Program socjoterapeutyczny: Rozpoznaję i nazywam emocje

Przedszkole

Spis treści

Wstęp
1. Cele i zadania programu
2. Oczekiwane efekty
3. Warunki niezbędne do realizacji programu
4. Bloki tematyczne
• Czy wiem, co czuję?
• Czy wiem, co czują inni?
5. Ewaluacja
6. Bibliografia
7. Uwagi końcowe
8. Przykładowe scenariusze zajęć

Wstęp

Czy trudno jest nam czasami zrozumieć siebie? Jesteśmy źli, smutni, radośni, czasami boimy się czegoś? Oto skutek pojawiających się emocji. To one sterują naszym życiem i czasami nie zdajemy sobie nawet sprawy z ich ogromnego wpływu na nasze postępowanie.
Refleksja nad pewnymi zachowaniami doprowadza nas do przekonania, że stało się to pod wpływem jakiejś silnej emocji. My, dorośli potrafimy dokonać takiej retrospekcji, ale dzieci nie są w stanie tego uczynić. Stąd też zrodziła się idea opracowania takiego programu, który ma na celu uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania i zrozumienia własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć i odczuć innych osób. Znajomość tego zagadnienia pozwoli im na lepsze nawiązywanie relacji międzyludzkich oraz ograniczy ilość pojawiających się sytuacji konfliktowych.
Program „Rozpoznaję i nazywam emocje” adresowany jest do wszystkich 5 – i 6 – latków z Zespołu Szkół w Starej Łubiance.
Nie jest to typowy program socjoterapeutyczny, który kieruje się do dzieci i młodzieży z zaburzeniami. Realizacja opracowanych treści ma za zadanie przeciwdziałać powstawaniu zaburzeń zachowania, a jeśli już się one pojawią - ma pokazać, jak sobie z nimi radzić.

Cele programu
Zajęcia socjoterapeutyczne powinny realizować trzy podstawowe cele, które się wzajemnie przeplatają. Są to cele terapeutyczne, cele edukacyjne i cele rozwojowe.
Cele edukacyjne i rozwojowe realizowane są podczas różnorodnych form aktywności dziecka w przedszkolu. Ja natomiast chciałabym skupić się na celach terapeutycznych, stanowiących istotę tego programu.
Działania socjoterapeutyczne mają na celu organizowanie doświadczeń korekcyjnych umożliwiających rozładowanie napięć przez różnorodne formy aktywności w atmosferze akceptacji i zrozumienia przez grupę.

• Cel główny programu:
Uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania i zrozumienia własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć innych osób.
• Szczegółowe cele terapeutyczne:
- wytworzenie atmosfery zaufania, bezpieczeństwa i wsparcia;
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych;
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć;
- uświadomienie dzieciom, że uczucia mogą się zmieniać;
- stwarzanie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych;
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem;

Zadania programu:
• Stworzenie warunków umożliwiających dziecku przeżywanie pozytywnych stanów emocjonalnych.
• Uświadomienie, że niektóre nasze słowa mogą ranić uczucia kochających nas osób.
• Nauczenie okazywania uczuć i mówienia o nich.
• Podjęcie prób wspólnego wypracowania sposobów radzenia sobie z negatywnymi emocjami.
• Zachęcenie rodziców do podjęcia dialogu z dzieckiem na temat sposobów okazywania uczuć.
• Uzmysłowienie dzieciom faktu, że każdy ma prawo do przeżywania i wyrażania swoich emocji.

Oczekiwane efekty:
• Dziecko potrafi uszanować uczucia drugiej osoby.
• Jest świadome tego, że każdy człowiek ma prawo do indywidualnego przeżywania określonej sytuacji.
• Rozpoznaje i nazywa charakterystyczne stany emocjonalne.
• Potrafi zapanować nad swoimi emocjami.
• Potrafi wczuć się w stan emocjonalny innych osób.
• Wie i rozumie, że niektóre uczucia mogą skrzywdzić drugiego człowieka.

Warunki niezbędne do realizacji programu:
• Wzbogacenie przedszkolnej płytoteki o zbiór muzyki relaksacyjnej,
• Przygotowanie socjoterapeutyczne osoby prowadzącej.
• Chęć i zaangażowanie dzieci.
• Zorganizowanie kącika terapeutycznego umożliwiającego dzieciom odreagowanie negatywnych emocji.

BLOK I
Czy wiem, co czuję?

