Nasze emocje. Program autorski z edukacji społeczno-emocjonalnej dla dzieci pięcioletnich

Program autorski z edukacji społeczno -emocjonalnej dla dzieci pięcioletnich pod tytułem: „Nasze emocje”

Opracowała : mgr Joanna Małek


Niezbędnym elementem inteligentnego życia jest
dostrzeganie świata uczuć i panowanie nad nimi.
(Charmaine Liebertz)

Wstęp
Emocje odgrywają ważną rolę w życiu każdego człowieka. Towarzyszą nam one w różnorodnych sytuacjach, odpowiadają za nasze relacje ze światem zewnętrznym. W okresie przedszkolnym następuje intensywny rozwój dziecka, w tym również rozwój emocjonalny. W tym czasie dzieci poznają, identyfikują i wyrażają emocje, przez co bogaci się i różnicuje ich życie emocjonalne. Zabawy są podstawową formą działania dzieci, dającą możliwość przeżywania różnorodnych uczuć. Poprzez nie, dzieci stwarzają fikcyjne sytuacje ,w czasie których przeżywają szczere uczucia. Okres przedszkolny odznacza się tym, że szybko wzrasta zakres i liczba typowych sytuacji , które są źródłem przeżyć uczuciowych. Dziecko w tym wieku jest bardzo podatne na wpływy rodziców i wychowawców. Rodzice i nauczyciele zmierzają do tego, aby wyrosło ono na dobrego człowieka, by już w przedszkolu nauczyło się żyć w społeczności dziecięcej, przyswoiło sobie podstawowe zasady zachowania się. Jest to okres, w którym dzieci mogą wykształcić umiejętności i dobre nawyki emocjonalne takie jak: rozpoznawanie stanu emocjonalnego, w którym aktualnie znajduje się, odczytywanie stanów emocjonalnych innych osób, okazywania przeżywanych emocji w sposób akceptowany społecznie. Zdobyte wówczas umiejętności są znaczące w późniejszym życiu. Umożliwiają właściwe zachowanie się dzieci w różnych sytuacjach wobec innych ludzi. Pomagają w radzeniu sobie z napotykanymi trudnościami, niepowodzeniami.
Pracując z dziećmi w wieku przedszkolnym zauważyłam jak ważna a jednocześnie trudna jest umiejętność radzenie sobie przez dzieci w różnych sytuacjach związanych ze współżyciem w grupie rówieśniczej. Obserwując rozwój moich wychowanków na przestrzeni 2 lat ( od najmłodszej grupy przedszkolnej – trzylatków ), dostrzegłam ogromny potencjał intelektualny u dzieci i jednocześnie różnorodne problemy emocjonalno – społeczne.
Dzieci miały trudności w wyrażaniu emocji i uczuć i rozładowaniu napięć emocjonalnych w akceptowany społecznie sposób. Powyższe kłopoty niejednokrotnie prowadziły do sytuacji konfliktowych, niekiedy zachowań agresywnych. Wiele problemu przysparzało dzieciom respektowanie ustalonych reguł zachowania. Inni wychowankowie przeżywali trudności
z dobrym funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej. Przejawiali nieśmiałość, niepewność siebie. Nie potrafili otworzyć się, znaleźć w grupie dobrych koleżanek i kolegów. Moim celem było również zintegrowanie grupy rówieśniczej i doprowadzenie do tego aby wszystkie dzieci czuły się w niej dobrze i potrafiły zgodnie współdziałać ze sobą.
Rozumiejąc jak ważna rolę ogrywa środowisko wychowawcze dziecka, a więc
i nauczyciel, który wspiera dziecko w nowych sytuacjach, uczy rozpoznawać i nazywać uczucia oraz radzić sobie z emocjami. Dążyłam do tego aby w optymalnym klimacie wychowawczym dziecko mogło zbudować pozytywny obraz samego siebie, zdobyć umiejętności empatyczne i umiejętności społeczne cechujące inteligencję emocjonalną.
Dążąc do pełnego rozwoju dzieci we wszystkich sferach rozwoju, obserwując i rozumiejąc ich potrzeby postanowiłam opracować program pt: „Nasze emocje” zawierający cykl zajęć wspomagający ich rozwój społeczno – emocjonalny, w trakcie których dzieci:
- będą miały możliwość rozpoznawania, i nazywania uczuć innych osób oraz możliwość rozpoznawania, przeżywania i wyrażania własnych uczuć;
- nauczą sie wyrażania własnych potrzeb, uczuć w sposób akceptowany w społeczności przedszkolnej;
- poznają sposobowy wyciszenia lub odreagowania trudnych emocji;
-będą uczyły się kierować swoimi emocjami i reakcjami w taki sposób, aby były one stosowne do sytuacji, które je wywołały. - będą mogły rozpoznawać swoje mocne strony , rozwijać wiarę we własne siły, umiejętności, możliwości;
- będą miały możliwość współdziałania w czasie zabaw, celu wykonana powierzonego zadania;
-podejmą próby nawiązywania i podtrzymywania satysfakcjonujących kontaktów w grupie rówieśniczej.
Program „Nasze emocje” jest opracowany zgodnie założeniami Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego dotyczącej kształtowania umiejętności społecznych dzieci w zakresie porozumiewania się z dziećmi
i dorosłymi, zgodnego funkcjonowania w zabawie i w sytuacjach zadaniowych oraz jest integralny z założeniami Rocznego Programu Rozwoju Przedszkola.

