Antropopresja w mojej okolicy - przyczyny, skutki i zapobieganie

INNOWACJA PEDAGOGICZNA
Z EKOLOGII

ANTROPOPRESJA W MOJEJ OKOLICY PRZYCZYNY, SKUTKI, ZAPOBIEGANIE.

REALIZACJA W LATACH 2011/2014
DLA KLASY GIMNAZJUM

OPRACOWANIE mgr Olga Polak


Spis treści

Informacje ogólne 3
Wstęp 4
Cele dydaktyczno-wychowawcze 5
Założenia organizacyjne 6
Metody pracy 7
Treści nauczania 8
Materiał nauczania i zamierzone osiągnięcia celów 9
Ewaluacja 15



I. Informacje ogólne

1. Nazwa i adres szkoły, w której zostanie wprowadzona innowacja pedagogiczna:..............
2. Przedmiot: edukacja ekologiczna
3. Imię i nazwisko dyrektora szkoły: .............
4. Autor: mgr Olga Polak
5. Wdrażający innowację: mgr Olga Polak
6. Nazwa innowacji: „Antropopresja w mojej okolicy – przyczyny, skutki, zapobieganie”
7. Cel innowacji: podniesienie świadomości ekologicznej poprzez rozbudzanie zainteresowań ochroną środowiska.
8. Data rozpoczęcia: 01.09.2011
9. Opis innowacji: „Antropopresja w mojej okolicy – przyczyny, skutki, zapobieganie” zawiera dodatkowe treści nauczania, których głównym założeniem jest przygotowanie młodzieży do świadomego i aktywnego działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego poprzez ukazanie zależności między człowiekiem a środowiskiem. W ramach innowacji uczniowie będą mieli możliwość zdobywania nowych wiadomości, umiejętności oraz kształtowania swoich postaw.


II. Wstęp

W Polsce od lat obserwuję się wzrost liczby podejmowanych inicjatyw na rzecz ochrony środowiska. To jest bardzo dobra wiadomość. Jednak niestety nie przekłada się to na wzrost eko-świadomości, w tym także mieszkańców naszego miasta. Trwałe zmiany w postępowaniu i postrzegania rzeczywistości można uzyskać wyłącznie poprzez systematyczną, konsekwentną i zaangażowaną edukację ekologiczną od najmłodszych lat, która ma na celu podniesienie świadomości jednostki związane z ochroną środowiska.
Proponowany program innowacji pedagogicznej ma charakter metodyczno-organizacyjny, dotyczy zmian w organizacji kształcenia i wychowania oraz metod pracy dydaktycznej i wychowawczej. Koncepcja jest zgodna z podstawą programową w gimnazjum, a jej treści obejmują edukację ekologiczną i regionalną, które wykraczają poza podstawę programową. Innowacja przewidziana jest do realizacji w jednej klasie gimnazjum przez cały cykl kształcenia począwszy od klasy I, od września 2011 do sierpnia 2014.
Program zakłada nauczanie poza terenem budynku szkoły. Część zajęć będzie prowadzona metodą e-learningową w pracowni informatycznej także z wykorzystaniem gier symulacyjnych o tematyce ekologicznej.
Zajęcia będą odbywały się raz w miesiącu (kilku godzinne) podczas których uczniowie będą mieli możliwość zdobywania wiedzy ekologicznej poprzez wykonywanie doświadczeń, pomiarów stanu zanieczyszczeń środowiska, bezpośrednią obserwację, analizę uzyskanych wyników. Będą poznawać przyczynę i skutki antropopresji oraz proponować sposoby niwelowania lub zmniejszania negatywnego wpływu działalności człowieka na przyrodę w swojej okolicy. Ze wszystkich zajęć uczniowie będą opracowywali sprawozdania, które będą publikowane na stronie internetowej szkoły lub koła ekologicznego EKOAKTYWNI. Również z każdych zajęć będzie przygotowywany artykuł, który będzie publikowany w lokalnej prasie oraz szkolnej gazetce „GimSzok”. W realizację innowacji zaangażowani będą także nauczyciele języka polskiego, fizyki oraz języków obcych.

