Dziecko nadruchliwe i nadwrażliwe emocjonalnie - opis i analiza przypadku

Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemu wychowawczego
„Dziecko nadruchliwe i nadwrażliwe emocjonalnie”

1.Identyfikacja problemu
Od pierwszych dni pobytu dziecka w przedszkolu staram się bacznie obserwować swoich wychowanków, aby szczególną opieką objąć tych, którzy tej pomocy potrzebują.
Igor posiada orzeczenie o niepełnosprawności - wodogłowie i oczopląs. Już pierwszego dnia w przedszkolu zwrócił na siebie uwagę swoim zachowaniem. Obserwując chłopca w kolejnych dniach zorientowałam się, że wykazuje on cechy nadpobudliwości psychoruchowej. Występowały u niego charakterystyczne reakcje
w zachowaniu:
• labilność emocjonalna
• wzmożona nadruchliwość
• nieumiejętność skupienia uwagi
• konflikty z rówieśnikami
• niska sammoocena
• szybkie zniechęcanie się, gdy coś nie wychodzi.

2.Geneza i dynamika zjawiska
Igor wychowuje się w rodzinie pełnej, chłopiec ma młodszego o rok brata.Jest to chłopiec z orzeczeniem o niepełnosprawności : wodogłowie, oczopląs; oczekuje na zabieg korygujący wadę. Igor jest wcześniakiem .Warunki mieszkaniowe są określane przez rodziców jako dobre.Oboje rodzice interesują się postępami chłopca , jednak nie zauważają problemu wynikającego z zaburzenia sfery emocjonalno- społecznej. Igor w grupie nawiązał kontakt z rówieśnikami ale bardzo powierzchowny, bawi się z jednym chłopcem i nawet z nim często popada w konflikty. Zabawy chłopca ograniczają się do budowania z klocków różnego rodzaju broni, następnie imitowaniu walk i zabijania za jej pomocą. Bardzo chciałby „bawić się” z kolegami ale zabawy chłopca sprowadzają się do odtwarzania scen z bajek typu "Ben -10"," Gormity" ," Ninja". Bardzo często swoje problemy rozwiązuje popychając , przezywając lub bijąc kolegów, co powoduje, iż dzieci stronią od jego towarzystwa. Igor jest bardzo ruchliwym chłopcem , już od momentu przekroczenia progu sali chłopiec zwraca na siebie uwagę swoim zachowaniem tzn.hałasuje, biega,podchodzi na chwilę do nauczycielki, komentuje słowa dzieci .Naśladuje chłopców przejawiających zachowania niepożądane np. obrażanie się, manifestuje opór wobec aktywności na zajęciach.
Sposób jego zachowania utrudnia prowadzenie zajęć wymagających skupienia. Ciężko Mu było usiedzieć nawet 10 minut. Po tym czasie zwykle zaczynał „przeszkadzać” innym dzieciom zaczepiając je lub też żartując sobie z ich odpowiedzi lub tego, co mówi nauczycielka. Nie potrafił samodzielnie zaplanować czynności, ani też doprowadzić do końca rozpoczętych zadań. Podczas pracy na zajęciach wymagał stałego nadzoru oraz szczególnie dokładnych objaśnień
i poleceń. Brakowało mu cierpliwości, szybko się zniechęcał i nawet przy najmniejszych niepowodzeniach przerywał pracę. Rzadko wykazywał zainteresowanie proponowanymi formami działalności, często był znużony i rozproszony. Analizując rysunki chłopca też można było powiedzieć, że jest on dzieckiem nadpobudliwym. Panował w nich chaos, dynamika i energia. Igor przeważnie rysował jedną kredką albo ołówkiem, nie przywiązując wagi do koloru , kładł się na stole, zakrywał rękami swoją pracę. Obserwując go w czasie rysowania miałam wrażenie, że chce swoją pracę jak najszybciej skończyć, co z kolei wpływało, na jakość jego wszelkich prac plastycznych.Chłopiec często też bardzo krytycznie oceniał siebie mówiąc "nie umiem", "za trudne", "jestem głupi".
Na podstawie rozmów z dzieckiem wnioskowałam, że jego ulubionym zajęciem są gry komputerowe i oglądanie bajek z elementami walk, zabijania.
Chcąc określić przyczyny trudności wychowawczych zasugerowałam rodzicom chłopca konsultację w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej, z kórej rodzice skorzystali przedstawiając otrzymaną opinię.

3.Znaczenie problemu.

