Zabawy twórcze rozwijające mowę i myślenie

Zabawy twórcze rozwijające mowę i myślenie
Wdrażając dzieci do samodzielności w rozwiązywaniu zadań dydaktycznych wykorzystuję zabawy twórcze oparte na doskonaleniu myślenia, oryginalność, płynność, giętkość itp. Atrakcyjność zabaw tematycznych, badawczych czy poznawczych nie tylko rozwija zainteresowania dzieci, ale również podwyższa ich motywację, predyspozycje skojarzeniowe, rozwija skupienie uwagi i pamięć. Oto kilka wybranych przykładów zabaw, które stymulują rozwój mowy, myślenia, wyobraźni, koncentrują uwagę i zdolności skojarzeniowe.
Przedstawione zabawy rozwijają podstawowe operacje umysłowe myślenia twórczego. Dominują w nich metody poszukujące, ekspresyjne i praktyczne, najbardziej wyzwalające aktywność twórczą dziecka.

ZABAWY WSPOMAGAJĄCE WYOBRAŹNIĘ I ROZWÓJ MOWY
Kuferek skarbów Nauczyciel wyciąga z kuferka zgromadzone w nim przedmioty i pokazuje dzieciom. Zadaniem dzieci jest odgadnąć, do czego służy każdy przedmiot. Następnie dzieci wymyślają inne zastosowanie znanych, na co dzień przedmiotów.

Snuj się, snuj bajeczko Nauczyciel wprowadza nastrój i zaczyna opowiadać wymyśloną bajkę np. dawno, dawno temu, za lasem, w maleńkiej chatce mieszkała dziewczynka... Kolejne dziecko opowiada dalej dodając jedno swoje zdanie itd. Na zakończenie dzieci podejmują próbę odtworzenia całej bajki. Mogą odegrać ją w formie dramy, scenki rodzajowej lub pantomimy.

Teatr małego aktora Dzieci podzielone na kilka grup. Każda z grup otrzymuje zadanie do wykonania, a polega ono na wymyśleniu i przedstawieniu krótkiej historyjki na podany przez nauczyciela temat np. zakupy w sklepie, wizyta u lekarza itp. Grupy nie mogą się ze sobą kontaktować. Dla pełniejszego wyeksponowania granej roli mogą skorzystać z przygotowanych wcześniej przez nauczyciela rekwizytów. Następuje prezentacja poszczególnych grup, a pozostali uczestnicy odgadują miejsce akcji lub tytuł prezentowanej bajki czy opowieści.

Skarbnica Zabawa polega na wymienianiu słów według określonych wymogów treściowych. Dzieci wymieniają rzeczy – obiekty np. tylko białe (śnieg, mąka, cukier itp.). Następnie nauczyciel dodaje kolejne kryterium: wymień rzeczy lub obiekty białe i miękkie itp. Nauczyciel może podawać różne kryterium w zależności od opracowywanej tematyki.

W krainie fantazji Dzieci zastanawiają się, gdzie chciałyby się przenieść: w przeszłość lub w przyszłość. Nauczyciel podpowiada, że aby się tam przenieść, należy użyć swojej wyobraźni. Tam każde dziecko zobaczy siebie, co robi, kto tam jest, jak wygląda kraina, jak się tam czuje itp. Dzieci opowiadają o swojej krainie fantazji, mogą też przedstawić ją w formie plastycznej.

Podobieństwa i różnice Dzieci dobierają się dwójkami i losują pojęcia przeciwstawne np. bogaty-biedny, wysoki-niski, słodki-kwaśny, wolny-szybki itp. Każda z par ma zaprezentować wylosowane pojęcie. Zadaniem pozostałych uczestników jest odgadnięcie, o jakie pojęcie chodziło.
Przedstawione zabawy rozwijają podstawowe operacje umysłowe myślenia twórczego. Dominują w nich metody poszukujące, ekspresyjne i praktyczne, najbardziej wyzwalające aktywność twórczą dziecka.

ZABAWY ĆWICZĄCE PAMIĘĆ
Podaj kolejność Za parawanem jest zgromadzonych kilka przedmiotów. Nauczyciel odsłania parawan, dzieci przyglądają się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Nauczyciel ponownie zasłania parawan a zadaniem dzieci jest wymienić przedmioty w kolejności. Utrudnieniem może być podanie koloru każdego z przedmiotów.

Co się zmieniło? Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wychodzi z sali , a pozostałe dzieci zmieniają coś w swoim wyglądzie (kilkoro dzieci). Wybrane dziecko ma znaleźć różnice w wyglądzie dzieci.

Zapamiętaj Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wykonuje jeden prosty ruch np. kiwa głową. Kolejne dziecko powtarza ruch kolegi i dodaje swój. Następne dziecko powtarza ruchy kolegów dodając swój ruch. Zabawę prowadzimy z niewielką ilością dzieci.

Wyliczanki
Człowiek może mieszkać w .......
Człowiek może siedzieć w ......
Narzędziem pracy człowieka jest .......

Dopasuj Dzieci siedzą w kole i przyglądają się sobie. Jedno z dzieci stoi tyłem do środka koła. Nauczyciel wskazuje jedna osobę, którą wszyscy będą opisywać (wygląd zewnętrzny). Dziecko stojące tyłem ma odgadnąć, o kogo chodzi.

ZABAWY ROZWIJAJĄCE ZDOLNOŚCI SKOJARZENIOWE I SPOSTRZEGAWCZOŚĆ
Skojarzenia Nauczyciel prezentuje dowolny obrazek pytając dzieci z czym im się kojarzy. Dzieci podają swoje skojarzenia lub tworzą rysunki np. Co kojarzy mi się z latem? Dzieci swoje skojarzenia mogą rysować w formie małych piktogramów dookoła obrazka wyjściowego.

Znana postać Nauczyciel zaczyna opowieść opisując dzieciom znaną postać bajkową np. Kopciuszka. Podczas opowiadania za każdym razem dodaje jedno zdanie na temat tej postaci. Zadaniem dzieci jest jak najszybciej odgadnąć, o jaką postać chodzi.

100 określeń Dzieci próbują definiować znane przedmioty codziennego użytku. Jak myślicie, jak moglibyśmy nazwać stół? W odpowiedzi jedna z cech powinna być wyabstrahowana np. stół to olbrzym na szczudłach, to wielka deska na 4 nogach, to kolega ławy itp.

Wymień 5 przedmiotów Dzieci ustawione w kole, przy dźwiękach muzyki podają sobie piłkę. Gdy muzyka umilknie dziecko, które jest w posiadaniu piłki losuje z czarodziejskiej kuli jedną z liter. Ma wymienić 5 przedmiotów zaczynających się na podana literę, a piłka krąży dalej po kole. Gdy piłka wróci do dziecka, a ono nie wymieni 5 przedmiotów daje fanta.

Magiczna plama Każde dziecko otrzymuje kartkę, którą składa na połowę. Na jedną połowę kartki wyciska kilka kropel tuszu i przykłada druga połową dokładnie przyciskając. Po rozłożeniu kartki ma dwie identyczne plamy. Próbuje porównać z czym mu się plama kojarzy. Potem obrysowuje pisakiem wyobrażoną postać dorysowując inne charakterystyczne elementy postaci.

Magiczny przedmiot W czarodziejskim woreczku znajduje się kilka przedmiotów trudnych do identyfikacji. Za pomocą dotyku dzieci mają odgadnąć nazwę przedmiotu i podać do czego on służy.

