Naród, który traci pamięć, traci sumienie - uroczystość nadania szkole imienia Zesłańców Sybiru

Hymn Sybiraków śpiewany przez chór
Uczeń 1:

Dziś wielkie święto naszej szkoły, otrzymuje ona bowiem zaszczytne imię „Zesłańców Sybiru”. Sybiracy to bohaterowie, od których dziś możemy czerpać wzory kultywowania tradycji narodowych i religijnych. Od dziś bliższe staną się nam takie wartości jak: tolerancja, wrażliwość, uczciwość, patriotyzm, poszanowanie praw innego człowieka. I choć dziś borykamy się z wieloma codziennymi problemami, wiemy, że naszym obowiązkiem jest pamiętać o niezłomności przekonań tych ludzi, ich ofiarności, odwadze i mądrości. Nastały nowe czasy.
Dziś, w wolnej Polsce, możemy publicznie, bez obawy o nowe represje, przywoływać zbiorową pamięć o tamtych bolesnych wydarzeniach i przekazywać ją uczniom naszej szkoły.

Uczeń 2

Deportacje i zagłada całych narodów były stosowane w carskiej Rosji od pradawnych czasów Pierwszymi zesłańcami - Sybirakami byli polscy jeńcy z wojsk Stefana Batorego, króla Polski. Fakt ten odnotowany został w Kronikach wojennych z roku 1582. Następnie na zesłanie trafili uczestnicy wojen polsko – rosyjskich. Dużą fale zesłańców przyniósł okres konfederacji Barskiej z 1768 roku, powstania kościuszkowskiego w 1794 roku, a następnie listopadowego (1830r.) i styczniowego (1863). Na syberyjską katorgę trafiały dzieci i młodzież. O skazanych na zesłanie młodych patriotach pisał Adam Mickiewicz w III części Dziadów Fragm. „Dziadów” recytują: K. Całujek, J. Filipiak,

Uczeń
dziś - na Sybir - kibitek dwadzieścia
Wywieźli. Sam widziałem. Od bram więzienia na plac, jak w wielkie obrzędy,
Wojsko z bronią, z bębnami stało
we dwa rzędy;
W pośrodku nich kibitki. -
Patrzę, z placu sadzi
Policmejster na koniu; - z miny
zgadłbyś łatwo,
Że wielki człowiek, wielki tryumf
poprowadzi:
Tryumf Cara północy, zwycięzcy - nad dziatwą. -
Wkrótce znak dano bębnem i ratusz otwarty -
Widziałem ich: - za każdym z bagnetem szły warty
Małe chłopcy, znędzniałe, wszyscy jak rekruci
Z golonymi głowami; - na nogach okuci.
Biedne chłopcy! - najmłodszy,
dziesięć lat, nieboże,
Skarżył się, że łańcucha podźwignąć nie może;

Uczeń
Wywiedli Janczewskiego; - poznałem, oszpetniał,
Sczerniał,
schudł, ale jakoś dziwnie wyszlachetniał.
Ten przed rokiem swawolny, ładny chłopczyk mały,
Dziś poglądał z kibitki, jak z odludnej skały
Ów Cesarz!
- okiem dumnym, suchym i pogodnym;
To zdawał się pocieszać spólników niewoli,
To lud żegnał
uśmiechem, gorzkim, lecz łagodnym ,
Jak gdyby im chciał
mówić: nie bardzo mię boli.
Uważałem na więźnia
postawę i ruchy: -
On postrzegł, że lud
płacze patrząc na łańcuchy,
Wstrząsł nogą łańcuch,
na znak, że mu niezbyt ciężył.
A wtem zacięto konia, - kibitka runęła
On zdjął z głowy kapelusz, wstał i głos
natężył,
I trzykroć krzyknął:
\\"Jeszcze Polska nie zginęła\\".
-Wpadli w tłum; - ale długo ta ręka ku niebu
Kapelusz czarny jako chorągiew pogrzebu ,
Głowa, z której
włos przemoc odarła bezwstydna,
Głowa niezawstydzona,
dumna, z dala widna,
Co wszystkim swą
niewinność i hańbę obwieszcza
I wystaje z
czarnego tylu głów natłoku,
Jak z morza łeb delfina, nawałnicy wieszcza
Ta ręka i ta głowa zostały mi w oku,
I zostaną w mej myśli, - i w drodze żywota
Jak kompas pokażą mi, powiodą, gdzie cnota
Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie,
Zapomnij o mnie. –