Cele edukacyjne:
- ukierunkowanie rozwoju emocjonalnego dzieci,
- rozwijanie inteligencji emocjonalnej,
- kształtowanie osobowości dziecka.
Cele szczegółowe: -rozpoznawanie i nazywanie przeżywanych stanów emocjonalnych, -rozwijanie słownika czynnego i biernego dzieci określającego różne stany emocjonalne i uczuciowe (smutek, zmartwienie, przykrość, cierpienie, radość, zadowolenie, szczęście, duma, wściekłość, złość, nieśmiałość, lęk, gniew, zdziwienie, odwaga, , nienawiść, itd.), -rozwijanie wrażliwości emocjonalnej oraz empatii, -rozwijanie umiejętność nawiązywania i utrzymywania pozytywnych interakcji z innymi dziećmi, -kształtowanie umiejętności budowania poczucia własnej wartości i silnej osobowości, -kształtowanie prospołecznych postaw, eliminowanie aspołecznych zachowań, nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach (odporność na porażki i stres). -budowanie systemu wartości dzieci.
Struktura programu
Program przeznaczony dla dzieci pięcioletnich. Składa się z dwunastu zajęć trwających około 30 minut. Dzieci uczestniczą w zajęciach dodatkowych raz w tygodniu. Podstawowym komponentem zajęć są różnorodne zabawy: zabawy ruchowe, z wykorzystaniem muzyki. zabawy z elementem dramy, prace plastyczne, rozmowy z wykorzystaniem ilustracji.
Zakładane efekty
• Dzieci będą umiały rozpoznać i nazwać swoje oraz cudze uczucia,
• Nazywając stany emocjonalne obserwowane u innych osób lub przeżywane przez siebie Dzieci będą posługiwały się bogatszym zasobem słownictwa.
• Dzieci będą prawidłowo interpretowały obserwowane sytuacje społeczne;
• Będą wykazywały się większą wrażliwością emocjonalna w kontaktach z rówieśnikami;
• Wzrośnie umiejętność kontrolowania własnego zachowania, panowania nad emocjami
• Dzieci będą umiejętniej pokonywać trudności, lepiej radzić sobie z porażkami i stresem.
• Będą potrafiły określać wartości na zasadzie przeciwieństw mówiąc co jest dobre a co złe.
Sposób realizacji
Program „Nasze emocje” realizowany będzie w drugiej połowie roku szkolnego 2014/2015. Składa się z cyklu dwunastu zajęć trwających około 30 minut, które będę prowadzała jeden raz w tygodniu. Podstawowym komponentem zajęć są różnorodne zabawy: zabawy ruchowe, zabawy z wykorzystaniem muzyki, zabawy z elementem dramy, prace plastyczne, rozmowy z wykorzystaniem ilustracji itp.
Dużą rolę stymulacyjną w realizacji programu odgrywa środowisko wychowawcze dzieci – funkcjonalnie urządzona sala zajęć, stwarzająca optymalne warunki do budowania pozytywnego obrazu własnego „Ja”, zaspakajania poczucia bezpieczeństwa, a także inspirująca dzieci do wyrażania stanów emocjonalnych w różnych formach ekspresji, poprzez atrakcyjne , zachęcające do działań kąciki zainteresowań .

Ważny elementem w realizacji programu jest to iż , dzieci w grupie otoczone są życzliwością, wyrozumiałością, chęcią niesienia pomocy, cierpliwością przez co same starają się być życzliwe, wyrozumiałe, pomocne, empatyczne.
W trakcie cyklicznie prowadzonych zabaw interakcyjnych , twórczych, czy z elementem dramy dzieci nabywają doświadczenia empatyczne, umiejętności interpersonalne w zakresie konstruktywnej współpracy i współdziałania w grupie. Poznają sposoby rozładowania napięć emocjonalnych, relaksacji, zdobywają umiejętności świadomego odzwierciedlania przeżyć emocjonalnych, różnicowania uczuć pozytywnych, negatywnych, wyrażania stanów emocjonalnych w sposób akceptowany przez innych. Dzieci uczą się panowania nad emocjami, zachowania równowagi, ale nie tłumienie ich, ponieważ każda emocja ma swoją wartość i znaczenie. Emocje zbytnio tłumione mogłyby wywoływać apatię, zaś pozwolenie na swobodne uzewnętrznianie doprowadzić może do zachowań niewłaściwych .


Warunki realizacji
Program realizowany będzie w grupie dzieci pięcioletnich z Zespołu Placówek Oświatowych Nr 2 w Samorządowym Przedszkolu Nr 4. Zajęcia prowadzone będą w sali przedszkola.
Ewaluacja programu
1.Obserwacja zachowania wychowanków w trakcie prowadzonych zajęć różnych sytuacjach, aktywność podczas zabaw, umiejętność współdziałania z rówieśnikami, nabywanie pewności siebie.
2.Wyniki obserwacji dotyczące wychowania społeczno emocjonalnego zaznaczane w Arkuszu badania gotowości szkolnej.
3. Ankieta dla rodziców dzieci uczestniczących w programie „Nasze emocje”
Bibliografia
1. M. Brykczyński, L. Głażewska Dańko „Jedna chwilka uczuć kilka czyli z uczuciem o uczuciach”.
2.Denis Chapman Weston, Mark S. Weston “Co dzień mądrzejsze “ 365 gier kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka.
3.A.Faber,E. Mazlish „Jak mówić, żeby dzieci słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci mówiły”
4. D. Goleman „Inteligencja emocjonalna w praktyce” Media Rodzina 1999
5.J. Kolibowska „Inteligencja emocjonalna” ODN Włocławek Zeszyt metodyczny 6/2013
6.A. Matczak K. A. Knopp „Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka” Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów 2013
7.Anna Stelmach „Alfabet emocji” Grupa Edukacyjna S.A.2007
8.Klaus W. Vopel „Witajcie ręce” Gry i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat”- Jedność 1999
9.Klaus W. Vopel „Witajcie oczy” Gry i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat”- Jedność 1999
10.Klaus W. Vopel „Od stóp do głów” Gry i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat”- Jedność 1999
11.Klaus W. Vopel „Witajcie uszy” Gry i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat”- Jedność 1999
1.CO MÓWIĄ NASZE TWARZE? Radość
Cel: rozpoznawanie emocji własnych i innych osób i utrwalanie ich nazw.
Pomoce: tablice z cyklu „Alfabet emocji, paski kolorowego papieru dla każdego dziecka, kartka papieru w formacie A 5 dla każdego dziecka, nagranie muzyczne.
Przebieg:
1.Dzieci siedzą w kręgu. Oglądają tablicę z cyklu „Alfabet emocji”. Nauczycielka prowadzi rozmowę z dziećmi na temat emocji , którą rozpoznały.
Nauczycielka pyta: -Kogo przedstawia ilustracja?
Nadanie imienia dziewczynce – Kasia.
-Jak czuje się Kasia?
-Jak nazwiemy to uczucie?
2.Z pośród paseczków kolorowego wybierzcie te, które kojarzą się wam z uczuciem radości. Ułóżcie z tych kolorów wesołą kompozycję.
3.Słuchanie i omówienie fragmentu utworu M. Brykczyński, L. Głażewska Dańko „Jedna chwilka uczuć kilka czyli z uczuciem o uczuciach”.
Radość wciąż radośnie skacze,
bo nie może żyć inaczej.
4.Kończenie przez chętne dzieci zdania: Jestem radosny gdy.............
5.Zabawa „Radość” Chętne dzieci pokazują gestem , ruchem, miną jak zachowują się gdy czuja się radosne, wesołe, szczęśliwe. Zachęcanie pozostałych dzieci do naśladowania.
6.Zabawa „Taniec radości” Dzieci tańczą radośnie przy muzyce. Gdy muzyka cichnie zatrzymują sie w bezruchu jak posagi. Ponownie zaczynają tańczyć gdy usłyszą muzykę.


