Różnicowanie głosek opozycyjnych ,,s-sz"

Temat zajęć: Różnicowanie głosek opozycyjnych ,,s – sz” (w izolacji, sylabach, wyrazach, wyrażeniach, zdaniach).

Nauczyciel logopeda: mgr Monika Łuczak-Ciesielska
Czas trwania zajęć: 30 min.
Grupa 5-6 latków: zajęcia indywidualne z dzieckiem

Cele ogólne:

- różnicowanie głosek „s”-„sz” w mowie,
- usprawnianie aparatu artykulacyjnego,
- kształtowanie prawidłowego toru oddechowego,
- doskonalenie percepcji i uwagi słuchowej,
- usprawnienie koordynacji wzrokowo – słuchowej,

Cele szczegółowe: Dziecko

- usprawnia narządy mowy,
- kontroluje siłę wydechu,
- ćwiczy analizę słuchową,
- doskonali koordynację wzrokowo-słuchową (prawidłowo układa narządy artykulacyjne podczas realizacji głosek: „s oraz „sz; naśladuje dźwięki mowy: szum drzew – „sz” i syk gęsi „s”)
- zna zasady poprawnej wymowy głosek ,,s” i ,,sz”, utrwala prawidłową artykulację głosek, ,,s-sz”.

Metody nauczania:
- ćwiczeń ortofonicznych
- oglądowa
- słowna
- ćwiczeń praktycznych

Forma pracy:
- indywidualna.

Środki dydaktyczne:
lusterko, kolorowe piórka i wiatraczki, bańki mydlane, słomki, zestawy obrazków z tzw. fonetycznym video oraz wybranych obrazków, w których występują głoski ,,s-sz”, tablice ze schematami przedstawiające układ narządów mowy podczas wymawiania głosek ,,s’’, ,,sz’’, kartoniki z obrazkami (do ćwiczeń artykulacyjnych i dźwiękonaśladowczych); obrazki zawierające w nazwie głoski „s” i „sz”.

Przebieg zajęć:

1.Zajęcia wstępne
Przywitanie dziecka i gościa zaproszonego na zajęcia logopedyczne. Nawiązanie z dzieckiem kontaktu emocjonalnego, wzrokowego i słownego.

2.Ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny ,,Języczek - Podróżniczek w sali przedszkolnej”.

Dziecko siedzi przed lustrem. Logopeda opowiada historyjkę i demonstruje zawarte w niej ćwiczenia. Dziecko je powtarza.
Przedstawiam Języczka - Wędrowniczka, który potrafi szybko się ruszać, chociaż do ruchu nikt go nie zmusza. W sekundzie robi tych ruchów wiele a towarzyszą mu przyjaciele: usta, policzki i podniebienie, żuchwa, a nawet zręczne ręce. Codziennie się gimnastykują. Ty również dołącz do nich czym prędzej.
Języczek - Podróżniczek wszedł do sali przedszkolnej. Dzieci bawiły się zabawkami, jeden chłopczyk dźwigiem (otwórz szeroko buzię, podnieś język za górne zęby i przesuń go w stronę gardła), drugi bąkiem kręcącym się dookoła (obliż górną i dolną wargę czubkiem języka, nie zamykając ust). Dziewczynki puszczały bańki mydlane (dmuchaj na bańki mydlane - wdech nosem, wydech ustami). Dzieci z uśmiechem (rozciągnij wargi w szerokim uśmiechu) zaprosiły Języczka do wspólnej zabawy.
Na półce w sali przedszkolnej Języczka - Podróżniczka siedzą przytulanki (dotykaj czubkiem języka każdego górnego zęba, mając otwarte usta). Jest tam zielona żabka (rozciągnij wargi w szerokim uśmiechu), która lubi skakać (dotykaj czubkiem języka górnej, następnie dolnej wargi, mając otwarte usta), króliczek, który lubi marchewkę (przesuwaj ściągnięte wargi raz w prawo, a raz w lewo) i miś, który lubi miód (oblizuj językiem wargi w jedną, potem w drugą stronę).
Języczek - Podróżniczek bawi się kolejką elektryczną. Po torach jedzie lokomotywa z wagonikami (dotykaj czubkiem języka kolejno dolnych zębów). Podczas jazdy koła pociągu stukają (odbijaj czubek języka za górnymi zębami, mając otwarte usta). Pociąg wjeżdża do tunelu (wysuwaj i chowaj prosty język za górnymi zębami, mając otwarte usta), jedzie pod górę, zjeżdża z niej (dotykaj czubkiem języka górnej, następnie dolnej wargi), a potem zatrzymuje się na stacji (wysuń język jak najdalej na brodę).
W przedszkolu Języczka - Podróżniczka jest dzisiaj koncert. Pani gra na pianinie (dotykaj czubkiem języka każdego dolnego zęba), Pan gra na skrzypcach (przesuwaj język od jednego kącika warg do drugiego, nie dotykając dolnej wargi). Występuje również Pan, który gra na cymbałkach (odbijaj czubkiem języka za górnymi zębami). Dzieciom koncert bardzo się podobał (rozciągnij wargi w szerokim uśmiechu).