Zabawy rozwijające koncentrację uwagi
Słuchaj uważnie Dzieci siedzą w kole. Kilkoro z dzieci jest wybraną postacią z opowiadania, które nauczyciel zaczyna opowiadać. Jeżeli dziecko rozpozna postać, którą prezentuje, obiega siedzące dzieci w kole i wraca na swoje miejsce. Nauczyciel stara się tak opowiadać, aby każde dziecko miało możliwość wystąpienia.

Pilot w samolocie Nauczyciel wybiera dwoje dzieci. Jedno jest pilotem samolotu i ma zamknięte oczy, natomiast drugie odgrywa role kapitana wieży kontrolnej i za pomocą słów kieruje samolotem, aby bezpiecznie wylądował na lotnisku. Pilot musi maksymalnie się skoncentrować, poruszając samolot między ustawionymi na dywanie przeszkodami.

Kacper mówi wam Nauczyciel wybiera jedno dziecko, które będzie Kacprem, a reszta dzieci będzie go naśladować. Przed pokazaniem kolejnej czynności Kacper wypowiada słowa: Kacper mówi wam np. klaśnijcie nad głową. Jeżeli Kacper nie poprzedzi czynności magicznymi słowami, wówczas dzieciom nie wolno go naśladować. Które z dzieci się pomyli odpada z gry.

Wprawki pantomimiczne Zabawa wymaga ciszy i koncentracji uwagi. Nauczyciel zaprasza dzieci do inscenizowania różnych scenek rodzajowych, np. przechodzimy ostrożnie po oblodzonej kładce, wspinamy się na wysoką skałę, chodzimy po kamieniach, dekorujemy tort, omijamy kałuże itp.

Personifikacja Nauczyciel wspólnie z dziećmi wybiera przedmiot znany dzieciom z życia codziennego np. krzesło i razem nadają mu jak najwięcej ludzkich cech. Nauczyciel naprowadza dzieci pytaniami: co krzesło robi, gdzie mieszka, kogo lubi, jak spędza czas, jak się zachowuje itp.

Kim jestem? Dzieci losują kartoniki z różnymi postaciami np. żaby, króla, dziewczynki itp. Każde z dzieci ruchowo lub werbalnie przedstawia daną postać.

PRZYKŁADY ZABAW ROZWIJAJĄCYCH SPRAWNOŚĆ JĘZYKOWĄ U DZIECI W WKIEKU PRZEDSZKOLNYM
ZABAWA : ,,MÓJ NASTRÓJ”
Cele: - integracja grupy, rozwijanie umiejętności rozpoznawania własnych uczuć i nastrojów oraz komunikowania ich innym.
Materiały: 4 plansze obrazujące stan pogody: deszcz, słońce, słońce za chmurą, mgła.
Przebieg: Każdy z uczestników wybiera obrazek symbolizujący jego aktualny nastrój. Demonstruje go grupie i określa za pomocą przymiotników. W omówieniu
prowadzący zwraca uwagę na podobieństwa i różnice w odczuciach dzieci.

ZABAWA : ,,PRZEDMIOTY”
Cele: - rozwijanie umiejętności słuchania innych, zwiększanie płynności słownej.
Przebieg: „Rozejrzyj się po Sali. Wybierz jeden przedmiot, ale nie mów jaki. Przyjrzyj mu się dokładnie, tak jakbyś miał sporządzić jego plan.” Dzieci po kolei
opowiadają o wybranym przedmiocie, nie nazywając go. Zadaniem grupy jest odgadnąć, o jakim przedmiocie mowa.

ZABAWA : ,,CO BY BYŁO, GDYBY...”
Cele: - przełamywanie stereotypów myślowych, rozwijanie wyobraźni.
Przebieg: Dzieci siedzą w kręgu. Prowadzący podaje następującą instrukcję: „Wymyśl jak najwięcej różnych możliwych skutków takiej oto nietypowej, fantastycznej sytuacji:
- co by się stało, gdyby na czele rządu stanął owad?
- gdyby ludzie zaczęli swobodnie przenikać przez ściany
- gdyby nie musieli spać?”
Uczestnicy po kolei prezentują swoje wyobrażenia np. skutków wybranej przez prowadzącego sytuacji.

ZABAWA : ,,JAK...”
Cele: - rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów, kształtowanie zdolności planowania i ekspresji plastycznej.
Materiały: kartony, kredki lub farby.
Przebieg: Prowadzący przedstawia uczestnikom nietypowy problem do rozwiązania, np.:
- jak można zważyć słonia (przypuśćmy, że pracujesz w Zoo i musisz ustalić dawkę jakiegoś leku dla słonia)?
- jak zaprojektowałbyś ulepszony autobus (autobusy przewożą tłumy ludzi, ale nie zawsze są wygodne)? Przy pomocy rysunków dzieci indywidualnie planują i ilustrują sposób rozwiązania tego problemu. Następnie prezentują i omawiają swoje prace.

ZABAWA : ,,BEZLUDNA WYSPA”
Cel: - ćwiczenie giętkości i płynności myślenia.
Przebieg: Grupa dzieli się na zespoły 3-osobowe. Około 5 minut uczestnicy pracują w podgrupach wg instrukcji podanej przez prowadzącego:
„Jesteście rozbitkami na wyspie bezludnej. Wasz okręt zatonął, uratowała się tylko Wasza grupka. Pewnego dnia fala wyrzuca na plażę dużą skrzynię – prawdopodobnie część ładunku okrętu. Biegniecie do skrzyni w nadziei, że znajdziecie tam coś pożytecznego, ale stwierdzacie, że w środku jest pełno żarówek, wkładów do długopisów i guzików od bielizny. Jest tego wszystkiego naprawdę bardzo dużo.
Co możecie z tego zrobić na wyspie bezludnej? W jaki sposób możecie wykorzystać ten niezwykły ładunek? Po upływie przewidzianego czasu poszczególne zespoły prezentują swoje pomysły.

ZABAWA : ,,TYSIĄC DEFINICJI”
Cele: - rozwijanie zdolności abstrahowania
- ćwiczenie wyobraźni.
Przebieg: Prowadzący podaje nazwę obiektu, będącego przedmiotem definiowania (powinien to być przedmiot zwyczajny, dobrze znany z codziennego doświadczenia, np. but, krzesło, książka itp.). Następnie każdy uczestnik po kolei podaje własną definicję obiektu wg schematu „x to...” (np. „but jest to płaszcz dla nogi”).

ZABAWA ,,INNY DZIEŃ”
Cele: - rozwijanie wyobraźni i giętkości myślenia, kształtowanie empatii.
Materiały: kartki, długopisy.
Przebieg: Prowadzący podaje uczestnikom następującą instrukcję:
„Jak podoba Ci się pomysł, żeby jeden tydzień w roku dzieci całkowicie samodzielnie prowadziły dom, robiły zakupy, gotowały, sprzątały? Ułóż plan jednego dnia w takim tygodniu.” Dzieci najchętniej planują dzień, w którym rodziców „wysyłają” do szkoły.
Uczestnicy pracują indywidualnie wg otrzymanej instrukcji, a po upływie przewidzianego czasu prezentują swoje pomysły grupie.