III. Cele dydaktyczno – wychowawczych

zdobycie lub poszerzenie wiadomości z zakresu ochrony środowiska, kształtowania środowiska
wdrażanie uczniów do poznawania przyrody poprzez bezpośrednie obserwacje i wykonywanie prostych doświadczeń
zdobycie umiejętności oceny stanu zanieczyszczenia środowiska poprzez wykonywanie prostych doświadczeń
kształtowanie umiejętności przewidywania skutków na podstawie analizy danych
podniesienie świadomości ekologicznej wśród uczniów
uświadomienie ścisłego związku człowieka z przyrodą
uwrażliwienie uczniów na piękno i potrzeby przyrody
kształtowanie postawy szacunku do przyrody
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska w najbliższej okolicy
kształtowanie i utrwalanie nawyków proekologicznych
zwiększenie atrakcyjności zajęć oraz metod nauczania
rozwijanie zainteresowań uczniów
kształtowanie umiejętności pisania sprawozdań i artykułów
kształtowanie umiejętności pracy metodą e-learningową
kształtowanie pracy w zespołach/grupach

IV. Założenia organizacyjne

Edukację ekologiczną wprowadza się w klasie 1a w roku szkolnym 2011/2012 jako dodatkowy przedmiot nauczania. Realizacja przedmiotu będzie trwała przez cały cykl kształcenia czyli przez trzy lata. Do realizacji innowacji przeznaczono trzy godziny w całym cyklu kształcenia:

klasa I – 1 godzina tygodniowo
klasa II – 1 godzina tygodniowo
klasa III – 1 godzina tygodniowo

Zajęcia ze względu na swój specyficzny charakter mogą być realizowane blokowo, raz w miesiącu.
Program zakłada także nauczanie poza terenem budynku szkoły:
zajęcia w terenie,
wyjazdy do ośrodków edukacji ekologicznej,
zajęcia w ogrodach botanicznych i zoologicznych,
wizyty w instytucjach zajmujących się ochroną środowiska np. UM
zajęcia w oczyszczalnie ścieków,
wizyty w elektrowniach wykorzystujących OŹE
wizyty w zakładach, w których polityka ochrony środowiska jest mocno rozwinięta

Realizacja programu zakłada współpracę z Uniwersytetem Śląskim – Wydziałem Nauk o Ziemi oraz Wydziałem Biologii i Ochrony Środowiska, a także z Pałacem Młodzieży w Katowicach – Pracownią Biologii i Ekologii. W ramach współpracy uczniowie będą uczestniczyli w wykładach i zajęciach laboratoryjnych o tematyce związanej z edukacją ekologiczną.

V. Metody pracy

Metody i techniki pracy z uczniami uzależnione będą od celów i treści zajęć lekcyjnych. Są tak dobrane aby zaktywowały uczniów do samodzielnego zdobywania wiadomości i kształtowały umiejętności do rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych.
metoda laboratoryjna
obserwacje, doświadczenia
praca z tekstem źródłowym
analiza danych
dyskusja panelowa
e-learning
gry dydaktyczne (symulujące)
projekt

VI. Treści nauczania

Ogólne treści nauczania nie ujęte w postawie programowej:

antropopresja – negatywny wpływ człowieka na środowisko przyrodnicze
przyczyny i skutki antropopresji w atmosferze, hydrosferze, litosferze i biosferze ze szczególnym uwzględnieniem terenów lokalnych
rozwiązania zmniejszenia skutków antropopresji
bioróżnorodność
formy ochrony występujące w naszej okolicy
określanie stanu zanieczyszczeń środowiska
działania zapobiegające lub zmniejszające negatywny wpływ człowieka na przyrody
świadoma konsumpcja
ekoznaki

VII. Materiał nauczania i zamierzone osiągnięcia celów

Klasa I 30 godzin


Temat zajęć

Zakres treści
Wiadomości i umiejętności
uczeń potrafi:

1. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń środowiska.

