Program zajęć rozwijających matematyczno - przyrodniczy kl2-3

Program zajęć rozwijających
zainteresowania matematyczno - przyrodnicze
uczniów
w kształceniu zintegrowanym
w klasie II-III

Autor: mgr Katarzyna Sałańska
Nauczyciel kształcenia zintegrowanego
w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II
w Duczkach

1

Sposób organizacji i realizacji zajęć dydaktycznych w ramach projektu pt. „Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III”. Zaproponowanie działań ukierunkowanych na utrzymanie liczebności grup zajęciowych i motywowanie uczestników projektu do systematycznego uczęszczania na zajęcia oraz aktywnego uczestnictwa w zajęciach projektowych.


Program jest przeznaczony dla uczniów zdolnych matematycznie z kl. II i III. Realizacja programu przewidziana jest w czasie 2 godzin tygodniowo (do końca czerwca 2012r. – łącznie 30 godzin) dla 8 osobowej grupy uczniów.

Zajęcia będą ukierunkowane na samodzielną pracę uczniów służącą realizacji określonego celu (zadania, problemu, doświadczenia ...) w oparciu o przyjęte założenia. Program pogłębia szkolną edukację i jest powiązany z podstawą programową, wiąże działalność praktyczną z pracą umysłową. Treści matematyczne i przyrodnicze na poszczególnych zajęciach będą ze sobą powiązane. Wzrastające zagrożenie ekologiczne środowiska wywołuje różne zmiany. Dlatego szczególnie ważne jest budzenie świadomości ekologicznej,
której zadaniem jest skierowanie uwagi dziecka na problemy ochrony środowiska i formowanie jego stosunku do przyrody.

Bazując na samodzielności uczniów nauczyciel ma pomagać uczącym w pracy. Będąc źródłem informacji dla nich, koordynuje cały proces, motywując uczniów do działania i wspierając ich w działaniu; rozwija samodzielność, umiejętność współpracy i życia w grupie, integruje ją.

W celu utrzymania liczebności grup zajęciowych i motywowania uczestników projektu do systematycznego uczęszczania na zajęcia oraz aktywnego uczestnictwa w zajęciach projektowych uczniowie będą posiadaczami „PASZPORTU MATEMATYKA I MIŁOŚNIKA PRZYRODY”. W paszporcie będą wklejać w nagrodę dwie naklejki. Jedna za obecność, druga za aktywne uczestnictwo- po wcześniejszym dokonaniu samooceny (co się udało, a czego nie udało się zrealizować, jak układała się współpraca, jak inni ocenili naszą pracę). PASZPORT MATEMATYKA I MIŁOŚNIKA PRZYRODY w załączniku nr 1 do programu.

2
Cele programu

Program zajęć rozwijających realizowany jest w ramach projektu EFS.
Celem głównym projektu jest wsparcie o takiej samej jakości i w równym stopniu indywidualnego rozwoju dziewczynek i chłopców klas I-III Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Duczkach dostosowanego do zdiagnozowanych potrzeb edukacyjnych uczniów oraz ich możliwości psychofizycznych w okresie realizacji projektu.

Do celów szczegółowych w okresie realizacji projektu należy:
1) zapewnienie każdemu dziecku, objętemu wsparciem w ramach projektu, oferty edukacyjno-wychowawczo-profilaktycznej, zgodnej z jego indywidualnymi potrzebami i możliwościami edukacyjnymi i rozwojowymi;
2) zminimalizowanie specyficznych trudności w uczeniu się u uczniów klas I-III szkół podstawowych;
3) zwiększenie dostępności, wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dzieciom, w szczególności dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
4) poszerzanie wiadomości i umiejętności matematyczno- przyrodniczych
5) rozwijanie wyobraźni, aktywności twórczej i zainteresowań matematyczno-
-przyrodniczych uczniów
6) doskonalenie umiejętności logicznego myślenia
7) rozwijanie umiejętności „korzystania z matematyki” w życiu codziennym
8) kształcenie umiejętności formułowania wniosków opartych na obserwacjach
i doświadczeniach dotyczących przyrody
9) zwiększenie świadomości ekologicznej dzieci