ZABAWA ,,WYOBRAŹNIA”
Cel: kształtowanie umiejętności tworzenia i wykorzystywania konstruktywnych i niebanalnych wyobrażeń i fantazji.
Materiały: taśma magnetofonowa z nagraniem instrumentalnego utworu muzycznego (o wyraźnie określonym klimacie emocjonalnym).
Przebieg: Prowadzący podaje grupie następującą instrukcję:
„Połóż się wygodnie i zamknij oczy. Wyobraź sobie, że dźwięki, które słyszysz, są częścią ścieżki dźwiękowej filmu. Wyobraź sobie, co dzieje się na ekranie. Dzieci prezentują swoje wyobrażenia.

ZABAWA ,,TRZYMAJ – PUŚĆ”
Cele: - usprawnianie pamięci słuchowej, rozwijanie koncentracji i przerzutności uwagi.
Materiały: kolorowy sznurek.
Przebieg: Uczestnicy zabawy stojąc w kole trzymają sznur odpowiadający długością obwodowi koła. Prowadzący staje w środku koła. Co pewien czas wskazując na dowolne dziecko, woła „Puść” lub „Trzymaj”. Zabawa polega na tym, że wtedy gdy stojący w środku woła” Puść”, należy sznurek trzymać i odwrotnie – puścić po okrzyku „Trzymaj”. Okrzyki te padają na zmianę, raz w formie rozkazu, kiedy indziej – prośby, co utrudnia orientację.

ZABAWA ,,SPOSTRZEGAWCZOŚĆ”
Cele: - rozwijanie spostrzegawczości, rozwijanie pamięci
Materiały: klocek, gumka, zegarek, klucz itp.
Przebieg: Wybieramy różne przedmioty, takie jak: gumka, temperówka, zegarek, klucz itp. (do 10 sztuk), kładziemy je na środku pokoju, najlepiej na dużym arkuszu papieru, po czym pozwalamy patrzeć na nie dzieciom przez 2 do 3 minut. Następnie przedmioty te przykrywamy dużym papierem lub np. chustą, zaś dzieci mają narysować na przygotowanych wcześniej karteczkach ich nazwy. Liczba przedmiotów powinna być dostosowana do wieku. Dzieci młodsze zapamiętują od 5 do 7 sztuk, starsze więcej (10 — 15 sztuk). Ćwiczenie pozwala wstępnie rozpoznać poziom rozwoju pamięci dziecka.

ZABAWA ,, PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE”
Cele: - rozwijanie giętkości i oryginalności myślenia, rozwijanie wyobraźni twórczej
Materiały: obrazki
Przebieg: Każde dziecko losuje obrazek i kładzie na stole. Omawiamy po kolei obrazki zestawione parami, dzieci wg kolejności siedzenia podają, jakie są podobieństwa i jakie różnice pomiędzy np. butem a zegarkiem, komputerem a obrazem itd.

ZABAWA ,,RÓŻNE FUNKCJE PRZEDMIOTÓW”
Cele: - rozwijanie giętkości i oryginalności myślenia, rozwijanie wyobraźni twórczej
Przebieg: Osoba prowadząca wymienia jakiś dowolny wyraz — rzeczownik (np. kłębek nici, zapałki, guma do żucia itd.), po czym dzieci po kolei wymieniają, do czego, poza funkcją podstawową, może służyć dany przedmiot. Osoba prowadząca zapisuje listę różnych zastosowań tego przedmiotu, po wyczerpaniu wszystkich pomysłów odczytujemy listę zebranych funkcji, akcentujemy najbardziej oryginalne wśród nich.

ZABAWA ,,WYMYŚLANKI”
Cel: rozwijanie wyobraźni twórczej, tworzenie nie istniejących słów
Przebieg: Każde dziecko ma wymyśleć nową, nie istniejącą nazwę jakiegoś przedmiotu oraz opisać słowami, do czego ma służyć i jak wygląda. Wskazane jest, aby dzieci narysowały swoje „wynalazki, przykłady niebanalnych pomysłów warto zachować w teczce rysunków jako przykład dla innych.

ZABAWA ,,CO TO JEST”
Cel: rozwijanie myślenia indukcyjnego oraz intuicyjnego.
Materiały: karteczki z nazwami przedmiotów, zwierząt i roślin.
Przebieg: Przygotowujemy karteczki z nazwami przedmiotów, zwierząt i roślin. Dzieci po kolei losują (z pojemnika, w którym wymieszano wszystkie karteczki) po jednej z nich i nie czytając treści przekazują osobie prowadzącej, która jedynie informuje, do której z trzech grup należy wyraz. Karteczkę z wylosowanym słowem przypinamy szpilką na plecach danego dziecka, które ma za zadanie odgadnąć wyraz za pomocą pytań, na które odpowiadają pozostali uczestnicy tylko „tak” lub „nie”. Im szybciej padnie prawidłowa odpowiedź, tym większe brawa otrzymuje zgadujący, wykazał się bowiem umiejętnością wyciągania wniosków z niepełnych przesłanek.

ZABAWA ,,CO BĘDZIE DALEJ”
Cele: - tworzenie fabuły różnych zdarzeń, rozwijanie myślenia twórczego
Przebieg: Dzieci dostają kartki z rysunkiem przedstawiającym fragment jakiejś scenki bądź ilustrację z książki czy zdjęcie z gazety ilustrowanej. Treścią tych ilustracji mają być jakieś zdarzenia, sytuacje, które są omawiane i przeżywane przez dzieci i dorosłych. Zadanie w tym przypadku polega na dorysowaniu początku oraz zakończenia zdarzenia, które miało tu miejsce, za pomocą 2 lub 3 obrazków, a następnie omówienie ich treści. Warto przypomnieć, że nie chodzi tu o wartość artystyczną rysunków, mogą być one jak najbardziej proste. Najistotniejsza jest ich interpretacja dokonana przez dzieci. Chodzi tu o pewien rodzaj wrażliwości emocjonalnej i sposób jej odczytywania oraz ilustrowania przez uczestników zajęć, co może być przedmiotem dyskusji w grupie.

ZABAWA ,,CO CZUJESZ”
Cele: - identyfikowanie się ze zwierzętami, rozwijanie kreatywnego myślenia
Materiały: karteczki z nazwami zwierząt
Przebieg:
a) dzieci losują przygotowane wcześniej karteczki z nazwami zwierząt, nie pokazują ich kolegom. Po chwili zastanowienia każde z nich po kolei stara się naśladować ruchy danego zwierzątka, zaś pozostali zgadują. Jeśli to się nie uda, można dodać dźwięki wydawane przez to zwierzę;
b) wyobraź sobie, że jesteś np. mewą, rybą, żyrafą, kretem, wiewiórką, zającem itp. Zamknij oczy, spróbuj poczuć się tak jak to zwierzątko, opowiedz, co widzisz, jak spędzasz czas, gdzie mieszkasz itp.

ZABAWA ,,PORÓWNANIA”
Cel: rozwijanie myślenia słowno-pojęciowego
Materiały: różnorodne obrazki.
Przebieg: Prezentujemy różnorodne obrazki. Losujemy z zestawu dwa (np. krowa i koń) i pytamy:
Co mają wspólnego ze sobą te obrazki? Należy wymienić jak najwięcej cech. Po nabraniu przez dzieci wprawy losujemy więcej niż dwa obrazki, np. trzy, cztery, dzieci abstrahują cechy wspólne. Dzieci mogą porównywać rzeczy, obiekty konkretne, bądź też figury abstrakcyjne, podobne w mniejszym lub większym stopniu do siebie, i nadawać im znaczenie.

