Scenariusze zajęć logopedycznych - szereg ciszący

Scenariusz I
Temat: Wywołanie głoski ś w izolacji i utrwalenie jej w sylabach.

Cel główny:
wytworzenie prawidłowej głoski ś.
Cele szczegółowe:
usprawnienie funkcji narządów mowy:
- czynności oddychania;
- motoryki artykulatorów;
- fonacji;
przedstawienie zasad poprawnej artykulacji głoski ś;
ćwiczenia wywołanej głoski ś (utrwalanie prawidłowej wymowy);
zwiększenie motywacji dziecka do ćwiczeń logopedycznych poprzez samodzielne działanie.

Metody:
wzrokowa;
słuchowa;
naśladownictwa;
ćwiczeń praktycznych.

Formy:
indywidualna.

Pomoce:
lusterka lub lustro, zestaw ćwiczeń narządów artykulacyjnych, ilustracja ze schematem przedstawiającym prawidłowe ułożenie narządów mowy przy wymowie głoski ś, szpatułka, pudełko z ukrytym obrazkiem, kolorowe piórka na sznureczkach, tekst zagadki, plastelina, karty pracy„Labirynt”, nożyczki, klej, kolorowe ślimaki z sylabami do wycięcia + karta pracy, miarka postępów dziecka w terapii.


I. Powitanie.
II. Zapoznanie z tematem zajęć.
Logopeda przedstawia dziecku zagadkę tematyczną, a ono ma za zadanie najpierw werbalnie określić, czego dotyczyła zagadka, a następnie przedstawić rozwiązanie w formie plastycznej, używając plasteliny (ślimak).

III. Część wstępna – etap przygotowawczy przed wywołaniem głosek szeregu ciszącego
(ćwiczenia warg i języka ułatwiające wymowę głoski ś).
Ćwiczenia języka:

- koci grzbiet - układanie języka w górkę, czyli opieranie czubka języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i unoszenia środka języka do podniebienia;
- oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów i dziąseł;
- liczenie czubkiem języka dolnych zębów po wewnętrznej stronie;
- skaczący języczek czyli naprzemienne dotykanie czubkiem języka górnych, a następnie dolnych siekaczy po wewnętrznej stronie, przy otwartych ustach;
- mlaskanie środkiem języka;
- hi hi – naśladowanie śmiechu o brzmieniu wysokim, średnim, niskim, na przemian cicho, głośno;
- wymawianie szeptem, a potem głośno iii, jjj, hi podczas szerokiego rozciągania kącików warg.

Ćwiczenia warg:

- miny czyli wysuwanie warg do przodu, na przemian z układaniem ust do uśmiechu;
- układanie ust, jak podczas wymawiania u, a następnie, jak przy i;
- lekki uśmiech, a następnie powrót warg do pozycji neutralnej;
- naprzemienne otwieranie i zamykanie środkowej części warg podczas zaciskania kącików ust.

IV. Część zasadnicza – wywołanie głoski ś i utrwalenie jej w sylabach.

1. Wywołanie głoski ś.

Logopeda prezentuje dziecku schemat rysunkowy i wyjaśnia dziecku jak wygląda buzia przy wymowie głosek szeregu ciszącego: usta są lekko zaokrąglone, zęby zbliżone do siebie, natomiast środkowa część języka unosi się ku górze.
Aby głoska ś zabrzmiała właściwie należy: ułożyć szeroki język blisko podniebienia „sufitu w buzi”, a czubek języka zbliżyć do ząbków. Środek języka powinien być napięty jak grzbiet kota, przeciągającego się po przebudzeniu. Następnie zęby zbliżamy do siebie, jak do uśmiechu. Wargi lekko wyciągamy do przodu, robiąc „mały dzióbek”, a nasze kąciki ust zbliżają się do zębów.
Następnie prowadzący prosi by dziecko powtórzyło kolejne kroki, wypowiadając najpierw głoskę ś. Jeśli dziecko napotka na problemy w prawidłowej wymowie głoski ś, prowadzący pokazuje dziecku inne sposoby wywołania pożądanej głoski np. przez:
- wymawianie przedłużonego i ściszonego iii lub hiii, przy maksymalnym zbliżeniu zębów;
- wymawianie głoski s, a następnie cofanie języka do tyłu, ale nie ku górze ( można cofnąć ku tyłowi język szpatułką, przyciskając lekko jego czubek);
- mocne dmuchanie, przy przyciskaniu czubka języka szpatułką, przy zbliżonych do siebie zębach.