3
Treści
Matematyczne
1. Dodawanie i odejmowanie liczb w zakresie 100
2. Mnożenie, dzielenie w zakresie 100
3. Równania jednodziałaniowe z niewiadomą w postaci okienka
4. Rozwiązywanie zadań tekstowych różnymi sposobami (również niestandardowych z niedomiarem i nadmiarem danych.) Układanie treści do formuły matematycznej.
5. Obliczenia pieniężne (cena, ilość, wartość) w sytuacjach codziennych
6. Obliczenia kalendarzowe w sytuacjach życiowych
7. Mierzenie (długość, szerokość, wysokość) przedmiotów oraz odległości. Posługiwanie się jednostkami: milimetr, centymetr, metr oraz wykonywanie obliczeń dotyczących tych miar
8. Ważenie przedmiotów (kilogram, pół kilograma, dekagram, gram). Wykonywanie obliczeń przy użyciu w/w miar
9. Mierzenie płynów różnymi miarkami ( określenia: litr, pół litra, ćwierć litra)
10. Posługiwanie się termometrem
11. Wykonywanie obliczeń zegarowych ( posługiwanie się pojęciami: godzina, pół godziny, kwadrans, minuta) w sytuacjach życiowych
12. Figury geometryczne – koła, kwadraty, prostokąty, trójkąty (również nietypowe, położone w różny sposób oraz w sytuacji, gdy figury zachodzą na siebie). Obliczanie obwodów w/w figur
(w centymetrach). Konstruowanie figur z patyczków. Rysowanie drugiej połowy figury
symetrycznej
13. Odcinek ( mierzenie, rysowanie)
Przyrodnicze

1. Obserwacja i prowadzenie prostych doświadczeń przyrodniczych, analizowanie ich, wiązanie
przyczyny ze skutkiem
2. Znaczenie wody i powietrza dla życia
3. Poznawanie motywów i sposobów ochrony środowiska: przewidywanie i ocena pewnych następstw obserwowanych zjawisk przyrodniczych i czynów człowieka (działania na rzecz ochrony przyrody)

4
Zadania do realizacji

• Realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach,
• Rozwijanie predyspozycji, stymulowanie rozwoju i uzdolnień oraz postaw twórczych,
• Kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawości w poznawaniu otaczającego świata,
• Zapewnienie dziecku przyjaznych, bezpiecznych warunków do nauki, działania indywidualnego i zespołowego, rozwijania samodzielności oraz odpowiedzialności
• Wyposażenie dziecka w wiadomości przyrodnicze i sprawności matematyczne potrzebne w sytuacjach życiowych i szkolnych oraz podczas rozwiązywania problemów,
• Dbałość o dostęp do różnych źródeł informacji i możliwości korzystania z nich,
• Położenie nacisku na nauczanie problemowe,
• Umożliwienie poznania przez ucznia samego siebie i swoich możliwości,
• Rozwijanie współpracy i dobrej organizacji w zespole.

5
Opis metod realizacji programu ze szczególnym uwzględnieniem metod aktywizujących pracę ucznia i jego zaangażowanie w zajęcia


Metody aktywizujące stosowane na lekcjach matematyki mają dużą i znaczącą rolę w procesie nauczania i uczenia się. Zapewniają dzieciom odgrywanie czynnej roli w realizacji zadań , uczą się w trakcie własnej aktywności. Potrzebną wiedzę i umiejętności muszą nabywać w sposób trwały, skuteczny i przyjemny. Stosując metody aktywizacji uczniów motywujemy ich do twórczego wysiłku, intensywnego działania, dążenia do wiedzy i nabywania umiejętności, w związku z czym program zakłada stosowanie różnych metod aktywizujących.
Aby uczniowie chętnie uczestniczyli w zajęciach prowadzonych metodami aktywizującymi, potrzebne jest przygotowanie odpowiednich pomocy, rekwizytów i przyborów. W nauczaniu aktywizującym nauczyciel jest organizatorem pracy uczniów, towarzyszy im w rozwoju , jest przykładem i twórcą. Aby uczeń stał się bardziej aktywny na zajęciach. Musi szukać i dobierać takie formy pracy, które uatrakcyjniają lekcję matematyki. Rozwijaniu aktywności uczniów sprzyja bardzo dobrze:
- praca w grupach i różne metody stymulujące samodzielne ich działanie
- różnorodne gry i zabawy
- organizowanie turniejów, quizów, konkursów
- oraz dostarczając atrakcyjne zadania dostępne dla przeciętnego ucznia.
Połączenie elementów zabawy z uczeniem sprawia , że dzieci chętniej pracują nad danym problemem. Podnosi to wiarę każdego ucznia we własne siły i możliwości. Sprzyja temu zapewnienie indywidualizacji.
Metody aktywizujące, które mogą być stosowane na lekcjach:
1. Metoda projektu
2. Metoda dramy
3. Burza mózgów
4. Metoda problemowa
5. Praca w grupach
6. Gry planszowe
7. Domino dydaktyczne
8. Puzzle.


