwiczenia obejmują kolejno wszystkie części ciała: ręce, nogi, tułów, głowę. Dzieci słuchają uważnie prowadzącego i wykonują wszystko zgodnie z poleceniem. W tle słychać muzykę relaksacyjną. I.. Zegnij prawe ramię tak, by naprężyć biceps. Jesteś silny, bardzo silny, naprężaj go mocno. Czujesz jak bardzo napięte są twoje mięśnie? ....A teraz jesteś słaby, rozluźnij napięte mięśnie, połóż z powrotem rękę na dywanie. Teraz wyraźnie czujesz jak rozluźniły się twoje mięśnie. II. Zegnij lewe ramię tak, by naprężyć biceps. Jesteś silny, bardzo silny, naprężaj go mocno. Czujesz jak bardzo napięte są twoje mięśnie? ....A teraz jesteś słaby, rozluźnij napięte mięśnie, połóż z powrotem rękę na dywanie. Teraz wyraźnie czujesz jak rozluźniły się twoje mięśnie. III. Naciśnij jak możesz najsilniej, pięść prawej ręki - jesteś silny twoje mięśnie są napięte. A teraz rozluźnij mięśnie, jesteś znowu słaby , czujesz ulgę , mięśnie rozluźniły się. IV. Naciśnij jak możesz najsilniej, pięść lewej ręki - jesteś silny twoje mięśnie są napięte. A teraz rozluźnij mięśnie, jesteś znowu słaby , czujesz ulgę , mięśnie rozluźniły się. V. A teraz silna i słaba będzie twoja prawa noga. Zegnij nogę tak mocno, jak tylko potrafisz, poczuj jak napięte są twoje mięśnie, a teraz jesteś znowu słaby , twoje mięśnie rozluźniły się , noga się wyprostowała i leży swobodnie na dywanie. VI. A teraz silna i słaba będzie twoja lewa noga. Zegnij ją tak mocno, jak tylko potrafisz, poczuj jak napięte są twoje mięśnie- jesteś znowu słaby , twoje mięśnie rozluźniły się , noga leży swobodnie wyprostowana na dywanie. VII. A teraz zobaczymy , czy masz tyle siły, by napełnić powietrzem swój brzuszek. Wciągnij mocno powietrze w płuca i napnij brzuszek jak balon, mocno, a teraz wypuść powietrze, rozluźnij mięśnie, czujesz ulgę. VIII. Naciśnij mocno głowę na poduszkę (podłogę), na której leżysz, głowa jest bardzo silna, naciskasz mocno, a teraz rozluźnij mięśnie, głowa już nie naciska na poduszkę, odpoczywa, czujesz ulgę. IX. Jesteś niezadowolony i groźny, ktoś zniszczył twoją budowlę z klocków. Marszczysz mocno czoło, jeszcze mocniej, a teraz rozluźnij mięśnie, niech odpoczną, czoło już jest gładkie. X. Swoje oczy też możesz mocniej i słabiej zaciskać powiekami. Spróbuj teraz zacisnąć mocno powieki, jeszcze mocniej, a teraz rozluźnij je, odpocznij. XI. A teraz zaciśnij mocno szczęki, zęby dotykają zębów. I górna i dolna szczęka jest silna, zęby mocno naciskają na siebie. A teraz rozluźnij szczęki, czujesz ulgę. XII. Ułóż wargi tak jakbyś chciał powiedzieć „ och”( lub zrób ryjek u małej świnki) i napnij mocno mięśnie ust, a teraz rozluźnij mięśnie. XIII. Usiądź swobodnie na dywanie
- „ Dla kogo jest puste miejsce...”- Zabawę rozpoczyna prowadzący słowami: miejsce po mojej prawej stronie jest puste, przyjdzie do mnie ( imię dziecka.... wesoły jak nakręcony bączek..., szczęśliwy jak pajacyk..., zadowolony jak motylek na łące...) Kolejne zdanie tworzy dziecko, po którego prawej stronie jest puste miejsce i zaprasza kolejne dziecko.
- „Rundka kończąca każde spotkanie” - Prowadzący podaje początek zdania, a każdy kończy je zgodnie ze swoimi doświadczeniami Złości mnie, że...”, „Cieszę się, kiedy....
- „Iskierka przyjaźni”- pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni.

