Notatki z plastyki do gimnazjum: malarstwo, grafika, rzeźba, architektura

MALARSTWO
1. Głównymi środkami wyrazu w malarstwie są kolor i kształt występujące jako plamy barwne tworzące różne kompozycje.
2. Obraz to powierzchnia o dwóch wymiarach: długości i szerokości pokryta warstwami farb i innych substancji.
3. Środki wyrazu w malarstwie: światłocień( operowanie światłem i cieniem; źródło światła może być widoczne lub niewidoczne na obrazie; światło może być naturalne lub sztuczne, z wyraźnym strumieniem lub rozproszone; modelunek światłocieniowy- stopniowanie waloru barwy, może być miękki lub twardy; stwarza iluzję trójwymiarowości przedmiotów i postaci); kompozycja( układ brył i plam barwnych oraz rozłożenie stref światła i cienia na obrazie; może być centralna, ukośna, statyczna, dynamiczna, zwarta, luźna, symetryczna, asymetryczna, otwarta, zamknięta, horyzontalna, wertykalna, rytmiczna, jednoplanowa, wieloplanowa); kształty( formy, które odwzorowują świat rzeczywisty; mogą być realistyczne, figuratywne lub umowne, abstrakcyjne, zgeometryzowane lub nawiązujące do kształtów organicznych z natury); faktura( szorstka, z widocznymi śladami pędzla, gładka, impastowa, połyskliwa, matowa, migotliwa); perspektywa( sposób ukazania trójwymiarowej przestrzeni, stworzenie iluzji trójwymiarowości; może być pasowa- rzędowa, kulisowa, odwrócona, linearna- geometryczna, zbieżna, centralna, żabia, z lotu ptaka, boczna, ukośna oraz powietrzna lub barwna); kolorystyka( chromatyczna, achromatyczna- neutralna, monochromatyczna, ciepła, zimna, realistyczna, abstrakcyjna; podział barw: podstawowe, pochodne, czyste, złamane, dopełniające, nasycone, stonowane; dominanta kolorystyczna, kolory kontrastowe, akcenty barwne; walor- jasność barwy); plama barwna( drobna, wielkoformatowa, wyrazista, rozmyta, płaska, sprawiająca wrażenie trójwymiarowej, otoczona konturem lub o nieregularnych brzegach)
4. Typy malarstwa: przedstawiające lub abstrakcyjne, alegoryczne, martwa natura, rodzajowe, historyczne, batalistyczne, mitologiczne, religijne, portretowe, pejzaż (marynistyczny, weduta), akt
5. Techniki malarskie: akwarele na papierze, tempera na kartonie lub drewnie, fresk na świeżym tynku, farby olejne na płótnie, pastel, mozaika, witraż, kolaż, asamblaż
6. Funkcja malarstwa: tradycyjnego- naśladowanie rzeczywistości i utrwalanie jej piękna; współczesnego- wyrażanie osobowości i emocji artysty

GRAFIKA
1. Pojęcia związane z grafiką: rysunek, linia, odbitka, matryca, dłuto, rylec, igła, wałek, polerka, prasa drukarska
2. Współczesna grafika to cyfrowe projektowanie graficzne
3. Rodzaje grafiki: technika wypukła( drzeworyt, linoryt, gipsoryt), technika wklęsła (akwaforta, akwatinta, miedzioryt, mezzotinta, sucha igła), technika płaska (litografia, offset, serigrafia); warsztatowa (artystyczna), użytkowa (projektowanie graficzne- reklamowa, książkowa, precyzyjna, logotypy, liternictwo, strony internetowe); monotypia; grafika wykonana tradycyjnymi metodami-ręcznie, komputerowa (2D, 3D, rastrowa, wektorowa)
4. Środki wyrazu w grafice (podobnie jak w malarstwie): plama barwna, kontrast barwny, formy i kształty (linie- uproszczone, subtelne, bardziej skomplikowane), kompozycja, perspektywa, faktura, kolor

RZEŹBA
1. Rzeźba to dziedzina sztuk plastycznych, która operuje formami trójwymiarowymi.
2. Rodzaje rzeźby: przedstawieniowa, abstrakcyjna, obiekty rzeźbiarskie, (instalacje); pełna- trójwymiarowa, związana z architekturą- relief( płaski- płaskorzeźba, wypukły, wklęsły); autonomiczna, dostosowana do otoczenia zewnętrznego, wnętrza lub architektury; posąg, popiersie, głowa; architektoniczna, kultowa, dekoracyjna, upamiętniająca- nagrobek, pomnik, medal
3. Środki wyrazu w rzeźbie: faktura, bryła (zamknięta, przenikająca się z otoczeniem- konstrukcja ażurowa, zwarta, otwarta, ciężka, masywna, miękka, złożona z kilku części), kompozycja( jednoelementowa- pojedyncza, wieloelementowa- grupowa, statyczna, wertykalna, horyzontalna, centralna, skupiona, rozczłonkowana), kolor (polichromie- drewniane, kolorowe emalie- metalowe), tworzywo (kamień- marmur, piaskowiec, granit; brąz, glina, gips, drewno, metal, ceramika, tworzywa sztuczne), proporcje i skala (miniaturowe, monumentalne, harmonijne, zaburzone)
4. Techniki rzeźbiarskie: odejmowanie materiału( z bloku kamienia), kształtowanie( w glinie), odlew( z brązu, gipsu, silikonu, poliuretanu, żywicy syntetycznej), technologie pozaartystyczne( np. spawanie, wykorzystywanie plastiku, styropianu, roślin, papieru, fragmentów maszyn, tworzenie obiektów ruchomych- tzw. mobile)

ARCHITEKTURA
1. Architektura to projektowanie i budowanie obiektów z uwzględnieniem ich przeznaczenia oraz umiejscowienia.
2. Forma architektoniczna wynika z funkcji.
3. Cechy dobrej architektury: użyteczność, trwałość, piękno
4. Urbanistyka to dział architektury zajmujący się planowaniem przestrzennym miast i osiedli.
5. Środki wyrazu w architekturze: wielkość i proporcje( skala), układ brył w przestrzeni (harmonijny, kontrastujący), kształt( bryła lekka, ciężka, prosta, złożona, dynamiczna, statyczna, monumentalna), kompozycja architektoniczna( statyczna, dynamiczna, jednolita, zróżnicowana, lekka, masywna, symetryczna, asymetryczna, rytmiczna; elementy: bryła, rozmieszczenie, proporcje), elementy konstrukcyjne i dekoracyjne( fasady, portale, okna, balkony, sklepienia, posadzki, łuki, kolumny, dekoracje rzeźbiarskie, tympanon wewnątrz portyku, gzymsy, dach, kopuła- sklepienie), materiały( kamień, cegła, drewno, glina, beton, żelazo, szkło, tworzywa sztuczne), plan budowli- centralny( koło, kwadrat), prostokąta, wieloboku, opływowych i falistych brył; regularny, nieregularny, symetryczny, asymetryczny
6. Typy budowli: świeckie, sakralne; domy mieszkalne, budynki użyteczności publicznej, obiekty komunikacyjne, architektura ogrodowa i parkowa architektura zielona- ekologiczna, architektura obronna, budowle reprezentacyjne, obiekty rekreacyjne