Uczeń
Po śniegu, coraz ku dzikszej krainie
Leci kibitka jako wiatr w pustynie;
Oko nie spotka ni miasta, ni góry,
Żadnych pomników ludzi ni natury;
Ziemia tak pusta, tak nie zaludniona,
Jak gdyby wczora wieczorem
stworzona.
Kraina pusta, biała i otwarta
Jak zgotowana do
pisania karta.
Czyż na niej pisać będzie palec Boski,
I ludzi dobrych używszy za głoski,
Czyliż tu skryśli prawdę świętej wiary,
Ze miłość rządzi plemieniem człowieczem,
Że trofeami świata są: ofiary?
Czyli też Boga nieprzyjaciel
stary
Przyjdzie i w księdze tej wyryje
mieczem,
Że ród
człowieczy ma być w więzy kuty,
Że trofeami ludzkości są: knuty?
Piosenka Mury

Uczeń 1

Zesłańcami było wielu znanych Polaków. Wśród nich nie sposób nie wymienić takich jak: Adam Mickiewicz, Józef Piłsudski ,późniejszy marszałek Polski, Tomasz Zan, poeta polski, współtwórca Towarzystwa Filomatów, generał Władysław Anders, Naczelny Wódz polskich Sił Zbrojnych w latach 1944 -45, wybitny mówca i patriota Hugo Kołłątaj, działacz niepodległościowy ks. Piotr Ściegienny i jego dwaj bracia - Karol i Dominik. Wśród zesłańców było wielu wybitnych naukowców i badaczy: Benedykt Dybowski – badacz fauny i flory Bajkału, geolog i geograf Jan Czerski ,badacz przyrody Bajkału - Aleksander Czekanowski, badacz kultury ludów Kamczatki i Wysp Komandorskich pisarz, podróżnik, działacz niepodległościowy, Kawaler Orderu Virtuti Militari V klasy - Wacław Sieroszewski.

Uczeń 2
Wymieniając ludzi dla których Syberia stała się przymusowym domem nie sposób nie wspomnieć o św. Rafale Kalinowskim – patronie Sybiraków, czy wyniesionym na ołtarze podczas IX-tej pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Ojczyzny w 2002 r. - błogosławionym Zygmuncie Szczęsnym Felińskim. Należy pamiętać także o legendarnym konfederacie barskim – Maurycy Beniowskim oraz Walerianie Łukasińskim, który do końca życia przesiedział 46 lat w najcięższej twierdzy szliselburskiej.

Wiersz „Rejtan” J. Lechoń

Kiedy wszystko struchlało z obawy Moskali,
On na progu się sali jako kłoda wali
Z ta jedna myślą w głowie: "Ja wszystko ocalam",
Rozdziera swoje szaty, krzycząc "Nie pozwalam!".

Sto ramion niezlękłego uchwyciło męża,
I oszalał i umarł. Lecz to on zwycięża.

Bo parę lat zaledwie, - jest to chwila prawie, -
I oto się nad polem chwieje piórko pawie,
Hurmem chłopi z kosami biegną polną steczką
I nakryli armaty krakowską czapeczką.

I oto wszyscy naraz wznieśli wolne głowy,
Spójrz! Oto idą boso lecz przez gaj laurowy,

Dłoń twarda, co pług dotąd prowadziła w polu,
Niesie sztandar wolności do bram Kapitolu,
I idą, idą nasi, bijąc w tarabany,
I myśląc o swej Basi, w kraju zapłakanej.

Samotnik, który wtedy oszalał z rozpaczy,
Nie ujrzy ich, to prawda, ale cóż to znaczy?

Bo on odżył i wpośród śnieżnych drzew szpaleru
To on wali bagnetem w wrota Belwederu
I w ciemną noc styczniową wolność widzi jaśnie.
Ten człowiek z brwią krzaczastą, to przecież on właśnie.

Dziś kiedy na świat cały grzmią moskiewskie spiże,
Gdy niejedno poselstwo stopy w Moskwie liże
A oklask dla przemocy brzmi na wszystkie strony -
Ten Rejtan znów podnosi nie łeb podgolony,
Lecz głowę wychynioną z dantejskiego piekła,
Z której, zda się, krew cała narodu wyciekła.

Bo on, co myślą swoją szedł przed naród przodem,
Teraz stał się już całym świadomym narodem
I gdy wszystko przemocy gotuje owacje,
On woła: "Nie pozwalam!". I to on ma racje

„Miejcie nadzieję” Joanna Olejnik - wiersz

Miejcie nadzieję!... Nie tę lichą, marną
Co rdzeń spróchniały w wątły kwiat ubiera,
Lecz tę niezłomną, która tkwi jak ziarno
Przyszłych poświęceń w duszy bohatera.