ZABAWA ,,1000 DEFINICJI”
Cel: rozwijanie giętkości i oryginalności myślenia
Przebieg: Próbujemy definiować zupełnie znane i pospolite przedmioty. Jak myślicie, jak moglibyśmy nazwać krzesło? W odpowiedzi powinna być wyabstrahowana jakaś pojedyncza cecha, np. Krzesło – to potwór na drewnianych nogach, to ubogi krewny fotela, itp.

ZABAWA ,,SKOJARZENIA”
Cel: rozwijanie wyobraźni i giętkości myślenia
Materiały: obrazki
Przebieg: Prezentujemy dowolny obrazek, pytamy: Z czym ci się to kojarzy? Dzieci mogą mówić swoje skojarzenia lub tworzyć rysunki, np.: Co mi się kojarzy z zimą ? Ważna jest duża liczba oryginalnych skojarzeń, jeżeli ma to postać rysunku, skojarzenia dzieci rysują w formie małych piktogramów dookoła obrazka wyjściowego.

ZABAWA ,,WYLICZANKI”
Cel: zwiększenie płynności słownej
Przebieg: Prowadzący zadaje pytania np. Człowiek może mieszkać w... Człowiek może siedzieć w... Narzędziem pracy człowieka jest... Zadaniem dzieci jest wymienić jak największą ilość możliwych rozwiązań.

ZABAWA ,,KOLOROWE KARTY”
Cel: stymulowanie myślenia twórczego
Materiały: karty w kilku kolorach.
Przebieg: Prowadzący zadaje pytanie, które brzmi: Z czym ci się kojarzy ten kolor? Co ma taki kolor? Dzieci wymieniają jak największą ilość skojarzeń.

ZABAWA ,,KTO, CO”
Cel: rozwijanie empatii, przekazywanie uczuć za pomocą pantomimy
Materiały: obrazki
Przebieg: Dzieci losują obrazki przedstawiające postać np.: noworodka, króla, aktorki – dziecko wczuwa się w rolę i ruchowo lub werbalnie przedstawia daną postać.

ZABAWA ,,MISTRZ ZAPAMIĘTYWANIA”
Cel: doskonalenie koncentracji uwagi, spostrzegawczości i pamięci
Przebieg: Jedno z dzieci wychodzi za drzwi, a pozostałe dobierają się parami. Każda para ustala określony znak lub ruch, np. kiwanie głową, klaskanie w dłonie. Następnie dzieci rozpraszają się po całym pomieszczeniu i zapraszają do środka czekające na zewnątrz dziecko. Chodzi ono po pomieszczeniu, dotyka uczestników, którzy pokazują swoje znaki. Jego zadanie polega na połączeniu w pary dzieci pokazujące tan sam znak lub ruch. Znalezione pary odchodzą na bok.

ZABAWA ,,GRA W KOLORY”
Cel: ćwiczenie ekspresji językowej
Materiały: kartki z różnymi kolorami
Przebieg: dzieci losują kartki z różnymi kolorami, a następnie opisują co jest w danym kolorze, jakim chciałbym być kolorem-twórcze wypowiedzi dzieci.

Przykłady zadań rozwijających podstawowe operacje umysłowe myślenia twórczego.
Archiwum. Ćwiczenie polega na wymienianiu słów, spełniających określone wymogi treściowe. Na przykład: Wymień znane ci rzeczy, obiekty białe. Dzieci wymieniają: śnieg, mąka, cukier...itp. po uzyskaniu przez dzieci wprawy w wyszukiwaniu z zasobów pamięciowych koniecznych słów, możemy dodać jeszcze jedno kryterium, np. : wymień znane ci rzeczy, obiekty, które są białe i miękkie. Nauczyciel może podawać różne kryteria doboru, w zależności od tematu zajęć dydaktycznych, np.: Wymień znane ci wyrazy zaczynające się głoską e, zaczynające się na k, kończące się na o, itp.

Podobieństwa. Prezentujemy różnorodne obrazki. Losujemy z zastawu dwa (np. krowa i koń) i pytamy: Co mają wspólnego ze sobą te obrazki? Należy wymienić jak najwięcej cech. Po nabraniu przez dzieci wprawy losujemy więcej niż dwa obrazki, np. Dzieci mogą porównywać rzeczy, obiekty konkretne, bądź też figury abstrakcyjne, podobne w mniejszym lub większym stopniu do siebie, i nadawać im znaczenie.

1000 definicji. Próbujemy definiować zupełnie znane i pospolite przedmioty. Jak myślicie, jak moglibyśmy nazwać krzesło? W odpowiedzi powinna być wyabstrahowana jakaś pojedyncza cecha, np. Krzesło-to potwór na drewnianych nogach, ubogi krewny fotela, itp.

Skojarzenia. Prezentujemy dowolny obrazek, pytamy: Z czym ci się to kojarzy? Dzieci mogą mówić swoje skojarzenia lub tworzyć rysunki, np.: Co mi się kojarzy z zimą? Ważna jest duża liczba oryginalnych skojarzeń, jeżeli ma to postać rysunku, skojarzenia dzieci rysują w formie małych piktogramów dookoła obrazu wyjściowego.

Łańcuszek skojarzeń. Gra słowna, w której jedno dziecko mówi wyraz, drugie dodaje swoje skojarzenie, następne dziecko mówi słowo, które mu się kojarzy z ostatnim. W dalszej kolejności, po nabyciu wprawy w tworzenie skojarzeń, wprowadzamy do gry reguły. Określamy pierwszy, środkowy i ostatni wyraz-przypisujemy je odpowiednim dzieciom (np. zima – zwierzę – praca). Zadaniem dzieci jest uzupełnienie ciągu skojarzeń, tworząc wzajemne asocjacje. Ciąg skojarzeń musi być sensowny. Np. zima – mróz – futro – zwierzę – karma – zakupy – pieniądze – praca.

Pajęczyna. Jest odmianą Łańcuszka skojarzeń. Polega na tworzeniu skojarzeń wzajemnych między np. czterema dowolnymi słowami i przedstawieniu tych asocjacji w formie graficznej (linie między pojęciami, które są rysowane, gdy wytworzy się skojarzenie). Na początkowym etapie ćwiczenia ważna jest liczba wytworzonych pomysłów, skojarzeń, następnie szuka się wspólnych cech między pojęciami i ich treścią, rozwijając przez to umiejętność abstrahowania.

Wyliczanki.
Człowiek może mieszkać w ............
Człowiek może siedzieć w.........
Narzędziem pracy człowieka jest........
Określenie. Wymień trzy określenia, jaki może być: dom, las, rów, dzień, samochód, stół, rzeka, ulica, chleb, sklep.

Kolorowe karty. Pomocą do gry są karty w kilku kolorach. Polecenie brzmi: Z czym ci się kojarzy ten kolor? Co ma taki kolor?

Rysowanie i dzielenie się wrażeniami. Po wysłuchaniu fragmentu muzyki, dzieci rysują lub malują tą muzykę np. zapach, uczucia, problem do rozwiązania, pojęcia abstrakcyjne, np. mądrość, miłość, smutek. Należy przestrzegać zasady unikania konkretów.

Empatia Losowanie postaci, np. noworodka, króla, aktora – dziecko wczuwa się w rolę i ruchowo lub werbalnie przedstawia daną postać.

