Otwórzmy księgę przyrody i zachwyćmy się... Innowacja pedagogiczna z przyrody

1. Wstęp i potrzeba wprowadzenia innowacji
Przyroda jest nieograniczonym źródłem wiedzy. Oddziałuje na nas barwą, kształtem, zapachem dźwiękiem. Nie można nauczyć się przyrody wyłącznie w klasie szkolnej. Zasadniczą część wiedzy i umiejętności uczniowie powinni zdobywać w terenie, gdzie poznanie otaczającej rzeczywistości jest pełniejsze.
Wprowadzając niniejszą innowację chcę, by nauka przyrody była dla uczniów przyjemnością, zabawą, przygodą. By dzieci dostrzegły piękno przyrody obok siebie, w najbliższym otoczeniu, aby nauczyły się z nią obcować, słuchać jej, poznawać a także szanować i chronić. Chcę aby bawiąc się, obserwując, dotykając, doświadczyli przyrody wszystkimi zmysłami w nieograniczony murami szkoły sposób.
Las, łąka, park to przestrzeń dająca możliwość beztroskiego obcowania z przyrodą, to inspirujący i twórczy czas. Zajęcia terenowe to wspaniała okazja do poznawania świata i uczenia się o wiele efektywniej niż podczas lekcji z podręcznikiem.
Głównym celem innowacji jest zapoznanie uczniów z wartościami przyrodniczymi i kulturowymi okolicy, ukazanie twórczych sposobów spędzania czasu na łonie natury. Zajęcia terenowe, wycieczki, spotkania z pasjonatami przyrody uzupełnią i poszerzą treści przyrodnicze realizowane podczas zajęć przyrody, a zdobyte na takich zajęciach wiadomości trwale zapadną w pamięci uczniów gdyż poparte będą ich własnymi obserwacjami i doświadczeniami. Zajęcia będą także szansą poznania uczniów z innej strony, dostrzec ich nie ujawnione talenty.
Wprowadzając program innowacji „Otwórzmy księgę przyrody i zachwyćmy się...” chcę zachęcić uczniów do skorzystania z zaproszenia od przyrody i pobierania lekcji właśnie u niej – u źródła wszelkiej mądrości”.

2. Opis innowacji
Program innowacji „Otwórzmy księgę przyrody i zachwyćmy się...” przeznaczony jest do realizacji na II etapie edukacji w szkole podstawowej. Obejmuje treści realizowane na lekcjach przyrody i jest adresowany do uczniów klas IV-VI chcących rozwijać swoje zainteresowania przyrodnicze. Innowacja realizowana będzie na zajęciach pozalekcyjnych Koła Ligi Ochrony Przyrody w ramach godzin z art. 42KN w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Dominującą formą realizacji programu będą zajęcia w terenie umożliwiające bezpośrednie obcowanie z przyrodą. Zaplanowano także zajęcia w pracowni komputerowej podczas których uczniowie doskonalić będą umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej przygotowując m.in. prezentacje multimedialne, gromadząc zebraną dokumentację zdjęciową.
Placówką, w której innowacja będzie prowadzona jest: Szkoła Podstawowa.
Czas realizacji: od października 2015 r. do czerwca 2016 r.
Za realizację innowacji odpowiada nauczyciel przyrody.

Zasady funkcjonowania innowacji

Cele innowacji:
1. Rozszerzenie treści materiału programowego z przyrody,
2. Ukazanie i wyeksponowanie walorów przyrodniczych najbliższej okolicy,
3. Wyrabianie szacunku dla przyrody i jej piękna,
4. Budzenie zainteresowania zjawiskami przyrodniczymi (dostrzeganie związków przyczynowo skutkowych),
5. Budowanie więzi emocjonalnej dziecka z otaczającą go przyrodą poprzez podejmowanie konkretnych działań na rzecz środowiska,
6. Uwrażliwianie na przejawy degradacji środowiska,
7. Poznanie sposobów ochrony przyrody,
8. Rozwijanie umiejętności dochodzenia do wiedzy drogą obserwacji, doświadczeń, wnioskowania i uogólniania,
9. Kształtowanie umiejętności w zakresie komunikowania się, współpracy i działania w grupie,
10. Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień uczniów,
11. Wdrażanie do twórczego myślenia.