Miejcie odwagę!... Nie tę jednodniową,
Co w rozpaczliwym przedsięwzięciu pryska,
Lecz tę, co wiecznie z podniesioną głową
Nie da się zepchnąć ze swego stanowiska.

Miejcie odwagę... Nie tę tchnącą szałem,
która na oślep leci bez oręża,
Lecz tę, co sama niezdobytym wałem
Przeciwne losy stałością zwycięża.

Przestańmy własną pieścić się boleścią,
Przestańmy ciągłym lamentem się poić:
Kochać się w skargach jest rzeczą niewieścią,
Mężom przystało w milczeniu się zbroić...

Lecz nie przestajmy czcić świętości swoje
I przechowywać ideałów czystość;
Do nas należy dać im moc i zbroję,
By z kraju marzeń przeszły w rzeczywistość
Chór „Święta miłości kochanej Ojczyzny”

Uczeń 1

Tyrania totalitaryzmu sowieckiego prześcignęła w swym okrucieństwie i masowości carskie represje.Już nie kibitki wiozły skazańców, lecz tysiące bydlęcych wagonów wypełnionych Polakami wyruszyło na wschód. Katyń, Miednoje, Charków, Bykownia, Kołyma, Krasnojarsk, Irkuck, Donbas, Workuta, Magadan, Kazachstan, Borowicze to symbole martyrologii naszego narodu . na mapie SA jeszcze setki innych, znanych i nie znanych miejsc, które umownie nazywamy Sybirem, a ofiary tego „Sybiru” sybirakami. Z. Herbert „17 IX” Małgosia Wodyńska - wiersz

Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
a droga, którą Jaś i Małgosia dreptali do szkoły
nie rozstąpi się w przepaść
Rzeki nazbyt leniwe nieskore do potopów
rycerze śpiący w górach będą spali dalej
więc łatwo wejdziesz nieproszony gościu
Ale synowie ziemi nocą się zgromadzą
śmieszni karbonariusze spiskowcy wolności
będą czyścili swoje muzealne bronie
przysięgali na ptaka i na dwa kolory
A potem tak jak zawsze – łuny i wybuchy
Malowani chłopcy bezsenni dowódcy
plecaki pełne klęski rude pola chwały
krzepiąca wiedza że jesteśmy - sami

Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
i da ci sążeń ziemi pod wierzbą i spokój
by ci co po nas przyjdą
uczyli się znowu
najtrudniejszego kunsztu
– odpuszczania win

Uczeń 2

Największe represje nastąpiły w latach: 1936—1937 oraz 1939—1956. Po agresji ZSRR na Polskę - 17 września 1939r rozpoczęto zniewolenie od rozbrajania oficerów i żołnierzy, bo walczyli z napaścią Niemców na Polskę a Stalin był wówczas sojusznikiem Hitlera. To oni wspólnie dokonali IV rozbioru Polski.

Uczniowie:………………………
-luty.1940 r. - deportacja, objęto rodziny wojskowych. pracowników
państwowych, leśników i właścicieli ziemskich. W ciągu jednej nocy wywieziono
około 220 tyś. osób.

– kwiecień 1940 r. - do azjatyckiej
części byłego ZSRR deportowano ok. 320 tyś. Polaków

- czerwiec 1940 r. - deportowano przeważnie na
północne tereny byłego ZSRR, około 240 tyś. uciekinierów z Polski
zachodniej oraz pozostałą inteligencję polska,

- czerwiec 1941 r. - w ostatnich dniach przed wybuchem wojny
niemiecko-sowieckiej deportowano około 300 tysięcy Polaków.

Uczeń 2

W latach 1944-1947 i później, z ziem należących do PRL, z udziałem rządu PRL zesłano na teren byłego ZSRR duża liczbę żołnierzy AK i innych osób podejrzanych o nielojalność w stosunku do ZSRR. Deportacją objęto również niektórych Polaków z ziem, które nie znalazły się w granicach PRL Gdziekolwiek w latach II wojny światowej i tuż po niej los rzucał gromady Polaków,zwłaszcza na bezkresnych obszarach Syberii, napotykali oni ślady poprzednich pokoleń zesłańców – dziewiętnastowiecznych powstańców: zapadające się mogiły, domostwa wzniesione ich ręka, pamięć o nich wśród okolicznych mieszkańców.

Piosenka „Biały krzyż”

„Nocą”
Jakże ciemno, ponuro!
Wiatry grają piosenki żałobne,
A niebo zasnuły chmury
Do ciężkiej zasłony podobne.
Przed nami step szeroki,
Pod stopami czarna ziemia,
Wkoło gdzie sięgnie oko
Noc ciemna.
Jedna tylko gwiazdka w górze
Zabłysła ... świeci –
Lecz za chwilę ginie w chmurze,
Jak w śnieżnej zamieci.
Coś wśród trawy się ruszyło,
Tak, aż serce drgnęło!
I uciekło! Co to było?
... Znów wszystko usnęło.

