Dziecko - mały artysta. Program rozwijający umiejętności manualne i plastyczne wykorzystujący elementy Metody Dobrego Startu

I. WSTĘP

Wiek przedszkolny jest okresem intensywnych zmian, które mają decydujący wpływ na późniejsze lata. W tym okresie kształtuje się osobowość dziecka poprzez poznanie , rozumienie i dostrzeganie związków zachodzących w otaczającym go świecie. Przedszkole to środowisko, w którym dziecko zaczyna intensywnie zapoznawać się i orientować w społecznych stosunkach międzyludzkich, zdobywa nowe wiadomości i umiejętności, powstaje zarys światopoglądu oraz pierwsze wyobrażenia ogólne stanowiące podstawę późniejszej gotowości dziecka do nauki szkolnej. Przedszkole to instytucja, której zadanie polega na harmonijnym rozwoju dziecka, a wiek przedszkolny stanowi odpowiedni moment i daje szansę kształcenia twórczej postawy, upodobań i nawyków estetycznych oraz przekonania o ich wiodącej roli i ważnym miejscu wśród innych spraw i dziecięcych przeżyć. Kiedy dziecko tworzy, realizuje twórczą postawę w rzeczywistości. Aktywność dziecka należy więc do sfery rozwoju i jest całkowicie zwrócona w kierunku budowania siebie.

Po to, by dziecko mogło wyzwolić swój wewnętrzny świat i posługiwać się właściwymi mu sposobami ekspresji- mimiką, gestem, słowem mówionym, aktywnością plastyczną i muzyczną- trzeba uszanować jego spontaniczność, czuwać nad tym, aby unikać wszystkiego, co może pociągać za sobą zahamowanie tendencji ekspresyjnych. Dzieci są kreatywne z natury, dlatego tę wspaniałą zdolność należy w nich pielęgnować i rozwijać. Dla dziecka jego własna twórczość jest źródłem radości, dobrej zabawy, zaangażowania i podstawową forma uczenia się oraz zdobywania wiedzy o otaczającej rzeczywistości. Rysunek, taniec, ruch, muzyka i śpiew to te rodzaje ekspresji, które wyzwalane w sposób naturalny i umiejętnie wykorzystywane, służyć mogą rozwijaniu u dziecka potrzeby poznania świata i kształceniu jego aktywności edukacyjnej. Integracja plastyki, muzyki, słowa i ruchu stwarza możliwości wykorzystywania różnych form dziecięcej aktywności twórczej w jego rozwoju intelektualnym, poznawczym, emocjonalnym i społecznym.

W dzisiejszych czasach, gdy sprzęt elektroniczny i programy multimedialne zdominowały życie przedszkolaków, mało uczy się dzieci stawiania kreski, rysowania, malowania, wycinania. A przecież to rysunek pozwala dzieciom wyrazić się w pełni i oswoić z czystą kartką. Dlatego szczególnie celowe i potrzebne staje się prowadzenie ciekawych zajęć manualnych już od najmłodszych lat przedszkolnych.

Pracując drugi rok z tymi samymi dziećmi zaobserwowałam iż 5-latki wykazują się stosunkowo słabą sprawnością manualną. Odpowiedzią na zastaną sytuację jest ten program, dzięki któremu dzieci uczestnicząc w ciekawych zajęciach plastycznych, muzycznych i ruchowych odkryją i rozwiną swoje umiejętności i talenty. Prace plastyczne wykonane przez przedszkolaki pozwolą im odnieść sukces, który wzmocni poczucie własnej wartości i zmotywuje do dalszej pracy. Wprowadzenie programu do codziennej pracy wychowawczo- dydaktycznej w grupie dzieci 5-letnich rozbudzi w dzieciach zainteresowania i uzdolnienia plastyczne, wyzwoli w nich zaangażowanie twórcze, śmiałość, otwartość oraz wiarę we własne możliwości oraz przyczyni się do wszechstronnego rozwoju i podjęcia nauki pisania w szkole.