KOTECZEK Siedzimy sobie w kółku, a w środku chodzi sobie koteczek. Podchodzi on do wybranej osoby i miauczeniem oraz przymilaniem się próbuje rozbawić swą ofiarę. Ofiara zaś ma z kamienną miną pogłaskać koteczka wraz ze słowami: „Czego chcesz mój mały, biały, miły koteczku”
Wszelkie objawy rozbawienia u ofiary oznaczają, że zamienia się ona w koteczka, zaś stary kocur (stary koteczek głupio brzmi...:)) uzyskuje ludzką formę i zasiada w kręgu.

Pokaż , co lubisz robić . Uczestnicy siedzą w kole . Jedno dziecko wchodzi do koła i ruchem pokazuje co lubi robić . Pozostałe dzieci odgadują a następnie naśladują jego ruchy .

Dziwne kroki . Zabawa ruchowa . Prowadzący podaje instrukcję sugerującą dzieciom różnego typu poruszanie się po Sali :
-chodzimy bardzo wesoło ,
-chodzimy tak , jakbyśmy byli bardzo smutni ,
-idziemy z ciężkim workiem na plecach ,
-idziemy przeskakując z kamienia na kamień ,
-idziemy tak , jak lubimy chodzić

Różne Podstawową czynnością i działalności dzieci przedszkolnych jest zabawa. Dzieci lubią się bawić w kącikach zainteresowań oraz w kącikach edukacyjnych. Istnieją także inne rodzaje zabaw, mianowicie takie w które bawi się z dziećmi nauczycielka.

MIKSER ... stoimy wszyscy w kółeczku, zaś osoba prowadząca jest w centrum. Ona to właśnie będzie wskazywała kogoś z kręgu, wywołując jedną z rzeczy: słonia, toster, lub mikser.
SŁOŃ -> Wskazana osoba wystawia lewą rękę do przodu, następnie prawą przekłada pod lewą i chwyta się za nos – i już ma trąbę! Brakuje jeszcze uszu – te tworzą sąsiedzi słonia, wachlując rękami przy uszach słonia.
MIKSER -> Wskazany delikwent podnosi obie ręce do góry, tak jakby chciał chwycić za głowę wysoką osobę (jak lot jastrzębia). Osoby po bokach to łopatki miksera – kręcą się w kółko pod dłońmi miksera.
TOSTER -> Wybraniec jest tym razem grzanką i radośnie podskakuje. Osoby po bokach zaś chwytają się za ręce, tak aby grzanka była w środku.
Kto się spóźni lub pomyli – odpada. No to -> Słoń

Zabawy z wykorzystaniem metody dramy:
“Minki” Przebieg: 1. Dzieci podzielone na trzy, cztery grupy. Każda grupa siada w odrębnym kole. Nauczycielka podchodzi do każdego koła i informuje, jaki rodzaj emocji, uczucia będą pokazywać za pomocą gestów, mimiki, np. jesteście weseli, smutni, zamyśleni, przestraszeni, zdziwieni itp.
2. Pozostałe dz. Odgadują rodzaj emocji przedstawioną przez daną grupę.
“Spotkanie zwierząt egzotycznych”
1. Nauczycielka proponuje zabawę z pluszowymi zwierzątkami egzotycznymi.
2. Dzieci wcielają się w rolę zwierzątek egzotycznych na wolności i tych, co są w ZOO.
3. Prezentacja w parach, np.:Cześć, jestem słoń i lubię sobie chodzić gdzie chcę. A ty, jak się nazywasz i co lubisz robić? Cześć, jestem małpka. Lubię skakać, ale mieszkam w klatce i nie mogę robić i chodzić gdzie chcę? Itd.
4. Dyskusja na temat, które zwierzątka były smutne i dlaczego? Czy wy chcielibyście mieszkać w ZOO? Dlaczego nie?

Zabawy umuzykalniające
„Gaduły” – muzyka w wysokim rejestrze-wielkoludy (marsz na palcach, ręce w górze).W średnicy-marsz przedszkolaków. W niskim rejestrze-krasnoludki (nogi ugięte, ręce oparte na kolanach, marsz na całych stopach). Przerwa w muzyce-wolno rozmawiać.
„Kwiaty na łące” – siad klęczny w kole. Głowa schowana na kolanach. Muzyka pełni rolę słońca. Nagrzane” kwiaty” rozchylają się, unosząc główki i ręce coraz wyżej (głośno) kiedy słońce chowa się za chmury (cicho)- kwiaty się zamykają.

„Chusteczki” – dzieci, każde z innym kolorem szarfy (4 kolory) stoją w rozsypce. W środku jedno dziecko trzyma cztery chusteczki- kolory te same co szarf. Uniesiona chusteczka (np.: czerwona) zaprasza do biegania dzieci z czerwonymi szarfami. Podniesienie innej powoduje, że biega nowa grupa, a poprzednia natychmiast się zatrzymuje.

„Karuzela” – cwał boczny w kole. „Pasażerowie” trzymają się z tyłu za ramiona kolegi, który cwałuje w kole. Na umówiony sygnał-pasażerowie „przesiadają się” o jedno miejsce wstecz. Potem zmiana ról.

Zabawa tropiąca:
„Szukamy skarbu” – dzieci szukają ukrytego skarbu, który ukryła jedna grupa dzieci. Szukają go przy pomocy znaków, listów, rebusów jakie zostawiły dzieci, które ukryły skarb. Skarb musi być dla dzieci ważny, cenny ponieważ to motywuje dzieci do mm ukiwani ago.

Zabawy terapeutyczne
„Cicho – głośno”Gdy nauczycielka przykucnie i dłonie położy na podłodze , to dzieci chórem wymawiają słowo „koza” szeptem . Gdy nauczycielka uniesie ręce wyżej – to dzieci mówią głośniej , a gdy całkiem wysoko to najgłośniej .Później zabawę może przeprowadzić chętne dziecko – dyrygując rękami . Odmiana zabawy. Dzieci ustawione w kole kolejno wymawiają słowo „kot” coraz głośniej, a następnie rundka w przeciwną stronę koła, podczas której dzieci kolejno wypowiadają słowo „koza” coraz ciszej.
„Ja kolor – ty wyraz” Nauczycielka rzuca piłkę do dzieci i wymawia kolor , a dziecko ,które otrzyma piłkę ma wymienić słowo związane z tym kolorem , np.: zielona – kanapa, biała –gęś ... itd.

Zabawy symulacyjne (symulacja-udawanie)
„Robienie kanapek” – małe pomieszczenie urządzone jak mała kuchnia: szafki, naczynia, sztućce, urządzenia mechaniczne potrzebne w kuchni, maszynka gazowa, zlewozmywak, woda, gaz, artykuły spożywcze potrzebne do przyrządzenia wiosennych kanapek. Nauczycielka mówi:” Może spróbujemy
sami sobie przygotować śniadanie. Każdy będzie mógł zrobić taką kanapkę, jaką lubi najbardziej”. Nauczycielka może zrobić sobie drugie śniadanie.

„Kolory” – na placu zabaw w czasie słonecznej jesiennej pogody, dzieci mają do dyspozycji kredki ołówkowe, świecowe, pisaki, farby, pędzle, sztalugi, kartki, sztywne podkładki, pojemniki z wodą. Nauczycielka zachęca do malowania: „Jesień jest piękną porą roku. Zorganizujemy sobie plener, czyli malowanie na dworze. Możecie dowolnie skorzystać z tych przedmiotów, jak prawdziwi artyści.Spróbujemy?”