2. CO MÓWIĄ NASZE TWARZE? Smutek
Cel: rozpoznawanie i nazywanie emocji.
Pomoce: tablice z cyklu „Alfabet emocji, paski kolorowego papieru dla każdego dziecka, kartka papieru w formacie A 5 dla każdego dziecka, pastele i bloki rysunkowe, płyta z nagraniem utworu F. Chopina Nokturn c –moll.
1.Nauczycielka rozmawia dziećmi na temat ilustracji przedstawiającej twarz dziewczynki wyrażającej smutek.
-Kogo widzicie na ilustracji?
-Jak czuje się Kasia przedstawiona na ilustracji?
Jak nazwiemy to uczucie?
2. Słuchanie i omówienie fragmentu utworu M. Brykczyński, L. Głażewska Dańko „Jedna chwilka uczuć kilka czyli z uczuciem o uczuciach”.
Smutek smuci się okrutnie
i wygląda coraz smutniej.
3.Wybranie kolorów, które kojarzą sie dzieciom ze smutkiem. Układanie z nich smutnej kompozycji.
4.Jestem smutny gdy......... Kończenie wypowiedzi przez chętne dzieci. Zachęcanie dzieci do określenia jak się wtedy czują?
5.Przedstawienie miną, postawą ciała, ruchem smutku przez chętne dzieci.
6.Drama .Przedstawianie przez małe grupki dzieci scenek „Smutku”. Po każdej scence wspólnie zastanawiamy się i wskazujemy możliwości poprawienia nastroju osoby przedstawionej w scence.
7.Wyrażanie ruchem nastroju fragmentu utworu F. Chopina Nokturn c –moll.
7. Rysowanie „smutku” pastelami. Zachęcanie dzieci do wypowiadania się na temat swojej pracy.


3.CO MÓWIĄ NASZE TWARZE? Strach
Cel: rozpoznawanie i nazywanie emocji własnych i innych osób.
Pomoce: tablice z cyklu „Alfabet emocji, paski kolorowego papieru dla każdego dziecka, kartka papieru w formacie A 5 dla każdego dziecka, pacynki, materac.
1.Nauczycielka rozmawia z dziećmi na temat ilustracji przedstawiającej twarz Kasi wyrażającej strach.
-Co widzicie na ilustracji?
-Jak czuje się Kasia?
-Jak nazwiemy to uczucie?
2. Dobieranie kolorów pasujących do uczucia strachu i układanie z nich kompozycji pasującej do tego uczucia.
3. Słuchanie i omówienie fragmentu utworu M. Brykczyński, L. Głażewska Dańko „Jedna chwilka uczuć kilka czyli z uczuciem o uczuciach”.
Strach bez przerwy w kącie stoi,
wyjść nie może bo się boi.
4.Boję się gdy........ Kończenie wypowiedzi przez chętne dzieci. Rozmowa z dziećmi w oparciu o ich wypowiedzi na temat uczucia strachu i tego, że jest to naturalne, że czegoś się boimy.
5.Przedstawienie mimiką, gestem, postawą ciała uczucia strachu przez dzieci. Zachęcanie do wypowiadania się jak się wtedy czują?
6.Przedstawienie za pomocą wybranej pacynki czego boi się dana postać i jak się w takiej sytuacji zachowuje?
7. Zabawa: „Łódź ratunkowa” Nauczycielka kładzie materac na podłodze i wyjaśnia, że jest to łódź ratunkowa. Zadaniem dzieci jest zabrać na łódź możliwie największą ilość osób, stojąc przynajmniej na jedną nogą na materacu przez kilka sekund. Pasażerowie mogą sobie pomagać trzymając się wzajemnie, aby łódź zmieściła jak najwięcej dzieci. Po zakończeniu zabawy nauczycielka zachęca dzieci do wypowiadania się jak czuły się w trakcie zabawy.
8. Rysowanie przez dzieci tego czego się boją, a następnie zamykanie strachu w klatce poprzez narysowanie krat zamykających strach.
4.CO MÓWIĄ NASZE TWARZE? Gniew
Cel: rozpoznawanie i nazywanie emocji. Świadome wyrażanie emocji z wykorzystaniem języka ciała. Poznanie sposobów wyciszenia lub odreagowania trudnych emocji.
Pomoce: tablice z cyklu „Alfabet emocji, paski kolorowego papieru dla każdego dziecka, kartka papieru w formacie A 5 dla każdego dziecka, ilustracje przedstawiające twarze wyrażające różne emocje, duży arkusz papieru, wycinki z gazet przedstawiające twarze wyrażające różne emocje, nożyczki, klej, maskotki, dzwonek.
1.Nauczycielka rozmawia z dziećmi na temat ilustracji przedstawiającej twarz Kasi wyrażającej gniew. -Co widzicie na ilustracji?
-Jak czuje się Kasia?
-Jak nazwiemy to uczucie?
2.Wybieranie kolorów kojarzących się z uczuciem gniewu i układanie z nich kompozycji kojarzącej się z tym uczuciem.
3.Gniewam się, złoszczę sie , gdy.......... Dzieci kończą wypowiedź. Zachęcanie dzieci do powiedzenia jak się wtedy czuły. Próby powiedzenia jak możemy poradzić sobie w takiej sytuacji ze swoim gniewem, aby poczuć się lepiej i aby nie ranić innych.
4. Słuchanie i omówienie wiersza D. Gellner „Zły humorek”:

Jestem dzisiaj zła jak osa!
Złość mam w oczach i we włosach!
Złość wyłazi mi uszami
i rozmawiać nie chcę z wami!
A dlaczego?
Nie wiem sama.
Nie wie tata, nie wie mama...
Tupię nogą, drzwiami trzaskam
i pod włos kocura głaskam.
Jak tupnęłam lewą nogą,
nadepnęłam psu na ogon.
Nawet go nie przeprosiłam -
taka zła okropnie byłam.

Mysz wyjrzała z mysiej nory:
- Co to znowu za humory?

Zawołałam:- Moja sprawa!
Jesteś chyba zbyt ciekawa.
Potrąciłam stół i krzesło,
co mam zrobić, by mi przeszło,!?
Wyszłam z domu na podwórze,
wpakowałam się w kałużę.
Widać, że mi złość nie służy,
skoro wpadłam do kałuży.
Siedzę w błocie, patrzę wkoło,
wcale nie jest mi wesoło...

