Program zajęć korekcyjno - kompensacyjnych dla ucznia z niepełnosprawnością (uczeń niedowidzący)

Program zajęć korekcyjno-kompensacyjnych
dla ucznia z niepełnosprawnością
(uczeń niedowidzący)

Opracowanie: Jolanta Jastrzębska

Uczeń:

Wiek: 7 lat

Częstotliwość spotkań: 1 raz w tygodniu po 60 minut

Diagnoza Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej:
ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Główny cel zajęć korekcyjno-kompensacyjnych to pomoc dziecku w przezwyciężaniu trudności i umożliwienie mu prawidłowego funkcjonowania w zespole klasowym oraz osiągania pozytywnych wyników szkolnych.
W ramach zajęć reedukacyjnych nie można ograniczyć się wyłącznie do ćwiczeń w ramach opóźnionych lub zaburzonych funkcji. Ćwiczenia powinny uaktywniać pracę całego mózgu, aby kształtowanie funkcji opóźnionych było wspomagane przez inne funkcje poznawcze.
Ważne jest, aby każde zajęcia zapewniły dziecku materiał do myślenia i mówienia oraz stworzyły możliwości do ćwiczeń ruchowych oraz pozwoliły na odniesienie sukcesu.

CELE OGÓLNE PRACY Z DZIECKIEM:
1. Usprawnianie zaburzonych funkcji.
2. Stymulowanie i dynamizowanie rozwoju ucznia.
CELE SZCZEGÓŁOWE PRACY Z DZIECKIEM:

1. Rozwijanie i usprawnianie percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej.
2. Rozwijanie i usprawnianie percepcji i pamięci słuchowej oraz koordynacji słuchowo-ruchowej.
3. Rozwijanie mowy i myślenia.
4. Ćwiczenie sprawności ruchowej.
5. Ćwiczenie motoryki dużej i małej.

METODY
• Metody czynnościowe (angażujące dziecko w działaniu)
• Metody słowne (rozmowa, opowiadanie, instrukcja słowna)
• Metoda oglądowa (ilustracje, historyjki obrazkowe)

FORMY PRACY
• Indywidualna

TREŚCI PROGRAMU / TYPY ĆWICZEŃ
ĆWICZENIA WPROWADZAJĄCE (wstępne)
Ćwiczenia łatwe, atrakcyjne, poniżej możliwości dziecka, zachęcające do podjęcia wysiłku.
- Zabawy paluszkowe
- Lepienie kulek, wałeczków z mas plastycznych
- Słuchanie bajek wierszy opowiadań czytanych przez nauczycielkę
- Swobodna rozmowa z dzieckiem
- Układanie puzzli
- Zajęcia z komputerem – wykorzystanie programów komputerowych
- Ćwiczenia Denissona
- Zabawy muzyczno-ruchowe