Metoda projektu – polega na samodzielnej i aktywnej pracy uczniów nad określonym problemem. Projekt ma charakter interdyscyplinarny. Jest metodą, którą można zastosować zarówno w pracy dydaktycznej jak i wychowawczej. Polega na tym, że uczniowie samodzielnie wykonują zadania wymagające od nich większego nakładu sił, poprzez samodzielne poszukiwania pod dyskretną opieką nauczyciela, który podaje jedynie ramy projektu. Projekt może być realizowany indywidualnie lub zespołowo. Ta metoda ma dużo zalet min. integruje dzieci, uczy planowania i organizacji pracy, samodzielności, stosowania zdobytej wiedzy w praktyce.

Metoda dramy – polega na przyswajaniu treści kształcenia poprzez przeżycie, doświadczenie, wczuwanie się w rolę, improwizację angażującą ruch, gest, mowę, myśli ,uczucia. Jej zadaniem jest wprowadzenie
i przygotowanie uczniów do wejścia w określone role. Na lekcjach matematyki ta metoda może znaleźć zastosowanie w ograniczonym zakresie. Przykładem zastosowania na lekcji matematyki może być wejście ucznia w rolę np. liczby, figury geometrycznej . Dobrze spełnia swoje zadanie w klasyfikacji trójkątów, czworokątów, a nawet figur przestrzennych. Przeprowadzane scenki mogą uczynić lekcję ciekawszą dla
uczniów, biorą oni czynny udział w lekcji, łatwiej mogą zrozumieć pojęcie i je zapamiętać, gdyż mają do czynienie z konkretami.

Burza mózgów – jest metodą grupowego atakowania problemów. Ma charakter sesji, podczas której uczestniczące w niej osoby , zgłaszają wszystkie nasuwające się pomysły i rozwiązania problemu zgodnie
z zasadą wolności skojarzeń , powstrzymując się od ich wartościowania i oceniania. Metoda ta pobudza i ułatwia proces twórczego myślenia, jest niesłychanie żywiołowa, głośna i spontaniczna. Dlatego nauczyciel stosujący ją musi posiadać cechy organizatorskie, doskonałą podzielność uwagi i wielki takt pedagogiczny.
Jest to giełda pomysłów ,stosowana jako rozgrzewka umysłowa :
- dla ustalenia zakresu posiadanej wiedzy
- dla utrwalenia zdobytej wiedzy
- dla znalezienia najlepszego rozwiązania problemu.
Często jest pierwszym etapem innych metod aktywizujących.

Metoda problemowa- początkowym momentem procesu myślowego jest sytuacja problemowa. Uczeń zaczyna myśleć , gdy zachodzi potrzeba zrozumienia czegoś. Myślenie zaczyna się po postawieniu problemu (pytania). Nawet drobny problem, jeśli zaciekawi, pobudza do aktywnej pracy.

Praca w grupach – uczy kooperacji i przestrzegania ustalonych zasad. Ułatwia aktywizację uczniów, szczególnie nieśmiałych. Najlepiej pracują grupy 4-5 osobowe, gdzie każda osoba pełni inną funkcję np. zbiera i przekazuje materiały nauczycielowi, przestrzega czasu pracy. Metoda ta pozwala na samodzielne zdobywanie wiedzy, uczenie się od siebie nawzajem, doskonalenie czytania ze zrozumieniem,
rozwiązywanie zadań. Etapy pracy to: wprowadzenie, rozwiązywanie problemu w grupach i posumowanie.
Lekcja może być prowadzona również w formie konkursu między grupami, gdzie ćwiczymy umiejętność pracy w grupach i szybkie kojarzenie. Pracując w ten sposób, nauczyciel dzieli na grupy 4 osobowe.
Uczniowie rozwiązują zadania na czas. Grupa ,która zrobi pierwsza, podaje odpowiedź. Na koniec
sumujemy zdobyte punkty. Zwycięska grupa może otrzymać jakąś nagrodę.
Inna forma pracy w grupach to praca w grupach eksperckich. Polega ona na podziale klasy na grupy
4-osobowe i rozdanie im takich samych zestawów zadań. Każda osoba wybiera po jednym zadaniu do rozwiązania. Następnie grupy rozpadają się i powstają nowe cztery grupy zajmujące się tym samym zadaniem. Po kilkunastominutowej pracy i rozwiązaniu zadań następuje powrót do sytuacji wyjściowej, gdzie uczniowie przedstawiają swoje rozwiązania kolegom. Nauczyciel ma możliwość obserwacji każdego ucznia, może zadawać dodatkowe pytania i sprawdzać wiedzę uczniów na końcu praca powinna być oceniona. Metoda ta kształci umiejętność pracy w grupie, uzasadniania wniosków, przedstawiania
wyników swojej pracy na forum grupy. Zaletą jej jest to, że stwarza warunki aktywizacji wszystkich uczniów.