Cele:

- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
-przestrzeganie zasad kontraktu grupowego
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- budowanie pozytywnego obrazu siebie,
- zwiększenie poczucia własnej wartości,
- zaspokajanie potrzeby bycia ważnym,
- dostrzeganie potrzeb innych
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych,
- uświadomienie sobie, że uczucia mogą się zmieniać,
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach życiowych
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem,
- wypracowanie sposobów na świadome i wolne od agresji radzenie sobie z konfliktami,
- poznanie własnej podatności na wpływ innych osób,
- nabywanie umiejętności pokonywania lęku przed wystąpieniem publicznym,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- rozwijanie sprawności i ekspresji ruchowej
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych ( nazywanie emocji i uczuć),
-rozwijanie koncentracji uwagi,
- rozwijanie logicznego myślenia,
- rozwijanie sprawności manualnej
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się i formułowania dłuższych wypowiedzi o ważnych sprawach,
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania

KWIECIEŃ

• „Budujemy poczucie własnej wartości”
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
- „Idący cień”- dzieci dobierają się w pary. W rytmie skocznej muzyki jedno dziecko z pary zaczyna iść do przodu wykonując różne ruchy, zaś dziecko „cień „ podąża za nim , naśladując jego ruchy. Kiedy ucichnie muzyka, dzieci w parach zamieniają się rolami- „cień” staje się „przewodnikiem’
- „Czuję się dziś jak...” – dzieci wybierają z pudełka z różnymi przedmiotami ten, który jest najbliższy jego aktualnemu stanowi lub losują przedmiot, np. piłeczkę i mówi zdanie : „Czuję się jak ta piłeczka: okrągła, tocząca się, i czasem podskakująca z radości”, lalkę- Czuję się jak ta lalka uśmiechnięta i piękna , -konia, Czuję się jak ten koń wesoły, szybki , -książka- Czuję się jak ta książka mądra, mała i kolorowa, kwiatek- Czuję się jak ten kwiatek pachnący, kolorowy, uśmiechnięty, miś- Czuję się jak ten miś uśmiechnięty , mały i przytulny itp.
- „Masażyki”- „Idą i biegną „, Idze pani, wietrzyk wieje”, „Tu płynie rzeczka”, „Zoo”, dzieci siedzą w kole jeden za drugim , prowadzący opowiada krótką historyjkę . Dzieci masują plecy kolegi siedzącego przed min zgodnie z instrukcją prowadzącego. Następnie następuje zmiana ról. Podsumowanie zabawy poprzez odpowiedzenie na pytanie: W jakiej roli czułeś się lepiej masującego, czy masowanego?
- „Tratwa”- zabawa przy muzyce klasycznej .Na podłodze rozkładamy gazety lub dywaniki, które są tratwami. Dzieci chodzą po sali omijając tratwy. Na hasło „powódź” wszyscy starają się wskoczyć na tratwę, tak żeby nie utonąć. Potem sukcesywnie zmniejsza się ilość tratw. Ważne jest, żeby wszyscy na tratwach się pomieścili i się „uratowali”. W podsumowaniu pytamy dzieci: Czy wszyscy się uratowali?, Co zdecydowało o tym, że nikt nie utonął?, Co czuły osoby, które spadły z tratwy (jak takie były).