ĆWICZENIA KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNE USPRAWNIAJĄCE ZABURZONE FUNKCJE W ROZWOJU DZIECKA
I. ĆWICZENIA I ZABAWY ROZWIJAJĄCE I USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ WZROKOWĄ I KOORDYNACJĘ WZROKOWO-RUCHOWĄ
1. Ćwiczenia układu przedsionkowego (ćwiczenia stymulujące zmysł równowagi):
- wprowadzanie sekwencji ruchowych (tory przeszkód)
- aktywność ruchowa z jednoczesnym śpiewem czy mówieniem wierszyków
- masaż różnymi strukturami akceptowanymi przez ucznia z wyraźnym naciskiem
- huśtanie poprzez pchanie czy podciąganie za ręce, nogi
- ćwiczenia na deskorolce: rzucanie do celu, przyciąganie za linę, odpychanie od ściany
- skoki na trampolinie
- zawijanie w matę
- dociskanie dużą piłką
- przeskakiwanie przez przeszkodę
- wolny jednostajny ruch przód-tył i na boki, zmieniając przy tym pozycje ciała
- skoki w miejscu obunóż, jednonóż
- kołysanie się
- skoki na piłce z uchwytami, w przód, w tył i na boki
- zabawy równoważne w siadzie, leżeniu na plecach z wykorzystaniem dużej piłki
- bujanie się w hamaku, na huśtawce połączone z koncentracją wzroku na przedmiocie
- chodzenie stopa za stopą po wąskich ścieżkach, po rozłożonej linie, lub narysowanej kredą
- utrzymywanie równowagi na piłce
- chodzenie po wyspach (kształtkach gimnastycznych)
- turlanie się połączone ze śledzeniem wyrazistego przedmiotu
- zabawy ze skakanką, szarfami, obręczami, woreczkami
2. Ćwiczenia ruchów gałek oczu:
- w poziomie, w pionie, ukośnie
3. Ćwiczenia manipulacyjne (rozpoznawanie przedmiotu przez dotyk):
- manipulowanie przedmiotami w celu ich poznania (dotykanie, ściskanie, otwieranie, nakładanie)
- dotykanie, macanie przedmiotu z otwartymi oczami, z zamkniętymi oczami
- zabawa „Czarodziejski worek”, „Tajemnicze pudełko” (dziecko odgaduje, jaki przedmiot ukryty jest w worku, wskazuje go na obrazku, identyfikuje, nazywa; jeżeli jest to zabawka, może naśladować odgłosy przez nią wydawane – zabawy dźwiękonaśladowcze)
4. Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-ruchową:
- wskazywanie i różnicowanie osób z najbliższego otoczenia
- trzymanie i przekładanie z ręki do ręki wskazanego przedmiotu
- branie, wkładanie i odkładanie wskazanego przedmiotu w określone miejsce
- wskazywanie przedmiotów na obrazku
- chwytanie drobnych przedmiotów
- układanie klocków w jednej linii
- piętrzenie i segregowanie klocków
- dobieranie takich samych przedmiotów
- wkładanie klocków do pudełka wg kształtu, koloru – zabawa „Zaczarowana kula”, „Magiczne pudełko”
- dopasowywanie przedmiotów do obrazków i odwrotnie
- składanie obrazków pociętych
- zgadywanie czego brakuje
- łączenie kropek linią
- pogrubianie i odwzorowywanie prostych kształtów
- zabawy z piłką: toczenie, turlanie piłki
- wyszukiwanie
- układanie
- porównywanie
- porządkowanie i grupowanie
- składanie
- zabawa z masą: lepienie, wyklejanie
- układanie wybranych symboli graficznych
- odwzorowywanie
- zabawy tematyczne: w dom – naśladowanie czynności wykonywanych w domu
- obserwacja: dostrzeganie, wskazywanie, rozpoznawanie, nazywanie przedmiotów np. Co widzisz w tej klasie? Kto bawi się z Kasią? Itp.
- wyszukiwanie: zabawa „Proszę, daj mi...”, zabawa „Gdzie schował się miś, daj mi go” – szukanie takiego samego przedmiotu w otoczeniu
- układanie wg poleceń: „Połóż zabawkę kota na stole.”
- układanie prostych ciągów rytmicznych np. kot, pies
- zabawa „Memory” – układanie takich samych obrazków na siebie
- układanki geometryczne
- zabawa „Czyj to cień?” – dopasowywanie przedmiotu, klocka, figury do swojego cienia
- proste historyjki obrazkowe
- malowanie oburącz farbami klejowymi
- lepienie z mas plastycznych
- wydzieranki, wycinanie
- nawlekanie koralików
- nawijanie kłębka wełny
- ugniatani kul małych i dużych z gazet
- naśladowanie gry na fortepianie
- zamalowywanie konturów liniami falistymi, ukośnymi, pionowymi, poziomymi
- kolorowanie płaszczyzn
- obrysowanie gotowych szablonów o prostych kształtach
- kalkowanie przez kalkę techniczną lub bibułę
- labirynty
- malowanie suchym palcem wskazującym na pomalowanej świeżą farbą klejową powierzchnię papieru
- rysowanie wzorów palcem na tacce z kaszą
- rysowanie po śladzie znaków graficznych
- rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach
- loteryjki obrazkowe
- domino obrazkowe
- dobieranie par przedmiotów
- wyszukiwanie różnic na obrazkach
- wyszukiwanie podobieństw na obrazkach
- „co do czego pasuje”
- „Kto zmienił miejsce”
- dobieranie obrazka do określonej czynności
- nazywanie czynności
- demonstrowanie ruchem czynności przedstawionych na obrazkach
- wyszukiwanie obrazków opisanych słownie
- porządkowanie historyjek obrazkowych
- dobieranie „dobrych” i „złych” obrazków do podanego opisu
- opowiadanie historyjki przedstawionej na obrazku
- układanie obrazków po uprzednim rozcięciu: na wzorze, wg wzoru, bez wzoru
- różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, wielkości, koloru
- segregowanie figur wg określonych zasad
- obrysowanie prostych figur
- loteryjki geometryczne
- układanki mozaikowe
- rysunkowe abstrakcje
- różnicowanie kształtów
- układanie figur po uprzednim rozcięciu, wg wzoru
- odbijanie stemplami układu figur
- kolorowe wycinanki z figur geometrycznych
- rozpoznawanie znaków graficznych
- znajdź identyczny znak graficzny
- segregowanie liter
- wyszukiwanie takiej samej litery wśród innych
- wyszukiwanie liter w tekście
- segregowanie liter podobnych: u-n, p-b, p-g, d-b
- domino literowe
- różnicowanie liter mylonych
- wyszukiwanie sylaby demonstrowanej wśród innych
- wyodrębnianie sylab w wyrazach
- wyszukiwanie takich samych wyrazów
- wyszukiwanie wyrazów podobnych
- rysowanie z pamięci, łączenie kropek
- odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów
- odtwarzanie z pamięci prostych układów z klocków
- układanie z pamięci kompozycji szlaczkowych z figur
- memory

