Zabawy i gry matematyczne. Scenariusz zajęć z edukacji matematycznej w kl. I

Scenariusz zajęć z edukacji matematycznej w kl.I
Temat zajęć: Zabawy i gry matematyczne.
Cele ogólne:
• Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania od manipulowania przedmiotami, przez rachowania na palcach i innych zbiorach zastępczych
• Rozwijanie twórczego i matematycznego myślenia
• Kształtowanie pojęć matematycznych i języka matematycznego
• Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci i zdolności do wysiłku intelektualnego.
Cele szczegółowe (operacyjne):
Uczeń:
• liczy w przód i w tył,
• rozumie pojęcie para,
• potrafi wskazać liczbę następną i poprzednią
• dolicza i odlicza,
• dodaje i odejmuje różnymi sposobami - od liczenia na palcach, liczmanach, liczydłach, na innych zbiorach zastępczych do liczenia w pamięci,
• układa działania matematyczne, pisze liczby i znaki matematyczne,
• rozpoznaje i nazywa figury geometryczne,
• potrafi dopełniać do danej liczby,
• cieszy się ze wspólnie odniesionego sukcesu,
• wykorzystuje umiejętności matematyczne w grach i zabawach,
• doskonali zdobytą wiedzę,
• rozwija logiczne myślenie,
• współdziała z nauczycielką i dziećmi
Metody pracy:
-czynne : zadań stawianych dziecku do wykonania,
- słowne: pogadanka, objaśnienie, dyskusja;
-oglądowe: pokaz

Forma pracy:
• zbiorowa, indywidualna, grupowa
Środki dydaktyczne:
• liczmany(różne rodzaje), liczydła, klocki i figury, centymetr krawiecki
• cyfry i znaki matematyczne,
• klamerki, kartony , figury geometryczne, kostki do gry, klocki, ołówki
• kartki z zapisanymi działaniami do wykonania,

Przebieg zajęć:

1.„Policz kropki” (przeliczanie elementów w zbiorze)
Dzieci dobierają się parami. Każda para dostaje kartę pracy z narysowanymi kropkami po jednej stronie kartki. Zadaniem dzieci jest policzyć kropki po lewej stronie, a następnie dorysować tak, by po prawej stronie było ich tyle samo.

2. „Podskocz tyle ile...” – zabawa połączona z ruchem
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: kostka, klocki;
Przebieg zabawy: dziecko rzuca kostką, układa przed sobą tyle klocków ile ma punktów na kostce i podskakuje na jednej nodze, obunóż tyle razy ile wskazują punkty na kostce.

3. „Tropiciele figur”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: figury geometryczne, kostka z figurami geometrycznymi
Przebieg zabawy: Dzieci siedzą w kole, każde losuje figurę geometryczną, nazywa ją. Jedno z dzieci rzuca kostką, w zależności od wskazań kostki (np.: kwadrat) dzieci posiadające daną figurę wstają, wykonują jedno okrążenie i siadają na miejsce.

4. „Dodaj i porównaj”

Liczba uczestników – parzysta.
Pomoce: kostki do gry, po dwie dla każdego uczestnika, dwa ołówki na parę.
Przebieg zabawy: W parach, każdy uczestnik rzuca dwiema kostkami, następnie sumuje liczbę wyrzuconych przez siebie oczek. Zwycięzca, z większą liczbą oczek układa z dwóch ołówków odpowiednio znak: <, >, =.
Zabawę powtarzamy dowolną, nieparzystą ilość razy, a następnie wyłaniamy zwycięzcę, któremu najczęściej udało się wyrzucić większą liczbę. Można dokonywać zapisów wyrzuconych oczek lub ich sum.

5. „Kropelki deszczu”
Liczba dzieci: gra w parach.
Pomoce: plansze chmury z kropelkami i działaniami dla każdego dziecka, kostki do gry - po dwie dla dziecka, kropelki - nakrywki z cyframi od 1 do 6 lub kolorowe bez cyfr.
Przebieg zabawy:
I wersja:
Dzieci wybierają plansze - chmurki z kropelkami po jednym dla każdego z graczy. Na kropelkach umieszczone są działania - np. dodawanie liczb. Rzucają po kolei dwiema kostkami. Kiedy uda się wyrzucić na dwóch kostkach taki układ oczek na kostce jaki jest na kropelce, to zakrywają tę kropelkę nakładką - kolorową kropelką. Wygrywa dziecko, które szybciej zakryje wszystkie kropelki.
II wersja:
Dzieci po wybraniu plansz z dodawaniem rzucają dwiema kostkami do gry. Kiedy wyrzucą występujący na kroplach układ, wykonują działanie, np. 2+6 a kropelkę nakrywają nakrywką z wynikiem dodawania, np. Wygrywa dziecko, które szybciej zakryje wszystkie kropelki.
III wersja:
Dzieci wybierają plansze z odejmowaniem, rzucają dwiema kostkami do gry. Kiedy wyrzucą występującą na kropelkach liczbę oczek, od większej odejmują mniejszą i zakrywają kroplę kolorową nakrywką z wynikiem odejmowania, np. 6 - 2, 4. Wygrywa dziecko, które szybciej zakryje wszystkie kropelki.