Nagle co to? Ktoś przystaje.
Patrzcie! Rękę mi podaje!
To ktoś mały, tam ktoś duży -
Wyciągają mnie z kałuży.
Przyszedł pies i siadł koło mnie
kocur się przytulił do mnie,
mysz podała mi chusteczkę:
- Pobrudziłaś się troszeczkę!
Widzę, że się pobrudziłam,
ale za to złość zgubiłam
Pewnie w błocie gdzieś została,
Nie, nie będę jej szukała!

5. „Maskotka złości” Pokazanie dzieciom maskotki, której możemy opowiadać o swoim problemie, gniewie, zdenerwowaniu.
6.Pzedstawianie uczucia gniewu mimiką, gestem, ruchem, postawą ciała przez chętne dzieci.
7.Wspólne zastanowienie się co możemy zrobić, gdy czujemy ze jesteśmy źli, zdenerwowani, zagniewani, aby pozbyć się tych uczuć i aby nie sprawić komuś przykrości lub nie wyrządzić krzywdy. Np.: Gdy uświadomimy sobie swój stan staram się opanować złość głęboko oddychając, licząc powoli do 10, bazgrząc po papierze, drąc gazety ze specjalnego pudełka, zamykając złość w woreczku, „rozmawiając” z maskotka złości itp.
8.Wybieranie z pośród zgromadzonych ilustracji tych, które przedstawiają twarze zagniewane . Ułożenie ich obok tablicy przedstawiającej zagniewaną Kasię .
9.Kolaż –praca zbiorowa. Nauczycielka obrysowuje sylwetę chętnego dziecka na dużym arkuszu papieru . Następnie dzieci wycinają z gazet twarze wyrażające różne stany emocjonalne i wspólnie wyklejają nimi całą obrysowaną sylwetę. Dzieci określają jaki stan emocjonalny przedstawia twarz postaci, którą wybrali do naklejenia.
10.Zabawa „Budzenie się i zasypianie” według K. Vopla
Nauczycielka prosi dzieci: znajdźcie sobie jakieś wygodne miejsce i połóżcie się na dywanie. Leżcie sobie wygodnie i udawajcie, że śpicie. Kiedy śpimy mamy rozluźnione mięśnie. Przejdę pomiędzy wami i sprawdzę czy jesteście rozluźnieni. Po chwili zadzwoni dzwonek. Gdy go usłyszycie, wtedy wyskoczcie do góry i pobiegnijcie szybko na jakieś inne miejsce w sali. Ponownie połóżcie się wygodnie i luźno i udawajcie ,że zasnęłyście.

5.CO MÓWIĄ NASZE TWARZE? Zaskoczenie
Cel: rozpoznawanie i nazywanie emocji własnych i innych osób.
Pomoce: tablice z cyklu „Alfabet emocji, kolorowe paski papieru dla każdego dziecka, kartka papieru w formacie A 5 dla każdego dziecka , małe lusterka.
1.Nauczycielka rozmawia z dziećmi na temat ilustracji przedstawiającej twarz Kasi wyrażającej zaskoczenie. -Co widzicie na ilustracji?
-Jak czuje się Kasia?
-Jak nazwiemy to uczucie?
2. Dzieci przypominają sobie i opowiadają o sytuacjach, w których były zaskoczone, zdziwione. Starają się również określić jak się wtedy czuły. Podkreślenie, iż może to być uczucie przyjemne lub nie, zależnie od tego, co wywołało nasze zaskoczenie.
3.Wybieranie przez dzieci pasków papieru w kolorze kojarzącym się z zaskoczeniem i ułożenie z nich kompozycji.
4.Zabawa z wykorzystaniem kieszonkowych lusterek. Dzieci siedzą na dywanie w kole, z lusterkami w ręku. Nauczycielka wypowiada tekst, każde dziecko odzwierciedla mimiką uczucie jakie wywołuje słuchany tekst obserwując swoją twarz w lusterku.
Przykład: Mama wyszła z domu, długo jej nie ma, jesteś smutny bo tęsknisz za mamą, masz smutne oczy, smutne usta. Po chwili usłyszałeś, że ktoś puka do drzwi. Przestraszyłeś się, bo myślałeś, że to ktoś obcy. Kiedy zaciekawiony popatrzyłeś przez wizjer okazało się, że to tatuś wrócił wcześniej z pracy. Na twojej twarzy pojawił się uśmiech, a oczy były radosne. Jakież było twoje zdziwienie, gdy tatuś wyjął z teczki pudełko- niespodziankę. Byłeś bardzo ciekawy, co się w nim znajduje.
Nauczycielka prosi dzieci, aby powiedziały, co chciałyby znaleźć w pudełku.
5. Zabawa „Pudełko niespodzianka” Dzieci dobierają się parami. Jedno z nich jest pudełkiem niespodzianką. Kładzie się na dywanie podciągając kolana pod brodę i obejmując nogi ramionami. Drugie dziecko będzie delikatnie rozpakowywać pudełko niespodziankę delikatnie rozkładając ręce a następnie nogi kolegi. Gdy paczka jest rozpakowana następuje zmiana ról.