Metody i formy pracy:

1. Poznawcze
2. Poszukujące
3. Aktywizujące
4. Badawcze
5. Praktyczne
Formy pracy:
1. Zajęcia terenowe
2. Wycieczki po najbliższej okolicy do miejsc cennych przyrodniczo oraz po obszarach chronionych
3. Spotkania, rozmowy z zaproszonymi gośćmi
4. Gry i zabawy dydaktyczne
5. Ćwiczenia praktyczne
6. Zajęcia z zastosowaniem aktywnych metod pracy
7. Konkursy i zabawy o tematyce przyrodniczej
8. Aktywny udział w warsztatach, inscenizacjach
9. Zajęcia w pracowni komputerowej

Spodziewane efekty:

Dla szkoły:

1. Podniesienie jakości pracy szkoły
2. Promocja szkoły w środowisku lokalnym
3. Wzbogacenie oferty edukacyjnej szkoły
4. Uatrakcyjnienie zajęć pozalekcyjnych
Dla ucznia:
1. Wzrost zainteresowania wiedzą przyrodniczą
2. Podwyższenie stanu świadomości ekologicznej uczniów i rodziców
3. Dostrzeganie walorów przyrodniczych i historycznych najbliższej okolicy
4. Zrozumienie potrzeby dbania o przyrodę i najbliższe środowisko
5. Umiejętność zbierania i gromadzenia materiałów informacyjnych
6. Doskonalenie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej
7. Umiejętność współpracy w grupie, wykazanie poczucia odpowiedzialności za wynik grupy
8. Umiejętność zaplanowania i prowadzenia obserwacji i prostych doświadczeń
9. Zwiększenie motywacji do samodzielnego zdobywania wiedzy przyrodniczej poprzez bezpośredni kontakt z przyrodą
10. Dostrzeganie korzyści wynikających z dbałości o środowisko naturalne głównie z segregacji odpadów i recyklingu
11. Podejmowanie pozytywnych działań wobec przyrody
12. Rozwój twórczego myślenia i kreatywności
13. Satysfakcja z odniesionych sukcesów

3. Ewaluacja
W trakcie prowadzenia innowacji dokonywana będzie systematyczna ocena osiągnięć pracy uczniów oraz pełna dokumentacja pedagogiczna. Działania uczniów będą odzwierciedlone w postaci:
- wystawy prac uczniów,
- kart pracy uczniów,
- potwierdzonych udziałów w konkursach,
- zdjęć i relacji umieszczanych przez wdrażającą innowację na stronie internetowej szkoły,
- zapisków w dzienniku zajęć pozalekcyjnych,
- nauczyciel przyrody oceni zaangażowanie i wkład pracy uczniów,
Prowadząca dokona pełnej ewaluacji i oceny działań innowacyjnych na zakończenie roku szkolnego (czerwiec 2016 r.). Będzie ona wskaźnikiem, czy realizacja programu innowacji przebiegła prawidłowo, czy zrealizowano jej założenia i cele oraz czy pożądana jest kontynuacja innowacji. Po ewaluacji spisane zostaną wnioski, które uwzględnione zostaną w pracy w kolejnym roku.
Na zakończenie roku szkolnego oceny dokonają:
- uczniowie – poprzez wypełnienie ankiety dotyczącej programu i treści innowacji,
- rodzice uczniów – poprzez wypełnienie ankiety na spotkaniu podsumowującym,
- dyrektor szkoły – poprzez analizę dokumentacji, hospitację zajęć.
Wszystkie dokumenty i wnioski zbierane będą przez autorkę innowacji. Z wynikiem ewaluacji zostanie zapoznana Rada Pedagogiczna na Radzie Podsumowującej rok szkolny 2015/2016.