Program ,,Dziecko- mały artysta” opiera się na założeniach Metody Dobrego Startu i zawiera wybrane z niego elementy prac i zabaw do zastosowania w codziennej pracy z przedszkolakami. Programem zostaną objęte wszystkie dzieci w grupie, aby wspomagać nieosiągnięte jeszcze umiejętności i rozwijać już zauważone zdolności i uzdolnienia.

II. IDEA WIODĄCA

Metoda ,,Bon Depart” znana w Polsce pod nazwą Metoda Dobrego Startu została opracowana we Francji. Przystosowano ją do prowadzenia zajęć, ćwiczeń i zabaw podczas przygotowania dziecka do nauki pisania. Oprócz tego znalazła szerokie zastosowanie w działaniach profilaktycznych, w odniesieniu do dzieci o prawidłowym rozwoju psychosomatycznym, aktywizując ich rozwój, jak również w stosunku do dzieci z zaburzonym rozwojem usprawniając zaburzone funkcje. Dziecko łącząc różne rodzaje aktywności śpiewa, dotyka, słucha, rysuje, pisze, wykonuje ćwiczenia relaksacyjne i ruchowe. W wyniku tego następuje integracja wzrokowo- ruchowo- słuchowo- dotykowa. Jest to niezbędne do prawidłowego opanowania umiejętności czytania i pisania.

Metodę Dobrego Startu do polskich warunków opracowała Marta Bogdanowicz w latach 60. XX w.
Metoda ta przez ostatnie lata ulegała modyfikacjom w wyniku, których powstały trzy podstawowe jej warianty:
· piosenki i rysunki zawierają proste wzory graficzne i piosenki i stanowią program wspierania rozwoju psychoruchowego najmłodszych dzieci, szczególnie dzieci od 4 roku życia i z opóźnieniami rozwoju
· piosenki i znaki zawierają złożone wzory i piosenki. Program przygotowuje do nauki czytania i pisania. Jest adresowany dla dzieci w wieku przedszkolnym w klasach ,,zerowych”, dla dzieci z ryzyka dysleksji oraz dla dzieci starszych z opóźnieniami rozwoju w okresie poprzedzającym naukę liter
· piosenki i litery to program dla uczniów rozpoczynających naukę czytania i pisania w klasie pierwszej szkoły podstawowej oraz dla uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu, czyli uczniów ,,ryzyka dysleksji” i dyslektycznych.

W MDS można wyodrębnić trzy rodzaje ćwiczeń, które występują kolejno w każdym zajęciu:
· ruchowe
· ruchowo-słuchowe
· ruchowo- słuchowo- wzrokowe

Struktura zajęć prowadzonych wg założeń tej metody przedstawia się następująco:
· zajęcia wprowadzające
- ćwiczenia i zabawy orientacyjno- porządkowe
- osłuchanie z piosenką
- rozmowa nt treści piosenki
- ćwiczenia i zabawy słuchu fonematycznego
· zajęcia właściwe
- ćwiczenia ruchowe o charakterze usprawniającym i relaksacyjnym zależnie od piosenki
- ćwiczenia ruchowo- słuchowe czyli połączenie piosenki, wierszyka i wyliczanki
- ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe na bazie wzorów graficznych prezentowane w kolejności uwzględniającej zasadę stopniowania trudności
· zajęcia końcowe mające charakter ćwiczeń wokalno- rytmicznych lub ćwiczeń słuchowo- ruchowych

III. CELE

Celem nadrzędnym opracowanego programu jest zaktywizowanie dziecka do twórczego i samodzielnego działania oraz ogólny rozwój umiejętności i zdolności, a także kształtowanie własnej wartości ze szczególnym uwzględnieniem pozytywów własnej osobowości.