II. ĆWICZENIA I ZABAWY ROZWIJAJĄCE I USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ I PAMIĘĆ SŁUCHOWĄ ORAZ KOORDYNACJĘ SŁUCHOWO-RUCHOWĄ
1. Ćwiczenia układu przedsionkowego (ćwiczenia stymulujące zmysł równowagi).
2. Ćwiczenia wrażliwości słuchowej:
- wysłuchiwanie i rozpoznawanie dźwięków naturalnych
- wysłuchiwanie dźwięków naturalnych dochodzących z najbliższego otoczenia
- przyporządkowywanie słyszanego dźwięku do obrazka
- rozpoznawanie dźwięków dochodzących z otoczenia
- rozpoznawanie odgłosów dochodzących z ulicy, sygnałów różnych pojazdów, dźwięków różnych urządzań gospodarstwa domowego, głosów znanych zwierząt
- rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków (szmerów) – najpierw za pomocą wzroku, później słuchu
- uderzanie łyżeczką w szklankę
- uderzanie pałeczką w szybę
- uderzanie klockami o siebie
- klaskanie
- „granie” na prostych instrumentach np. flecie, bębenku itp.
- darcie papieru
- lanie wody
- gniecenie papieru
- wyklaskiwanie, tupanie, wystukiwanie prostego rytmu
- porównywanie słyszanych dźwięków
- odróżnianie natężenia słyszanego dźwięku
- zabawy rytmiczne
- wyodrębnianie głosek w wyrazie
- proste wierszyki, które ćwiczą pamięć słuchową oraz rozwijają wyobraźnię dziecka
- odtwarzanie struktur dźwiękowych układami przestrzennymi
- odtwarzanie rytmu
- graficzne odtwarzanie słyszanego układu dźwiękowego
- różnicowanie natężeń dźwięków
- określanie z której strony nadchodzi dźwięk
- porównywanie dźwięków, melodii
- zastępowanie poleceń przez sygnał dźwiękowy
- różnicowanie dźwięków z otoczenia z wykorzystaniem pomocy dydaktycznych lub programów komputerowych
- powtarzanie rymowanek
- nauka piosenek i wierszyków
- powtarzanie sylab, wyrazów, zdań
- nauka pór roku, dni tygodnia, miesięcy
- powtarzanie układów liczb
- rozpoznawanie głosów z otoczenia
- słuchowa analiza podanego rytmu i ruchowe jego odtworzenie przez wyklaskanie, wystukanie ołówkiem, pałeczką na bębenku, na cymbałkach, z uwzględnieniem następstwa czasowego
- odtwarzanie słyszanego rytmu poprzez pokazanie ruchem ciała