2. Ćwiczenia oddechowe.

Dziecko otrzymuje płaskie pudełko, w środku, którego jest ukryty obrazek. Aby go zobaczyć trzeba mocno dmuchnąć na firankę z kolorowych pasków bibuły, która zasłania to, co jest w środku. Dziecko nabiera powietrze nosem i stara się na długim wydechu dmuchnąć na firankę, aby zobaczyć, co się za nią kryje.

Logopeda podaje dziecku kartonowy pasek, na którym są umocowane na sznureczkach piórka. Zadaniem dziecka jest dmuchanie na kolorowe piórka i wprawienie ich w ruch.(wolno - jedno długie dmuchnięcie, szybko – krótkie, energiczne dmuchnięcia na jednym wydechu).

3. Ćwiczenie artykulacyjne „Labirynt ”

Logopeda prezentuje dziecku obrazek labiryntu, którym podąża na łąkę ślimak, przygotowany wcześniej przez dziecko i poleca wypowiadać głoskę ś przemierzając drogę ( dziecko prowadzi ślimaka po śladzie wypowiadając głoskę ś na jednym wydechu śśśśśśśśśśś). Następnie na labiryncie przyklejamy przeszkody (czerwone kropki), które musi pokonać ślimak, aby dotrzeć na łąkę (dziecko wymawia głoskę „ś”, stosując pauzę – przerwę, kiedy ślimak napotka przeszkodę) ś-ś-ś-ś-ś-ś-ś

4. Łamigłówka – Kolorowe ślimaki.

Dziecko otrzymuje kartę pracy, na której jest narysowanych pięć dróg prowadzących do pięciu ślimaków. Każdemu ślimakowi odpowiada inny kolor. Logopeda tłumaczy zasady ćwiczenia ( zabawy),
a następnie prosi dziecko zaczynając od lewej strony, aby palcem wytyczyło drogę do danego ślimaka kierując się wybranym kolorem, np. niebieskim. Kiedy dziecko po niebieskiej drodze dotrze do miejsca, gdzie należy przykleić niebieskiego ślimaka, odszukuje go wśród kolorowych ślimaków powtarzając za prowadzącym głoskę (sylabę) zapisaną na „domku ślimaka” i następnie przykleja ślimaka na narysowanym śladzie. Wracając tą samą drogą wytyczoną przez kropki w określonym kolorze dziecko powtarza głoskę si czy sylabę sia, sio. siu, sie, tyle razy ile jest kropek na drodze. Ćwiczenie powtarzamy dla utrwalenia prawidłowej wymowy sylab.

V. Podsumowanie zajęć.

Podziękowanie za udział w zajęciach. Dziecko na pamiątkę otrzymuje ślimaka z plasteliny, którego wykonało podczas zajęć. Logopeda daje dziecku miarkę postępów, tłumacząc jak ją odczytywać. Następnie dziecko zaznacza (kolorując) z pomocą logopedy na miarce pierwsze osiągnięcia. W trakcie dalszej terapii dziecko na tej miarce zaznacza kolejne umiejętności, aż do pełnego opanowania każdej kolejnej głoski szeregu ciszącego.

VI. Zakończenie – zalecenia do pracy w domu.

Logopeda wkleja do zeszytu zestaw ćwiczeń narządów mowy, schemat układu artykulatorów podczas wymowy głoski ś i opis jej tworzenia. Do teczki dziecko wkłada miarkę postępów oraz wykonane karty pracy z ćwiczeniami do utrwalenia w domu.


Scenariusz II
Temat: Utrwalenie głoski ś w nagłosie wyrazów.

Cel główny:
utrwalenie prawidłowej głoski ś w nagłosie wyrazów.

Cele szczegółowe:
usprawnienie funkcji narządów mowy:
- czynności oddychania;
- motoryki artykulatorów;
- fonacji;
przypomnienie zasad poprawnej artykulacji głoski ś;
wdrażanie do prawidłowej artykulacji głoski ś w nagłosie wyrazów;
zwiększenie motywacji dziecka do ćwiczeń logopedycznych poprzez samodzielne działanie.