Cele szczegółowe to:
· Rozwijanie wśród dzieci zainteresowań plastycznych i umiejętności praktycznych
· Kształtowanie wyobraźni i aktywności twórczej dziecka- uwrażliwianie na piękno oraz kształtowanie nawyków estetycznych
· Rozwijanie sprawności manualnej oraz kształtowanie koordynacji wzrokowo- ruchowej
· Rozwijanie dziecięcych talentów

IV. TREŚCI PROGRAMOWE I SPOSÓB REALIZACJI

Działania plastyczne dzieci polegają na swobodnym tworzeniu, własnej interpretacji plastycznej obserwowanych zjawisk i przedmiotów. Stopień trudności i dobór treści zależy od indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka oraz od posiadanych już umiejętności manualnych. W trakcie prowadzonych zajęć stosowana będzie ocena słowna w formie zachęty oraz akceptacji działań dziecka, a także w formie własnej oceny swoich prac.

Proponowany program zawiera ramowy układ treści o charakterze otwartym, co pozwala na dowolne modyfikowanie treści odpowiednio do indywidualnego rozwoju dziecka.

Treści programu :
· Uczymy się przez zabawę- kształtowanie i rozwijanie świadomego spostrzegania i doświadczenia plastycznego w zakresie barwy i linii
- Ćwiczenia malarskie- malowanie na dużych formatach papieru o różnej fakturze, rozróżnianie i odpowiedni dobór barw, tworzenie kolorów pochodnych, wykorzystywanie różnego rodzaju farb
- Malowanie w rytm muzyki- rozróżnianie tempa i nastroju melodii
- Ćwiczenia rysunkowe- rysowanie na małych i dużych formatach, operowanie plamą, wykorzystanie różnych rodzajów kredek
- Ćwiczenia modelarskie- modelowanie w plastelinie i innych masach plastycznych
- Kompozycje z papieru- - jednokolorowych, wielokolorowych, indywidualne i zespołowe, tworzenie kompozycji płaskich i przestrzennych
- Zachowanie bezpieczeństwa podczas zabaw
· Czynne uczestnictwo w życiu kulturalnym
- wykonywanie różnymi technikami kartek okolicznościowych wg aktualnego kalendarza
- wykonywanie ozdób świątecznych i upominków

Sposób organizowania zajęć i zabaw:
· zajęcia prowadzone są w formie zajęć i zabaw indywidualnych, grupowych ( 5-6 osób) i zespołowych
· czas trwania zajęć- do 30 minut
· każdy uczestnik otrzymuje własny zestaw pomocy
· zabawy przebiegają w atmosferze pogody, akceptacji i radości, co pomaga odreagować negatywne napięcia emocjonalne

V. METODY, FORMY, ŚRODKI REALIZACJI

Na kształtowanie postawy twórczej dziecka korzystnie wpływają metody:
· Aktywizujące- odkrywanie, przeżywanie, poszukiwanie i działanie,
· Słowne- rozmowa, opowiadanie, objaśnienie, instrukcja i zagadka,
· Oglądowe- pokaz, wzór i przykład.

Realizując program ,,Dziecko- mały artysta” wykorzystam wszystkie formy pracy: indywidualną, zespołową i grupową, a dominować będą: zabawy twórcze, inscenizowane, ruchowe, przy muzyce, konkursy, wystawy i uroczystości. Program ten oparłam na założeniach MDS oraz na założeniu, że wysiłek podejmowany w ramach pracy dydaktyczno- wychowawczej przyniesie efekty jeśli:
· Treści, metody i formy będą uwzględniać oczekiwania dzieci, będą dostosowane do ich potrzeb, zainteresowań i możliwości
· Działania będą realizowane wspólnie z innymi nauczycielami oraz przy współudziale rodziców.

