Analiza przypadku

Analiza indywidualnego przypadku

1. Dane identyfikacyjne dziecka

Charakterystyka uczennicy:
Joanna K. jest objęta opieką Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej od 2006 r. Od kwietnia 2009 r. realizuje obowiązek szkolny w formie nauczania indywidualnego w domu ze względu na skomplikowane złamanie kości prawego podudzia, leczonego operacyjnie. Ze względu na stan zdrowia nie może uczęszczać do szkoły.
Uczennica zna normy życia społecznego i ich przestrzega. Jest spokojną, pogodną i zrównoważoną dziewczynką. Jest posłuszna i zdyscyplinowana. Wychowywana jest w rodzinie niepełnej przez samotną matkę. Pozostaje w domu do późna sama, gdyż matka często pracuje w nadgodzinach dorabiając do podstawowej pensji.
Na podstawie badania psychologicznego u Joanny stwierdzono upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. Na niskim poziomie są u uczennicy ukształtowane procesy myślenia na materiale słowno-pojęciowym związane z umiejętnością klasyfikowania, porównywania i uogólniania. Osłabione ma także rozumowanie arytmetyczne zakładające umiejętność pamięciowego operowania liczbami, co związane jest z obniżonym poziomem pamięci świeżej - bezpośredniej oraz rozumowanie poprzez analogie i skojarzenia na materiale konkretno-obrazowym. Joanna ma trudności z mobilizowaniem się do dłuższego wysiłku umysłowego, słabo angażuje się w wykonywane zadania. Zachęcona i odpowiednio zmotywowana potrafi wytrwale pracować. Tempo jej pracy jest zmienne, zależne od rodzaju zadania.
Znacznie osłabione są u uczennicy funkcje analityczno-syntetyczne w zakresie analizatora wzrokowego, co może negatywnie wpływać na doskonalenie umiejętności czytania i pisania. Uczennica na głos czyta w tempie przeciętnym, raczej prawidłowo. Niekiedy zniekształca brzmienie czytanych wyrazów na inne, podobne wzrokowo. Rozumie i zapamiętuje treść fragmentarycznie. Uczennica nie jest wdrożona do cichej pracy z tekstem, co utrudnia jej samodzielną pracę z podręcznikiem na lekcji i w domu. Uczennica dodaje i odejmuje w zakresie 100. Na palcach, sposobem pisemnym - nie zawsze prawidłowo. Z trudem liczy w pamięci. Nie rozumie istoty mnożenia i dzielenia. Nie liczy pieniędzy. Mimo pomocy nie rozwiązuje zadań tekstowych typu kupno - sprzedaż. Dodaje i odejmuje liczby naturalne w zakresie 1000. Ma problemy z pożyczaniem przy odejmowaniu.
Zalecenia:
- Wskazane jest nauczanie indywidualne w domu rodzinnym uczennicy
- Zalecone jest nauczanie wg podstawy programowej kształcenia ogólnego, zgodne z ramowym planem nauczania dostawanym d możliwości ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
- Wskazane są zajęcia rewalidacyjne usprawniające osłabione funkcje, a w szczególności:
a) ćwiczenie umiejętności myślenia (znajdowanie podobieństw, klasyfikowanie)
b) ćwiczenie umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego (układanie obrazków, uczenie przewidywania, planowania, ćwiczenie umiejętności opowiadania wg kolejności zdarzeń),
- Stałe mobilizowanie i zachęcanie do pracy, pozytywne wzmocnienia emocjonalne ze strony matki i nauczycieli.