3. Ćwiczenia słuchu fonematycznego:
- różnicowanie słów o podobnym brzmieniu
- różnicowanie sylab o podobnym brzmieniu
- różnicowanie głosek podobnych fonetycznie
4. Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:
Analiza i synteza zdań:
- wyodrębnianie zdań z wypowiedzi
- układanie zdań do obrazka
- kończenie rozpoczętego zdania
- budowanie zdania z podanego wyrazu
- „jakie to zdanie?”
- wyróżnianie wyrazów w zdaniu
- liczenie wyrazów w zdaniu
- układanie zdań z podanych wyrazów
- wyszukiwanie wyrazów krótkich w wyrazach dłuższych
Analiza i synteza sylabowa:
- podział wyrazu na sylaby
- liczenie sylab w wyrazie
- „Co to za wyraz?”
- zabawa w kończenie słów
- układanie wyrazów z sylab
- wyszukiwanie obrazków, których nazwa zawiera daną sylabę
- rozwiązywanie rebusów
- tworzenie wyrazów dwusylabowych z jednosylabowych
- określenie pozycji sylaby w wyrazie
- uzupełnianie wyrazów sylabami
Analiza i synteza głoskowa:
- wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie, wygłosie
- segregowanie obrazków, których nazwy zawierają określoną głoskę
- tworzenie wyrazów z ostatnich głosek demonstrowanych obrazków
- dzielenie wyrazów na głoski
- „co to za wyraz?”