6.CO MÓWIĄ NASZE TWARZE? Obrzydzenie
Cel: rozpoznawanie i nazywanie emocji własnych i innych osób.
Pomoce: tablice z cyklu „Alfabet emocji, kartki z bloku i kredki, duża kostka do gry oklejona wycinkami z gazet przedstawiającymi twarze wyrażające różne emocje, ziemniak.
1.Nauczycielka rozmawia z dziećmi na temat ilustracji przedstawiającej twarz Kasi wyrażającej obrzydzenie. -Co widzicie na ilustracji?
-Jak czuje się Kasia?
-Jak nazwiemy to uczucie?
2. Przypomnijcie sobie i powiedzcie co wywołało u was takie uczucie. Czy jest to uczucie miłe, przyjemne? Narysujcie to zdarzenia. Nauczycielka chodzi pomiędzy rysującymi dziećmi i z nimi rozmawia o tym co rysują.
3.Zabawa „Spaghetti” według K. Vopla
Nauczycielka prosi dzieci: stańcie bardzo blisko siebie i trzymajcie swoje dłonie opuszczone. Wyobraźcie sobie, że jesteście wiązka spaghetti, które ma być podane na obiad. Jesteście w garnku z wodą. Po chwili makaron zaczyna mięknąć, staje się coraz bardziej miękki i powoli opada na dno garnka tworząc luźny kłębuszek. Zachowujcie się tak jak gotowane spaghetti do momentu, aż krzyknę : „Sos pomidorowy”. Wtedy wolno wam wstać i potrząsnąć swoimi rękami i nogami, by poczuć się wspaniale.
4.Zabawa „Kostka nastrojów”
Nauczycielka pokazuje dzieciom kostkę przedstawiającą twarze wyrażające różne stany emocjonalne. Wyjaśnia ,że chętne dzieci będą rzucały kostką i określały jaki stan emocjonalny przeżywa osoba przedstawiona na wylosowanej ściance kostki. Dzieci w kole uzupełniają wypowiedź kolegi. Następnie proponują co można zrobić, aby rozweselić osobę smutna, co zrobić gdy ktoś się czegoś boi, gdy jest zdenerwowany itp.
7. Zabawa: „Gorący kartofelek” -według K.Vopla.
Dzieci siedzą na dywanie tworząc koło. Jedno z dzieci siedzi poza kołem odwrócone plecami do koła, które jest „stoperem”. Do zabawy potrzebny będzie ziemniak. Dzieci wyobrażają sobie, iż jest on bardzo gorący i dlatego należy go szybko podawać kolejnej osobie aby nie poparzyć sobie palców. Jednak u któregoś z dzieci ziemniak się zatrzyma i dziecko to poparzy sobie palce ( oczywiście na niby). Stanie się tak gdy „stoper” zawoła „stop” -i osoba, która będzie miała ziemniak będzie musiała go zatrzymać. Jednak dzieci siedzące obok niej mogą ją pocieszyć. Kładą race na jego ramiona i kołyszą go delikatnie w przód i w tył, aż dziecko trzymające ziemniak krzyknie „dalej”. Wtedy ziemniak powędruje od dziecka do dziecka i zabawa potoczy się dalej.


7.KIEDY PŁACZĘ, KIEDY SIĘ ŚMIEJE

Cel: rozpoznawanie emocji i ćwiczenie umiejętności wyrażania swoich uczuć, rozumienie wpływu przeżywanych emocji na własne zachowanie i relacje z innymi.
Pomoce: kółka wycięte z bloku rysunkowego, kredki , ilustracje przedstawiające twarze wyrażające różne emocje, nagranie muzyki instrumentalnej.
1.„Rozmowa”
Dzieci w parach siadają naprzeciw siebie. Rozmawiają na podany temat: „Moja ulubiona zabawa”. Następnie siadają tyłem do siebie i kontynuują dialog. Po zakończeniu rozmowy nauczycielka zapytała: Kiedy wam się lepiej rozmawiało i dlaczego?
2.”Kiedy płaczę, kiedy się śmieję?”
Dzieci otrzymują po dwa krążki wycięte z bloku rysunkowego. Na jednym rysują twarz wyrażającą radość, zadowolenie, szczęście. Na drugim krążku rysują twarz wyrażającą smutek.
Po narysowaniu nauczycielka zapytała o sytuacje, w których przeżywało takie uczucia. Dzieci dzielą się własnymi przeżyciami.
3.”Nasze twarze” –zabawa z elementami dramy.
Dzieci dzielą się na trzy grupy. Pierwsza grupa otrzymuje rysunek przedstawiający osobę wesołą, szczęśliwą, druga grupa otrzymuje rysunek przedstawiający osobę smutną, przygnębioną, trzecia grupa otrzymuje rysunek przedstawiający osobę zdenerwowaną, złą.
Zadaniem poszczególnych grup jest, pokazanie mimiką twarzy, gestem, ruchem danego stanu emocjonalnego. Pozostałe dzieci starają się odgadnąć, jakie uczucia przedstawiają koledzy. Następnie opowiadają o sytuacjach, zdarzeniach, w czasie których są wesołe, szczęśliwe ,smutne, przygnębione lub zdenerwowane. Zwrócenie uwagi dzieci jak przeżywane przez nas emocje wpływają na nasze zachowanie i na relacje z innymi osobami.
4. „Jaka to melodia?”- Zagadka, połączona z zabawą ruchową.
Dzieci mają za zadanie wysłuchać melodii, określić jej charakter i odzwierciedlić ją ruchem.
5.”Właściciel uśmiechu” Dzieci siedzą w kręgu. Jedno z nich, wybrane za pomocą wyliczanki, zostaje „właścicielem uśmiechu, podczas gdy pozostałe dzieci starają się zachować obojętny wyraz twarzy. Dziecko będące „właścicielem uśmiechu powinno wyrazem twarzy okazywać radość. „Właściciel uśmiechu” przekazuje uśmiech wybranemu dziecku okazawszy odpowiednio swoją radość przekazuje uśmiech kolejnemu dziecku.
8. JAKI JESTEM?

Cel: dostrzeganie wpływu emocji własnych na swoje zachowanie i innych osób, rozpoznawanie swoich mocnych stron, wzmacnianie wiary we własne siły, możliwości i umiejętności.
-dziecko rozpoznaje mimikę twarzy i ćwiczy umiejętność wyrażania swoich uczuć.
Pomoce: ilustracje przedstawiające twarze dzieci wyrażające różne stany emocjonalne, kartki, kredki, papier kolorowy, klej ltp.

1.Rozmowa na temat ilustracji.
Wychowankowie oglądają ilustracje przedstawiające twarze dzieci wyrażające różne uczucia np.: smutek, złość, radość, zdziwienie, strach, zadowolenie, nieśmiałość.
Omówienie ilustracji. Kogo widzicie na obrazku? Dlaczego chłopiec jest smutny? Jak sądzicie?(Może upadł, może go cos boli, może ktoś go uderzył, skrzyczał, itp.)
Co można zrobić, żeby przestał płakać?
Podobnie omawiamy inne ilustracje. Rozmawiamy o uczuciach, które przeżywają dzieci ukazane na obrazkach.

2.Zabawa „Wszystkie dzieci, które...”
Osoba prowadząca zadaje pytania dotyczące różnych uczuć i stanów emocjonalnych. Dzieci, które zgadzają się z nim wykonują polecenia zawarte na początku zdania.
-Niech wstaną( zaklaszczą, podskoczą, tupną nogą, pokiwają głową, itp.) wszystkie dzieci, które?...
-lubią chodzić do przedszkola;
-złoszczą się, gdy ktoś zabiera im zabawkę;
-cieszą się, gdy kolega poczęstuje je słodyczami;
-boją się ciemności;
-lubią, gdy pani je chwali;
-płaczą, gdy się uderzą;
-cieszą się gdy mogą bawić się z koleżanką lub kolegą;
-cieszą się, kiedy przychodzą po nich rodzice.
Po każdym zdaniu nauczycielka prosi, aby pokazały, jaką maja minę, kiedy chętnie chodzą do przedszkola itp.