6. „Policz, ile brakuje?”
Liczba dzieci: dowolna.
Pomoce : plansze z kwiatkiem - zadaniem dla każdego dziecka, liczmany (np. guziki), kartoniki z cyframi w zakresie 10.
Proponowany przebieg: Dzieci na płatkach kwiatów umieszczają odpowiednią liczbę liczmanów będącą dopełnieniem zbioru, aby otrzymać liczbę elementów wskazaną w środku kwiatka. Wygrywa dziecko, które najszybciej i poprawnie wykona zadanie.

7. „Winda i 100 – piętrowe wieżowce”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: centymetr krawiecki, parę klamerek i kostka do gry.
Przebieg zabawy: Dzieci łączą się w pary i otrzymują centymetr krawiecki, parę klamerek i kostkę do gry. Dzieci rzucają kostką i przesuwają klamerkę w górę po centymetrze tyle pięter ile wyrzuciły punktów na kostce. Dzieci grają do momentu, kiedy nauczycielka przerywa grę. Zadaniem dzieci jest określenie, do którego piętra „dojechały” windą, kto dojechał wyżej.

8. „Kolorowe chodniki”
Liczba dzieci: zabawa w grupach 4 - osobowych.
Pomoce: kostka, w której każda ścianka ma inny kolor i zaznaczone oczka 1 - 6, 4 chodniki z zaznaczonymi liczbami
1 2 3 4 5 6
i kolorowe kartoniki z cyframi 1 - 6 odpowiadające wielkości każdej cegiełki chodnika i kolorze ścianki kostki.
Przebieg zabawy: Dziecko wyrzuca kostką np. pole czerwone z liczbą oczek 4. Szuka kartonika czerwonego z liczbą 4 i zakrywa odpowiednie miejsce na chodniku. Zadanie polega na jak najszybszym ułożeniu całego chodnika.

9. „Policz i dodaj”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: karty, kostki
Przebieg zabawy: Rozkładamy wszystkie karty, dziecko rzuca dwiema kostkami. Następnie dodaje liczbę punktów na obu kostkach i spośród rozrzuconych kart wybiera taką, która jest sumą dwóch kostek i zabiera ją jako zdobyty punkt.
Gdy sumą będzie 11 – to zabiera karty 10 i 1 ( As);
Gdy suma będzie 12 – to zabiera karty 10 i 2;

10. „Kasztanki”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: dowolna liczba kasztanów
Przebieg zabawy: Uczestnicy zabawy układają np. 10 kasztanów (lub dowolnych liczmanów). Jedna osoba odwraca się, tak by nie widzieć ile kasztanów chowa za siebie drugie dziecko. Następnie zgadujący musi policzyć, ile kasztanów brakuje.
Gdy prawidłowo odpowie, prosi o kasztany np. z prawej (lub lewej) ręki (jest to tylko część zabranych na początku ). Teraz ma za zadanie odgadnąć, ile kasztanów jest w drugiej ręce.

11. „Wojna”
Liczba uczestników: dowolna
Pomoce: kostki do gry, klocki
Przebieg zabawy: Uczestnicy łączą się w pary, rzucają kostką, który uczestnik ma większą liczbę na kostce zabiera tyle klocków, ile punktów wyrzucił. Zliczmy później liczbę punktów, wygrywa ten, kto ma więcej.

12. „Kolorowe guziki”
Liczba uczestników: dowolna
Pomoce: zielone guziki, czerwone guziki, dwie kości dla każdego uczestnika, plansze.
Przebieg zabawy: rzucamy dwiema kostkami, sumujemy punkty na kostce i sumę liczb wyszukujemy na planszy i zakrywamy guzikiem.