Joanna do kwietnia 2009 roku realizowała obowiązek szkolny w szkole podstawowej masowej. Według opinii wychowawcy trudności w nauce towarzyszyły jej od początku edukacji. Dziewczynka osiągała bardzo słabe wyniki nauczania ze wszystkich przedmiotów. Powtarzała klasę drugą szkoły podstawowej. Zdarzało się, że nie odrabiała zadań domowych, ale zawsze była wyposażona w potrzebne przybory i materiały. Joanna opuszczała dużo zajęć, co mama tłumaczyła złym samopoczuciem. Nie była aktywna na lekcjach, rzadko zgłaszała się do odpowiedzi. Nigdy nie wykonywała zadań dodatkowych dla chętnych. Nie uczestniczyła w żadnych zajęć pozalekcyjnych, także z zajęć wyrównawczych. Nigdy pierwsza nie sygnalizowała trudności, mówiła o nich dopiero po ingerencji nauczyciela. Kontakty z rówieśnikami miała poprawne, nie popadała w konflikty. Miała niewielkie grono koleżanek. Przyjaźniła się z jedną dziewczynką. Była nieśmiała, miła i sympatyczna. W stosunku do nauczycieli zdystansowana i karna. Nie sprawiała trudności wychowawczych. Od kwietnia 2009 Joasia została przeniesiona do Szkoły Podstawowej Specjalnej i korzysta z nauczania indywidualnego w domu.
W oparciu o zalecenia poradni psychologiczno-pedagogicznej i podstawę programową opracowano dla Joanny Indywidualne Programy Nauczania z każdego z przedmiotów.
Joasia w szkole masowej miała już kształcone pojęcie liczby w aspektach kardynalnym, miarowym, algebraicznym i porządkowym. Najbardziej przyswojony ma aspekt kardynalny. Porównuje zbiory i określa na podstawie równoliczności równość zbiorów i elementów. W przypadku aspektu porządkowego potrafi numerować i porządkować liczby narastająco. Trudności sprawia porządkowanie w kolejności malejącej. Uczennica porównuje dwie liczby i potrafi rozpoznać większą i mniejszą. Ustawienie szeregu różnych o niejednakowej różnicy liczb jest dla niej trudne.
Aspekt miarowy liczby akcentowany jest w zadaniach związanych z mierzeniem. Joasia bez trudności dokonuje pomiarów przy pomocy linijki i kątomierza. Przy zadaniach mierzenia objętości radzi sobie także gdy może odczytać podziałkę lub policzyć pełne jednostki. Odczytanie miary niecałkowitej jest poza jej możliwościami.
Najmniej opanowany u uczennicy jest aspekt algebraiczny a napotykany w zadaniach rachunkowych. Jest nierozerwalnie związany z własnościami działań. Joasia dodaje i odejmuje na konkretach. Nawet odejmowanie o jeden wykonuje na palcach. Mimo wielokrotnych ćwiczeń po kilku lekcjach zapomina tabliczki mnożenia. Mnoży dodając wielokrotności na palcach. Dzielenie rozumie tylko w aspekcie mieszczenia się i potrafi wykonać przy pomocy liczydła. Każdy uczeń a szczególnie uczeń z niepełnosprawnością intelektualną najlepiej opanowuje działanie metodą czynnościową. W tym celu odlicza żądaną liczbę koralików i grupuje po tyle koralików przez jaką liczbę ma podzielić. Jako wynik odczytuje ilość grupek. Podobnie postępuje bez liczydła rysując w zeszycie zamiast koralików kreski i grupując je otacza kółkami. W ten sposób potrafi wykonać dzielenie z resztą. Pozostałe kreski nieotoczone w pętelkach odczytuje jako resztę. Aspekt podziału jest dla niej trudny. Przedstawiany miała przy pomocy talerzy i podziału cukierków. W innych zadaniach dzieliła pieniążki na kilka osób. Bez nakierowania w rozwiązywaniu zadań kieruje się aspektem mieszczenia. Nie kojarzy jeszcze dzielenia jako działania odwrotnego.