- „Przedstawiać-wyrażać”- pantomima z bum bum rurkami. Dzieci wybierają sobie dowolną ilość rurek w różnych kolorach. Każde dziecko prezentuje jakiś wybrany przez siebie przedmiot (laska, parasol, trąbka, lornetka, szczotka do zamiatania itp.)Inne dzieci odgadują co przedstawiło dziecko.
-„Rozluźnianie- napinanie-odczuwanie”- zabawa przy muzyce relaksacyjnej (CD) prowadzona techniką relaksacji wg Jacobsona. Dzieci leżą na podłodze na plecach z zamkniętymi oczami, oddychając swobodnie. Prowadzący wymienia po kolei wszystkie części ciała a dzieci je napinają , następnie rozluźniają. W ten sposób napinamy i rozluźniamy całe ciało, zaczynając od nóg, poprzez dolną i górną część tułowia , głowę i ramiona.
- „Siedmioskoczek”- zabawa ruchowo-muzyczna w kole prowadzona metodą Klanze (CD)
-„Taki sam i inny”- uczestnicy siedzą w kole, tak, żeby dobrze się widzieć. Po kolei otrzymują polecenia, jak np. –dotknij każdego kto ma na nogach ....(jakieś ) kapcie, - dotknij każdego kto ma... (jakąś ) bluzkę, dotknij każdego kto jest tak jak ty chłopcem (dziewczynką), dotknij każdego, kto ma włosy takiego samego koloru jak ty itp. Jeżeli często będziemy powtarzali to ćwiczenie, dz. dostrzegać będą co mają ze sobą wspólnego i co powoduje, że jesteśmy wyjątkowi. Być może dostrzegą, że osoby których nie lubią, pod wieloma względami są tacy sami jak one.
- „Jestem dumny” –dz. siedzą w kole i uzupełniają po kolei początek zdania , zaczyna prowadzący „Jestem dumny z tego, że”..., np. nauczyłem się jeździć na rowerze..., że byłem grzeczny dziś w przedszkolu..., że odważyłem się przejść obok dużego i groźnego psa..., że nie uderzyłem kolegi wtedy, gdy mnie zdenerwował itp.
- „To taka gra, zrób to co ja”- zabawa ruchowo-muzyczna w kole prowadzona metodą Klanze (CD)
- „Malowanie muzyki”- zabawa przy muzyce klasycznej . Dzieci malują obrazki na kartce w kolorze czarnym kolorową farbą. Rozlewają farbę na kartce i dmuchają tak, żeby farma rozlała się w różne strony. Prezentowanie prac, omówienie zadania.
- „Rundka kończąca każde spotkanie” - Prowadzący podaje początek zdania, „Co mi dziś się podobało?..., Co nie podobało mi się na dzisiejszych zajęciach?”
- „Iskierka przyjaźni”- pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni.

Cele:
- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
-przestrzeganie zasad kontraktu grupowego
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- budowanie pozytywnego obrazu siebie,
- zwiększenie poczucia własnej wartości,
- zaspokajanie potrzeby bycia ważnym,
- dostrzeganie potrzeb innych
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych,
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach życiowych
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem,
- nabywanie umiejętności pokonywania lęku przed wystąpieniem publicznym,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- rozwijanie sprawności i ekspresji ruchowej
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych ( nazywanie emocji i uczuć),
-rozwijanie koncentracji uwagi,
- rozwijanie logicznego myślenia,
- rozwijanie sprawności manualnej
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się i formułowania dłuższych wypowiedzi o ważnych sprawach,
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania

MAJ
• Nawiązujemy przyjazne kontakty z innymi z uwzględnieniem komunikacji werbalnej i niewerbalnej, pożegnanie grupy
- „Witam was” - śpiewane powitanie, zabawa w kole z wykorzystaniem podkładu muzycznego CD
-„Głośno – cicho” – zabawa z bum bum rurkami .Chętna osoba wychodzi z sali. Jedna osoba chowa jakiś umówiony przedmiot. W jej poszukiwaniu pomagają wszystkie dzieci, stukając odpowiednio rurką o podłogę: ciszej lub głośniej. Wyjaśnienie dzieciom, że słowa można zastąpić czymś innym, np. przedmiotem lub gestem i znaczą one to samo.
- „Nasze ciało wita się”- zabawa w parach, bez używania słów, tylko gestów, np. witają się nasze stopy, -witają się nasze dłonie, witają się nasze czoła, witają się nasze brzuchy, witają się nasze pupy, itp.
-„Pająk i muchy” – zabawa ruchowa, jedno dziecko to pająk, który poluje na muchy. Pozostałe dzieci to muchy latające po całej sali i wydające odgłosy bzykania. Na hasło prowadzącego: „Uwaga Pająk!” – muchy nieruchomieją. Jeśli któraś się poruszy, pająk ją odprowadza do swojej spiżarni. Osoba, która zostaje ostatnia jako nie schwytana staje się pająkiem.
- „Zwierzęce gadanie” -dzieci losują karteczki z postacią zwierzęcia (każde zwierzę jest na dwóch karteczkach, więc dwoje dzieci wylosuje to samo zwierzę). Zadaniem każdego jest wcielić się w wylosowaną postać. Nie wolno porozumiewać się inaczej niż tylko w sposób wylosowanego zwierzaka, np. pies-dziecko szczeka. Zadaniem dzieci jest odnalezienie swojej pary.
- „Zabawy paluszkowe”- zabawy „Grzybki, „Dwie ręce- dziesięć palców”, „Piesek”, „Pięć małpek”
- „Zabawka stop”- dzieci siedzą w kole i trzymają ręce z tyłu podając sobie niewielki przedmiot, np. klocek, lub piłeczkę. Jedno dziecko siedzi w środku koła, na hasło „zabawka stop” , ma za zadanie powiedzieć kto trzyma zabawkę.
- „Wierszyki z pokazywaniem”- dzieci za pomocą gestów interpretują krótkie wierszyki, które opowiada prowadzący, np. „Bierzemy muchy w paluchy”, „Murzynek malutki”, „Niedźwiadek”, „Krasnoludek”, „Gimnastyka”
-„Orzeszek”- zabawa muzyczno-ruchowa prowadzona metodą Klanze
- „Opowiadanie o Krzysiu, który nie wierzył w siebie ”- prowadzący zaczyna opowiadać bajkę terapeutyczną . Po pierwszych kilku zdaniach dzieci po kolei kontynuują opowiadanie. Ich zadanie polega też na tym, żeby wspólnie wymyślić jak najwięcej pomysłów na rozwiązanie problemu nieśmiałości.
- „Moja dłoń”- każdy z uczestników na kartce z papieru odrysowuje swoją dłoń, a potem w kręgu opowiada „Co taką ręką lubi robić najlepiej...”, np. rysować, rzucać piłkę, przytulać, grać na komputerze, bawić się, oglądać książki itp. Zwracamy uwagę na wypowiadanie się całym zdaniem. Omówienie zadania.
- „Bajka terapeutyczna z obrazkami - oglądanie obrazków, układanie ich w odpowiedniej kolejności, opowiadanie treści obrazków , wymyślanie zakończenia bajki poprzez zastosowanie burzy mózgów. Zwrócenie uwagi na budowanie zdań złożonych.
- „Portret mojego kolegi”- dzieci dobierają się w pary , siadają przy stolikach naprzeciwko siebie, rysują kredkami portret kolegi.
- „Rundka kończąca każde spotkanie” - Prowadzący podaje początek zdania, „Co mi dziś się podobało?..., Co nie podobało mi się na dzisiejszych zajęciach?”
„Złap piłkę” – w kręgu dzieci rzucają do siebie piłkę. Każdy musi podać dobrą cechę osoby, do której rzuca, np. Kasia jest miła, Zosia jest koleżeńska, Olek jest grzeczny itp.
-„To ja na pożegnanie”- każde dziecko rysuje na kartce koło i w środku kreśli wyraz swojej twarzy, który chciałby pozostawić osobie prowadzącej zajęcia. Uczestnicy decydują, czy swoją podobiznę chcą oddać na pamiątkę wybranej osobie z grupy czy też zachowają ja dla siebie – rundka uzasadniająca wybór.
- „Dokończ zdanie”: dzieci siedzą w kole , prowadzący podaje początek zdania: „ Dzisiaj jestem tu po raz ostatni i chciałem powiedzieć, że...”.
- „Iskierka przyjaźni”- pożegnanie w kręgu , prowadzący rozpoczyna i puszcza w krąg uścisk dłoni.
-„Niespodzianki od prowadzącego”- wręczenie dyplomów i drobnych upominków