Metody:
wzrokowa;
słuchowa;
naśladownictwa;
ćwiczeń praktycznych.

Formy:
indywidualna.

Pomoce:
lusterka lub lustro, szpatułka, słomka, kula z bibuły, bramka z małego kartonu, kredki, karta pracy Nazwij obrazki, nożyczki, klej, Rymy - obrazki do wycięcia, Połącz wyraz z obrazkiem, zestaw wyrazów z obrazkami do ćwiczeń w domu utrwalenie głoski ś
w nagłosie.

I. Powitanie.

Sprawdzenie utrwalenia artykulacji w przekazanym do domu materiale ćwiczeniowym. Gdy pojawią się problemy w poprawnej artykulacji wracamy do schematu ułożenia artykulatorów podczas prawidłowej wymowy głoski ś.

II. Zapoznanie z tematem zajęć.

III. Część wstępna – ćwiczenia narządów mowy + ćwiczenia oddechowe.

Polecenia do ćwiczeń:
- ułóż język w górkę - oprzyj czubek języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów, unosząc środek języka do podniebienia;
- obliż językiem wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i dziąseł;
- licz czubkiem języka dolne zęby (po wewnętrznej stronie);
- przy otwartych ustach naprzemiennie dotykaj czubkiem języka górnych, a następnie dolnych siekaczy (po wewnętrznej stronie);
- mlaskaj środkiem języka;
- wysuń wargi do przodu, na przemian z układaniem ust do uśmiechu;
- naśladuj śmiech (cicho, a następnie głośno);
- dmuchaj przez słomkę na piłkę -kulę z bibuły, umieszczając ją
w bramce(ćwiczenie powtórz 3 razy).

Zabawa oddechowa „Medytacja ”

Siadamy na wykładzinie i zamykamy oczy. Wykonujemy wdech nosem,
z jednoczesnym uniesieniem rąk do boku, a następnie wydech połączony z powolnym przesuwaniem rąk do przodu, aż do ich skrzyżowania. Ćwiczenie powtarzamy 3 razy.

- utrwalenie głoski ś w sylabach:
Logopeda poleca dziecku wypowiadać sylaby z poprzednich zajęć, czyli sia, sio. siu, sie, si wydłużając wymowę głoski ś. Można zastosować również inne sylaby np.:
asia, osio, uszu, esie, isi, ysi;
asio, asiu, asie, asi;
osia, osiu, osie, osi;
usia, usie, usio, usi;
esia, esiu, esio, esi.

IV. Część zasadnicza

1. Ćwiczenie artykulacyjne, „Co to jest?- Nazwij obrazek”

Na karcie pracy jest 10 obrazków. Dziecko ma za zadanie nazwać każdy z nich, a następnie otoczyć czerwoną pętla tylko te obrazki, których nazwy rozpoczynają się głoską ś. Jeżeli dziecko ma problemy z podaniem określonej nazwy obrazka, logopeda podaje wzorzec słuchowy danej nazwy i prosi o powtórzenie hasła przez dziecko. Zawsze zwracamy uwagę na poprawność artykulacyjną wymawianych przez dziecko słów.

2. Zabawa „Rymy”

Logopeda przedstawia dziecku kartę pracy, na której są różne obrazki. Zadaniem dziecka jest powtórzenie po logopedzie wszystkich nazw. Zwracamy uwagę na poprawność wymawianych słów. W dalszej części ćwiczenia dziecko ma rozciąć obrazki, a następnie wkleić do zeszytu odszukane pary obrazków, których nazwy tworzą rymy, np. świeczka – owieczka.


3. Ćwiczenie - Połącz wyraz z odpowiednim obrazkiem.

Logopeda prosi dziecko, aby odczytało kolejno wyrazy przedłużając głoskę ś, a następnie połączyło odczytany poprawnie wyraz
z odpowiadającym mu obrazkiem (zgodnie z podanym wzorem).

V. Podsumowanie - podziękowanie za udział w zajęciach, pokolorowanie miarki postępów.

VI. Zakończenie –zalecenia do pracy w domu.

Do teczki dziecko wkłada wykonane karty pracy z ćwiczeniami do utrwalenia oraz obrazki z wyrazami, które po rozcięciu można wykorzystać do zabaw i gier w domu np. Memory, Połącz w pary czy Zgaduj Zgadula – Co to jest?