Zabawy percepcyjne
„Zapach przyrody” P: rośliny przyniesione przez dzieci ze spaceru Podczas spaceru nauczycielka prosi dzieci aby wąchały dokładnie wszystko co je otacza. Prosi także, aby wzięły do przedszkola dowolną roślinkę. W przedszkolu dzieci siadają w kole, zamykają oczy i intensywnie wąchają
przyniesione przez siebie z lasu rośliny. Następnie podają swoją roślinę sąsiadowi z prawej strony, a same biorą roślinę od sąsiada z lewej strony i powąchało jego roślinkę.Kiedy minie cała runda i do każdego dziecka dotrze jego roślina, wówczas wszyscy otwierają oczy i podziwiają przyniesione przez siebie znaleziska. (W zabawie można wykorzystać także inne przedmioty i wówczas dzieci mogą z zamkniętymi oczami odgadywać czy ich przedmiot pochodzi z lasu czy nie.

„Od zapachu do smaku” Dzieci siedzą w kole, na środku stoi przykryty serwetką koszyk z owocami. Owoce muszą być tak rozłożone aby po zdjęciu serwetki każdy był dobrze widoczny. Nauczycielka powoli zdejmuje serwetkę, dzieci po kolei podchodzą do koszyka i biorą po jednym owocu. Następnie dzieci wąchają owoce, po czym nauczycielka kroi każdy owoc na dwie części by dzieci powąchały go z zamkniętymi oczami. Teraz z kolei dzieci podają rozkrojony owoc sąsiadowi z prawej strony i przyjmują owoc od sąsiada z lewej strony. Zabawa toczy się do czasu, kiedy każdy owoc wróci do dziecka, który go wyjął z koszyka. Teraz można obrać owoce i pozwolić dzieciom spróbować smaków wszystkich owoców.

Zabawy – pedagogika zabawy:
„Falujące łóżko” – 4-5 dzieci tworzy łóżko, opierając się na rękach i nogach. Na jego środku kładzie się z rękami założonymi pod głowę jedno dziecko. Łóżko zaczyna się poruszać z góry na dół, do przodu i do tyłu. Po około 1-2 minutach łóżko zatrzymuje się, a poszczególne jego części chwytają
osobę leżącą i zsuwają ją delikatnie po pośladkach i stopach na ziemię. Zabawie może towarzyszyć muzyka.

„Siedzimy na kolanach” – dzieci ustawiają się w kole jeden za drugim, trzymając ręce na ramionach partnera stojącego z przodu. Dzieci stoją w kole i próbują usiąść na kolanach partnera stojącego z tyłu.

Zabawy integrujące:
„Mało nas, mało nas” – Tradycyjna zabawa ruchowo – taneczna, w której kolejno wywołujemy do środka koła imieniem poszczególne dzieci.

„Zgadnij – czyje słyszysz imię” – Jedno dziecko opuszcza krąg z poleceniem, aby po powrocie odgadło jakie imię słyszy. Pod jego nieobecność wybieramy imię dziecka z Sali np. Bartek. Dzielimy je na sylaby BAR – TEK. Na dany znak, dzieci w dwóch grupach skandują jednocześnie sylaby wybranego imienia. Jeżeli zgadujący trzykrotnie poniesie porażkę w odgadywaniu daje fant.

Zabawy i ćwiczenia oddechowe i ortofoniczne , ćwiczenia mowy.
„Naśladowanie głosów”Ręce ułożone na talii po bokach tak, by kciuk dotykał dolnej partii żeber, a pozostałe palce spoczywały na przedniej partii żeber, uciskając przeponę. Wykonanie kilkunastu wdechów i wydechów, raz przez usta, raz przez nos. Wdech: wciąganie powoli powietrza (ramiona nie poruszają się) i wypuszczanie go powoli, nie wprowadzając w ruch mięśni pasa barkowego ani mięśni brzucha. Na wydechu naśladowanie dźwięków wydawanych przez zwierzęta (kot, żaba, pies, krowa, wąż, ptaki), maszyny, instrumenty.

Zabawy dydaktyczne (nauczające)
„Powiedz, co schowałam?” Dzieci siedzą w kole. Nauczycielka rozkłada kilka przedmiotów i prosi dzieci, aby głośno nazwały leżące przed nią przedmioty. Następnie prosi jedno dziecko o opuszczenie Sali by zmienić położenie przedmiotów i schować jeden z nich. Zadanie dziecka: odgadnięcie czego brakuje. (Przedmioty mogą łączyć się tematycznie, mogą to także być napisy)

„W jakiej kolejności dzieci układały składniki hamburgera?” P: ilustracje do książeczki ze Słonecznej Biblioteki „Wielki wspaniały hamburger”

MASAŻYKI

Co można robić nudząc się? Hmm...
Można na przykład ziewać. Aaa
Albo cichutko śpiewać lalala
Szurać nogami po podłodze. Szur,szur,szur
Leciutko klepać się po nodze klep,klep,klep
Albo podrapać się po uchu drap,drap,drap
Czy też pogłaskać się po brzuchu o tak!
Można też kichać jak z armaty a psik!
Rysować w powietrzu kwadraty raz,dwa,trzy
Bądź puknąć się palcem w czoło puk,puk,puk
I w powietrzu zrobić koło o,tak!
Lub – jeśli tylko wypada no,no
Połaskotać sąsiada gili,gili
I co? I z pewnością od tej chwili nie będziemy się nudzili!

PIZZA zabawa włoska, opracowała Marta Bogdanowicz

Zgarniamy ją brzegami dłoni wykonujemy ruchy zgarniania od zewnątrz do środka,
Lejemy oliwę, rysujemy falistą linię od góry do dołu,
dodajemy szczyptę soli, lekko szczypiemy,
no... może dwie, trzy, wyrabiamy ciasto, ugniatamy boki dziecka,
wałkujemy, przesuwamy złożone pięści w górę i w dół pleców,
wygładzamy placek gładzimy,
i na wierzch kładziemy: pomidory, uderzamy dłońmi zwiniętymi w miseczkę,
krążki cebuli, rysujemy kółka,
oliwki, ..., naciskamy palcem w kilku miejscach, dziecko samo wymyśla co jeszcze dodamy do pizzy,
posypujemy serem szybko uderzamy opuszkami palców u rąk,
(parmezanem, mozzarellą) i... buch! Do pieca. Kładziemy się delikatnie na plecach dziecka i na chwilę unieruchamiamy je,
wyjmujemy i kroimy: „kroimy” brzegiem dłoni,
dla mamusi, dla tatusia, dla babci, dla brata, dla Matyldy, ..., a teraz dziecko wymyśla, dla kogo jeszcze będą kawałki pizzy,
polewamy keczupem kreślimy linię z pętelkami.
I... zjadamy... Gdy rodzice bawią się z dzieckiem, w tym momencie zwykle następuje cała gama pieszczot
mniam, mniam mniam. Połączonych z całowaniem dziecka, delikatnym chwytaniem wargami, naśladowaniem gryzienia itp

MYJNIA SAMOCHODOWA

Zabawa dla grupy dzieci, w którą można też bawić się z jednym dzieckiem. Dzieci, zwrócone twarzami do siebie, klęcząc tworzą szpaler.
Nadchodzi termin przeglądu technicznego. Najwyższy czas, żeby umyć samochód.
Samochód wprowadzamy do myjni, Dziecko grające rolę samochodu wchodzi na czworakach w szpaler,
polewamy wodą, a pozostałe gładzą je po plecach,
skrapiamy szamponem lekko uderzają opuszkami palców,
i robimy dużo, dużo bąbelków, coraz mocniej i szybciej,
szczotkujemy karoserię, lekko drapią szybkimi ruchami,
przecieramy szyby i lusterka, okrężnymi ruchami masują uszy,
spłukujemy, gładzą szybkimi ruchami dłoni,
suszymy. Pocierają na przemian palcami.

