Autorski program zajęć z etyki dla uczniów klas I-III. Etyka - pierwszy poziom edukacyjny

WSTĘP

Nauczanie etyki na I poziomie edukacyjnym (klasy I-III szkoły podstawowej) ma głównie na celu wprowadzenie uczniów w świat wartości, rozpoznawalnym dla nich pojęciu dobra. Uczestnicy zajęć zostają ukierunkowani na poszukiwaniu wszelkich jego przejawów, również by włączali się w akcje mające charakter charytatywny prowadzone na terenie szkoły oraz poza nią. Dzieci podczas zajęć mają możliwość refleksji, własnej wypowiedzi na dany temat, kształtowania odrębnych poglądów, których nauczyciel i inni uczestnicy nie krytykują. Lekcje etyki prowokują ucznia twórczo, dając możliwość dalszego poszukiwania wiedzy. Zajęcia prowadzone w cyklu, uczestnik włączający się do grupy na kolejnym poziomie edukacyjnym przyswaja wiedzę zgodnie z potrzebą i możliwościami.
Program spełnia wymagania zawarte w Podstawie Programowej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012r. Poz. 977).
Charakterystyka programu:
Niniejszy program jest propozycją realizacji zajęć etyki na pierwszym etapie edukacyjnym prowadzonych zgodnie z obowiązującą podstawą programową. Uwzględnia treści programowe i formy dobrane do potrzeb i możliwości ucznia. Celem jest rozwijanie ucznia, inspirowanie do przemyśleń i dyskusji. Program ma charakter modułowy, co stwarza możliwość powrotu do poruszanego tematu, uzupełniania, rozwinięcia i utrwalenia treści, związanych z hasłem programowym, takim jak np. uczucia, wola, uzależnienia, zdrowie, rodzina, niepełnosprawność, wolontariat, prawa dziecka/człowieka, wartość i ochrona przyrody, patriotyzm, inne kultury, itp.

Cel główny:
Kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymania poprawnych kontaktów
z innymi dziećmi, dorosłymi, z osobami niepełnosprawnymi, przedstawicielami innej narodowości i rasy oraz dbanie o przyrodę i swoje otoczenie (podstawa programowa).

Cele kształcenia ogólnego:
• Stopniowe wprowadzenie ucznia w świat wartości
• Zachęcanie do poszukiwania oraz pielęgnowania i chronienia wartości w sobie
i w świecie
• Zachęcanie do „filozofowania”, stawiania argumentów „za” i „przeciw” podczas wypowiedzi opartych na logicznym rozumowaniu
• Rozróżnianie dobra od zła w zakresie elementarnym
• Kształtowanie empatii
• Kształtowanie postawy refleksyjnej wobec omawianych zagadnień dotyczących zarówno człowieka (rodzina, koledzy, osoby starsze, osoby niepełnosprawne), własnej osoby (uczucia, motywacja) i określonych sytuacji życiowych
• Ukazanie osób niepełnosprawnych jako pełnowartościowych partnerów i przyjaciół zarówno w pracy, jak i w czasie wolnym
• Wypracowanie nawyku dbałości o estetykę najbliższego otoczenie (pokoju, klasy)
• Ukształtowanie umiejętności dostrzegania piękna w najbliższym otoczeniu
i szanowanie go
• Wyrobienie postawy odpowiedzialności za własne słowa i czyny
• Wykształcenie potrzeby aktywnego uczestnictwa w życiu swojej społeczności lokalnej
Umiejętności ucznia:
• potrafi formułować wnioski oparte na obserwacjach własnych
• umiejętnie podejmuje właściwe decyzje w oparciu o posiadaną wiedzę,
wyniesioną z lekcji etyki
• buduje świadomość swoich decyzji, czynów i ich następstw
• rozwija zdolność komunikowania się
• umiejętnie posługuje się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi
• potrafi wyszukać i skorzystać z potrzebnych informacji
• rozwija zdolności pracy w zespole
• kształtuje ciekawość poznawczą, kreatywność i przedsiębiorczość
• rozwija kulturę osobistą i gotowość uczestnictwa w kulturze
• rozbudza swoją empatię i szacunek dla innych ludzi.
Metody nauczania:
1. Wykład i omówienie zagadnienia realizowanego na zajęciach
2. Gry zespołowe o charakterze edukacyjnym
3. Studium przypadku dotyczące danej problematyki
4. Ćwiczenia wykonywane przez uczniów indywidualnie i grupowo
5. Dyskusja, rozmowa w kręgu
6. Wypowiedzi ustne i w małych formach pisemnych
7. Czytanie fragmentów literatury pięknej.