Gry planszowe – bawią i uczą przestrzegania określonych reguł. Stosuje się je jako:
- sprawdzian zdobytych wiadomości
- sposób na zdobycie nowych wiadomości
- doskonalenie umiejętności.
Pierwszą taką grę nauczyciel powinien utworzyć wspólnie z uczniami, zapoznać ich z zasadami, a potem uczniowie mogą robić to samodzielnie. Najczęściej są to gry z kostką i pionkami.
Gry i zabawy spełniają bardzo ważną rolę w edukacji matematycznej:
• są jednym ze sposobów odkrywania i rozwijania uzdolnień matematycznych;
• ćwiczą płynność i elastyczność myślenia;
• na podstawie samodzielnej działalności opartej na przyswajaniu, odkrywaniu, przeżywaniu i działaniu uczniowie opanowują elementy wiedzy matematycznej;
• umożliwiają stosowanie nabytej wiedzy w praktyce;
• zmuszają do wielokrotnego dokonywania obliczeń, co pozwala na doskonalenie techniki rachunkowej;
• skłaniają uczniów do wysiłku umysłowego, wyzwalając ich aktywność.

Domino dydaktyczne – polega na stosowaniu zasady znanej gry w domino. Tworzy się je tak , aby odpowiednie pola „pasowały do siebie”. Mogą to być np. równoważne równania, równe wartości wyrażeń arytmetycznych. Zaletą tej metody jest to , że nauka odbywa się w formie zabawy.

Puzzle – metoda ta polega na uczeniu się współpracy . Etapy pracy metodą puzzli:
- podział klasy na grupy o równej liczbie uczniów
- przedstawienie tematu
- podział tematu na zagadnienia
- praca w grupach, ale każdy uczeń pracuje nad jednym zagadnieniem
- współpraca uczniów – w grupie dzielą się swoją wiedzą
- podsumowanie wyników na forum

6
Procedury/ metody osiągania celów

Realizacja programu wymaga odpowiedniego doboru metod i form pracy oraz szczególnego zaangażowania prowadzącego zajęcia. Osiągnięcie założonych celów jest możliwe wtedy, gdy nauczyciel będzie:
- organizatorem, animatorem i przewodnikiem, który motywuje do działania, pobudza ciekawość
poznawczą;
- ułatwiał dziecku zdobywanie wiedzy, a nie dostarczał jej w gotowej formie;
- uświadamiał uczniom cele ich działań;
- cenił twórcze myślenie uczniów;
- zwiększał ich wrażliwość;
- zachęcał do manipulowania przedmiotami i liczbami;
- popierał i doceniał inicjatywę wychowanków w uczeniu się;
- rozwijał konstruktywny krytycyzm;
- popierał zdobywanie wiedzy w różnych dziedzinach;
Na zajęciach należy stworzyć swobodną i bezpieczną atmosferę pracy twórczej. Istotne jest, aby uczniowie mieli warunki do gier, zabaw, indywidualnego i grupowego prowadzenia obserwacji, doświadczeń i badań. Samodzielnego zbierania informacji z różnych źródeł, opracowywania i interpretowania danych. Zajęcia powinny przyciągać swą atrakcyjnością. Odbywać się będą w mało licznych zespołach, dlatego też uczniowie będą mieć bezpośredni kontakt z nauczycielem prowadzącym, co daje możliwość stosowania różnorodnych pomocy naukowych, których nie można stosować przy dużej liczbie osób.
W organizacji pracy zajęć przewiduję wiązanie metod poszukujących, podających i praktycznych. Praca dziecka będzie opierać się na ciągłym działaniu, motywowaniu do poszukiwania odpowiedzi na napotkane problemy. Różnorodność metod stosowanych na zajęciach wyzwoli w dziecku wieloaspektową aktywność poznawczą. Stosowanie proponowanych, aktywizujących metod nauczania sprzyjać będzie osiąganiu takich celów jak:
- dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych
- ciekawość poznawcza
- zdobywanie wiedzy i umiejętności z pomocą nauczyciela i samodzielnie
- rozwijanie zainteresowań i uzdolnień
- organizowanie sobie pracy i współdziałanie w grupie

