Rola rodziny w procesie wychowania dziecka

Rola rodziny w procesie wychowania dziecka
Przychodzące na świat dziecko już od pierwszych chwil swego życia potrzebuje opieki i pomocy ludzi dorosłych. Zapewnieniem jego potrzeb biologicznych i psychicznych zajmuje się rodzina. Rodzina jest szczególną, naturalną, najmniejszą i podstawową grupą społeczną dla każdego człowieka, w której zachodzą takie same mechanizmy psychologiczne, jak w każdej tego typu zbiorowości. Każdy z członków rodziny ma określoną rolę do spełnienia. W zależności od kręgu kulturowo-obyczajowego, tradycji środowiskowych oraz od tego, kto z rodziców ma dominującą pozycję. Wyróżnia się trzy typy rodziny:
- patriarchalny – gdy dominuje ojciec
- matriarchalny- gdy dominuje matka
- egalitarna- rodzina partnerska
Rodzice wraz z dziećmi tworzą dynamiczny system interakcji społecznych, o charakterze wspólnoty, która ma swój intymny, wewnętrzny świat niepowtarzalny i różniący jedną rodzinę od drugiej. Członkowie tej wspólnoty współdziałają ze sobą i wzajemnie oddziaływają na siebie. Wszystkich członków rodziny łączą więzy osobiste oparte na uczuciach. Rodzina oddziałuje na dziecko najwcześniej i najdłużej, a niekiedy przez całe życie. Jej wpływ wychowawczy na dziecko we wszystkich stadiach jego rozwoju jest najsilniejszy, ponieważ nie podlega on lub podlega tylko w ograniczonej mierze oddziaływaniom innych instytucji.
Za opiekę i wychowanie dziecka odpowiada więc głownie rodzina. Ma ona wpływ na przebieg procesów rozwojowych dziecka i kształtowanie jego osobowości. Wychowanie w rodzinie jest procesem naturalnym, przebiega w sposób stały i ciągły. Dokonuje się wszechstronnie w toku codziennych czynności członków rodziny, opartych na zasadach wspólnego uczestnictwa w różnych sytuacjach życiowych.
Stymulujące oddziaływanie rodziny na dziecko dokonuje się głównie poprzez:
- słabe bliskie, osobiste i bezpośrednie kontakty wzajemne wszystkich członków rodziny;
- emocjonalne i uczuciowe zaangażowanie się każdego w proces oddziaływań opiekuńczo-wychowawczych;
-stosowanie różnorodnych urozmaiconych bodźców stymulujących zachowania i działania dzieci umożliwiających im opanowanie sprawności manualnych, lokomocyjnych i motorycznych, oraz przyswajania pewnych, określonych nawyków, umiejętności, czy też niezbędnego zasobu wiedzy.
Zaangażowanie rodziców w sprawy wychowania ma decydujące znaczenie dla przyszłych losów dziecka. Rodzice stanowią dla dziecka wzory osobowe, wzory do identyfikacji. Wpływają na niego w sposób nie tylko zamierzony ale i niezamierzony samą swoją obecnością, postępowaniem, sposobem odnoszenia się do siebie nawzajem, do dziecka.
Dziecko z rodzicami łączy silna więź gdyż jest ono uzależnione od nich. Rodzice zaspokajają jego potrzeby fizyczne biologiczne. Do zadań, które mają do spełnienia należą: ubiór, wyżywienie, sen, opieka lekarska, ale również uczenie miłości, życzliwości, troski oraz wykonywania różnych obowiązków. Dziecko powinno wiedzieć ,że jest otoczone troską, miłością opieką. Ważna też jest wiedza o swojej rodzinie, o pracy rodziców, zajęciach rodzeństwa, o codziennym trudzie, kłopotach, o chwilach szczęścia radości. W ten sposób pełniej mogą rozwijać się uczucia dzieci, i ich szacunek dla poszczególnych członków rodzinny.
Dziecko poznaje spraw związanych z życiem rodzinny poprzez:
- uczestniczenie i spełnianie różnych drobnych obowiązków domu: poprzez samoobsługę, porządkowanie zabawek i rzeczy osobistych.
- udział w sprzątaniu mieszkań: nakrywanie stołu, zmywanie naczyń, dbanie o zwierzęta itp.
- czynności okazjonalne: przygotowanie do przyjęcia imieninowego, wykonanie upominków dla bliskich itp.
Dzięki działaniom na rzecz rodziny, wspólnemu przeżywaniu z nią radości i zmartwień, dziecko stopniowo staje się pełnowartościowym jej członkiem. Rodzina uczy dzieci jak żyć, być szczęśliwym i spełnia najważniejsze znaczenie w życiu dziecka przez wszystkie dni jego istnienia.


Bibliografia:
Druki zwarte:
Badura S, Czerendecka B, Marzec D, „Rodzina i jej formy wspomagania” Oficyna wydawnicza Impuls Kraków 2001
Cudak H „Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka” Warszawa 1986
Ziemska M „Rodzina i dziecko” PWN, Warszawa1986
Artykuł:
Rusiecka A „Rodzina dziecka jako środowisko wychowawcze” Wychowanie w Przedszkolu 1994/4