3.Zabawa:„Powiedz” Wiemy już co możemy zrobić aby kolega lub koleżanka poczuli się lepiej. Pomyślcie i powiedzcie kiedy koledzy i koleżanki chcą, lubią się z wami bawić?(próby wskazania swoich mocnych stron). Teraz pomyślcie i powiedzcie kiedy dzieci nie chciały się z wami bawić? Co mogło być tego przyczyną?

4.Zabawa „Odgadywanie uczuć”
Jedna osoba wychodzi z sali. Pozostałe umawiają się, jakie uczucia lub nastrój będą wyrażać. Posługują się odpowiednią mimiką twarzy, gestem, postawą ciała, nie używając słów.
Dziecko, które uprzednio wyszło z sali, odgaduje uczucia przedstawione przez grupę.

5.”Wizytówka wspaniałego dziecka” Dzieci wykonują wizytówkę według własnego pomysłu wykorzystując dostępne materiały plastyczne.
Następnie wpisują swoje imię, lub proszą o pomoc panią.

6. Zabawa „Koło masażu” Dzieci siedzą w kole w taki sposób aby mogły dotykać ramion pleców kolegi siedzącego przed nim. Następnie masują delikatnie ramiona plecy kolegi w różny sposób np.: jakby grali na bębenku, jakby padał deszczyk, jakby, wygniatali ciasto itp. Następnie odwracają się w druga stronę i masują ramiona i plecy drugiego kolegi.

7.Zabawa : „ Jestem dumny”
Dzieci przypominają sobie coś pozytywnego, czego ostatnio się nauczyły, co zrobiły, z czego mogą być dumne. Następnie siadają w kole i uzupełniają po kolei początek zdanie: „Jestem dumny z tego, że...” np.:
- Jestem dumny z tego, że podzieliłam się batonem z koleżanką.
- Jestem dumny z tego, że nie uderzyłem Tomka, kiedy mnie zdenerwował.
- Jestem dumny z tego, że nauczyłem zapinać sweter na guziki.
Po zakończeniu dzieci rozmawiają na temat :
Czy trudno jest przypomnieć sobie coś pozytywnego?
Co się nam podobało najbardziej u innych?
Co mógłbym sam kiedyś wypróbować?

9. LUBIMY BAWIĆ SIĘ RAZEM

Cel: Uczenie dzieci otwartego komunikowania swoich uczuć i potrzeb, rozumienie, że każde dziecko ma swoje prawa.
Pomoce: ilustracje przedstawiające konflikty dzieci, pacynki.
1.”Ludzie do ludzi”- zabawa mająca na celu podniesienie nastroju, integrację grupy.
Dzieci dobierają się parami. Osoba, która nie ma pary, kontroluje wykonanie i kieruje zabawą mówiąc np.: nos do nosa, plecy do pleców, ręka do nogi itp., Kiedy mówi: ludzie do ludzi, każdy zmienia partnera (łącznie z osobą wydającą polecenia. Dziecko, które zostaje bez pary prowadzi zabawę dalej.
2.”Trzy baranki kudłate”- wiersz Małgorzaty Gozdeckiej.
Nauczycielka recytuje wiersz:
Trzy baranki kudłate zapytały raz tatę:
Czy wolno z kolegami mocować się rogami?
I czy to dobrze, czy źle?
A baran w baraniej głowie
starał się znaleźć odpowiedź
i w końcu zabeczał :- To- bee!
Omówienie wiersza ukierunkowane pytaniami: O co baranki pytały tatę?
Co odpowiedział tata? Co to jest konflikt? Jak inaczej można nazwać konflikt?
Jak można rozwiązać konflikt?
3.”Kukiełki”
Chętne dzieci przedstawiają scenę pogodzenia się po kłótni przy pomocy kukiełek lub pacynek.
Omówienie. Czy trudno jest pogodzić się?
Jak czuliście się, gdy byliście skłóceni?
Kiedy czujecie się lepiej? Gdy się kłócimy, czy gdy pogodzimy się?
4. „Co było potem”
Nauczycielka pokazuje dzieciom ilustracje.
-Przedstawiającą dwoje dzieci rysujących przy stoliku. Jedno ma komplet nowych kredek. Rysuje, jest zadowolone. Drugie siedzi smutne. W ręku trzyma złamaną kredkę.
Omówienie ilustracji. Wymyślanie możliwych zakończeń historyjki. Wybieranie najlepszego zakończenia.
- Ilustracja przedstawiająca dzieci, kłócące się o zabawkę. Omówienie podobnie jak wyżej.
- Koleżanka upadła, potłukła się i płacze.
Doprowadzenie do zrozumienia przez dzieci, iż każdy ma takie same prawa. Dobrze jest jeżeli mówimy innym o swoich potrzebach np. : mówimy koledze, że nie mogę rysować niezaostrzonymi kredkami, , chcę pobawić się tą zabawką, boli mnie noga. Przyjemnie jest bawić się i pracować kiedy pomagamy sobie. Jednak gdy nasze cele są sprzeczne dobrze jest poszukać kompromisu i warto jest współdziałać z dziećmi w zabawach, pracach itp.
5.Zabawa relaksacyjna: „Wyobraź sobie”.
Dzieci siadają wygodnie na dywanie. Nauczycielka prosi dzieci o zamknięcie oczu i wyobrażenie sobie, że nasze stopy dotykają trawy, która łaskocze nas w pięty. Uśmiechnijcie się, poczujcie spokój, zadowolenie, radość. Otwórzcie oczy i uśmiechnijcie się do koleżanki, kolegi siedzącego obok.

10. UCZYMY SIĘ PANOWAĆ NAD SWOIMI EMOCJAMI
Cele: Analizowanie zachowania pod wpływem emocji, próby przewidywania konsekwencji . Ćwiczenie sposobów rozładowania złości i panowania nad gniewem,
Pomoce: kolorowe szarfy, karteczki z „tytułem złości”.
1.Zabawa:„Czarymary” Dzieci ustawione w okręgu bawią się wspólnie śpiewając i ilustrując określonymi ruchami tekst znanej zabawy. Nauczycielka zapowiada: zaśpiewamy piosenkę „Czary mary” i wyczarujemy uśmiech na naszych twarzach.

Czary mary, czary mary, czary mary uuu.
Czary mary, czary mary, czary mary uuu.
Hokus pokus ksz ksz, hokus pokus ksz ksz
Abra kadara , abra Kadara uuu.
Hokus pokus ksz ksz, hokus pokus ksz ksz
Abra kadara , abra Kadara uuu.