7
Spodziewane efekty

1. Opanowanie treści przewidzianych programem.
2. Udoskonalenie umiejętności rozwiązywania zadań własnymi sposobami.
3. Wykształcenie twórczego i logicznego myślenia.
4. Rozbudzenie ciekawości i zainteresowań matematyczno- przyrodniczych
5. Wzmocnienie poczucia własnej wartości.
6. Wytrwałość w rozwiązywaniu zadań. .
7. Umiejętność pracy w grupie.
8. Rozwinięcie uzdolnień i zainteresowań,
Pracując z uczniami zdolnymi przyczynię się do aktywniejszego udziału dzieci w zajęciach matematycznych i przyrodniczych, wzbudzę u uczniów poczucie zadowolenia z lepszych osiągnięć,
zmotywuję i zainspiruję uczniów do dalszej pracy.

8
Ewaluacja programu

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów na zajęciach pozalekcyjnych powinna przebiegać w nieco inny sposób niż w obowiązkowym kształceniu zintegrowanym. Dominującą rolę powinna odgrywać ocena słowna, zawsze w formie pochwały za prawidłowy tok rozumowania, trafne pomysły rozwiązań, czy choćby zgodną współpracę w grupie. Po każdych zajęciach nauczyciel będzie wypełniał arkusz obserwacji ucznia dotyczący jego pracy na minionych zajęciach (załącznik nr 2 do programu).
Inną formą oceny stosowaną na zajęciach będzie samoocena własnych umiejętności uczniów. Odbywać się ona będzie , np. podczas gier dydaktycznych lub w czasie samodzielnie wykonywanych zadań. Uczeń wówczas zauważy, co zrobił dobrze, a nad czym musi jeszcze popracować. Po każdych zakończonych zajęciach uczeń wklei do PASZPORTU MATEMATYKA I MIŁOŚNIKA PRZYRODY odpowiednią naklejkę symbolizującą jego pracę na zajęciach.
Aby przekonać się, czy zrealizowane zostały cele oraz w jakim stopniu uczniowie opanowali wymagane umiejętności konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji. Nauczyciel pracujący z uczniami według zaproponowanego programu powinien na koniec zajęć otrzymać informację zwrotną niezbędną do oceny oszacowania stopnia w jakim program został zrealizowany i opanowany przez uczniów.
W procesie ewaluacji zostaną wykorzystane następujące narzędzia:
- testy, sprawdziany, karty pracy,
- obserwacja pracy (arkusz obserwacji)
- test sprawdzający opanowanie podstawowych wiadomości i umiejętności w zakresie,
edukacji matematycznej i przyrodniczej
Na zakończenie zajęć rozwijających uczniowie odpowiedzą na pytania zawarte w ankiecie, przygotowanej przez nauczyciela i oceniają przydatność i potrzebę prowadzonych zajęć (załącznik nr 3).

Na zakończenie zajęć – w czerwcu 2012r. wszyscy uczniowie otrzymają dyplomy, które będą nagrodą za trud i współpracę na zajęciach.

Załącznik nr 3


ANIKETA DLA UCZNIA

Drogi uczniu, jeżeli wierzysz, że świat mieści w sobie wiele tajemnic i chciałbyś je poznać, masz chęć rozwijać własne zdolności i umiejętności to wypełnij tę ankietę i odpowiedz szczerze na postawione pytania wstawiając znak „x” oraz odpowiadając pisemnie w pytaniu 3 i 4.

Lp. Pytanie TAK NIE
1. Czy lubisz się uczyć ?

2. Czy masz własne zainteresowania, o których chętnie czytasz ?

3. Czy podobały Ci się zajęcia, w których uczestniczyłeś?

Jeśli tak, to co najbardziej ?
........................................
........................................
........................................
4. Czy chciałbyś rozwijać swoje zainteresowania i umiejętności ?

Wpisz jakie ........................................

5. Czy jesteś ciekawy świata, tego co się wokół niego dzieje ?

6. Czy jesteś samodzielny ?

7. Czy nauka sprawia Ci radość?

8. Jeżeli w przyszłości byłyby podobne zajęcia, chciałbyś na nie uczęszczać?


RAZEM:


Dziękuję za wypełnienie ankiety.