III. ĆWICZENIA I ZABAWY ROZWIJAJĄCE MOWĘ I MYŚLENIE
1. Ćwiczenia układu przedsionkowego (ćwiczenia stymulujące zmysł równowagi).
2. Ćwiczenia i zabawy dźwiękonaśladowcze i mimiczne:
- rozpoznawanie i naśladowanie głosów zwierząt, pojazdów
- rozpoznawanie i naśladowanie min – zabawy mimiczne, pantomimiczne
- zabawa dźwiękonaśladowcza „Zwierzęce gadanie”
3. Ćwiczenia i zabawy rozwijające i wzbogacające słownik dziecka i pamięć słowną:
- słuchanie nazwy i wskazywanie odpowiednich ich desygnatów (np. poznawanie części ciała – „To moja głowa, dotknij swojej głowy.”)
- powtarzanie nazw przedmiotów znajdujących się wokół dziecka
- samodzielne nazywanie (poparte ilustracjami) cech, czynności, kolorów, części ciała, właściwości przedmiotów, stanów emocjonalnych
- proste zagadki
- prowokowanie do zadawania pytań
- słuchanie krótkich opowiadań, bajek
- słuchanie i rozumienie prostych poleceń słownych: wyszukiwanie i podawanie przedmiotu, zabawy klockami, zabawy konstrukcyjne, zabawy tematyczne, krótkie inscenizacje
- uściślanie rozumienia pojedynczych słów (nazw zwierząt, roślin rzeczy itp.).
- uściślanie rozumienia zadań
- słuchanie opowiadań
- powtarzanie wyrazów, zdań, opowiadań
- układanie z wyrazów zdania
- opowiadanie ilustracji
- samodzielne zrozumiałe wypowiadanie się na określony temat
4. Ćwiczenia rozwijające rozumienie prostych czynności, zaleceń, prostych związków logicznych:
- naśladowanie ruchów prostych czynności
- polecenie „Weź do ręki taki sam przedmiot.”
- dotykanie wskazanych przedmiotów, części ciała
- wkładanie w wyznaczone miejsca
- układanie wg podanego wzoru
- grupowanie przedmiotów wg podanego kryterium
IV. ĆWICZENIA I ZABAWY W ZAKRESIE SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ
ĆWICZENIA MOTORYKI DUŻEJ
1. Ćwiczenia układu przedsionkowego (ćwiczenia stymulujące zmysł równowagi).
2. Ćwiczenia układu proprioceptywnego (ćwiczenia stymulujące zmysł czucia głębokiego):
- pocieranie ciała z rożną siłą i materiałem o różnej fakturze
- kształtowanie czucia różnicującego
- rozpoznawanie bodźców dotykowych
- ćwiczenia z piłką lekarską
- chodzenie po nierównych powierzchniach, fakturach
- dociskanie rąk, nóg do reszty ciała
- ściskanie dłońmi mokrych gąbek, wyciskanie mokrych szmatek
- masaże ciała
- dotykowe różnicowanie przedmiotów np. śliskich, zimnych, ciepłych, szeleszczących
- zabawy materiałami sypkimi (ryż, groch, fasola) – dotykanie, przesypywanie, wyławianie z tych materiałów drobnych przedmiotów
3. Ćwiczenia rozwijające ogólną sprawność ruchową:
- sprawne chodzenie i bieganie po podłożu równym i zróżnicowanym, wymijanie przeszkód
- slalomy, poruszanie się po określonym torze
- podskoki obunóż, na jednej nodze
- przeskakiwanie przeszkód
- ćwiczenia ze skakanką
- zeskoki z różnych wysokości
- czołganie się
- chodzenie na czworakach
- przechodzenie przez obręcz
- ćwiczenia równoważne: na desce, ławeczce, narysowanej ścieżce
- ćwiczenia rąk: wymachy do przodu, do tyłu, krążenie ramion
- chwyty oburącz i jedną ręką przedmiotów rzucanych do dziecka
- rzuty dowolne i do celu z odległości dowolnej i określonej
- rzuty piłek, obręczy, woreczków różnej wielkości do celu
- podrzucanie, odbijanie, toczenie piłki, obręczy
- bieg do celu z wykonaniem określonych czynności
- klaskanie
- wstawanie, siadanie
- sięganie po przedmioty wskazane przez nauczyciela
- podnoszenie i kładzenie przedmiotów
- toczenie, kopanie, podrzucanie piłki
- chodzenie do przodu, na boki, do tyłu
- przechodzenie przez tunel
ĆWICZENIA MOTORYKI MAŁEJ
1. Ćwiczenia manipulacyjne:
- nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez różne rzeczy
- zbieranie drobnych elementów dwoma palcami jak pęsetą
- ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu
- modelowanie w plastelinie
- toczenie i ugniatanie prostych rzeczy: wałeczki, rogaliki itp. oraz form bardziej skomplikowanych, wymagających różnicowanie wielkości elementów, ich doklejanie
- ugniatanie wzorców, szlaczków, elementów literopodobnych
- sprawne ruchy palcami np. naśladowanie gry na pianinie, odtwarzanie padania deszczu
- owijanie skakanki na dłoni przez jej obroty na nadgarstku
- rozdzieranie i rozcinanie papieru na narysowanych liniach prostych, ukośnych, łamanych, falistych
- wydzieranki i wycinanki z papieru i innych materiałów
2. Ćwiczenia rozmachowe mięśni rąk, usprawniające mięśnie dłoni i drobne mięśnie palców oraz ćwiczenia płynnych, rytmicznych, ciągłych i pulsujących ruchów pisarskich:
- kreślenie w powietrzu dużych, płynnych, swobodnych ruchów w kształcie fal, kół, ósemek
- kreślenie swobodnych ruchów kredą na tablicy, pędzlem, węglem na dużych arkuszach, palcem lub patykiem na tacach z materiałem sypkim
- zamalowywanie dowolnej przestrzeni dużych płaszczyzn (kartony, arkusze szarego papieru, gazety) farbami, kredą, węglem
- zamalowywanie określonej przestrzeni np. figur geometrycznych ww. sposobami
- kreskowanie – wypełnianie rozmaitych konturów małymi kreseczkami stawianymi poziomo, pionowo, ukośnie, zawsze od strony lewej do prawej
- pogrubianie konturu – wodzenie po wzorze ołówkiem, kredką, mazakiem
- prowadzenie linii między dwiema liniami szerzej ustawionymi w stosunku do siebie
- obrysowywanie szablonów
- rysowanie szlaczków w liniaturze szerszej, a potem odpowiadającej liniaturze zeszytu
- wycinanie obrazków z figur geometrycznych
- stemplowanie