- źródła zanieczyszczeń środowiska
- rodzaje zanieczyszczeń atmosfery, wód i gleb
- wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska
- dokonuje podziału źródeł zanieczyszczeń
- określa rodzaje zanieczyszczeń poszczególnych elementów środowiska

2. Stanu środowiska w naszym regionie.

- główne źródła zanieczyszczeń środowiska regionu
- zanieczyszczenia atmosfery, wód i gleb w naszym regionie
- określa źródła zanieczyszczeń w regionie
- analizuje stan zanieczyszczenia elementów środowiska regionu

3. Bioróżnorodność terenów rekreacyjnych Jaworzna

- różnorodność gatunkowa fauny i flory Jaworzna
- rozpoznaje charakterystyczne gatunki fauny i flory regionu
- oznacza wybrane gatunki według klucza

4. Stan cieków wodnych na terenie Jaworzna.

- sieć hydrologiczna regionu
- klasy czystości wód
- stan wód w woj. śląskim
- wymienia główne cieki i zbiorniki wodne regionu
- charakteryzuje klasy czystości wód
- określa stan wód regionu

5. Gospodarka wodna Jaworzna.

- źródła wody pitnej w regionie
- dystrybucja wody w regionie
- zużycie wody w gospodarstwach domowych
- zanieczyszczenia komunalne
- metody oczyszczania ścieków
- określa źródła wody pitnej w regionie
- zbiera informacje na temat gospodarki wodnej swojej miejscowości
- oblicza zużycie wody i produkcję ścieków w swoim gospodarstwie domowym

6. Rodzaje zagrożeń globalnych.

- dziura ozonowa
- efekt cieplarniany
- kwaśne deszcze
- smog
- wymienia i analizuje zagrożenia globalne
- omawia przyczyny i skutki zagrożeń globalnych

7. Wpływ zanieczyszczeń środowiska organizmy.

- charakterystyka zanieczyszczeń środowiska
- wpływ zanieczyszczeń na organizmy
- charakteryzuje wybrane zanieczyszczenia środowiska
- omawia oddziaływanie zanieczyszczeń na organizmy
- ocenia wpływ zanieczyszczeń środowiska regionu


Klasa II 30 godzin


Temat zajęć

Zakres treści

Wiadomości i umiejętności
uczeń potrafi:
1. Formy ochrony przyrody na terenie naszego regionu.

- rezerwaty przyrody woj. śląskiego
- parki krajobrazowe regionu
- obszary chronionego krajobrazu woj. śląskiego
- określa sposoby ochrony przyrody
- ocenia skuteczność różnych form ochrony przyrody
- wymienia formy ochrony przyrody naszego miasta

2. Czy turystyka ma wpływ na środowisko?

- atrakcje turystyczne woj. śląskiego
- oddziaływanie turystyki na elementy środowiska przyrodniczego
- analizuje wpływ turystyki
na przekształcenia ekosystemów

3. Polityka ekologiczna państwa.

- struktura zarządzania środowiskiem
w Polsce
- akty prawne poświęcone ochronie środowiska
- strategia ekorozwoju Polski
- współpraca międzynarodowa w zakresie ochrony środowiska
- omawia strukturę zarządzania środowiskiem
- analizuje podstawowe akty prawne z zakresu ochrony środowiska
- analizuje główne założenia ekorozwoju Polski
- omawia dokumenty przyjęte na konferencjach Szczyt Ziemi
- charakteryzuje zasady polityki ekologicznej Polski wynikające z umów międzynarodowych
- analizuje efekty współpracy międzynarodowej w zakresie ochrony środowiska na wybranych przykładach

4. Niewyczerpalna energia?
- źródła i zasoby energetyczne
- OŹE
- wymienia źródła energii
- analizuje zasoby energetyczne
- określa zasady racjonalnego wykorzystywania zasobów energetycznych
- podaje sposoby oszczędzania energii

5. Czy warto stosować zasady zrównoważonego rozwoju?

- zasady zrównoważonego rozwoju
- racjonalne działania człowieka w środowisku
- rozwój zrównoważony w polityce ekologicznej państwa
- omawia zasady i warunki rozwoju zrównoważonego
- podaje przykłady działań człowieka zgodnych
ze zrównoważonym rozwojem
- charakteryzuje główne zadania zrównoważonego rozwoju wynikające z polityki ekologicznej państwa


Klasa III 30 godzin

Temat zajęć
Zakres treści
Wiadomości i umiejętności
uczeń potrafi:
1. Świadomość ekologiczna.