SZEŚĆ PARASOLI Anna Łada-Grodzicka;

Dziecko siedzi tyłem do nas lub leży na brzuchu.
Na początku lekko stukamy wszystkimi palcami w jego plecy, potem po kolei rysujemy opisywane elementy.
Kiedy deszcz na dworze pada, to w szatni stoi kolorowych parasoli gromada.
Ten pierwszy w esy-floresy- to parasol Teresy.
Drugi-czerwony w kółka- to parasol Jurka.
Trzeci-beżowy w kropki- to parasol Dorotki.
Czwarty-żółty w kwiatki- to parasol Beatki.
Piąty-w ciapki zielony- to parasol Ilony.
Szósty-niebieski w kratkę- wybrał sobie Małgorzatkę.
Z Małgorzatką chodzi wszędzie.
Z Małgorzatką chodzi wszędzie i czeka, aż deszcz będzie.

PAJĄCZEK

według angielskiej piosenki; Dziecko siedzi do nas tyłem.
Wspinał się pajączek po rynnie. Kroczymy palcami od dołu pleców ku górze,
Spadł wielki deszcz i zmył pajączka. Szybko przesuwamy na dół ułożone płasko dłonie,
Zaświeciło słoneczko, wysuszyło pajączka, rynnę i... masujemy plecy ruchem okrężnym aż do rozgrzania,
wspinał się pajączek po rynnie... zaczynamy od początku.


STONOGA Bolesław Kołodziejski;

Kroczymy wszystkimi palcami po plecach dziecka,
Jedna noga, druga noga, trzecia noga, czwarta noga.
Ludzie! Patrzcie! Olaboga! To stonoga, to stonoga!
Noga piąta i piętnasta, piszemy liczby 5 i 15,
siedemnasta, osiemnasta... piszemy liczby 17 i 18,
Sama nazwa mówi nam: ta stonoga sto nóg ma. Piszemy liczbę 100,
Gdy do domu dojdzie wreszcie, kroczymy palcami,
to pod drzwiami, miłe panie, jedna noga z drugą nogą zaczynają wnet szuranie. Na przemian pocierają dłońmi,
Wycierają w wycieraczkę, czyszczą bucik po buciku.
Potem lśniące i błyszczące kreślimy palcami wskazującymi pionowe kreski.
Ustawiają w pokoiku.

PRAWA – LEWA Marta Bogdanowicz;

Masujemy nogi i palce dziecka odpowiednio do wypowiadanych słów.
Posmaruję prawą nogę, żeby poszła w długą drogę,
nakremuję lewą nogę, bo na jednej iść nie mogę.
Twoją małą prawą nóżkę wnet położę na poduszkę,
a dla twojej lewej nóżki mam masażyk na paluszki.
Pomasuję ci paluszki u twej małej lewej nóżki.
Prawa nóżka też je ma. Kto je posmaruje? Ja!

KARUZELA Bolesław Kołodziejski

Idzie Jasio po zakupy, mama go wysłała. Kroczymy dwoma palcami po plecach dziecka,
Patrzy – stoi karuzela, kolorowa cała. Rysujemy kółko,
„Eee... zakupy poczekają, ja pojeżdżę sobie”, rysujemy kilka kółek,
zaraz potem w sklepie obok w mig zakupy zrobię.
Karuzela wciąż się kręci, Jaś jeździ z zapałem kółka w drugą stronę,
nagle drapie się po głowie: „co ja kupić miałem?”. Drapiemy dziecko po głowie,
Wraca biegiem do mamusi: mamusiu kochana szybko kroczymy palcami,
karuzela wszystko w głowie dziś mi pomieszała”. Rysujemy kółka.

ODKURZACZ Bolesław Kołodziejski

Szuru szu, szuru szu, Przesuwamy dłoń swobodnym ruchem po ciele dziecka,
pan odkurzacz poszedł w ruch.
Jeździ w koło po podłodze, warczy przy tym bardzo srodze.
Szuru szu, szuru szu, wjeżdża wszędzie w zakamarki, wsuwamy dłoń pod pachę, za kołnierz, we włosy itp.,
czyści też w najmniejsze szparki.
Wszystkie brudy migiem wciąga naśladujemy palcami zbieranie okruszków,
i dokładnie pokój sprząta.
Kiedy skończy, zobaczycie, cały pokój zacznie lśnić, głaszczemy dziecko po całym ciele,
a odkurzacz w ciemnym kącie o sprzątaniu będzie śnić. Głaszczemy dziecko po głowie, przytulamy się do niego lub kładziemy głowę na jego plecach.


PANI ROLNIKOWA NA SZPILECZKACH żartobliwa wersja „Rolnika”, opracowała Marta Bogdanowicz

Była wiosna. Pewnego razu rolnik wyszedł na pole, Kroczymy po plecach palcami wskazującym i środkowym,
a za rolnikiem... pani rolnikowa na szpileczkach, stukamy szybko dwoma palcami,
a za panią rolnikową... piesek gryzący. Szczypiemy,
Obszedł rolnik całe pole kroczymy palcami wskazującym i środkowym dookoła pleców,
wielkimi krokami i pomyślał: „A może by tak zaorać?” i...zaorał, naciskamy, przesuwając do przodu czubki palców obydwu dłoni,
zabronował, „garbimy” plecy.
Potem zasiał i... opukujemy plecy czubkami palców,
poszedł odpocząć, kroczymy po plecach palcami wskazującym i środkowym,
a za rolnikiem... rolnikowe na szpileczkach, stukamy szybko dwoma palcami,
a za rolnikową...piesek gryzący. Szczypiemy,
Tymczasem spadł malutki deszczyk, stukamy delikatnie palcami,
potem mocniejszy, zacinał, stukamy mocniej,
spadł mały grad jeszcze mocniej,
wielkości kurzego jaja.
Szybko jednak zaświeciło słońce, pocieramy plecy okrężnym ruchem dłoni,
ogrzało ziarenka, z których wyrosły małe kiełki, poszczypujemy, możemy chwytać palcami ubranie i lekko je unosić,
potem stawały się one coraz dłuższe i dłuższe końce rozstawionych palców powoli przesuwamy w górę pleców,
aż wreszcie wyrosły w wysokie kłosy.
Przyszło lato, na polu szumiało zboże. Gładzimy plecy ruchem wahadłowym, raz wierzchem, raz wnętrzem dłoni,
Aż tu pewnego dnia przyjechał rolnik, kroczymy palcami wskazującym i środkowym,
a za rolnikiem... rolnikowa na szpileczkach, stukamy szybko dwoma palcami,
a za rolnikową ... piesek gryzący. Poszczypujemy,
Rolnik obszedł pole dookoła, kroczymy wskazującym i środkowym palcem,
wziął kosę i skosił zboże, przesuwamy dłoń ruchem wahadłowym w poprzek pleców,
ustawił je w snopki, palcami obu dłoni ruchem zgarniającym chwytamy w kilku miejscach ciało dziecka
a gdy wyschły, załadował je na wóz i pojechał do domu, rysujemy dwie równoległe linie,
a za rolnikiem... rolnikowa na szpileczkach, stukamy szybko dwoma palcami,
a za rolnikową... piesek gryzący. Poszczypujemy
Pole odpoczywało, głaszczemy plecy,
spadły jesienne deszcze, stukamy wszystkimi palcami
i śnieg, który legł na polu
i leżał aż do następnej wiosny. Głaszczemy plecy, kładziemy się na nich delikatnie, przytulamy dziecko i na chwilę unieruchamiamy, dopóki ma na to ochotę.