ĆWICZENIA ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ I KIERUNKOWEJ
- poruszanie się w przestrzeni, działanie w niej, zmiana pozycji
- wyrobienie i utrwalanie autoorientacji
- odtwarzanie prostych pozycji przez naśladowanie wzorów demonstrowanych przez osobę lub przedstawionych na schemacie
- wykonywanie prostych ruchów, przybieranie określonych pozycji zgodnie z instrukcją
- ćwiczenia przed lustrem w celu pokazania dziecku zmiany stron u osoby stojącej naprzeciw
- ćwiczenia z osobą naprzeciw np. oboje wykonują te same czynności
- osoba i dziecko współdziałają ze sobą np. podnieś lewą rękę kolegi swoją prawą ręką
- składanie klocków konstrukcyjnych wg wzoru
- ćwiczenia kierunków do osi własnego ciała: góra, dół
- ćwiczenia kształtujące rozumienie określeń: do przodu, do tyłu, w bok, przed, za
- ćwiczenia ruchowe wykonywane zgodnie z instrukcją nauczyciela
- wykonywanie poleceń np.: połóż czapkę na głowie
- określenie układów demonstrowanych przez drugą osobę, np.: Kasia trzyma w prawej ręce..., Na głowie Olka leży...
- układanie przedmiotów zgodnie z instrukcją
- układanie tangramów
- loteryjki przestrzenne
- tworzenie kompozycji przestrzennych z figur geometrycznych, lub klocków „Bio”
- określenie położenia przedmiotów na obrazku
- graficzne dyktanda
- rysowanie szlaczków z figur geometrycznych
- łączenie kropek
- labirynty np.: wskaż drogę myszce do sera
- różnicowanie znaków litero podobnych i literowych

ĆWICZENIA KOŃCZĄCE (relaksacyjne)
- masażyki
- bajki relaksacyjne
- ćwiczenia oddechowe
- muzyka relaksacyjna
- zabawy muzyczno-ruchowe na zakończenie zajęć

EWALUACJA PROGRAMU

Ewaluacja programu odbywać się będzie systematycznie na podstawie:
• zapisów w dokumentacji zajęć,
• obserwacji dziecka w trakcie terapii
• oceny jego postępów (karty diagnostyczne)
- badanie słuchu fonematycznego wg I. Styczek
- test Spionek
- układanie obrazków wg wzoru
- skreślanie w wyrazach zbędnych liter
- próba kreskowania Rene-Zazzo
- zbiór prac dziecka

Opracowała Jolanta Jastrzębska