- obiekty badań ekologicznych
- ekologia a ochrona środowiska
- zastosowanie ekologii i ochrony środowiska w praktyce


- definiuje pojęcia: populacja, biocenoza, biotop, ekosystem
- określa zakres działań ekologii i sozologii
- analizuje praktyczne wykorzystanie ekologii i sozologii
- uzasadnia potrzebę działań na rzecz ochrony środowiska

2. Środowisko przyrodnicze naszego regionu.

- klimat obszarów uprzemysłowionych
- typy krajobrazu
- sieć hydrologiczna regionu
- flora i fauna naszego obszaru
- definiuje pojęcia: klimat, krajobraz naturalny, kulturowy
- określa wpływ czynników antropogenicznych na klimat
- wymienia główne zbiorniki i cieki wodne naszego regionu
- charakteryzuje biocenozę naszego regionu

3. Populacja – obiekt badań ekologicznych.

- cechy populacji
- definiuje pojecie: populacja
- wymienia i określa cechy populacji
- wyjaśnia mechanizmy regulacji liczebności populacji
- oblicza zagęszczenie populacji
- określa sposoby wykorzystania danych dotyczących cech populacji

4. Czemu różnorodność gatunkowa biocenoz jest ważna?

- różnorodność gatunkowa i genetyczna organizmów
- znaczenie bioróżnorodności
- przyczyny i skutki ginięcia gatunków
- sposoby ochrony bioróżnorodności
- różnorodność gatunkowa naszego regionu i jej ochrona
- definiuje pojęcia: biocenoza, różnorodność gatunkowa i genetyczna
- wyjaśnia znaczenie bioróżnorodności i konieczność jej ochrony
- wymienia i analizuje przyczyny oraz skutki zanikania gatunków
- określa sposoby ochrony gatunków
- charakteryzuje różnorodność gatunkową regionu

5. Człowiek a interakcje międzypopulacyjne.

- stosunki antagonistyczne i nieantagonistyczne miedzy populacjami
- oddziaływanie populacji ludzkiej na inne populacje
- omawia różnorodne interakcje międzypopulacyjne
- wymienia przykłady interakcji międzypopulacyjnych
- określa wpływ człowieka na inne populacje
- ocenia rolę zależności międzypopulacyjnych w życiu człowieka

6. Badamy różnorodność, strukturę i funkcjonowanie ekosystemów.

- struktura i funkcjonowanie różnych ekosystemów
- produktywność ekosystemów
- definiuje pojęcia: produktywność, produkcja pierwotna, wtórna
- klasyfikuje ekosystemy
- omawia i porównuje strukturę ekosystemów lądowych i wodnych oraz ich funkcjonowanie
- ocenia znaczenie człowieka jako konsumenta ostatniego rzędu

9. Czy można zaobserwować sukcesję ekologiczną w naszej okolicy?

- sukcesja pierwotna i wtórna
- sukcesja a zachowanie bioróżnorodności
- definiuje pojęcia: sukcesja, klimaks
- charakteryzuje stadia sukcesji
- wymienia przykłady sukcesji pierwotnej i wtórnej

10.Antropogeniczne przekształcenia ekosystemów.

- wpływ człowieka na stabilność ekosystemów
- podaje przykłady antropogenicznych przekształceń - określa negatywny wpływ człowieka na przyrodę

VIII. Ewaluacja

W trakcie prowadzenia innowacji dokonywana będzie systematycznie ewaluacja w następujących obszarach:
zgodność programu innowacji z jego założeniami
atrakcyjność programu dla uczniów
osiągnięcie spodziewanych efektów
skuteczność stosowanych metod i technikach nauczania

poprzez:
ankietowanie uczniów i rodziców
zapisów w dzienniku
sprawozdania uczniów
artykuły na stronie internetowej i w prasie lokalnej