Uczeń 1

Doznanie obcej przestrzeni, postrzeganej jako wroga i groźna, splatało się z doznaniem nowego statusu - statusu człowieka zniewolonego, dla którego owa przestrzeń zarówno w sensie fizycznym, jak i psychicznym, jednostkowym, jak i grupowym, była "domem niewoli". Nowy krajobraz przyrodniczy i nowe otoczenie społeczne były interpretowane z punktu widzenia człowieka zniewolonego i człowieka należącego do odmiennej kultury. Dostrzeżone już w trakcie podróży, a pogłębione na miejscu przymusowego osiedlenia poczucie bezkresności syberyjskiej krainy splatało się z poczuciem bezradności w obliczu zniewalającego systemu. Owa bezkresność odczuwana była jako czynnik destrukcji, jako żywioł niosący rzuconemu tam człowiekowi nieszczęście i zgubę. Komponowała się w jedną całość z porażającą nędzą codziennej egzystencji i często słyszanymi zapewnieniami ze strony różnych funkcjonariuszy systemu, iż Polacy przyjechali tam "by zdechnąć".

Tajgo, Syberio

Wspominasz ciągle surową Tajgę.
Ciągłe koszmary i sny meczące,
O zaspach śniegu nie do przebycia,
O wszach, o głodzie, no, i o dzieciach.
Tak byłaś słaba i tak zmęczona.
Mogłaś się chociaż śniegiem otulić.
Wiem, bałaś się upaść,
By w nim nie skostnieć.
Ta ciągła walka z własną słabością,
Z bagnem, drzewami, tyranów złością.
Potrzeba było siły, by
Nie "pożarła" Was rezygnacja.
Szumiały smutno zmrożone drzewa,
Nad śmiercią dziewczyn o piwnych oczach,
I nad starymi - pięścią lub kolbą przetrąconymi.
Złożone tutaj ofiary z życia,
Kazały wytrwać w codziennej męce,
Znosić tyranię i poniżenie,
I smutne wszystkich przeznaczenie.
Świerku strzelisty !
W cichej, lecz groźnej Tajdze
Byłeś obiektem nieludzkiej doli.
Świerku zielony !
Co w smugach słońca,
Dałeś zesłańcom - promyk nadziei.
Ludzkości świata !
Poznaj historie naszych zesłańców,
Poznaj tyrana i jego dzieło!
Wtedy przyznacie, że było cudem
To ludzkie bohaterstwo.
Jak takie piękno naszej natury,
Mogło posłużyć tym nikczemnikom
Do zadręczania,
Do bezprawnego uśmiercania?
Tajgo ! tyś grobem była milionów.
Syberio ! tyś miejscem kaźni była Polaków.
Boże ! Tyś widział te ludzkie męki.
Wystaw rachunek bolszewizmowi.
Wywyższ tych biednych, załóż korony.

Piosenka „Zbroja”

Uczeń 2
Nadchodzi w końcu kres wojny i reżimu. Tysiące zesłańców Sybiraków powróciło do kraju.
Już zawsze tkwić będzie w nich pamięć o zesłaniu, tułaczym losie, więzieniach, katorżniczej pracy, zmaganiach z niewolniczym systemem, przeciwnościami losu, klimatem i przyrodą, zmaganiach, w których stawką było przetrwanie.

Po sześciu latach – wiersz

Po sześciu latach niewoli,
Po sześciu latach tułaczki i znoju.
Pod obcym niebem i wśród obcej roli,
Gdzie człowiek nie znał świąt i spokoju.
Po sześciu latach wracamy do kraju,
A serca nasze jednym biją tętnem,
Wracamy jako te ptaki z wyraju,
A dzień powrotu – dla nas wielkim świętem!
I choć ozięble przyjęli nas ludzie
Jednak gościnnie przyjmuje przyroda
I nam znużonym po znoju i trudzie!
Nowych zapałów i sił nowych doda!.

Uczeń 1

Młodzieży potrzebne są dziś autorytety, wzory do naśladowania. Sybiracy są symbolem zwycięstwa nad złem i totalitaryzmem. Nie możemy pozwolić, aby młode pokolenie Polaków o tym wszystkim zapomniało. Jeżeli dziś sami nie będziemy walczyć o prawdę o nas i uznanie dla naszych autorytetów to, kim będziemy jutro?

„Rota’ - chór