Treści nauczania w trzyletnim cyklu kształcenia:
• Rozpoznawanie własnej tożsamości „kim jestem?”
• Moje miejsce w rodzinie
• Role społeczne dziecka i dorosłego
• Określanie siebie w danych kategoriach: odpowiedzialność, myślenie, uczucia, wspomnienia.
• Rzeczywistość, a moje plany „kim jestem i kim chciałbym być”
• Odróżnianie orzeczników określających ludzi np.: jest dobry, jest piękny
• Ja oraz inni w swoich wadach i zaletach
• Czym jest dla mnie ideał?
• Kształtowanie pojęcia „wolność”
• Ci przemądrzali filozofowie – opowiadania literackie
• Wzór i autorytet – kim jest dla mnie bohater, wzór do naśladowania.
• Co to jest mądrość i na czym polega zaufanie?
• Nasze zachowanie wobec autorytetu, dobre i złe naśladownictwo
• Wolność i moje prawa
• Ocena prawa i sprawiedliwości, czy prawo jest dobre?
• Prawa a przywileje, prawa a obowiązki
• Normy, które rządzą waszym życiem
• Rozumienie i kontrolowanie emocji
• Współdziałanie i budowanie zespołu
• Pielęgnuję przyjaźń w miarę swoich możliwości
• Stosowanie narzędzi rozwiązywania konfliktów
• Odpowiedzialność za przekroczenie norm a poczucie odpowiedzialności
• Odpowiedzialność a sumienie
• Odpowiedzialność za siebie samego
• Godność, honor i wartości
• Co to znaczy „być sobą”?
• Szczęście osobiste. Szczęście a przyjemność
• Szczęście moje, a szczęście innych ludzi
• Doskonalenie się jako czynność
• Wartości wspólnoty: tolerancja, patriotyzm, idp.
• Uczciwość, rzetelność i praca
• Życzliwość, troska, miłość i przyjaźń jako wartości
• Prawda jako wartość logiczna
• Słowa, które ranią
• Asertywność
• Tolerancja i akceptacja
• Inne wyznania
• Inne kultury
• Jak naprawić wyrządzoną krzywdę?
• Prawdomówność jako wartość
• Praca i jej wartość dla człowieka
• Poszanowanie cudzej własności
• Sukcesy i niepowodzenia szkolne
• Opowieści o zagrożonych gatunkach
• Ekologia i ochrona zwierząt
• Właściwe gospodarowanie dobrami Ziemi
• Przykazania ekologiczne Świętego Franciszka
• Stowarzyszenie „Greenpeace”, „Animals” i inne

Proponowane moduły nauczania:
1. Ja – kim jestem (co stanowi o tożsamości i wyjątkowości każdego człowieka)
2. Ja i rodzina (rodzeństwo, rodzice, dziadkowie)
3. Ja i koleżanki/koledzy (empatia, życzliwość, przyjaźń)
4. Ja i moje zdrowie (jedzenie, higiena, nawyki/uzależnienia)
5. Ja i moje uczucia (smutek, złość, żal, radość)
6. Ja i problemy (radzenie sobie, próba pokonywania problemów)
7. Ja i czas mojego życia (radość bycia dzieckiem, moje prawa i przywileje, dorośli
w moim życiu, dojrzewanie, przemijanie)
8. Ja wśród ludzi (podobieństwa i różnice między ludźmi np. kolor skóry, kultura, niepełnosprawność, wyjątkowość)
9. Ja i najbliższe środowiska przyrodnicze (oszczędzanie dóbr naturalnych Ziemi, segregowanie i recykling w klasie/w domu)
10. Ja i zwierzęta (empatia, szacunek, obowiązki i odpowiedzialność)
11. Ja i wielki świat (baśnie i opowieści z różnych stron świata)
12. „Szkatułka z ważnymi pojęciami” (problemy aktualne, wynikające z dynamizmu życia klasy)

Sposób ewaluacji zajęć:
Ucznia ocenia się przede wszystkim na podstawie aktywności w zajęciach, aktywności
w poszukiwaniu materiałów, argumentów, dawaniu przykładów, umiejętności dyskutowania.
Kryterium oceny podlega także wiedza ucznia dotycząca omawianej problematyki, etyki
i argumentów filozoficznych. Nauczyciel ocenia także wypowiedzi ustne oraz pisemne
w zależności od wieku dziecka oraz jego poziomu nauczania.


Literatura:
Etyka. Chcemy być lepsi. Podręcznik i program nauczania do klasy I, II, i III szkoły podstawowej; Marek Gorczyk
Ludzkie ścieżki. Kompleksowy program nauczania etyki na II, III i IV poziomie edukacyjnym; Anna Ziemska, Łukasz Malinowski
Program lekcji etyki. Szkoła Podstawowa IV-VI; Magdalena Środa; Dopuszczony do użytku przez MEN pod numerem DKW-4014-3/00
http://www.etykawszkole.pl/baza-wiedzy-/materiay-edukacyjne