2.Zabawa: „Tytuł złości”
Dzieci dzielimy na trzy grupy rozdając szarfy w jednym z trzech kolorów. Dzieci mające szarfy w tym samym kolorze losują kartkę z „ tytułem złości” np.; „samochód”, „cukierki”, „rozerwana książką”. Nauczycielka odczytuje grupie tytuł złości a dzieci zastanawiają się jaka sytuacja może kryć się pod danym tytułem i podają propozycje. Nauczycielka podaje przykład: „Farba” Basia malowała portret mamy . Potrąciła naczynie z farbą, która rozlała się po stole i zniszczyła jej pracę . Basia była zła, bo zniszczyła się pracę - niespodzianka, którą szykowała dla mamy.
Na zakończenie nauczycielka rozmawia z dziećmi na temat najczęściej występujących przyczyn złości i agresji.
3.Zabawa „Karteczki złości”
Nauczycielka proponuje dzieciom zabawę , tłumacząc że w ten sposób możemy można rozładować złość nie krzywdząc innych osób. Dzieci dostają od nauczycielki karteczkę, bazgrzą po niej, następnie gniotą ją, rzucają o podłogę depczą itp. Gdy złość minie kartkę wyrzucamy do kosza. Po zabawie pyta dzieci o ich odczucia. Nauczycielka umawia się z dziećmi skąd można brać karteczki złości gdy będą potrzebne dzieciom.
4. „Niedokończone historyjki”
Nauczycielka opowiada historyjki:
1. Staś budował z dom kolorowych klocków. Był zadowolony, bo praca ładnie mu wyszła .Wtedy podszedł do niego Kacperek, który również coś budował z klocków. Zabrał Stasiowi część klocków psując mu przy tym jego dom.
2.Basia nie chciała dziś iść do przedszkola. Długo rozmawiała z mamą w szatni. Weszła do sali smutna i zła. Nie chciała się bawić.
3.Marysia przyniosła do przedszkola swoja ulubioną lalkę. Zadowolona usiadła w kąciku lalek i zaczęła się bawić.
Po każdej historyjce nauczycielka prosi dzieci, aby powiedziały co mogłoby się zdarzyć później. Zwracając uwagę na uczucia dzieci podkreślając związek przeżywanych emocji z późniejszym zachowaniem sie oraz relacjami z innymi dziećmi.
5Zabawa:„Pożegnanie” Dzieci żegnają się ze sobą za pomocą, wybranego przez jedno z nich sposobu.

11. UCZYMY SIĘ PRZESTRZEGAĆ ZASAD
Cele: Nawiązywanie kontaktów i współpracy. Budowanie zaufania w grupie zbliżenie dzieci do siebie. Utrwalanie zasad zachowania obowiązujących w grupie. Budowanie systemu wartości .
Pomoce: Kartki papieru, szarfy w czterech kolorach, nagranie z łagodna muzyka instrumentalną, rysunki zachowań właściwych i niewłaściwych dzieci w przedszkolu w takich samych sytuacjach, napisy: „tak”, „nie”.
1.Zabawa: „ Iskierka”
Dzieci stoją w okręgu trzymając się za ręce. Nauczycielka wypowiada rymowankę: „Puszczam iskierkę w krąg , niech powróci do mych rąk” delikatnie ściskając rękę dziecka stojącego obok wysyłając w ten sposób iskierkę.
2. Zabawa: „Tak czy nie” Nauczycielka dzieli dzieci na grupy oznaczając je kolorowymi szarfami. Każda grupa otrzymuje rysunki przedstawiające zachowania właściwe i niewłaściwe w takich samych sytuacjach oraz napisy : „tak”, „nie”. Dzieci w grupach omawiają zachowanie kolegów przedstawionych na ilustracjach i oceniają czy jest to zachowanie właściwe. Pod ilustracją przedstawiająca właściwe zachowanie umieszczają napis : „tak”, natomiast pod ilustracją przedstawiająca niewłaściwe zachowanie umieszczają napis: „nie”. Następnie każda grupa wybiera rysunki przedstawiające zachowania właściwe i umieszcza je na wyznaczonym miejscu jako rysunkowy kodeks dobrego zachowania. Po czym cała grupa umawia się z nauczycielką, że będą starały się zawsze zachowywać się w przedszkolu tak, jak dzieci pokazane na ilustracjach.
Nauczycielka rozmawia z dziećmi na temat skąd wiedziały jak należy zachowywać się, a jak nie?. Dzieci podają przykłady np.: rodzice tłumaczą jak należy zachowywać się . Czy zasady zachowania są nam potrzebne? Co mogłoby się stać gdybyśmy nie przestrzegali zasad zachowania ? Czy byłoby nam przyjemnie, miło i bezpiecznie bawić się i uczyć wspólnie?
3.Nauka rymowanki na pamięć:
Lubię tańczyć, lubię śpiewać, bawić się klockami.
Najchętniej to robię z moimi kolegami.
Wypowiadanie rymowanki ze zmianą nastroju: radośnie, smutno, ze złością.
4.Zabawa „Prowadzenie ślepca”
Nauczycielka włącza nagranie łagodnej muzyki instrumentalnej. Dzieci dobierają się w pary. Jedno zamyka oczy, jest ślepcem drugie dziecko prowadzi je ostrożnie po sali. Po chwili dzieci zamieniają się rolami.