Program ten mogę realizować w naszym przedszkolu, ponieważ posiada ono odpowiednią bazę dydaktyczną, która stanowi dobre wyposażenie, odpowiednie do zajęć artystycznych i potrzeb dziecka. Obejmuje ono:
· Odpowiednio wyposażenie plastyczne: sztalugi, odzież ochronną, narzędzia pracy, materiały do zajęć plastycznych,
· Salę do zajęć muzycznych i ruchowych wyposażoną w instrumenty perkusyjne, pianino, środki audiowizualne, przybory do ćwiczeń ruchowych,
· Odpowiednio dobraną muzykę dla dzieci,
· Bogaty zbiór literatury fachowej dla nauczyciela i dzieci

VI. ROZKŁAD MATERIAŁU

Rozkład materiału prezentuje przykładowe działania dzieci w ramach programu ,,Dziecko- mały artysta”



Termin Temat Załącznik
X.2015r. ,,Czerwone korale” i ,,Kasztany” 1 i 2
XI.2015r. ,,Deszczyk pada” 3
XII.2015r. ,,Bałwanek” 4
I.2016r. ,,Zima” i ,,Dziadek” 5 i 6
II.2016r. ,,Kotek” i ,,Tabletki” 7 i 8
III.2016r. ,,Piłka” i ,,Dwa światła” 9 i 10
IV.2016r. ,,Rower” 11
V.2016r. ,,Dom” i ,,Ciasto” 12 i 13

VII. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA

Dzięki realizacji treści przedstawionych w programie edukacji artystycznej dziecko:
· Odkrywa własne możliwości i uzdolnienia artystyczne,
· Potrafi słuchać, patrzeć, tworzyć i wyrażać własne przeżycia w kontaktach z różnymi dziedzinami sztuki,
· Wypowiada się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych form przekazu ( barwa, kształt) w postaci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych
· Zachowuje porządek wokół siebie,
· Kształci i wzbogaca własną pomysłowość, wyobraźnię oraz inwencję twórczą w różnych formach aktywności,
· Potrafi przezwyciężyć obawy związane z publicznymi wystąpieniami,
· Potrafi współdziałać w grupie,
· Odczuwa radość i satysfakcję z pozytywnych efektów własnych działań

VIII. EWALUACJA

Realizacja programu umożliwi mi dokonywanie systematycznej ewaluacji poprzez:
· Analizę osiągnięć dzieci,
· Udział w konkursach artystycznych,
· Zdobyte przez dzieci wyróżnienia i nagrody.

Ewaluacja posłuży mi także do dokonania samooceny swojej pracy z dziećmi oraz okazję do refleksji nad swoimi kompetencjami i wiedzą merytoryczną o twórczości artystycznej dzieci w wieku przedszkolnym.

IX. LITERATURA

1. Bogdanowicz M. ,,Metoda Dobrego Startu”, WSiP, W-wa 2008
2. Gloton R., Clero C.,,Twórcza aktywność dziecka”,WSiP, W-wa 1985
3. Sacher W.A.,,Słuchanie muzyki i aktywność artystyczna dzieci”, Impuls, Kraków 1999
4. Zborowski J.,,Rozwijanie aktywności twórczej dzieci”, WSiP, W-wa 1986

Artykuły:

1. Kisslinger- Dąbrowska E., ,Jak inspirować przedszkolaka do twórczości?” w ,,Edukacja w przedszkolu” Raabee, 1999
2. Samoraj M. ,,Artystą być... w przedszkolu” w ,,Edukacja w przedszkolu” Raabee, 1999

X. ZAŁĄCZNIKI

Do programu zostały dołączone materiały dodatkowe w formie:
· kart pracy do wykorzystania ,
· materiałów instruktażowych dla nauczycieli i dzieci


Spis załączników:
1. Czerwone korale
2. Kasztany
3. Deszczyk pada
4. Bałwanek
5. Zima
6. Dziadek
7. Kotek
8. Tabletki
9. Piłka
10. Dwa światła
11. Rower
12. Dom
13. Ciasto
14. Wykaz zabaw na powitanie i na pożegnanie