13. „Tropiciele zwierząt”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: krążki z liczbami 1- 20 lub więcej, dwa klocki
Przebieg zabawy: Nauczycielka podaje imię dziecka, które będzie „tropicielem tygrysa”.
Na dywanie dzieci rozkładają w odpowiedniej kolejności krążki z liczbami. Jedno z dzieci chowa ilustrację np. tygrysa pod jedną z liczb. Dziecko „tropiciel” zadaje pytania np.:
- czy ta liczba jest większa od ...?
- czy ta liczba jest mniejsza od ...?
Grupa odpowiada „tak lub nie”.
Dziecko „tropiciel” zaznacza klockami obszar (w tym wypadku ustawia klocki na wymienionych liczbach), w którym powinna znaleźć się ilustracja z tygrysem. Zadaje pytania tak długo, aż wskaże prawidłową liczbę.

14. „Tropiciele tajemniczych kropek”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: domino o dużym formacie
Przebieg zabawy: Każde z dzieci otrzymuje losowo po dwie kostki domina. Dzieci układają kostki tak, aby na dokładanym polu było np. o dwa oczka więcej. Zabawa trwa aż do wyczerpania możliwości dokładania kostek domina.

15. „Tropiciele dodawania i odejmowania”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: wypisane na kartkach A4 działania matematyczne, krążki
Przebieg zabawy: Dzieci ustawione są w dwóch rzędach, każde otrzymuje krążek. Zadaniem dzieci jest zbudowanie mostu nad „przepaścią”. Krążek mogą wysunąć dopiero po podaniu wyniku pokazanego przez nauczycielkę działania matematycznego. Dzieci rozwiązują zadania kolejno raz z jednego raz z drugiego rzędu. Po położeniu krążka idą na koniec swojego rzędu.
Po zakończeniu zabawy porównują długość mostów, przechodzą po nich w wymyślony przez siebie sposób.

16. „Matematyczne koło”
Liczba dzieci: dowolna
Pomoce: wycięte z papieru plansze w kształcie koła podzielone na 6 części, na każdym polu jest o jedna kropka więcej (od 1 do 6, jak na kostce do gry) oraz 21 guzików
Przebieg zabawy: Dzieci podzielone są na grupy 3 osobowe. Każda grupa otrzymuje plansze i 21 guzików dla każdego gracza, kostkę do gry. Dzieci kładą przed sobą plansze i guziki, rzucają kolejno kostką i w zależności od tego jaką liczbę oczek „wyrzucą” układają guziki na odpowiednim polu. Jeśli dziecko wyrzuci tą sama liczbę oczek kolejny raz omija go kolejka. Wygrywa dziecko, któremu najwcześniej uda się zapełnić swoją planszę. Można z dziećmi ustalić, czy w grze wygrywa się losowo czy też jest w niej jakaś strategia.

17. „Ile brakuje?”
Liczba dzieci: nie większa niż dziesięcioro
Pomoce: guziki lub dowolne liczmany
Przebieg zabawy: Każde dziecko otrzymuje 10 guzików, dzieli je na dwie części chowając w dłoniach. Wybrane dziecko pokazuje ilość guzików w jednej dłoni. Nauczyciel mówi ile guzików jest ukryte w drugiej dłoni. Pozostałe dzieci wyjaśniają w jaki sposób nauczyciel „odgadł” zawartość drugiej dłoni. Kolejne dziecko pokazuje ilość guzików ukrytych w jednej dłoni, ale tym razem odgadują dzieci, a nauczyciel wyjaśnia sposób obliczenia. Zwiększamy liczbę guzików, używając kubeczków do rozłożenia guzików.

W przygotowaniu zajęć wykorzystano materiały z kursu doskonalącego "Kształcenie kompetencji matematycznych uczniów"
Literatura :
1. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Dziecięca matematyka, 1997, WSiP, Warszawa
2. Lewis D. Jak wychować zdolne dziecko, 1988, PZWL, Warszawa
3. Gruszczyk – Kolczyńska E.: Dlaczego warto zmienić program i metody? W: „Wychowanie w przedszkolu” 1991, nr 1.
4. Moroz H. Nasza matematyka. Gry i zabawy matematyczne, 1991, BGW, Warszawa
5. Pisarski M. Matematyka dla naszych dzieci, 1992, Wydawnictwo „ECERI”, Warszawa
6. Pisarski M. Gry i zabawy rozwijające uzdolnienia matematyczne, 1992, Wydawnictwo „ECERI”, Warszawa