Niska samoocena, nieumiejętność współpracy w grupie, brak akceptacji siebie, są to problemy bardzo ważne dla funkcjonowania dziecka w grupie i nawiązaniu dobrych relacji z rówieśnikami .
Problemy z koncentracją uwagi może uniemożliwić dziecku osiągnięcie dojrzałości szkolnej.

4.Prognoza:

Negatywna:

1 trudności w przyswajaniu wiadomości, które z kolei spowodują zniechęcenie i brak motywacji
2 wadliwa postawa wobec obowiązków, wobec nauczycieli, kolegów
3 coraz większe zaburzenia w sferze emocjonalnej chłopca prowadzące do ukształtowania zaburzonej osobowości
4 nieprawidłowe kontakty społeczne
5 trudności wychowawcze
6 narastanie zaburzeń sfery emocjonalno-uczuciowej i kształtowanie się negatywnej postawy w stosunku do przedszkola, następnie szkoły
7 występowanie aspołecznych bądź neurotycznych form zachowań.

Pozytywna:

• poprawa funkcjonowania w grupie
• wzmocnienie więzi z rodziną
• uświadomienie szkodliwości postaw negatywnych
• pozytywna postawa wobec innych w chwilach zdenerwowania
• większe poczucie własnej wartości
• doprowadzenie do pełnego rozwoju własnej osobowości.
• wypracowanie nawyku samokontroli i koncentracji uwagi
• harmonijny rozwój dziecka odpowiedni do wieku

5.Propozycje rozwiązania
Cel ogólny:

• doprowadzenie do zmiany zachowania chłopca w gronie rówieśników i innych dzieci.
• uświadomienie szkodliwości negatywnej postawy

Zadania naprawcze:

• nawiązanie bliższej współpracy z rodzicami
• ustalenie norm, zasad wychowawczych i konsekwentne ich przestrzegania
• nawiązanie współpracy z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, po uprzednim
uzyskaniu zgody rodziców dziecka i osób wychowujących.
• uświadomienie rodzicom konieczności jednakowych oddziaływań wychowawczych
w domu i przedszkolu
• rozmowa z rodzicami o szkodliwości wpływów telewizji na układ nerwowy dziecka
• wdrażanie dziecka do pełnienia ważnych ról w grupie (dyżury, pomoc nauczycielowi,
przydzielanie ważnych zadań)
• częste nagradzanie i chwalenie dziecka
• przestrzeganie wcześniej zawartego,, Kontraktu zachowań w grupie”
• uczestniczenie w zajęciach gimnastyki
• wykorzystanie w grupie metody,, Dobrego Startu”
• stawianie dziecku zadań na miarę jego możliwości
• zapewnienie dziecku możliwości zaspokojenia potrzeby ruchu i aktywności
• podczas pracy grupowej wdrażanie go do zespołu dzieci bardziej spokojnych
niewchodzących w konflikty
• przekazanie osobom wychowującym dziecko wskazówek do pracy z dzieckiem
nadpobudliwym.

Zadania profilaktyczne:

• wzmacnianie w dziecku wiary we własne możliwości
• otoczenie chłopca atmosferą życzliwego zainteresowania, zrozumienia i akceptacji.