Lp.
Temat zajęć socjoterapeutycznych
Sprawności i umiejętności dzieci

1.
Uczucia, co to takiego?
• Dz. potrafią określić, czym są uczucia,
• Mają świadomość różnorodności przeżywanych uczuć i możliwości ich wyrażania,

2.
Jestem radosny jak słoneczko!
• Dz. nabywają umiejętność dostrzegania drobnych radości i sukcesów,
• Potrafią wyrażać swoją radość,

3.
Jest mi smutno i źle!
• Dz. dostrzegają uzdrawiającą moc pocieszenia przez drugą osobę,
• Wiedzą, że smutek jest emocją negatywną i jest szkodliwy dla zdrowia,

4.
Co to znaczy kochać?
• Dostrzegają ogromne znaczenie miłości w życiu człowieka,
• Wiedzą, przez kogo są kochane i kogo kochają,
• Potrafią okazywać miłość drugiemu człowiekowi,

5.
Jestem zły jak osa!
• Potrafią rozpoznać uczucie złości i jej przyczynę,
• Potrafią kontrolować wyrażanie swojej złości

6.
Strach ma wielkie oczy!
• Starają się poznać i zrozumieć przyczyny przeżywanego przez ludzi strachu,
• Potrafią znaleźć sposoby na unikanie poczucia strachu i zagrożenia,
• Poznają różne możliwości radzenia sobie ze strachem, /relaks, świat wyobraźni, szukanie pomocy wśród ludzi zaufanych/,

BLOK II
Czy wiem, co czują inni?

Lp.
Temat zajęć socjoterapeutycznych
Sprawności i umiejętności
dzieci

1.
Czym jest empatia?
• Potrafią wczuć się w stan emocjonalny drugiego człowieka,
• Okazują chęć udzielenia pomocy,

2.
Każdy z nas jest inny.
• Potrafią w każdym człowieku odnaleźć coś dobrego,
• Odznaczają się tolerancją i zrozumieniem dla inności drugiej osoby,


3.
Słowa, które ranią.
• Dokonują obiektywnej oceny własnego postępowania,
• Są świadome skutków używania raniących zwrotów,
• Poznają mechanizm związany z oskarżaniem innych,

4.
Słowa, które budują.
• Dostrzegają i umiejętnie komunikują o pozytywnych stronach osób, z którymi współżyjemy,

5.
Potrafimy pokojowo rozwiązywać konflikty.

• Uczą się świadomego i wolnego od agresji radzenia sobie z konfliktami,
• „Opracowują” nowy kreatywny pomysł na rozwiązywanie konfliktów,

Ewaluacja:
1. Poziom wykształcenia u dzieci umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych zagrażających zdrowiu psychicznemu - obserwacje.
2. Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób.
3. Wykształcenie świadomości, że każdy ma prawo do indywidualnego przeżywania trudnych sytuacji.
4. Dzieci potrafią zgodnie współpracować w grupie.

Uwagi końcowe:
Niniejszy program zawiera przykładowe scenariusze zajęć oraz propozycje zabaw, które mogą być modyfikowane i dostosowywane do potrzeb i możliwości danej grupy terapeutycznej. W miarę realizacji treści może być poszerzany o nowe scenariusze zajęć o charakterze socjoterapeutycznym.

Bibliografia:
1. Maria Król - Fijewska - "Trening asertywności" - Polskie Towarzystwo Psychologiczne -Warszawa 1993
2. Kazimierz Pospiszyl, Ewa Żabczyńska, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, Warszawa 1981
3. Joanna Danilewska, Agresja u dzieci, Warszawa 2002
4. Rosemarie Portmann, Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 2003
5. Bradshaw J.” Zrozumieć rodzinę” Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości 1994
6. Rojewska J. „ Grupa bawi się i pracuje” część II, Oficyna Wydawnicza UNUS
7. Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Spójrz inaczej - program zajęć
wychowawczo- profilaktycznych, Kraków 1993
8. Homer H., Bliżej siebie. Scenariusze, Warszawa 2001
9. Knez R., Słonina W. M., SAPER, czyli jak rozminować agresję. Program profilaktyczno - wychowawczy, Kraków 2004
10. Vopel K. W., Kreatywne rozwiązywanie konfliktów. Zabawy i gry dla grup, Kielce 2003
11. Montanari L, Poznajemy język ciała. Techniki animacji oraz gry i zabawy dla dzieci i młodzieży, Kielce 2003
12. Johnson D. W., Podaj dłoń, Warszawa 1992
13. Zajączkowski K., Lekcje wychowawcze w gimnazjum, Kielce 2003
14. Ostrowska K., Ja - inni. W poszukiwaniu wartości, Kraków 2004
15. Piszczek M., Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, Warszawa 2002
16. Aichinger A., Holi W., Psychodrama. Terapia grupowa z dziećmi, Kielce 1999