3. Ćwiczenia oddechowe– dmuchanie na kolorowe wiatraczki, piórka, piłeczkę pingpongową (wydech długi, powolny / krótki, szybki) z wykorzystaniem słomek, puszczanie baniek mydlanych.

4. Ćwiczenia oddechowe
Wypowiadanie głoski „s” na wydechu:
• ciągłe - sssssss
• z przerwami – s s s s s
Wypowiadanie głoski „sz” na wydechu:
• ciągłe – szszszszszsz
• z przerwami – sz sz sz sz sz
• Ćwiczenia fonacyjno – oddechowe – cechy głosek s, sz.
Dziecko otrzymuje od nauczyciela lusterko. Obserwuje w nim układ warg, zębów i języka podczas wymawiania głosek ,,s’’, ,,sz’’. Prowadząca zwraca uwagę na ciągły strumień ciepłego powietrza wypływający z ust podczas wymawiania ,,sz’’ i zimny podczas wymawiania ,,s’’. Pokazuje dziecku tablice ze schematami przedstawiające układ narządów artykulacyjnych podczas wymawiania obu głosek.
Logopeda pokazuje dziecku dwie ilustracje (sycząca gęś i szumiące drzewa) - przypomina o prawidłowym ułożeniu narządów artykulacyjnych podczas realizacji głosek: „s” (język na dole, usta w uśmiechu) – naśladowanie syku gęsi; oraz „sz” (język w górze, usta ułożone w ryjek) – naśladowanie szumu drzew.

Zabawa oddechowa: ,,Wirujący wąż”.
Logopeda podaje dziecku papierowego węża zawieszonego na nitce. Przypomina o prawidłowym torze oddechowym. Następnie poleca dziecku unieść węża na wysokość ust i dmuchnąć delikatnie ciągłym strumieniem powietrza na jego głowę, tak by zaczął wirować. W kolejnej rundzie zamiast dmuchania proponuje długie wybrzmiewanie głoski ,,s” w celu uzyskania wcześniej omówionego ruchu papierowego węża.

5. Różnicowanie głosek ,,s’’ i ,,sz’’ w wyrazach dźwiękonaśladowczych, sylabach.
Logopeda daje polecenia, a dziecko wykonuje je przed lustrem:
- Powiedz jak syczy wąż : sss...........
- Kiedy wieje wiatr, to słyszymy szszsz..............
- Jaki dźwięk słychać, gdy powietrze schodzi z piłki sss...........
- Słyszałeś(aś) jak szumi morze? Powtórz ten dźwięk: szszsz........

Powtarzamy starannie sylaby:
sa - sza asa - asza as - asz
so - szo oso - oszo oso -oszo
se - sze ese - esze ese -esze
su - szu usu - uszu usu -uszu
sy - szy ysy - yszy ysy -yszy

6.Różnicowanie głosek ,,s i sz'' w tekście.

Szumi wiatr, szumi wciąż : szszsz...
A tu głośno syczy wąż:
-Sss...
Wiatr piosenkę nową szumi: szszsz....
Lecz syk węża szum ten tłumi:
-Sss...
zdenerwował się więc wąż:
-czy mam szumu słuchać wciąż?
Przecież pięknie syczę sam (sama),
Teraz ja tu koncert dam! :
Sss...
Węża syk i wiatru szum
Naśladuje dzieci tłum:
-Szszsz...
-Sss....

7.Nazywanie przedmiotów pokazanych na obrazkach
zawierających głoski ,,sz’’ i ,,s” w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów.

Logopeda daje dziecku polecenie:
- Pobawmy się w echo. Ja czytam, a Ty jak echo, powtarzaj za mną:
Sławny piłkarz
Sztywny pasek
Słodka szarlotka
Smakowita szynka
Satynowe szorty
- Jeszcze raz zabawimy się w echo. Tym razem będziesz powtarzać zdania:
Szara myszka zjadła serek.
Szymon szuka spinek do koszuli.
Sabina słucha marsza weselnego.
Justyna szyje spodnie na maszynie.
Natasza dostała srebrną broszkę.

8.Logopeda dziękuje dziecku za aktywny udział w zajęciach i wspólną zabawę.
Ćwiczenia końcowe – podsumowanie i krótkie omówienie zajęć, sukcesów dziecka, pochwała i nagroda za pracę.