6.Wdrażanie działań
W pracy z Igorem bardzo istotnym elementem było stworzenie właściwej atmosfery wokół jego osoby oraz odpowiedniego podejścia do jego problemu.
Była to praca indywidualna z dzieckiem i praca z zespołem rówieśniczym. Ponadto równolegle była prowadzona praca z dzieckiem – ............terapia na terenie przedszkola.W pracy indywidualnej byłam nastawiona na zaspokojenie wzmożonej potrzeby ruchu, na eliminowanie impulsywnych zachowań , poprawę koncentracji zmotywowanie chłopca do podejmowania zadań. Z Igorem prowadziłam rozmowy indywidualne.Dbałam o to by podczas wykonywania zadań grupowy chłopiec był blisko nauczycielki, tak by koncentrować jego uwagę. Dawałam mu możliwość wypowiadania się na interesujące dla niego tematy. Stosowałam różne ćwiczenia i zabawy relaksacyjne pozwalające się wyciszyć i skoncentrować na zadaniu. Angażowałam go do pełnienia dyżurów i w prac o charakterze społeczno- użytecznym. Uczyłam go koncentracji, zaspokajania potrzeby ruchu i potrzeby tworzenia. Jeśli zaś chodzi o pracę z grupą to próbowałam go uczulić na obecność innych, rozbudzać w nim poczucie wartości, akceptacji różnic między ludźmi, budowanie poczucia bezpieczeństwa, umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz okazywania sobie miłych gestów, oznak, słów.
Ponadto prowadziłam zajęcia w formie zabaw dydaktycznych. Wiele zajęć z grupą było prowadzonych metodą Dobrego Startu - M. Bogdanowicz ze szczególnym zwróceniem uwagi na nawiązywanie i harmonizowanie funkcji psychomotorycznych. Rozbudzaniu postaw prospołecznych, podnoszeniu samooceny, odprężeniu i wyciszeniu służyły w pracy z grupą zapoznawanie z baśniami , opowiadaniami . Wychodząc naprzeciw zwiększonej potrzeby ruchu Igora, a także jego rówieśników prowadziłam zajęcia ruchowe , zajęcia o charakterze sportowym. Dużą wagę przywiązywałam w tych zajęciach do współpracy z partnerem, odkrywania jego możliwości, bliskiego kontaktu z drugą osobą oraz uczenia się zgodnego współzawodnictwa .
Bardzo przydatne w przypadku Igora okazało się stosowanie ćwiczeń relaksacyjnych z grupą metodą P. Dennisona. Poprawiały one koncentrację, stabilność emocjonalną, wyciszały stresy, rozluźniały mięśnie oraz ćwiczyły pamięć i słuch. Igor objęty terapią logopedyczną na terenie przedszkola. Uczestniczył w ćwiczeniach artykulacyjnych, ortofonicznych oraz słuchowych prowadzonych w małych zespołach.
Współpraca z rodziną Igora od początku była nacechowana chęcią współdziałania.Jako wychowawca czuwałam nad wymianą informacji i spostrzeżeń o zachowaniu Igora w przedszkolu i w domu, starałam się przekonać rodziców do ujednolicenia oddziaływań obu tych środowisk na dziecko i w sytuacjach trudnych chętnie służyłam pomocą.
Igorowi wyjaśniałam konsekwencje społeczne jego niewłaściwych zachowań, a jednocześnie uczyłam go zachowań społecznie użytecznych wraz z zwrotami grzecznościowymi Określałam system wymagań i konsekwentnie go realizowałam. Budziłam wiarę we własne siły i możliwości. Kontrolowałam relacje interpersonalne z innymi dziećmi, nie dopuszczając do negatywnych form.Angażowałam chłopca w różnorodne zadania na rzecz grupy , stosownie do jego możliwości.

7.Efekty oddziaływań
Podejmowane przeze mnie działania zaowocowały znacznymi zmianami w zachowaniu dziecka. Igor powoli uczył się wytrwałości i cierpliwości w wykonywaniu zadań,nauczył się dostrzegać efekty swojej pracy, co bardzo podniosło jego samoocenę i wiarę we własne możliwości. Poczuł się bardziej ważny, potrzebny w grupie. Dzieci przestały zwracać uwagę na zachowania nieodpowiednie- ignorowały je. Okazywały mu pomoc, włączały go do zabawy, używały miłych gestów wobec niego.Konflikty nie zniknęły , ale było ich znacznie mniej. Sytuacje sporne, w których uczestniczył Igor rozwiązywane były przy udziale nauczycielki. Chłopiec był coraz mniej agresywny w stosunku do rówieśników. Jego agresja nie była tak dotkliwa w skutkach, jak bywało to wcześniej. Stałe przypominanie Igorowi o ustalonych zasadach, prowadzone zabawy i ćwiczenia relaksacyjne pomogły w niwelowaniu jego impulsywności, wzbudzały w nim potrzebę samokontroli. Na zajęciach dawało się zauważyć wydłużony czas koncentracji uwagi. Chłopiec zaczął podejmować aktywność zadaniową, doprowadzając pracę do końca.
Zdaję sobie sprawę z tego, że to dopiero początek trudnej i długotrwałej pracy nad kształtowaniem i rozwojem osobowości chłopca. Zbyt krótki czas podjętych oddziaływań nie pozwolił mi w pełni zmierzyć pożądanych efektów pracy z Igorem. Stwierdzić jednak mogę, że pomoc chłopcu poszła w pożądanym kierunku. Nie doszło do nasilenia zaburzeń zachowania, zaburzeń rozwoju emocjonalnego i społecznego. Pozostała mi, więc nadzieja, że i w szkole zostanie objęty właściwą opieką pedagogiczną i psychologiczną ze strony oddanych mu nauczycieli, psychologów, pedagogów.