BAJKA I RAKU Z TARTAKU Danuta Szlagowska

Idzie rak, wielki rak, Kroczymy dwoma palcami po ciele dziecka,
jak uszczypnie, będzie znak. Leciutko szczypiemy,
Kroczy rak, wielki rak, znów kroczymy,
raz do przodu, a raz wspak. Kroczymy do przodu, potem do tyłu,
Szczypu, szczypu, delikatnie szczypiemy,
drapu, drap, drapiemy,
jak uszczypnie, będzie znak.
Panie raku, panie raku, Kołyszemy i głaszczemy dziecko...
siedź pan lepiej w tataraku.
W tataraku nie ma dzieci, niech pan sobie tam posiedzi albo lepiej pośpi chwilkę i nie szczypie przez godzinkę.
Chrapu, chrap, kołyszemy dziecko i naśladujemy chrapanie,
chrapu, chrap, zamiast drapu, leciutko drapiemy,
drapu, drap.
Ale rak, wielki rak siedzi i rozmyśla tak:
skrabnę trochę, drapnę krzynkę, drapiemy,
szczypnę choćby odrobinkę. Szczypiemy,
Szczypu, szczypu, szczypiemy,
drapu, drap, drapiemy,
jak uszczypnę, szczypiemy,
będzie znak.
Panie raku, panie raku, Kołyszemy i głaszczemy dziecko...
tak przyjemnie w tataraku.
Woda szemrze do snu bajki,
wietrzyk mruczy kołysanki.
Zapach słodko do snu tuli.
Zaśnij, raczku, luli,luli.

KONIK Bolesław Kołodziejski

Biega źrebaczek po łące, Opukujemy plecy końcami palców,
wąchając pachnące kwiatki.
Tu rosną stokrotki, maki, poszczypujemy w różnych miejscach,
a tu kolorowe bławatki.
Podchodzi klacz, jego mama, kroczymy palcami,
nosem go lekko dotyka. Lekko naciskamy jednym palcem,
Konik do mamy się śmieje wykonujemy skoki dłońmi, opierając je na nadgarstkach i przenosząc punkt oparcia na palce,
i dalej po łące bryka.
Potem wieczorem w stajence głaszczemy plecy,
do mamy tuli się blisko, przytulamy się do dziecka,
układa do snu na sianie,
chrapie jak wielkie konisko. Naśladujemy chrapanie.

BAJECZKA Bolesław Kołodziejski

Tu ptaszka małego gniazdeczko. Głaszczemy dziecko po głowie,
Tu się rozlało mleczko. Przesuwamy palce w dół po karku i kręgosłupie,
Tu żabka do wody wskoczyła. Delikatnie pukamy palcami,
A tędy mróweczka chodziła. Lekko kroczymy palcami,
I słoń przeszedł ciężko tamtędy. Kroczymy płasko położonymi dłońmi od pośladków do barków,
I słoń miał tu swoje wykręty. Kreślimy falistą linię w górę wzdłuż kręgosłupa,
I nawet skrobały skrobaki, grabimy plecy rozstawionymi palcami od kręgosłupa na zewnątrz, posuwając się od pośladków w górę,
na świecie są dziwne dziwaki.
Teraz zaśnij, dziecinko miła, głaszczemy dziecko po plecach.
Bo bajeczka już się skończyła.

MYSZKA I SEREK Bolesław Kołodziejski

Skrobie serek myszka mała, Grabimy plecy dziecka rozstawionymi palcami,
bardzo dużo naskrobała.
Teraz ser do norki niesie, kroczymy palcami,
a część na wózeczku wiezie. Kreślimy palcami wskazującymi dwie równoległe linie,
Równo w norce go rozkłada, głaszczemy plecy,
myszek cieszy się gromada, stukamy wszystkimi palcami,
z apetytem gładzą brzuszki, głaszczemy plecy ruchem okrężnym,
aż z radości tupią nóżki. Stukamy wszystkimi palcami,
A gdy serek cały zjadły, głaszczemy plecy ruchem zgarniającym od zewnątrz do środka,
do snu szybko się pokładły. Kładziemy dłonie nieruchomo na środku pleców.

IDZIE PANI, WIETRZYK WIEJE

Idzie pani: tup, tup, tup, Na przemian uderzamy w plecy końcami palców wskazujących,
dziadek z laską: stuk, stuk, stuk, uderzamy jednym palcem,
skacze dziecko: hop, hop, hop, naśladujemy skoki, opierając dłoń na przegubie i przenosząc punkt oparcia na palce,
żaba robi długi skok. Uderzamy opuszkami palców w dwie odległe części ciała,
Wieje wietrzyk: fiut, fiut, fiut, dmuchamy w jedno i drugie ucho dziecka,
kropi deszczyk: puk, puk, puk, delikatnie stukamy wszystkimi palcami,
deszcz ze śniegiem: chlup, chlup, chlup, uderzamy dłońmi zwiniętymi w miseczki,
a grad w szyby : łup, łup, łup. Lekko uderzamy pięściami,
Świeci słonko, ruchem okrężnym
wieje wietrzyk, dmuchamy we włosy,
pada deszczyk. Stukamy palcami,
Czujesz dreszczyk? Leciutko szczypiemy w kark.

SŁOŃ NA WYCIECZCE Bolesław Kołodziejski

Szedł sobie słoń na wycieczkę, Naciskamy plecy dziecka na przemian ułożonymi płasko dłońmi,
z tyłu na plecach miał teczkę, rysujemy prostokąt,
nos długi – trąbę słoniową rysujemy długą, zakręconą trąbę,
i kiwał na boki głową. Ujmujemy głowę dziecka i kołyszemy nią na boki,
Wolno szedł słonik, szurając naciskamy plecy dziecka na przemian ułożonymi płasko dłońmi,
nogami jak wielkie kloce. Naciskamy złączonymi dłońmi,
Tak ociężale jak...słonie naciskając dłońmi , przesuwamy je wzdłuż kręgosłupa ku górze.
Szedł sobie wolniutko po drodze.


PLACEK Bolesław Kołodziejski

Baba placek ugniatała, Naciskamy plecy dziecka płasko ułożonymi dłońmi,
wyciskała, wałkowała. Ściskamy dziecko za boki, przesuwamy płasko obie dłonie jednocześnie,
Raz na prawo, raz na lewo, przesuwamy dłonie w odpowiednich kierunkach,
potem trochę w przód i w tył,
żeby placek dobry był.
Cicho...,cicho..., placek rośnie nakrywamy dziecko rękoma lub całym ciałem,
w ciepłym piecu u babuli.
A gdy będzie upieczony, głaszczemy dziecko po plecach.
Każdy brzuszek zadowoli.

Bibliografia:
• A. Góralski, Być nowatorem. Poradnik twórczego myślenia, Warszawa 1990
• B. Hołyńska, Zabawy rozwijające mowę dziecka, Warszawa 1986
• J. Zborowski, Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Warszawa 1986

ZEBRAŁA I OPRACOWAŁA :
JUSTYNA KOSTRZEWSKA