Krytyka moralności mieszczańskiej w tragifarsie G. Zapolskiej "Moralność pani Dulskiej". Scenariusz lekcji języka polskiego

Scenariusz lekcji języka polskiego przeznaczony do realizacji w klasie II liceum ogólnokształcącego


Temat: Krytyka moralności mieszczańskiej w tragifarsie G. Zapolskiej „Moralność pani Dulskiej”.

Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne

I. Cele lekcji:

- uczeń potrafi: dokonać charakterystyki Anieli Dulskiej; ocenić postawę moralną bohaterki; przeanalizować i ocenić język, jakim posługuje się Dulska; objaśnić pojęcie „dulszczyzna”; trafnie dobrać cytaty; dokonać analizy i interpretacji przywołanych fragmentów tekstu; komentować; wnioskować; dostrzec uniwersalną wymowę utworu.

II. Metody i formy pracy:
- praca w grupach,
- praca z tekstem,
- pogadanka heurystyczna,
- praca pod kierunkiem,
- prezentacja multimedialna,
- burza mózgów.

III. Środki dydaktyczne:
- tekst dramatu Gabrieli Zapolskiej pt. „Moralność pani Dulskiej”,
- komputer, rzutnik multimedialny.

IV. Schemat lekcji:

- Zaprezentowanie biografii G. Zapolskiej (prezentacja multimedialna przygotowana przez ucznia – ok. 6 min.).
- Przedstawienie przebiegu akcji w dramacie „Moralność pani Dulskiej”.

- Charakterystyka Anieli Dulskiej.
Nauczyciel dzieli klasę na 6 grup. Każda grupa opracowuje jeden aspekt charakterystyki bohaterki. Uczniowie zapisują wnioski i przedstawiają je na forum klasy. Nauczyciel czuwa nad właściwym doborem cytatów i w razie potrzeby udziela pomocnych wskazówek. Grupy zajmują się opracowaniem następujących zagadnień:
Grupa I: Gusta Anieli Dulskiej (wystrój mieszkania, sposób ubierania się bohaterki)
Grupa II: Charakterystyka Dulskiej jako matki
Grupa III: Charakterystyka Dulskiej jako żony
Grupa IV: Dulska jako wielmożna pani (zwrócenie uwagi na stosunek Dulskiej do służącej Hanki)
Grupa V: Aniela Dulska jako właścicielka kamienicy (relacje Dulskiej z lokatorami)
Grupa VI: Moralność Dulskiej (recepty na życie)

Po upływie ok. 15 min. liderzy grup prezentują efekty pracy zespołowej. Podczas tego etapu lekcji należy omówić następujące zagadnienia:

1. Gusta Anieli Dulskiej (na podstawie didaskaliów):
a) Wystrój domu Anieli Dulskiej.
b) Ocena stylu ubierania się bohaterki.
c) Wskazanie cech bohaterki, jakie wyłaniają się z zaprezentowanych cytatów.

2. Charakterystyka Dulskiej jako matki:
a) Zwrócenie uwagi na relacje Dulska – dzieci.
b) Zacytowanie z tekstu wyrażeń i zwrotów, które świadczą o niewłaściwym stosunku matki do córek (np. "nie gnić", "hartujcie się").
c) Wskazanie na błędy wychowawcze popełniane przez Dulską.
d) Ocena bohaterki jako matki.

3. Aniela Dulska jako żona (analiza rozmowy z Juliasiewiczową):
a) Przywołanie cytatów, które obrazują relacje Dulskiej z mężem.
b) Poszukanie odpowiedzi na pytania: W jaki sposób Dulska pojmuje miłość i małżeństwo? Jaką rolę wyznacza mężowi?

4. Dulska jako wielmożna pani (analiza scen stanowiących rozmowy Dulskiej z Hanką):
a) Wypisanie słownictwa, jakim posługuje się ona w rozmowie ze służbą.
b) Wskazanie na lekceważący stosunek do służby.
c) Ocena postawy Dulskiej wobec służby.

5. Dulska jako właścicielka kamienicy (analiza rozmowy ze Zbyszkiem oraz z Lokatorką):
a) Zwrócenie uwagi na oburzający sposób postępowania Dulskiej wobec lokatorów.

6. Jakimi zasadami moralnymi kieruje się pani Dulska?
a) Zaprezentowanie cytatów obrazujących hierarchię wartości pani Dulskiej. Wskazanie recept na życie.
b) Komentarz cytatu: „Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział”.


Podsumowanie i wnioski końcowe.
1. Ukazanie istoty „dulszczyzny”.
2. Wskazanie na ponadczasowość problematyki poruszanej przez Zapolską.


Praca domowa (wypracowanie):
Jaką postawę moralną prezentują bohaterki poznanych przez Ciebie tekstów literackich? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie odwołując się do dramatu „Moralność pani Dulskiej” oraz innych utworów.