Joasia popełnia błędy przy zapisie liczb kilkucyfrowych. Myli np.. 16 i 60. Joasia umiała odejmować i dodawać sposobem pisemnym bez przekroczenia progu dziesiątkowego. System dziesiątkowy uczennica opanowywała również metodą czynnościową na przykładzie kasy w sklepie. Opakowanie po bombonierce miało podzielone przegródki na jedności, dziesiątki i setki. Pieniążki papierowe były w nominałach 1, 10, 100. W kilku ćwiczeniach Joanna wybierała z kasy żądaną kwotę, rozmieniała pieniążki. Zasadą w zadaniu było, że jeśli w przegródce np.. jedności będzie więcej niż 10 uczennica ma zamienić na większy nominał tzn na 10 i przełożyć do przegródki kolejnej. Jednocześnie uczennica zapisywała liczbę pieniędzy w kasie do zeszytu. Kolejnym krokiem było przedstawienie dodawania pisemnego jako przypływ pieniędzy do kasy po zakupie towaru. Joanna musiała dołożyć pieniążki do kasy, uporządkować przekładając pełne dziesiątki do przegródek następnych. Joanna radziła sobie z ćwiczeniem doskonale. Kolejnym krokiem było wydawanie pieniędzy z kasy i przedstawienie ćwiczenia w zeszycie jako odejmowania. Joanna też szybko pojęła, że żeby wydać pieniążki trzeba je rozmieniać u sąsiada tzn w kolejnej przegródce. Na kolejnych lekcjach uczennica dodawała i odejmowała pisemnie z przekroczeniem progu dziesiątkowego. Przy wykonywaniu działania pomagała sobie dodając i odejmując w ramach 20 na palcach.
W szkole masowej Joanna miała wprowadzane pojęcie ułamka. Potrafi odczytać jaka część figury jest zamalowana. Trudniej jest jej odczytać gdy nie ma zaznaczonych linii podziału. Potrafi z części jabłka złożyć całe i odczytać liczbę mieszaną. Zamienia więc w ćwiczeniach praktycznych liczbę mieszaną na ułamek niewłaściwy i odwrotnie. Metoda czynnościowa jest niezastąpiona na każdej lekcji matematyki. Uczennica podczas zamiany ułamków kroi jabłka i ziemniaki, składa w całość porównuje części.
W otoczeniu Joanny znajdują się tylko zegary cyfrowe. Tarcza zegarowa i wskazówki były dla niej obce. Początkowy problem stanowiło rózne odczytywanie wskazówki godzinnej i minutowej. Obie odczytywała jak godzinne. Po przećwiczeniu wielokrotności liczby 5 i wyjaśnieniu, że dłuższą wskazówkę odczytujemy dodając po 5 minut od początku czyli od 12. Joanna cały czas dodawała po 5. Nie zapamiętała wielokrotności. Po 30 popełniała błędy w dodawaniu np. po 35 następna wielokrotność to 36. Lepiej liczyła upływ czasu. Bez przekroczenia progu. Nie wprowadzony został system sześćdziesiętny.
Zadania z treścią jak dla każdego ucznia tak i dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną są najtrudniejsze. Samodzielnie dla Joanny nie do rozwiązania. Trzeba uczennicy pomóc już na etapie czytania zadania. Mimo, że Joanna czyta dobrze, nie skupia się na treści zadania. Należy więc już na etapie czytania pomóc pytaniami w zrozumieniu zadania. Po zobrazowaniu zadania trzeba pomóc uczennicy przypominaniem jakimi działaniami matematycznymi są czynności z zadania. Joasia kojarzy dostawanie z dodawaniem i oddawanie przedmiotów z odejmowaniem. Radzi sobie przy niewielkiej pomocy z rozwiązaniem zadania jednodziałaniowego. Gdy zadanie wymaga kilku działań. Joanna zakończyłaby sama zadanie po wykonaniu jednego zadania. Przy pomocy zadanie kończy. W zadaniu z treścią łatwiej rozpoznaje dzielenie, zwłaszcza gdy użyte jest słowo podzielić niż potrzebę wykonania mnożenia. Nawet gdy użyte jest sformułowanie 3 razy po 4 nakierowana dopiero rozpoznaje mnożenie. Każde zadanie tekstowe rozwiązuje dopiero po rozrysowaniu lub zademonstrowaniu na konkretach. Nie potrafi sama ani rozrysować ani pokazać na przedmiotach. Przeniesienie treści zadania na sytuację praktyczną jest dla niej poza możliwościami.
Podczas pracy można było zauważyć, że najwięcej przyjemności sprawiały jej obliczenia pisemne. Nie lubi pamięciowych obliczeń, a szczególnie tabliczki mnożenia.