12.ROZWIAZUJEMY PROBLEMY I KONFLIKTY WŁASNE ORAZ WSPÓLNE GRUPY
Cele: Rozwiązywanie konfliktów bez agresji, wspólne dochodzenie do kompromisów. Nawiązywanie kontaktów i współpracy. Budowanie zaufania w grupie zbliżenie dzieci do siebie.
Pomoce: kolorowe szarfy, kartki z bloku rysunkowego, flamastry, szarfy w czterech kolorach, płyta Cd nagraniem łagodnej, muzyki instrumentalnej, karteczki z trzema buźkami dla każdego uczestnika zajęć (buzia wesoła, buzia obojętna, buzia smutna) .
1. Zabawa : „Rozmowa” Dzieci dobierają się parami , siadają naprzeciw siebie i rozmawiają. Po chwili nauczycielka prosi aby usiadły opierając się plecami siebie plecami i rozmawiały ze sobą dalej. Po zabawie pyta, kiedy rozmawiało się im lepiej?
2.Zabawa : „Życzenie”
Uczestników zabawy dzielimy na grupy liczące po cztery osoby. Nauczycielka prosi dzieci aby zastanowiły się w co chciały by bawić się po zajęciach, Każda grupa zajmuje osobne miejsce w sali wokół szarfy we wskazanym kolorze. Dzieci zastanawiają się a nauczycielka podchodzi kolejno do każdej z grup i zapisuje jedną propozycje zabawy każdego dziecka w grupie. Następnie, każda z czwórek rozmawia o tych życzeniach i wybiera tylko jedną spośród propozycji . Nauczycielka pyta o dokonany wybór i wykreśla trzy życzenia pozostawiając na kartce jedno wybrane przez grupę życzenie. Po wykonaniu tego zadania, wszystkie dzieci siadają dużym w kole. Nauczycielka odczytuje wybrane propozycje zabaw. Potem wspólnie dyskutują o tych życzeniach, a następnie wybierają tylko jedno z nich –akceptowane przez dzieci.
Na zakończenie rozmawiają :
Czy trudno było wybrać jedno życzenie?
Kto potrafił przekonać innych, w jaki sposób?
3.Zabawa: „ Budowle”
Dzieci dzielimy na zespoły liczące od 6 do 8 uczestników rozdając dzieciom szarfy w czterech kolorach. Na sygnał, każdy zespół wykonuje określone zadanie tworząc z siebie różne „budowle” .Nauczycielka podaje polecenie np.:
- Zbudujcie dom!
- Zbudujcie mur!
- Zbudujcie pojazd!
Po wykonaniu zadań dzieci dyskutują :
Co możemy osiągnąć poprzez wspólne działanie?
4.Zabawa : „Szmaciana lalka „ według K. Vopla
Nauczycielka włącza łagodną i powolną muzykę instrumentalną i zaprasza dzieci do zabawy pt: „Szmaciana lalka”
Jedno z dzieci będzie szmaciną lalką. Chętne dziecko kładzie się na dywanie w środku koła. Nauczycielka prosi by dziecko rozluźniło swoje mięsnie jak szmaciana lalka. Następnie zwraca się do przedszkolaków mówiąc: Pokażę wam jak możemy bawić się tą piękną lalką. Podnoszę obiema rekami nogę lalki i poruszam nią delikatnie w dół i w górę w możliwie niezwykły sposób. Popatrzcie jak robię to delikatnie i jak luźna jest noga lali. Teraz połóżmy delikatnie nogę lali i pozwólmy innemu dziecku być szmacianą lalką. Kolejne dziecko jest szmacianą lalką, a kilkoro dzieci bawi się nią.
Nauczycielka z zadowoleniem podkreśla to, jak dzieci delikatnie i ostrożnie bawią się lalką.
5.Ocena samopoczucia dzieci w czasie zajęć poprzez kolorowanie buzi najlepiej określającej samopoczucie.

Zakończenie

Pracując z dziećmi zwróciłam uwagę na to jak długotrwały i niełatwy jest proces ich uspołeczniania. Pracę wychowawczo-dydaktyczną w każdym roku szkolnym rozpoczynam między innymi od wprowadzenia lub przypomnienia reguł zachowania obowiązującej w grupie rówieśniczej. Dzieci pomimo tego, że je znają, często mają trudności ze stosowaniem się do nich. Wiele trudności sprawia im wcielanie w życie zasad dotyczących wspólnej zgodnej zabawy, dzielenia się zabawkami, spokojnego oczekiwania na swoją kolej. Często zdarzało się , że dzieci podniesionym głosem, siłą fizyczną lub uporczywością doprowadzali np. do odebrania zabawki koledze czy osiągnięcia innego celu.
Z kolei inni wychowankowie nazbyt łatwo ustępowali tzw. przebojowym dzieciom. Chcąc pomóc wychowankom lepiej rozumieć siebie i innych, co za tym idzie lepiej funkcjonować w grupie rówieśniczej, wspomagać w uczeniu się współdziałania, respektowania praw innych i nawiązywania satysfakcjonujących relacji z kolegami postanowiłam opracować i zrealizować program wspierający rozwój społeczno – emocjonalny dzieci pt.: „Nasze emocje”. Opracowując program miałam również na uwadze treści zawarte w „Rocznym planie rozwoju” naszej placówki, której zadaniem priorytetowym było kształtowanie u dzieci zachowań społecznie akceptowanych. Budowanie kulturalnego stylu bycia.
Program składał się z cyklu dwunastu zajęć trwających około 30 minut, które realizowałam w drugim półroczu roku szkolnego 2014/2015. W czasie prowadzonych zajęć, poprzez różnorodne zabawy i działania dzieci uczyły się rozpoznawania i nazywania emocji własnych i innych ludzi. Dostrzegania wpływu emocji na własne zachowania i relacje z innymi ludźmi. Próbowały analizować zachowania pod wpływem emocji, przewidywać jego konsekwencje, próbować kontrolować zachowanie np.: poprzez rozładowanie złości, panowanie nad gniewem. Uczyły się rozwiązywania konfliktów i problemów w grupie opierając się na wprowadzonych wcześnie zasadach zachowania, rozwijając jednocześnie komunikację i współdziałanie w grupie.
Efektem zrealizowanego programu było lepsze rozpoznawanie i nazywanie przez dzieci własnych emocji oraz emocji przeżywanych przez inne osoby. Dzieci wypowiadając się na powyższy temat używały bogatszego zasobu słownictwa. Wykazywały się większą wrażliwością emocjonalną ,co objawiało się tym, że bawiąc się starały się porozumiewać i ustalić zasady korzystania np. z zabawki. Dlatego coraz rzadziej zdarzały się zachowania agresywne u dzieci. Wychowankowie nauczyli się trafniej oceniać zachowania na zasadzie przeciwieństw, mówiąc co jest dobre, a co złe. Dzieci mogły odczuwać satysfakcje w sytuacji gdy coraz częściej dostrzegałyśmy pozytywne zmiany w ich zachowaniu. Chwaliłam wobec grupy rówieśniczej przejawy koleżeństwa, życzliwości , opiekuńczości itp. Nagradzałam dzieci za właściwe zachowania, zgodnie z ustalonymi w grupie zasadami, stosując jako nagrody pieczątki motywacyjne, naklejki, pochwały do rodziców .
Efekty oddziaływań wychowawczych były widoczne także w odpowiedziach i pozytywnych uwagach rodziców zawartych w anonimowej ankiecie dla rodziców dzieci uczestniczących w programie przeprowadzonej po zakończeniu programu. Realizacja programu „Nasze emocje” przyczyniła się do podniesienia jakości pracy przedszkola w zakresie rozwoju społeczno emocjonalnego dzieci pięcioletnich z grupy IV.