Cele:

- tworzenie bezpiecznej atmosfery poprzez zabawę,
-przestrzeganie zasad kontraktu grupowego
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych,
- budowanie pozytywnego obrazu siebie,
- zwiększenie poczucia własnej wartości,
- zaspokajanie potrzeby bycia ważnym,
- dostrzeganie potrzeb innych
- poznanie własnej podatności na wpływy innych osób.
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć,
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych,
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach życiowych
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem,
- nabywanie umiejętności pokonywania lęku przed wystąpieniem publicznym,
- rozwijanie umiejętności swobodnego porozumiewania się , wyrażania swoich myśli, uczuć, potrzeb,
- rozwijanie sprawności i ekspresji ruchowej
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych ( nazywanie emocji i uczuć),
-rozwijanie koncentracji uwagi,
- rozwijanie logicznego myślenia,
- rozwijanie sprawności manualnej
- zgodne działanie w zespole i współdziałanie z innymi w zabawach i sytuacjach zadaniowych,
- rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się i formułowania dłuższych wypowiedzi o ważnych sprawach,
- odczuwanie i okazywanie radości z wykonywanego zadania


Literatura:

1. Gry i zabawy przeciwko agresji, Portmann R., Jedność, Kielce 2003.
2. Przytulani, czyli wierszyki na dziecięce masażyki, Marta Bogdanowicz,
3. Projekt socjalny:” Terapia zajęciowa jako sposób na usprawnianie sfery emocjonalnej dziecka cz II, A. Walendziak, Wychowanie na co dzień Nr 1-2, 2000,
4. Gry i zabawy rozwijające dla dzieci młodszych, J. Andrychowska- Biegacz, Rzeszów 2006
5.Gry i zabawy wyciszające, N. Minge, K. Minge, Warszawa 2015
6. Gry i zabawy ruchowe, N. Minge, K. Minge, Warszawa 2015
7. „Od butelki do guzika, czyli wesoła muzyka”, warsztat z wykorzystaniem rekwizytów w pracy z małymi dziećmi , M. Czachórska - Krej,
K. Makarewicz , Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów Klauza, Łódź 2008
8. Zbieram, poszukuję, badam. Kinezjologia edukacyjna. Muzyka do ćwiczeń cz. I. D. Dziamska
9. „Muzyka i ruch”- warsztaty muzyczne wg idei C. Orffa,
10. „Kolory muzyki”- autorskie warsztaty z wykorzystaniem bum bum rurek, J. Tomkowska, Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów Klanze,
11. „Pląsy z długą brodą” , piosenki dla przedszkolaków.
12. Kto tak pięknie gra? To dzieci, pani i ja Cz. I wiosna-lato, B. Grabkowska, K. Makarewicz, Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów Klanze,
13. „Zabawy i gry z chustą animacyjną”, E. Kempska
14. Indywidualne programy edukacyjno- terapeutyczne, R. Naprawa, K. Maternicka, A. Tanajewska, Gdańsk 2013,
15. „Razem raźniej i przyjaźniej”, bajka terapeutyczna, B. Antkowiak,
16. „Wiewiórka Zuzia i jeżyk”, bajka terapeutyczna, A. Kozak