4. Problematyka ujęta w programie

1. Poznajemy drzewa najbliższej okolicy
-rozpoznawanie najpospolitszych gatunków drzew,
-poznanie zasad tworzenia zielnika,
2. Z wizytą w Kątach
- zwiedzanie zabytkowego zespołu dworskiego,
-spotkanie z właścicielami, poznanie rysu historycznego,
-rozpoznawanie gatunków drzew rodzimych i egzotycznych
3. Formy ochrony przyrody w najbliższej okolicy
– drzewa pomnikowe
-inwentaryzacja pomników przyrody w Łaniętach
4. „Mój Las”
– przygotowanie uczniów do ogólnopolskiego konkursu wiedzy o lesie
-przygotowanie prac konkursowych
5. Grzyb jadalny czy trujący?
– poznajemy grzyby naszych lasów.
- poznanie grzybów jadalnych i trujących,
-zasady bezpiecznego grzybobrania,
-znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka,
6. Pomóżmy zwierzętom przetrwać zimę
- poznanie sposobów pomocy zwierzętom domowym, gospodarskim i dzikim w przetrwaniu zimy,
7. Ślady i tropy zwierząt
- spotkanie z członkiem Koła Łowieckiego „Dzik”,
-zapoznanie z łowiectwem,
-poznanie kalendarza polowań i konieczności odstrzału niektórych gatunków zwierząt,
-poznanie gwary myśliwskiej,
-poszukiwanie i rozpoznawanie śladów i tropów zwierząt
8.
Ptaki zimujące w Polsce
- poznanie gatunków ptaków zimujących w Polsce,
- dokarmianie ptaków,
- poznanie przyczyny ptasich migracji, śledzenie tras przelotów wybranych gatunków

„Las woła nas, znajdźmy dla niego czas”
9. Zimowy las
-ukazanie piękna lasu w zimowej szacie poprzez wykonanie prac plastycznych i udział w konkursie
10. Wiosenne przebudzenie – zakwitające runo leśne w Brudzeńskim Parku Krajobrazowym
- poznanie roślinności lasu,
- obserwacje zakwitających roślin chronionych na terenie Rezerwatu Sikórz,
- zasady zachowania się na obszarach chronionych

11. „Wiosna, ach to ty...”
- przygotowanie szkolnych obchodów pierwszego dnia wiosny
12. Rośliny chronione
– warsztaty techniką origami
- wykonanie prac plastycznych techniką origami,
- utrwalanie gatunków roślin chronionych,
- rozwijanie wyobraźni i twórczego myślenia
13. Od nasionka do drzewa
– zajęcia na terenie szkółki drzew Nadleśnictwa Kutno
- poznanie pracy leśnika,
- obserwacje wzrostu i rozwoju drzew w szkółce,
- poznanie zasad pielęgnacji i ochrony drzewostanu,
14. Zalesiamy najuboższe w lasy tereny naszego kraju
- zapoznanie z budową oraz znaczeniem drzew w przyrodzie,
ukazanie roli drzew,
- kształtowanie postaw proekologicznych,
- sadzenie lasu, poznanie zasad pielęgnacji i ochrony młodnika przed szkodnikami,
15. Muzeum lasu i drewna w Rogowie
-zajęcia terenowe w Centrum Edukacji Przyrodniczo – Leśnej,
- zwiedzanie arboretum, alpinarium oraz Muzeum lasu i drewna
16. „Wiem wszystko o lesie”
– szkolny konkurs wiedzy - przeprowadzenie konkursu wiedzy o lesie wśród uczniów klas IV-VI

„Na łące, na łące są kwiatów tysiące”
17. Poznajemy życie na łące
-poznanie podstawowych gatunków roślin i zwierząt występujących na łące,
-wyszukiwanie zależności między organizmami,
- nawiązanie więzi emocjonalnych z przyrodą,
18. Bocian biały – symbol polskiej łąki
- propagowanie ochrony bocianów białych,
-podejmowanie konkretnych działań na rzecz bocianów,
-współpraca z PTPP „pro Natura”
19. „O pracowitej pszczole...”
– spotkanie z pszczelarzem
- poznanie budowy pszczoły i zasad funkcjonowania owadów społecznych,
- poznanie pracy pszczelarza,
-poznanie rodzajów miodu oraz jego właściwości odżywczych,
-zaznajomienie z niebezpieczeństwem płynącym z kontaktu z pszczołami,
-poznanie znaczenia pszczół dla przyrody i człowieka,
- wdrażanie do ochrony przyrody
20. Podsumowanie innowacji
-podsumowanie zajęć,
- prezentacja wyników pracy na forum szkoły.